Kraniyal sinir

Kraniyal sinirler

Kraniyal sinirler, kafa çiftleri veya kafatası sinirleri (Latince: nervi craniales), merkezî sinir sisteminden çıkarak çevreye dağılan, çevresel sinir sisteminin beyinden çıkan (encephalic) bölümüdür.

İnsandaki kraniyal sinirleri toplam 12 bölümden oluşur. Tümü beyin tabanından çıkarak kafatasındaki deliklerden geçerler. Birinci ve ikinci çiftler serebrumdan yayılır. Geri kalan on çift beyinsapından yayılır.

İnsan olmayan omurgalılarda kraniyal sinirler

İnsandaki kraniyal sinirleri, diğer tüm omurgalılardakine benzer. Amniyotlara kadarki diğer türlerde bulunan XI. ve XII. kraniyal sinirler değişiktir. Mahmuzlu camgöz köpek balığı (Squalus acanthias) gibi bazı ilkel kıkırdaklı balıklarda sıfır olarak numaralandırılan son bir sinir bulunur. Bu sinir, ilk kraniyal sinirden daha önce gelir. Bunlar beyinsapından çıkar, omurgaya girer.

Bölümleri

I. Olfactory: Koku sinirleri

II. Optic: Görme siniri

III. Oculomotor: Gözün hareketlerini yapan (somatik motor ve otonom) sinirleri.

IV. Trochlear: Orbita daki M. obliquus superior u innerve eder.

V. Trigeminal (üçüz sinir): 1. yutak kavsinin siniri olup çiğneme kasları, dişler, alt göz kapağı, burun mukozası, yanaklar, ağız tabanı, çene ucu, yüzün bir kısmı, dudaklar, alt ve üst çene mukozası gibi geniş bir alanı innerve eder.

VI. Abducens: Orbitada M. rectus lateralis'i innerve eder.

VII. Facial: (N. intermedio facialis) 2. yutak kavsinin siniri olup mimik kasları (yüz ifadelerini veren kaslar) innerve eder.

VIII. Vestibulocochlear: Kulak, duyma ve denge siniri.

IX. Glossopharyngeal: 3. yutak kavsinin siniri. Tonsillalar, dilin 1/3 arka kısmı (tat duyusu).

X. Vagus: 4. ve 5. yutak kavsi siniri. Duyu, motor ve parasempatik karakterli mikst bir sinir. Torax ve abdomendeki visseral yapıların innervasyonunu sağlar.

XI. Accessoriy: Motor bir sinirdir. Cranial ve spinal iki kökten oluşur. Başlıca M. trapezius, M. sternocleidomastoideus un motor innervasyonu.

XII. Hypoglossal: Dilin motor siniri. Dil hareketlerini yapar, dil kasları′nı idare eder.

Mnemonik cihazlar

Dolaşımda kraniyal sinirlerin adlarını ve sırasını hatırlamaya yardımcı birçok mnemonik cihaz vardır. Çünkü zihin kafiyeli ifadeleri iyi çağırır. En iyi yöntem kafiye düzenini kullanmaktır.