Tuğç bin Cuff
Toğaç bin Cuff bin İltekin bin Furan bin Furı bin Hakan (ö. 906) Abbasi Halifeliğine ve özerk Tulunid hanedanına hizmet eden bir Türk askeri subaydı. İhşid hanedanlığının kurucusu Muhammed el-İhşid'in babasıydı .
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Cuffoğlu Toğaç, Halife el-Mutasım (hükümdarlık süresi 833-842) altında Abbasi Halifeliğinin hizmetine giren ailenin ilk üyesi olan. Aile, Fergana Vadisi'nden selamladı ve el-Mutasım tarafından diğer birçok Ferganalıler birlikte ordusuna (Farağına alayı) alındı . [1] Ailesi kraliyet soyundan geldiğini iddia etti; atasının adı Hakan bir Türk kraliyet unvanıdır. [2] Bu nedenle Cuff ve soyundan gelenler askeri köle kastının (memlūkler veya gulamler ) üyeleri değil, özgür doğmuş, hatta asil doğumlu bir adamdı. [1] Toğaç'un da askerlik hizmetine giren Bedır ve Vazar adlı kardeşleri vardı, ancak onlardan sadece ara sıra bahsediliyor ve onlar hakkında çok az şey biliniyor. [3]
Toğaç babası gibi Abbasilere hizmet etti, ancak daha sonra 868'den beri Mısır ve Suriye'nin özerk hükümdarları haline gelen Tolunoğullarılerin hizmetine girdi. [4] [5] İbn Hallikan'a göre Toğaç önce Tolunoğulları hanedanının kurucusu Ahmed bin Tolun'un bir gurusu olan Lulu'nun hizmetine girdi, ancak daha sonra Musul valisi İshak bin Kundaç'a kadar hizmet etmeye devam etti,[2] İbn Tolun'un 884'teki ölümünden sonra. [2] İbn Tolun'un ölümü, düşmanlarının Suriye'deki bazı Tolunileri deneyimsiz oğlu ve varisi Humaravayh'den ele geçirmeleri için bir fırsat sunuyordu . İbn Kundaç ve başka bir güçlü adam olan İbn Ebu'l-Saj ve ayrıca Abbasi naibi el-Muveffaq Tolunoğullarlere saldırdı, ancak sonunda Humaravayh galip geldi ve İbn Kundaç 886 veya 887 yılında hükümdarlığını kabul etmek zorunda kaldı. [6] [4] İbn Hallikan'a göre, İbn Kundaç ve Humaravayh arasındaki görüşmeler sırasında, İbn Hallikan Toğaç'u fark etti ve onu hizmetine alarak görünüşünden çok etkilendi. [2]
El- Taberi'ye göre, Ağustos 892'de Toğaç, Tolunoğulları adına Bizans İmparatorluğu'na karşı bir yaz baskını (ṣāʿifa ) düzenledi. Tyraion çevresine (Arapça: Ṭarāyūn) ve Arapça Malūriyah (muhtemelen Malakopea veya Balbura) olarak adlandırılan bir yere baskın düzenledi. [3] Daha sonra Tiberya (Ürdün bölgesinin başkenti), Halep (Kınnasrin bölgesinin başkenti) ve Şam'ın [4] [5] valisi oldu ve özellikle Karmatiler'in komutasındaki saldırıyı püskürtmekle öne çıktı Sahib al-Naka 903'te Şam'da. [4]
Toğaç kaçtı; Muhammed bin Süleyman el-Katib yönetimindeki işgalci Abbasiler ve karşılığında Halep valisi seçildi; [5] ancak İbn Süleyman kısa süre sonra mahkeme entrikalarına kurban gitti ve Toğaç ile oğulları Muhammed ve Ubeydullah ile birlikte Bağdat'ta hapsedildi. Toğaç 906'da hapishanede öldü, ancak kısa bir süre sonra oğulları serbest bırakıldı. [5] Çalkantılı bir kariyerin ardından, Muhammed 935'te kendisini Mısır'ın efendisi ilan etmeye devam etti ve Temmuz 946'da ölene kadar ülkeyi ve Suriye'nin bazı bölgelerini yönetti. [5] Kurduğu hanedan İhshididler sürdü ta ki Mısır 969'da Fatımiler tarafından işgal edilinceye kadar. [4]
Refranslar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Gordon 2001.
- ^ a b c d McGuckin de Slane 1868.
- ^ a b Rosenthal 1985.
- ^ a b c d e Kennedy 2004.
- ^ a b c d e Bacharach 1975.
- ^ Sharon 2009.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bacharach (1975). "The Career of Muḥammad Ibn Ṭughj Al-Ikhshīd, a Tenth-Century Governor of Egypt". Speculum. Medieval Academy of America. 50 (4): 586-612. doi:10.2307/2855469. ISSN 0038-7134.
- McGuckin de Slane, William, (Ed.) (1868). Ibn Khallikan's Biographical Dictionary, translated from the Arabic by Bn. William McGuckin de Slane, Vol. III. Paris: Oriental translation fund of Great Britain and Ireland. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.
- Corpus Inscriptionum Arabicarum Palaestinae, Volume 4: G. Handbuch der Orientalistik. 1. Abt.: Der Nahe und der Mittlere Osten. Leiden: BRILL. 2009. ss. 11-13. ISBN 978-90-04-17085-8. 20 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021.