Muhammed Ali Recai
| Muhammed Ali Recai | |
|---|---|
| |
| 2. İran cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 2 Ağustos 1981 - 30 Ağustos 1981 | |
| Yerine geldiği | Ebulhasan Benisadr (Haziran 1981) |
| Yerine gelen | Ali Hamenei (Ekim 1981) |
| 47. İran başbakanı | |
| Görev süresi 12 Ağustos 1980 - 2 Ağustos 1981 | |
| Yerine geldiği | Mehdi Bazergan (1979) |
| Yerine gelen | Muhammed Cevad Bahuner |
| İran Dışişleri Bakanı Vekil | |
| Görev süresi 11 Mart 1981 - 15 Ağustos 1981 | |
| Yerine geldiği | Karim Khodapanahi (vekil) |
| Yerine gelen | Mir Hüseyin Musevi |
| İran Eğitim Bakanı | |
| Görev süresi Kasım 1979 - 28 Mayıs 1980 | |
| Yerine geldiği | Gholam-Hossein Shokouhi |
| Yerine gelen | Muhammed Cevad Bahuner |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 15 Haziran 1933 Kazvin, Pehlevî İranı |
| Ölüm | 30 Ağustos 1981 (48 yaşında) Tahran, İran |
| Partisi | İslami Cumhuriyet Partisi |
| Evlilik(ler) | Ateghe Sediqi (e. 1958)
|
| Çocuk(lar) | 3 |
| Bitirdiği okul | Harezmî Üniversitesi |
| İmzası | 
|
Muhammed Ali Recai (Farsça: محمدعلی رجائی, d. 15 Haziran 1933, Kazvin – ö. 30 Ağustos 1981), İran'ın eski cumhurbaşkanı ve başbakanı. 30 Ağustos 1981'de başbakan Muhammed Cevad Bahonar ile birlikte düzenlenen bir bombalı saldırıda öldü.
Hayatının erken dönemi ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Muhammed Ali Recai, 15 Haziran 1933'te İran'ın Kazvin kentinde dünyaya geldi.[1] Babası Abdulsamad, 4 yaşındayken öldü, sonra annesi ve ağabeyi ile birlikte yaşadı. Rajai, Qazvin'de büyüdü ve 1946'da Tahran'a taşındı. Tahran'a taşındıktan sonra, Şah karşıtı gruplar ve partilerle yakın bir ilişki kurdu. Ayetullah Mahmud Taleğani ile birlikte tanındı. 1958'de kısa bir süre Bijar'a taşındı, ancak bir yıl sonra Tahran'a geri döndü ve 1959 yılında Tarbiat Moallem Üniversitesi'nden eğitim gördü. İran Halk Mücadelesine (MKO) üye oldu..[2] 1960'ta İran Özgürlük Hareketi'ne katıldı.[3] Muhalefet faaliyetleri için Şah'ın güçleri tarafından üç kez tutuklandı. Rjai sonunda Mayıs 1974'te gözaltına alındı, ancak dört yıl sonra serbest bırakıldı.
Siyasi kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
İslam devriminden önce[değiştir | kaynağı değiştir]
1948 yılında Tahran'a gitti ve hava kuvvetleri tarafından bir yıl sonra istihdam edildi. Diplomatlık derecesini elde edebildiği halde hava kuvvetinden istifa etti. O yıllarda Ayetullah Taleğani ve Fadae topluluğu ile tanıştı. 1955'te Bijar'da öğretmen oldu. Tahran'da çalışmaları sırasında Mehdi Bezirgan ve Sahabi'yi tanıma fırsatı buldu. 1959'da matematik eğitimini tamamladı. 1960'ta Hansar'da öğretmenlik yapmıştır. Tahran'daki Kamal okulunda öğretmenlik yaparken istatistik alanında eğitimine master seviyesinde devam etmiştir. 1962'de İran Özgürlük Hareketi'ne üye oldu ve o zaman evlendi. 1962'de tutuklandı ve SAVAK tarafından elli gün hapis cezasına çarptırıldı. Serbest bırakıldıktan sonra Muhammed Caferi Bahonar ve Celal Al Din Farsi ile birlikte siyasi ve kültürel faaliyetlerle de ilgilendi. 1972'de Mujaihedin grubu ile işbirliği nedeniyle ikinci defa tutuklanmış ve 4 yıl hapsedilmiştir. Nihayet, İran İslam Devrimi'nin son günlerine ulaştığı 1977'de serbest bırakıldı.
İslam devriminden sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
İran Devrimi'nde aktif olarak yer aldı ve ileride Kültür Devrimi olarak adlandırılan İran üniversitelerini Amerikan ve Avrupa etkilerinden arındırılması hareketine liderlik etti. İslam devriminin zaferinden sonra önemli görevlere atandı.
Başbakan olarak atanması[değiştir | kaynağı değiştir]
1979'da Özgürlük Hareketi'nden ayrıldı. İran Devrimi sonrasında Mehdi Bezirgen hükûmetinde eğitim bakanı seçildi ve Bazargan'ın kabinesinin 6 Kasım 1979'da istifa etmesine rağmen, istifa etmedi ve 12 Ağustos 1980'de başbakan olduğu sırada görevde kaldı. Bani Sadr'ın cumhurbaşkanlığını takiben, 5 ay sonra Rajai'yi göreve aday gösterdi ve parlamento ona oy verdi. Khodapanahi'yi dışişleri bakanı, Mohammad-Reza Mahdavi Kani'yi içişleri bakanı, Cevad Fakuri'yi savunma bakanı olarak atadı. Başbakanlık sırasında İran-Irak Savaşı başladı ve hükûmetinin ilk politikası "zafer ve savunma" haline geldi. İran'ın ikinci cumhurbaşkanı olarak 2 Ağustos 1981'e kadar görevde kaldı.
Cumhurbaşkanlığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bani Sadr, 22 Haziran 1981'de parlamento tarafından görevden alındı ve Humeyni, Geçici Başkanlık Konseyi'ni Mohammad Beheshti ve daha sonra Abdul-Karim Musavi Ardebili'nin başkanlığında 6 kişi tuttu. Rajai bu Konseyin üyelerinden biriydi. 1981'de cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday gösterildi. Oyların % 91'ini kazanmasının ardından İslam Cumhuriyet Partisi'nin ilk cumhurbaşkanıydı. 2 Ağustos 1981'de Yemin töreni'nden sonra resmen cumhurbaşkanı oldu. Bir sonraki başbakan olması için Muhammed Cevad Bahonar'ı Meclis'e seçti. Parlamento Bahonar'a oy verdi ve yeni bir hükûmet kurdu.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
30 Ağustos 1981'de cumhurbaşkanı Recai, Başbakan Muhammed Cevad Bahonar ile birlikte İran'ın Yüksek Savunma Konseyi toplantısını yaptı. Olayın şahitleri daha sonra güvenilir bir yardımcının konferans salonuna bir çantayı getirip iki lider arasına koyduğunu ve daha sonra ayrıldığını belirtti. Bir başka kişi, çantayı açarak bombayı tetikleyerek patlattı ve Recai, Bahonar ve diğer üçünü öldürdü. Bu saldırı, Hafte Tir bombalamasından iki ay sonra meydana geldi. Suikastçı, bir devlet güvenlik görevlisi olarak Başbakanlığa sızmış olan İran Halkının Mücahidinin (MKO, MEK ve PMOI olarak da bilinir) operatörü Mesut Keshmiri olarak tanımlandı. Recai, Behişt-i Zehra'ya gömüldü.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Houchang E. Chehabi (1990). Iranian Politics and Religious Modernism: The Liberation Movement of Iran Under the Shah and Khomeini. I.B.Tauris. s. 87. ISBN 978-1-85043-198-5. 11 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2013.
- ^ Ostovar, Afshon P. (2009). "Guardians of the Islamic Revolution Ideology, Politics, and the Development of Military Power in Iran (1979–2009)" (PhD Thesis). University of Michigan. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2013.
- ^ "Mohammad Ali Raja'i". Encyclopædia Britannica. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2013.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Ebu'l-Hasan Beni Sadr |
İran Cumhurbaşkanı 1981 |
Sonra gelen: Ali Hamaney |
| Önce gelen: Mehdi Bezirgan |
İran Başbakanı 1980-1981 |
Sonra gelen: Muhammed Cevad Bahonar |
|  | |
.svg)
