Duygu Aykal
Duygu Aykal | |
|---|---|
| Doğum | Hatice Duygu Yenen[1][2] 22 Nisan 1943  İstanbul |
| Ölüm | 8 Ocak 1988 (44 yaşında) Lubbock, Teksas[3] |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Meslek | Balerin, Koreograf |
| Etkin yıllar | 1962-1988 |
| Evlilik | Gürer Aykal [1][4](e. 1964; ö. 1988) |
| Çocuk(lar) | Kerem Aykal[4] Emre Aykal[4] Can Aykal[4] |
| Ebeveyn(ler) | Ali Mithat Yenen (Babası)[4] Aliye Yenen (Annesi)[4] |
| Akraba(lar) | Gönül Öney (Ablası)[4] Sevgi Soysal (Ablası)[4] |
Hatice Duygu Aykal[2] (22 Nisan 1943; İstanbul, Türkiye - 8 Ocak 1988; Lubbock, Teksas, ABD), Türk balerin ve koreograf.
Türkiye'de çağdaş dans alanında öncü bir sanatçıdır. 1970'li yıllardan itibaren sahneye koyduğu çağdaş bale yapıtları ile tanınır. Koreografilerinde varoluş ve sevgi temalarına ağırlık vermiş, tüm eserlerini Ankara Devlet Balesi dansçıları ile gerçekleştirmiştir.[5] Aykal, bir yandan kendi koregorafilerii sahnelerken bir yandan da kuruluşunda yer aldığı Devlet Halk Dansları Topluluğu'nu yönetmiştir.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
1943 yılında İstanbul'da doğdu. Babası Selanik göçmeni Ali Mithat Yenen, annesi Alman asıllı Aliye Yenen'dir (önceden Anneliese Rupp). Altı çocuklu bir ailede büyüdü. Abisi Kaya Yenen, ablaları Gönül Öney ve Sevgi Soysal ve kardeşleri de İzzet Yenen ve Mine Kazmaoğlu'dur.[4][6]
Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Bölümü'nde öğrenim gördü. Duygu Aykal, 1963-1964 sezonunda konservatuvardan mezun olduktan sonra Almanya'ya gitti; üç yıl Essen Bale Okulu'nda Alman dansçı, koreograf ve bale yönetmeni Kurt Jooss ile modern bale çalıştı.[7] Albrecht Knust ile Macar dans kuramcısı Rudolf Von Laban tarafından geliştirilen ve sinetografi ya da labanotasyon olarak bilinen dans yazısını öğrendi. Almanya'ya gittiği 1964 yılının Ocak ayında Ankara'ya gelip, o sırada konservatuvarda Kompozisyon bölümünde öğrenci olan ve bir yandan da Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası'nda keman çalan Gürer Aykal ile evlendi.[8] Çift, bu evlilikten üç erkek çocuk sahibi oldu.[7]
Almanya'da eğitimini tamamladıktan sonra devlet sınavını kazanan Duygu Aykal, 1968 yılında Londra'ya gitti. Üç yıl Leonide Massine'den ders aldı ve Koreoloji Enstitüsü'nü bitirdi. Türk balesinin kurucusu Ninette de Valois'in daveti ile İstanbul Festivali'nde sahnelenmek üzere Cengiz Tanç'ın müziği üzerine Çoğul (1972) adlı çağdaş bale eserini yarattı.1973’te Londra Kraliyet Balesi’nde "Üç Köşeli Şapka" adlı baleyi sahneye koydu. İlhan Usmanbaş'ın müziği üzerine yaratığı ikinci bale eseri Oluşum'da (1974) insan ile doğa arasındaki savaşı, insanın doğayı değiştirmesini, kendisi için yararlı kılması konu edindi.[9]
1973'te Ankara Devlet Opera ve Balesi'ne koreograf olarak katıldı. Resmen kuruluşu 1975 yılında gerçekleşen Devlet Halk Dansları Topluluğu'nun kuruluş çalışmalarında yer aldı.
1978 yılında Devlet Opera ve Balesi başkoreograflığına getirildi. Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuarı Bale Bölümü öğretim üyesi olarak görev aldı ve Devlet Halk Dansları Topluluğu sanat yönetmenliğini yaptı.[7]
Çoğul ve Oluşum bale yapıtlarından sonra Bulutlar Nereye Gider, İnsan-İnsan, Biz Siz Onlar, Uzlaşma, Sanat Uzun Yaşam Kısa ve Çaykovski’nin Fındıkkıran Balesi müziği ile İnsan Kıran adlı koreografileri gerçekleştirdi.[7] Koreografilerinde varoluş ve sevgi temalarına ağırlık verdi. Bulutlar Nereye Gider (1977) yapıtında Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi'nden hareketle çocukluğundan itibaren insanların yaşamını sınırlayan kurumları dans yoluyla sorguladı.[10] İnsan-İnsan (1978) adlı yapıtında insanın yaşamındaki yönetme- yönetilme, başkaldırma-itaat etme karşıtlıklarını vurguladı.[10]
1976'da meme kanserinden ölen kızkardeşi Sevgi Soysal gibi kansere yakalandı. Son eseri "İnsancık"'ı (1988) hastalığı sırasında Sema Erinç'in asistanlığı ile tamamladı.[10] Tedavi gördüğü Teksas, ABD'de 8 Ocak 1988'de 44 yaşında öldü.[7] Cenazesi, 14 Ocak 1988'de, saat 10.30'da Ankara Devlet Opera ve Balesi'ne götürüldü.[11] Duygu Aykal, Ankara Devlet Opera ve Balesi'nde yapılan bir tören ve Maltepe Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.[4][12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "YAZILIKAYA" (PDF). www.corumhaber.net. 1 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ a b ABB Mezarlık Bilgi Sistemi 19 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Duygu Aykal öldü" (PDF). CORE. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.
- ^ a b c d e f g h i j "Duygu Aykal'a ait vefat ve başsağlığı ilanları" (PDF). Marmara Üniversitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ "Cumhuriyet 50 yaşında". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.
- ^ "Akrabalık Zinciri: Salih Bozok - Mümtaz Soysal - Gürer Aykal - Mine Cangal - Eczacıbaşı ailesi - Mardinizadeler". 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021.
- ^ a b c d e "Anket Defteri: Duygu Aykal" (PDF). CORE. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2020.
- ^ Alakoç, Ali (15 Nisan 2019). ""Ben Atatürk'ün istediği eğitimden geçen bir Cumhuriyet çocuğuyum"" (PDF). Yazılıkaya Çorum Haber Gazetesi. 10 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Cumhuriyet 50 yaşında". ekitap.ktb.gov.tr. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ a b c Aksan, Müride (16 Mayıs 2009). "Unutmak ve Duygu Aykal". Biamag Cumartesi. 12 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ "Duygu Aykal bugün toprağa veriliyor" (PDF). Marmara Üniversitesi. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ "Milliyet - 15 Ocak 1988 - MİLLİYET GAZETE ARŞİVİ". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gün Dökümü- Duygu Aykal 19 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TRT Arşiv Youtube Kanalı