Cemal Keşmir
Cemal Keşmir (Artin Cemal) (1862, İbradı - 29 Eylül 1949, İstanbul), Osmanlı Devleti'nin son döneminde çeşitli valilik ve hükûmet nazırlıklarında bulunmuş bir devlet adamı.[1]
Cemal Bey 1862 yılında Antalya ilinin İbradı bucağında doğmuştur. Babası Ahmed Nazif Efendi'ydi. Fatih Rüştiyesini bitirmiş, Mekteb-i Mülkiye'ye devam etmiştir. 1884 yılından başlayarak nahiye müdürlüğü, kaymakamlık ve mutasarrıflıklarda bulundu. 1912 yılında Mamuret-ül Aziz (Elazığ) valiliğine atandı. Ermeni Kırımı'nın başladığı günlerde Ermenileri koruduğu gerekçesiyle İttihat ve Terakki Partisi tarafından 1 Mayıs 1915 tarihinde görevden alındı.[2] Ermeni yanlısı görüldüğü için Artin Cemal takma adıyla anılmaya başlamıştır. Uzun süre görevden uzakta kaldı. Ancak Mütareke döneminde İttihat ve Terakki Partisi'nin hükûmetten ayrılması üzerine 28 Kasım 1918 tarihinde tekrar Konya Valiliğine getirildi. 7 Mart 1919 tarihinde Damat Ferit Paşa hükûmetine Dahiliye Nazırı atanarak Konya'dan ayrılarak İstanbul'a gitti.
24 Nisan 1919 tarihinde tekrar Konya Valiliğine atandı. Ancak Kuvâ-yi Milliyecilere karşı olan tutumu yüzünden görevini bırakarak İstanbul'a kaçtı. 31 Temmuz 1920 tarihinde kurulan 5. Damat Ferit Paşa kabinesinde Ticaret ve Ziraat Nazırı olarak görev yaptı. Milli Mücadeleye karşı olan tutumunu sürdürdüğü için 1923 yılında vatan hainliği suçuyla yargılanan Yüzellilikler'in arasında yer aldı. 1924 yılında yurt dışı edilerek Romanya'ya gitti. 1938 yılına kadar Köstence'de yaşadıktan sonra çıkan af sonucu Türkiye'ye geri döndü. 29 Eylül 1949 yılında öldü.
VI., VII. ve VIII. Dönem Tokat Milletvekilliği ile Maliye Bakanlığı yapan Halit Nazmi Keşmir'in babasıdır.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali (1839 - 1922) Prosopografik Rehber, Sinan Kuneralp, ISIS Press, İstanbul, ISBN 9784281181, 1999
- ^ "Cemal Bey'in Konya Valilikleri Dönemi, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Pınarcı, Selçuk Üniversitesi, Konya, 2006". 30 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2011.
- ^ @vedatmilor (14 Kasım 2020). "Vali, nazır, bakan falan olanlar da var. Dedem Halit Nazmi Keşmir ve babası Cemal Keşmir-Artin Cemal gibi. Bu arada Jun beye dün baktım. Müthiş bir araştırmacı. Teşekkürler" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla.