Bilimsel bilginin sosyolojisi

Bilimsel bilgi sosyolojisi, özellikle bilimin sosyal koşullarını, etkilerini, sosyal süreçlerini mercek altına alan bir bilimin incelemesidir.^[1] Bilimsel cehalet sosyolojisi de bilimsel bilgi sosyolojisinin tamamlayıcısı görevini görmektedir.^[2]^[3] Bilimsel bilgi sosyolojisi, insan bilgisinin etkisini, etki alanlarını ve toplumlar üzerinde hakim olan fikirleri ve ortaya çıkışına neden olan sosyal etkileri incelemektedir.

Bilimsel bilgi sosyologları, bilimsel bir alanı inceleyerek gelişimlerini ve gelişimlerindeki engelleri yorumlayarak belirlemeye çalışır.^[4] Birçok engel çeşitli siyasi, tarihi, sosyo-kültürel veya ekonomik nedenle ilişki içerisinde olmaktadır. Bilimsel bilgi sosyolojisinde araştırmacının amacı tüm bu faktörlere irdeleyerek, bir analizin diğer analizden daha başarılı olduğunu açıklamaktır.

1970'li yılların başlarına doğru ortaya çıkan bu sosyoloji alanı, başlarda sadece İngilizlere özgü bir uygulama olarak kaldı. Daha sonra Amerika, Fransa ve Almanya gibi farklı ülke sosyologları da bu alanın çalışmalarına katkı sunmaya başladılar, özellikle Cornell Üniversitesi bu sosyologların araştırma merkezi konumunda yer aldı.^[5] Bu alanın başlıca teorisyenleri:

Programlar ve okullar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilimsel bilgi sosyolojisi, 1970'li yılların başında Amerikalı Robert K. Merton tarafından bilim sosyolojisine karşı yapılan muhalefet ile ortaya atıldı. Merton'un eleştirisi bilimi sosyolojik açıklamanın dışında bırakan bir "bilim adamları sosyolojisi" olarak tanımlanabilir. Daha sonra bu eleştiriden esinlenen Thomas S. Kuhn çalışmalarına yön vererek, kültürel faktörlerden etkilenen bilimsel fikirleri, sosyolojik açıdan açıklamaya çalıştı.^[6] Bilimsel bilginin ilk savunucu teorisyenlerinden olan David Bloor ise inançlar üzerine çalışmalar yapmış ve sosyolojik faktörlerin tüm inançları etkilediğini söylemiştir.

Günümüzde bilimsel bilgi sosyolojisi; Japonya, Güney Kore, Tayvan ve Latin Amerika'da başlıca dernekleri bulunmaktadır.^[7] Ve son yıllarda biyoloji ve bilişimin eleştirel analizine büyük katkılarda bulunmuştur.^[8]

Matematiksel bilginin sosyolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Matematik ve deneycilik çalışmaları bilimsel bilgi sosyolojisinin temel parçaları arasında gösterilmektedir. Bunun sebebi matematiğin uygulama alanları toplumun içerisinde de varlığını sürdürmektedir. 1960'ta Eugene Wigner matematiğin, bilgi sosyolojisi ile ilgili olduğunu dile getirdi. Daha sonra 1975 yılında Hilary Putnam'da fizik ve matematik gibi alanların birbiri ile uyum içerisinde çalıştığını belirtmiştir. Pensilvanya Üniversitesi Matematik ve Fizik Araştırma Grubu'na göre ise matematik ve fiziğin, insan yaşamında işleri kategorize etmesinde yararlı olduğunu öne sürmüştür.^[9]^[10]

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilimsel bilgi sosyolojisi, fail ağ kuramının aldığı eleştiriler gibi bilimsel çevrelerden eleştiriler aldı. Bu eleştiriler genellikle insan merkezli araştırmalarda insan olmayan nesnelere, insan özelliklerinin atfedilmesini eleştirmektedir.^[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Ben-David (1975). "Sociology of Science". Annual Review of Sociology. 1 (1): 203-222. doi:10.1146/annurev.so.01.080175.001223. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2006.
^ Stocking (1998). "On Drawing Attention to Ignorance". Science Communication. 20 (1): 165-178. doi:10.1177/1075547098020001019.
^ Wehling (2001). "Beyond knowledge? Scientific ignorance from a sociological point of view". Zeitschrift für Soziologie [de]. 30 (6): 465-484. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2013.
^ Baber (1992). Ashmore, Malcolm; Bhaskar, Roy; Mukerji, Chandra; Woolgar, Steve; Yearley, Steven (Ed.). "Sociology of Scientific Knowledge: Lost in the Reflexive Funhouse?". Theory and Society. 21 (1): 105-119. ISSN 0304-2421. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
^ "Department of Sociology | Department of Sociology Cornell Arts & Sciences". sociology.cornell.edu. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
^ "The Structure of Scientiﬁc Revolutions", Philosophy after Darwin, Princeton University Press, 8 Haziran 2021, ss. 176-177, erişim tarihi: 5 Eylül 2021
^ "about easst". EASST (İngilizce). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
^ "easst review". EASST (İngilizce). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
^ "Where math meets physics". Penn Today (İngilizce). 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
^ "MATH / PHYSICS Research Group at the University of Pennsylvania". www.physics.upenn.edu. 9 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.
^ Collins, H. M. and S. Yearley (1992). "Epistemological Chicken". In A. Pickering (Ed.) Science as Practice and Culture. Chicago, Chicago University Press: 301-326. Referenced at ANT resource list 11 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. University of Lancaster, with the summary "Argues against the generalised symmetry of actor-network, preferring in the interpretive sociology tradition to treat humans as ontologically distinct language carriers". Website accessed 8 February 2011.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"The Bogdanoff Affair". 2010. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
"Sociology of scientific knowledge – research guide". 1998. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2012.
Bloor, David (1976) Bilgi ve sosyal imgeler . Londra: Routledge.
Bloor, David (1999) "Latour Karşıtı" 8 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Tarih ve Bilim Felsefesi Çalışmaları Kısım A Cilt 30, Sayı 1, Mart 1999, Sayfa 81–112.
Chu, Dominique (2013), The Science Myth --- Tanrı, toplum, benlik ve asla bilemeyeceğimiz şeyler,1782790470
Collins, HM (1975) Yedi cinsiyet: Bir fenomenin sosyolojisinde bir çalışma veya fizikte deneylerin 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tekrarı, Sociology, 9, 205-24.
Collins, HM (1985). Değişen düzen: Bilimsel uygulamada yineleme ve tümevarım 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Londra: Adaçayı.
Collins, Harry ve Steven Yearley . (1992). Uygulama ve Kültür Olarak Bilimde "Epistemolojik Tavuk", A. Pickering (ed.). Chicago: Chicago Press Üniversitesi, 301-326.
Edwards, D., Ashmore, M. & Potter, J. (1995). Ölüm ve mobilya: Göreliliğe karşı alt satır argümanlarının retoriği, siyaseti ve teolojisi . İnsan Bilimleri Tarihi, 8, 25-49.
Gilbert, GN & Mulkay, M. (1984). Pandora'nın kutusunu açmak: Bilim adamlarının söyleminin sosyolojik bir analizi 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Cambridge: Cambridge University Press.
Latour, B. & Woolgar, S. (1986). Laboratuvar ömrü: Bilimsel gerçeklerin inşası . 2. Baskı. Princeton: Princeton Üniversitesi Yayınları. (SSK kitabı değil, bilim çalışmalarına benzer bir yaklaşımı var)
Latour, B. (1987). Eylemde bilim : bilim adamlarını ve mühendisleri toplum aracılığıyla nasıl takip edeceğimiz 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Cambridge, MA: Harvard University Press. (SSK kitabı değil, bilim çalışmalarına benzer bir yaklaşımı var)
Pickering, A. (1984). Kuarkları İnşa Etmek: Parçacık fiziğinin sosyolojik bir tarihi 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Chicago; Chicago Üniversitesi Yayınları.
Schantz, Richard ve Markus Seidel (2011). (Bilimsel) Bilgi Sosyolojisinde Görelilik Sorunu 28 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Frankfurt: ons.
Shapin, S. & Schaffer, S. (1985). Leviathan ve Hava Pompası . Princeton, NJ: Princeton University Press.
Williams, R. & Edge, D. (1996). Teknolojinin Sosyal Şekillenmesi . Araştırma Politikası, cilt. 25, s. 856–899 [1]
Willard, Charles Arthur. (1996). Liberalizm ve Bilgi Sorunu: Modern Demokrasi İçin Yeni Bir Retorik 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., University of Chicago Press.
Zuckerman, Harriet. (1988). "Bilim sosyolojisi." NJ Smelser'de (Ed.), Sosyoloji El Kitabı (s. 511–574). Londra: Adaçayı.
Jasanoff, S. Markle, G. Pinch T. & Petersen, J. (Eds)(2002), Handbook of Science, Technology and Society, Rev Ed.. Londra: Adaçayı.

Diğer ilgili makaleler

The structure of evil; an essay on the unification of the science of man. New York: G. Braziller. 1968.
Shapin (1995). "Here and Everywhere: Sociology of Scientific Knowledge" (PDF). Annual Review of Sociology. Annual Reviews. 21: 289-321. doi:10.1146/annurev.so.21.080195.001445. 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
Tarihsel sosyolog Simon Schaffer ve Steven Shapin ile SSK'da röportaj yapılıyor 19 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Bilimsel cehaletin sosyolojisini içeren Cehalet Sosyolojisi web sitesi 20 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"Bilimsel Bilgi Sosyolojisi" ScienceDirect web sayfası. 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sociology of Science PhilPapers'da

[socofsci-bendavid-1] Ben-David (1975). "Sociology of Science". Annual Review of Sociology. 1 (1): 203-222. doi:10.1146/annurev.so.01.080175.001223. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2006.

[socofig-stocking-2] Stocking (1998). "On Drawing Attention to Ignorance". Science Communication. 20 (1): 165-178. doi:10.1177/1075547098020001019.

[socofig-wehling-3] Wehling (2001). "Beyond knowledge? Scientific ignorance from a sociological point of view". Zeitschrift für Soziologie [de]. 30 (6): 465-484. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2013.

[4] Baber (1992). Ashmore, Malcolm; Bhaskar, Roy; Mukerji, Chandra; Woolgar, Steve; Yearley, Steven (Ed.). "Sociology of Scientific Knowledge: Lost in the Reflexive Funhouse?". Theory and Society. 21 (1): 105-119. ISSN 0304-2421. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.

[5] "Department of Sociology | Department of Sociology Cornell Arts & Sciences". sociology.cornell.edu. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.

[6] "The Structure of Scientiﬁc Revolutions", Philosophy after Darwin, Princeton University Press, 8 Haziran 2021, ss. 176-177, erişim tarihi: 5 Eylül 2021

[7] "about easst". EASST (İngilizce). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.

[8] "easst review". EASST (İngilizce). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.

[9] "Where math meets physics". Penn Today (İngilizce). 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.

[10] "MATH / PHYSICS Research Group at the University of Pennsylvania". www.physics.upenn.edu. 9 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021.

[11] Collins, H. M. and S. Yearley (1992). "Epistemological Chicken". In A. Pickering (Ed.) Science as Practice and Culture. Chicago, Chicago University Press: 301-326. Referenced at ANT resource list 11 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. University of Lancaster, with the summary "Argues against the generalised symmetry of actor-network, preferring in the interpretive sociology tradition to treat humans as ontologically distinct language carriers". Website accessed 8 February 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]