Łysa Góra
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Łysa Góra | |
|---|---|
| Kel Dağ | |
 Łysa Góra'da yer alan manastır | |
 | |
| En yüksek noktası | |
| Yükseklik | 594 metre (1.949 ft) |
| Koordinatlar | 50°50′28″K 21°03′24″D / 50.84111°K 21.05667°D |
| Coğrafya | |
| Konum | Polonya |
| Sıradağ | Łysogóry, Świętokrzyskie Dağları |
Łysa Góra[1] (Kel Dağ; Ayrıca Łysiec ya da Święty Krzyż olarak da bilinir), Polonya'nın Świętokrzyskie Dağları'nda yer alan bir tepedir. 595 metrelik (1,952 ft)[2] yüksekliğiyle, bulunduğu sıradağ üzerindeki en yüksek ikinci noktadır (Birincisi 612 metrelik (2.000 ft) yüksekliği ile Łysica'dır). Yamaçlarında ve zirvesinde çeşitli yürüyüş parkurları, 9. yüzyıldan kalma bir pagan duvarının kalıntıları, 11. yüzyıldan kalma Benediktin manastırı Święty Krzyż (II. Dünya Savaşı sırasında yıkılmış, kısmen restore edilmiş) ve ŚwiŚty Krzyż TV Kulesi yer alır. Dağ ayrıca cadıların şabatgünü hakkında yerel bir efsane olan Lysa Hora'ya da ev sahpiliği yapmaktadır.
Konum[değiştir | kaynağı değiştir]
Bakir kuvarsit ve Kambriyen kayraklardan oluşan Łysa Góra, Łysogóry sıradağlarının doğusunda yer alır ve daha büyük Świętokrzyskie Dağları'nın (Łysica'dan sonra) ikinci en büyük zirvesidir. Świętokrzyski Ulusal Parkı içinde dikkate değer bir zirve olan Łysa Góra, bölgenin birçok gezi parkurunda önemli bir noktadır. Pętkowice'e giden mavi rota buradan başlar ve Gołoszyce'den Kuźniaki'ye giden kırmızı rota buradan geçer.
Kayda değer yapılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Polonya'nın tarih öncesi dönemlerinde, Góysa Góra muhtemelen bir kutsal dağdı ve Jan Długosz'un Annals adlı eserinde belirtilen üç tanrıdan oluşan pagan-kült tapınak alanıydı.[3] Tepenin üst kısmını çevreleyen, yaklaşık 1.5 km uzunluğunda ve 8. ila 10. yüzyıllardan 2 m yüksekliğinde kuvarsit U şeklinde bir duvar kalıntısı günümüze ulaşmıştır. Cadıların Şabat Günü efsanesi eski kültle ilgilidir. Tapınak, Polonya'nın Hristiyanlaşmasından sonra terk edildi.
Pagan tapınağının bulunduğu yerde Kutsal Haç Benediktin Manastırı (Święty Krzyż) kuruldu (bir efsaneye göre, 1006'da Polonya kralı Bolesław Chrobry tarafından yapıldığını yazar, ancak çoğu kaynakta inşa tarihi 11. yüzyıl olarak geçer). Manastır adını orada bulunduğu iddia edilen ve sık sık hacıların ziyaret ettiği Mesih Haçı'nın bir parçasından almıştır. Manastır tarihi boyunca birkaç kez yıkılmış ve yeniden inşa edilmiştir, en önemli yıkım 19. ve 20. yüzyıllarda gerçekleşmiştir. Polonya'nın parçalanmasından sonra, Rus İmparatorluğu 1819'da binayı devraldı ve onu hapishaneye dönüştürdü. PPolonya'nın bağımsızlığını tekrar kazanmasından sonra savaşlar arası dönemde kısmen restore edildi, Nazi Almanyası tarafından devralındı ve Sovyet savaş esirlerinin hapishane ve infaz yeri olarak kullanıldı (yaklaşık 6000 kişi burada öldü). Daha sonra, Polonya komünist hükümeti binayı, parçalarını yenileyen Świętokrzyski Milli Parkı'na devretti. 2020 itibarıyla Milli Park sınırları içinde eski binaların bazı bölümlerinde bir müze yer almakta, binaların bir kısmında da başka bir dini enstitü (Missionary Oblates of Mary Immaculate) yer almaktadır. Manastır, 2020 itibarıyla Altın Çağını geçirmesine rağmen, Świętokrzyskie Dağları sıradağlarına ve Świętokrzyskie Voyvodalığı'n isimlerini vermiştir. Manastırda ayrıca mumyalanmış cesetler bulunur; bunlardan birinin Prens Jeremi Wiśniowiecki'ye ait olduğu söylenir (ancak bu iddia doğrulanmamıştır).
Tepede bulunan bir diğer dikkat çekici yapı Krwięty Krzyż TV Kulesi'dir. Bu kule Polonya'daki en uzun boylu TV kulesidir. 1966 yılında inşa edilmiş olan bu bina 157 metre yüksekliğinde bir beton kuledir.
Naziler tarafından idam edilen Sovyet mahkumları zirveye yakın konumda bulunan bir toplu mezara gömüldü. Tepenin dibinde, Katyn Katliamı'nda ölen Polonyalılar için yapılmış bir anıt bulunmaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ cyt. „Łysa Góra (Łysiec)” – Arkusz M-34-43-A-c-3 (Huta Stara). Mapa topograficzna Polski 1:10 000. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 2001. 8323921415
- ^ "Łysa Góra | Góry Świętokrzyskie". 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ "Łysa Góra". 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- Lehçe: PWN Encyklopedia içinde Łysa Góra, .
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Łysa Góra ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Lehçe: Święty Krzyż - Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego 2 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
