İstefanaki Karatodori
İstefanaki Karatodori | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | Stéfanos Karatheodhorí 17 Mart 1789 Bosnohori, Osmanlı imparatorluğu |
| Ölüm | 1867 İstanbul, Osmanlı imparatorluğu |
| Defin yeri | Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi |
| Milliyet | Osmanlı Rumu |
| Etnik köken | Rum |
| Eğitim | Pisa Üniversitesi |
| Din | Ortodoksluk |
| Evlilikler | Lukia Murusis |
| Çocuk(lar) | Kostaki Karatodori Bey; Sisam beyliği; Aleksandro Karatodori Paşa |
| Akraba(lar) | Kostantinos |
| Kariyeri | |
| Dalı | Tıp |
| Etkilendikleri | Alessandro Volta |
II. Mahmud’un doktoru | |
İstefanaki Karatodori (Yunanca: Στέφανος Καραθεοδωρή Stéfanos Karatheodhorí; 1789, Bosnaköy, Edirne - 1867, İstanbul) Osmanlı Rumu bilgin, doktor ve devlet adamı. II. Mahmud'un saray hekimidir.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
17 Mart 1789'da Edirne Vilayeti'ndeki Bosnohori (Vyssa) köyünde dünyaya geldi. İlkokulu Edirne’deki Rum okulunda tamamlamıştır. Ardından Rum tüccarların katkılarıyla, yeni nesil arasında Yunan milliyetçiliğinin geliştirilmesi amacıyla kurulan Ayvalık Rum Okulu’na devam etmiştir. 1805’te kaydolduğu okuldan 1809 yılında mezun olmuştur. Okul müdürü Benjamin Lesvios, İstefanaki’nin yurtdışında eğitim görmesi için Rum gençlere burs veren Pisa’daki Rum tüccarlarla görüşmüştür. Lesvios’un tavsiye sonucunda yüksek tahsil için bu dönemin tıp alanında gözde ülkelerinden biri olan İtalya’nın Pisa Üniversitesi’ne giden İstefanaki fizik, matematik, felsefe, tıp ve filoloji alanlarında eğitim görmüştür. Buradaki eğitimi esnasında İtalyan fizikçi Alessandro Volta’nın derslerine de iştirak etmiştir. 1819’da tıp diploması alarak okulundan mezun olmuştur.[1]
İstefanaki’nin kariyeri 1820’de Edirne Rum Okulu Müdürlüğü görevi ile başlamıştır. Okuldaki görevinin yanı sıra 1821’de serbest hekimliğe de başlayan İstefanaki, öte yandan kilisenin sözcülük görevini de yürütmüştür. 1821’de Yunan İsyanı patlak verdiğinde, Karatodori ailesinin önde gelen şahsı, genç İstefanaki, Yeniçerilerce ‘gâvurluk’ ve casuslukla suçlanmış, o dönem Edirne Mahkemesi Birinci Kâtibi olan Mehmed Kabuli Efendi bu suçlamalara karşı, ona sahip çıkmıştır. Hekim İstefanaki’nin, Kabuli Efendi’nin eşini tedavi edip hayatî tehlikeyi atlatmasının bunda etkili olduğu anlaşılmaktadır. Muhtemelen, bu gelişmeyle beraber, Kabuli Efendi ile Hekim İstefanaki arasında bir yakınlık oluşmuştur. 1824’de İstanbul’a gelmiştir. Böylece meslekî kariyerinin önemli adımlarından birini atmıştır. İstanbul’da ilk önce serbest hekim olarak çalışan Hekim İstefanaki’nin hastaları genelde Fenerli Rum soylular ve devlet çalışanlarıydı.[1]
1827 yılında II. Mahmud’un doktoru olmuştur. Bu dönemde kurulan tıp okulunun (Tıphâne-i Âmire ve Cerrahhâne-i Âmire) tesisine katkı yapmış ve yeğeni Kostantinos (1802-1879) ile beraber yıllarca buralarda ders vermiştir. Tıphâne-i Âmire ve Cerrahhâne-i Âmire tıp okulları 1839’da Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane adı altında birleştirildikten sonra burada ders vermeye devam etmiştir. Çalışma ve gayretinden ötürü 1858’de kendisine dördüncü rütbeden bir Mecidiye Nişanı verilmiştir. Yeğeni Konstantin de Abdülaziz’in ölümüne değin saray hekimliği yapmıştır.[1]
1851’de kurulan Encümen-i Dâniş’in fahri üyesidir ve kurucuları arasında bulunduğu Ellinikos Filologikos Sillogos (Dersaadet Helen Cemiyet-i Edebiyesi) ilk başkanıdır. 41 yaşındayken Bâb-ı Âli tercümanı Aleksandros Mavrokordatos ve Eflak-Boğdan Beyi Aleksandros Murusis’in kızı Smaragda Murusis’in 18 yaşındaki kızları Lukia ile evlenir. Bu evlilikten 7 çocukları olmuştur. Çocuklarından biri Sisam beyi Aleksandro Karatodori Paşa'dır.[2] Diğer çocuğu Kostaki Karatodori Bey de Sisam beyliği yapmıştır.
Mezarı eşiyle beraber kurucu ve hamisi olduğu Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi'nin bahçesindedir.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/2138.pdf 8 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bir Saray Hekiminin Serencamı: İstefanaki Karatodori (1789- 1867), Mahmut Akpınar, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIV/1 - 2010, 173-184.
- ^ Efe, Peri (Ocak 2010). "Millet-i Rum'dan bir Münevver: Aleksandros Karatheodoris". Toplumsal Tarih, 193. ss. 83-93. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023.
- ^ Kotam, Aleksia (12 Mayıs 2017). "Yeniköy Panayia Kilisesi 180 yaşında". agos.com.tr. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
