Üç tekerlekli
Üç tekerlekli, üç tekerleği olan araç'tır. Bazı motorlu üç tekerlekli bisikletler yasal motosiklet olarak sınıflandırılabilirken diğerleri motorsuz üç tekerlekli bisiklet, bazıları ise insan veya hayvan gücüyle çalışan taşıtlardır.
Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]
Motosiklet esaslı makineler şeklinde olan birçok üç tekerlekli araç genellikle üç tekerlekli araç olarak adlandırılır ve bir ön tek tekerleği ve motosiklete benzer mekanik özellikleri ve arabanınkine benzer arka aksı vardır. Genellikle bu tür araçlar, bir motosikletin ön kısmı ile birlikte arkadan motorlu, arkadan itişli Volkswagen Beetle‘ın bir kısmı kullanılarak sahibince yapılırlar. Diğer üç tekerlekli araçlar arazi kullanımı için özel olarak yapılmış ATV'lerdir.
Üç tekerlekli araçların ya arkada bir tekerleği ve önde iki tekerleği (2F1R), (örneğin: Morgan Motor Company) yada önde bir tekerleği ve arkada iki tekerleği (1F2R) olabilir (örneğin Reliant Robin). Frenlemede daha iyi güvenlik sağlandığından, bazen önden çekiş ile ancak genellikle arkadan çekiş ile önden direksiyonlu gittikçe daha popüler olan "kurbağa yavrusu" veya "geri üç tekerlekli" biçimidir. "Önde bir" düzeninin bir çeşidi, ön tekerleği eksik dört tekerlekli bir aracı andıran Scott Sociable idi.[1]
Bazı siklet araba, köpük araba ve mikro oto gibi üç tekerlekli araçlar ekonomik ve yasal nedenlerle üretilmiştir. İngiltere'de vergi avantajları için veya ABD'de daha az güvenlik düzenlemelerinden yarar sağlamak için motosiklet olarak sınıflandırılır. Hafif yapıları ve daha iyi aerodinamik özellikleri nedeniyle üç tekerlekli arabaların kullanımı genellikle daha ucuzdur.
Tuk-Tuk olarak bilinen üç tekerlekli taşıma araçları, dünyadaki birçok ülkede yaygın toplu taşıma aracıdır, Hindistan ve Filipinler gibi birçok gelişmekte olan ülkede kentsel ulaşımın temel biçimidir.
Oto çekçek birçok Doğu ülkesinde taşımacılıkta kullanılır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski otomotiv öncüsü Karl Benz bir dizi üç tekerlekli model geliştirmişti.[2] Bunlardan biri, 1885’de yapılmış Benz Patent-Motorwagen,[3] ilk amaca yönelik üretilen otomobil olarak kabul edilir.
1896'da mucit John Henry Knight, Büyük Sergi 'dr bir tri-otomobili gösterdi.[2]
1897'de mucit Edward Butler başka üç tekerlekli araba olan Butler Petrol Cycle'ı yaptı.
Bir Conti 6 hp Tri-car, Fransız gazetesi Le Matin sponsorluğunda 1907 Pekin'den Paris'e yarışında yarıştı (ancak yarışı tamamlamadı).[4]
-
-
[Goliath kamyoneti 1990'larda eski model arabalar için bir toplantıda -
Davis D-2 Divan, Ulusal Otomotiv ve Kamyon Müzesi'nde, Auburn, Indiana, Amerika Birleşik Devletleri -
Davis 494, Ulusal Otomotiv ve Kamyon Müzesi'nde, Auburn, Indiana, Amerika Birleşik Devletleri -
Velorex, 1936'da küçük, ucuz şehir içi arabalarına olan talebi karşılamak için Solnice, Çekoslovakya'da kurulmuş bir imalat kooperatifiydi. -
-
Güney ve Güneydoğu Asya'da çoğalan Tuk-Tuk'ların temelini oluşturan ilk Daihatsu Midget -
2016 Pembleton Supersports
Yapılandırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
İki ön tekerlekli biçim[değiştir | kaynağı değiştir]
Önde iki tekerlek ve arkada bir tekerlek biçiminin iki yararı vardır: iyi aerodinamik ve küçük, hafif bir motosiklet motorunun ve kolayca arka tekerleğin kullanılması. Bu yaklaşım Messerschmitt KR200 ve BMW Isetta tarafından kullanıldı. Bunun yerine daha geleneksel olarak dört tekerlekli araçlarda yaygın olduğu gibi önde motor ve önden çekişli düzenin kullanılmasıdır kullanılabilir; bu düzenlemenin enine denge (kütle merkezi ön taraftadır) ve çekiş (bir yerine iki tahrikli tekerlek) avantajları vardır. Bazı araçların, arka tekerleği çalıştıran arka motora benzer şekilde, tek arka tekerleği çalıştıran önden motoru vardır. Arka tek tekerleğin hızlanma yüklerini ve dönüşlerdeki yanal kuvvetleri desteklemesi gerekir ve çekişteki kayıpta zor olabilir.
Ön tekerlekleri döndüren arkadan motorla yeni bir kurbağa yavrusu biçimi önerildi. Bu kavram (Yusufçuk Üç Tekerleklisi [5]) hem denge hem de çekiş (iki tahrikli tekerlek) ve benzersiz bir sürüş deneyimi iddiasındadır.
Önde iki tekerleği ("kurbağa yavrusu" formu veya "ters üç tekerlekli") ile araç, frenleme dönüşlerinde çok daha dengelidir ancak normal dönüşlerde eşdeğer dört tekerlekli bir araca kıyasla, kütle merkezi daha alçak ve daha ileri olmadığı sürece devrilmeye daha yatkındır. Motosikletten türetilen tasarımlarda, ağırlığın çoğu aracın arkasına doğru gelir.
Daha az rüzgar direnci için (yakıt verimliliğini artırır) genellikle gözyaşı damlası şekli kullanılır. Önde geniş ve yuvarlak gözyaşı damlası şekli arkaya doğru sivrilir. Üç tekerlekli biçim, iki ön tekerleğin aracın geniş yuvarlak yüzeyi oluşturmasına imkan verir. Tek arka tekerlek aracın arkaya doğru daralmasına imkan verir. Bunun örnekleri Aptera 2 Series ve Sparrow‘dir.
İki arka tekerlek biçimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Güç için önde bir tekerlek, arkada iki tekerleğin olması, direksiyon mekanizma maliyetini azaltır ancak viraj dönerken frenleme anında yanal dengeyi çok azaltır.
Tek tekerlek öndeyken (bir çocuğun pedallı üç tekerlekli bisikletindeki gibi "üçgen" şekli), araç kütle merkezindeki dönüş ve frenlemenin birleşik devrilme kuvvetleri, hızla tekerleklerin temas bölgelerince oluşturulan üçgenin ötesine uzanabileceğinden, araç frenlemeli dönüşte doğal olarak dengesizdir. Bu tür araç kabaca kullanıldığında eğer devrilmezse bile daha çok kendi çevresinde dönme ("uçları değiş tokuş etme") eğilimine sahiptir.
Yanal denge[6][değiştir | kaynağı değiştir]
Üç tekerlekli biçimin kötü yanı yanal dengesizlikten kaçınmanın dört tekerlekli araçtan daha zor olmasıdır.
Herhangi bir araçla, aracın kütlesinin taşıdığı kuvveti temsil eden hayali bir çizgi, aracın kütle merkezinden zemine yansıtılabilir. Araç hareketsiz haldeyken çizgi dikey olur. Araç hızlandıkça, bu hayali çizgi geriye doğru eğilir ve kütle merkezine bağlı kalarak çizginin yerle kesiştiği nokta geriye doğru hareket eder. Siz fren yaptıkça öne doğru hareket eder, viraj alırken yana doğru hareket eder. Bu çizginin yerle kesiştiği nokta, lastik temas yamalarını birbirine bağlayarak oluşturulan sınırın dışına çıkarsa (dört tekerlekli araba için dikdörtgen veya üç tekerlekli araç için üçgen), o zaman araç devrilir. Bu herhangi bir araç için geçerlidir.
Tüm araçlarda bu dengesizlik noktasına ulaşılmadan önce aracın kayacak şekilde tasarlanması çok önemlidir. Bu, birkaç yolla sağlanabilir:
- kütle merkezini yere daha yakın yapmak
- kütle merkezini iki tekerlekle aksa daha yakın yerleştirmek (üç tekerlekli araçlar için)
- iz genişliğini artırmak
- Lastiklerin sağladığı tutuşu, aracın devrilmeye başlamadan önce yapışmasını kaybedecek şekilde sınırlandırmak
- Viraj alırken aracın bir kısmını veya tamamını yatırmak.
Üç tekerlekli bir ATV’de sürücünün dönüşlerde eğilmesiyle devrilme önlenebilir.
Eğme seçeneği[değiştir | kaynağı değiştir]
Dengeyi artırmak için bazı üç tekerlekli araçlar viraj alırken bir motosikletçinin yaptığı gibi eğilecek şekilde tasarlanır. Eğim verme, manuel, mekanik veya bilgisayar ile kontrol edilebilir.
Eğimli üç tekerlekli bir aracın gövdesi veya tekerlekleri veya her ikisi birden dönüş yönünde eğilir. Bu tür araçlar dar bir yolda bile güvenle viraj alabilirler.
Bazı üç tekerlekli araçlar için, ayaklar ileride motosiklet veya kabinli motosiklet formları veya her ikisi birden düşünülebilir.
Elektrik[değiştir | kaynağı değiştir]
Batarya[değiştir | kaynağı değiştir]
Üç tekerlekli bataryalı çalışan tasarımlar şunlardır:
- Aptera
- Arcimoto
- CityEl
- Commuter Cars Tango
- Cree SAM Elektrikli araba
- Electra Meccanica SOLO
- Sparrow (eski adıyla Corbin Sparrow)
- Toyota i-Road
- Triyak
- Vanderhall Edison 2
- ZAP Xebra
Güneş[değiştir | kaynağı değiştir]
Infinium[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünyanın en hızlı güneş enerjisiyle çalışan aracı, Ashiya Üniversitesi'nin Sky Ace TIGA'sı, üç tekerlekli bir araçtır. 20 Ağustos 2014'te Japonya'nın Okinawa kentindeki Miyakojima'daki Shimojishima Havalimanı'nda 91.332 kilometre/saniye (56.751 mi/s) elde ederek Guiness dünya rekorunu kazandı.[7] Rekoru Avustralya'daki New South Wales Üniversitesi'nde tasarlanıp yapılan başka bir üç tekerlekli araçtan Sunswift IV’tden[8] neredeyse 3 km/saat hız farkıyla aldı.
Aptera[değiştir | kaynağı değiştir]
Aptera Motors'dan Aptera 2019'da[9] duyuruldu ve ilk prototip Aralık 2020'de gösterildi.[10] İlk müşteri mevcudiyeti 2021'in 4. çeyreği için planlandı.[11] Dünyanın en verimli üretim aracı olacak şekilde tasarlandı.[12] Aptera'nın kaputu ve tavanı güneş panelleri ile kaplıdır. Bu güneş pilleri, güneşli iklimlerde günde 40 mil ve yılda 11,000 mil yol gidecek şekilde tasarlandı. Aptera, 100 kWsaat bataryadan 1000 mile kadar tahmini bir menzil sağlayan çeşitli batarya boyutlarıyla satışa sunulacaktır.[12]
Buhar[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünyanın ilk tam boyutlu kundağı motorlu kara aracı üç tekerlekli bir araçtı. Fransız ordusunda yüzbaşı Nicolas Joseph Cugnot 1770 ‘ın fardier à vapeur (steam dray)’i yaklaşık 3 km/sa (2 mph) azami hızlı buharlı üç tekerlekli bisikleti topu çekmek için tasarlanmıştı.[13]
En eski korunmuş örneklerden bir diğeri George A. Long tarafından 1880 civarında yapılan ve 1883'te patenti alınan[14][15] şu anda Smithsonian Enstitüsü'nde sergilenen Uzun buharlı üç tekerlekli bisiklettir.
Rüzgar[değiştir | kaynağı değiştir]
Whike, Hollanda'da yapılmış, yatık ve yelkenli üç tekerlekli bir bisiklettir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Scott Sociable". 26 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2015.
- ^ a b Elvis Payne (2012). "The History of the 3-Wheeled Vehicle". 3-wheelers.com. 20 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2012.
- ^ Chris Chong (2 Temmuz 2006). "History in its magnificence". star-motoring.com. 24 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2008.
- ^ "History". pekingparisraid.co.uk. 26 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2008.
- ^ Design. "Dragonfly three wheeler". www.dragonflythreewheeler.com (İngilizce). 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021.
- ^ "Guinness World Records - Fastest solar-powered vehicle". 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ "Aussie car breaks a world speed record". AAP. 7 Ocak 2011. 8 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2011.
- ^ Voelcker, John (28 Ağustos 2019). "Exclusive: 3-Wheeled Aptera Reboots as World's Most Efficient Electric Car". IEEE Spectrum. IEEE. 28 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2020.
- ^ Hardwick, Sarah (4 Aralık 2020). "Aptera Reveals First Never Charge Solar Vehicle". Aptera_Motors (İngilizce). 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.
- ^ Anthony, Chris (4 Aralık 2020). "Aptera - Ask a Question". wefunder.com. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020.
- ^ a b "Aptera Motors Corp. | Electric Vehicles". Aptera. Aptera Motors Corp. 29 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Fardier de Cugnot 16 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "1880 Long Steam Tricycle - Pictures". Remarkablecars.com. 17 Haziran 2009. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2010.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "America on the Move | Long steam tricycle". Americanhistory.si.edu. 24 Ekim 2008. 7 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2014.