Çoloki Muharebesi (1918)
| Çoloki Muharebesi (1918) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kafkasya cephesi | |||||||
 2 Gürcü asker zırhlı trenin yanında, 1918 Çoloki | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Giorgi Mazniaşvili |
Vehip Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
|
400 Halk Gariyanı 90 kişilik Zırhlı araç 4 Mitralyöz 6 topçu | 7.000 Asker | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
4 Ölü 25 yaralı |
80 Ölü 600 Yaralı 2 Esir 20 Silah | ||||||
Çoloki Muharebesi, I. Dünya Savaşı'nda Kafkasya cephesinde Osmanlı İmparatorluğu ile Transkafkasya birlikleri arasında gerçekleşti. Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin zaferiyle sona erdi
Arkaplan[değiştir | kaynağı değiştir]
3 Mart 1918'de Sovyet Rusya ile Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı ve Bulgaristan arasında Rusya'nın Birinci Dünya Savaşı'ndan çekildiğini resmileştiren Brest-Litovsk Ateşkes Anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre Rusya, Batum ve Kars Şehirlerini Osmanlı İmparatorluğu'na devretmek zorundaydı. O zamanlar Transkafkasya aslında RSFC'den bağımsızdı ve bağımsızlığını ilan etmemiş olmasına rağmen Transkafkasya Seymi ve Transkafkasya Komiserliği tarafından yönetiliyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Brest-Litovsk Antlaşmasında Kendilerine verilen Toprakları Transkafkasya hükümetinden Kendilerine teslim edilmesini talep etti. Seymi, Osmanlılarla sorunu diplomatik yollarla çözmeye çalıştı. Bu amaçla 12 Mart 1918'de Trabzon Barış Konferansı başlatıldı. Müzakerelerden olumlu sonuç çıkmadı. Müzakerelere paralel olarak Osmanlı Birlikleri kendilerine verilmesi gereken bölgeleri Almak için etmek için askeri operasyonlara başladı.
6 Nisan'da kadar yapılan Operasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Mart ayında Vehib Paşa komutasındaki [9. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)|9.], [6. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)|6.] ve [3. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)|3.] Osmanlı orduları Kafkasya'ya saldırdı. 31 Mart 1918'de Osmanlılar Batum'u ele geçirdi.[1] Şehirde konuşlanan 4. Piyade Lejyonu Ozurgeti'ye, 2. Piyade Lejyonu ise Çakvi'ye kaçtı. Gürcistan Ulusal Konseyi Başkanı Noe Jordania, Giorgi Mazniaşvili'ye derhal Natani İstasyonu'na giderek Osmanlı Ordusunun Çokloki Nehri'ne ilerlemesini engellemesi talimatını verdi. Mazniaşvili, 1 Nisan'da genelkurmay başkanlığı görevini devraldı.
2 Nisan'da Mazniashvili, Osmanlı Birlikleri tarafından yolu kesilen ve kuşatma altına alınan 2. Piyade lejyonunu kurtarmak için Çakvi'ye zırhlı bir tren gönderdi. Osmanlı piyadeleri Kobuleti'nin doğusunda, demiryolu boyunca güçlendirildi ve binlerce süvarisi Çakvi istasyonunda konuşlandırıldı. Zırhlı personel sabah saat 9'da Çakvi istasyonuna gelerek, istasyonda mevzilenen Osmanlı Birliklerini Mitralyöz ateşiyle imha etti. Karalaşvili'nin lejyonu bundan yararlandı ve az kayıpla geri çekildi. 500 askerden oluşan bu lejyonun morali bozuldu ve Mazniaşvli onu yedek olarak İsidore Ramişvili tarafından toplanan gönüllülerle doldurulacak olan Lançhuti'ye gönderdi. Mazniaşvili, 4. piyade lejyonunu dört bin birime bölerek Lichauri, Şekarni, Vaşnar ve Ozurgeti'ye dağıttı. Supsa istasyonunda Poruçiki Karaev'in komutasında bir at bataryası vardı. Mazniaşvili'nin emrinde 4 makineli tüfek, 6 borazancı, 90 askerden oluşan zırhlı bir tren ve 400 Ulusal Muhafız vardı.
Cephe hattı Kotupili limanından başlayıp Şekarni köyüne kadar devam etti. Sağda Karadeniz, solda Acara-Guria dağları ile sınırlanmıştır. Denizden Ozurgeti'ye kadar tüm uzunluk boyunca Çoloki ve Natane nehirlerinin kıyıları ordu için neredeyse geçilmezdi. Sadece yolları bilen yerliler oraya gidebilirdi. Bu bölümün yalnızca iki çıkışı vardı: Natani ve Çoloki üzerindeki demiryolu köprüleri veya Lichauri üzerinden Ozurgeti'ye giden Şaragza. Mazniaşvili orduyu yerel gönüllülerle doldurmaya başladı. jsidore Ramişvili bu konuda ona yardım etti. Kırsal kesimde neredeyse herkesin silahı vardı ve dağıtım için birkaç tüfeğe ihtiyaç vardı.
3 Nisan'da zırhlı bir tren Çoloki'nin güneyinde raydan çıktı. Yol Raylarda yapılan saldırı sırasında Pastan bozuldu. Hemen sonra Gürcü tarafına ateş açıldı ve Gürcü izcilerin ileri müfrezesi de ateşle karşılık vererek iki düşmanı öldürdü ve birkaç silahı ele geçirdi.[2] 4 Nisan'da Osmanlı Birlikleri Kobuleti'yi ele geçirdi.[3] Aralarında bir Subayın'da bulunduğu ve birkaç kişiyi de yaraladı. Osmanlı Birlikleri daha sonra geri çekildi.[4] Noe Jordania, Irakli Tsereteli, Vlasa Mgeladze ve diğerleri Natan'daki Birlikleri cesaretlendirmek için geldiler ve Konuşmalar yaptılar. 5 Nisan günü akşam saat sekizde Gürcü tarafı, Osmanlı Gelibolu 2. Tümeni'nin nispeten küçük bir kısmının Şaragzi ile Özurgeti'ye ve 7.000 askerden oluşan daha büyük bir kısmının demiryolu boyunca Natan'a doğru hareket ettiği yönünde istihbarat aldı. Osmanlı birlikleri, Oçhamuri Nehri'nin demiryolu köprüsüne barikat kurarak ana saldırıyı Natan tarafından başlatacaklarını doğruladı. Demiryolunu abluka altına alarak Gürcü zırhlı trenini çalışmaz hale getirmeyi umuyorlardı. Mazniaşvili bir günde Çoloki köprüsünden ormana uzanan bir demiryolu inşa etti. 6 Nisan akşamı Osmanlılar topçu ateşi açtı.
Çoloki Köprüsündeki Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]
8 Nisan'da Osmanlı ordusu Oçhamiru'yu geçti ancak vadiden geçmeyerek Oçhamiru ile Çolok arasındaki ormana sığındı. Mazniaşvili zırhlı trene geri çekilme emrini verdi. Zırhlı personel taşıyıcının arka korumada olması gerekiyordu, ancak daha sonra zırhlı personel taşıyıcının başı Vladimir Goguadze'nin planını paylaştı, planı düşmanın mevzilerine girip bir muharebe yürütmekti. Muharebe 7 Nisan sabahı saat beşte başladı. Zırhlı bir tren düşman saflarına girdi. Ancak Gürcü tarafı böyle bir emir aldığı için ne trenden ne de siperlerden ateş açmadı. Sadece Kargaretli'ye teslim edilen toplar rakibe ateş açtı. Osmanlı Kuvvetleri trene yaklaşınca Gürcüler hem trenden hem de siperlerden ateş açtı. Açık alanda bulunan çok sayıda Osmanlı askerleri öldürüldü. Çatışmaya altı saat kala, bir Osmanlı dragster'ı zırhlı araca çarptı ve trenin ilk vagonunu raylardan fırlattı ve zırhlı araca batıdan yeni bin kişi tarafından başka bir saldırı düzenlendi. Goguadze umudunu yitirmiş ve zırhlı personel taşıyıcının patlaması gereken düğmeye basmıştı, düşmana sadece demir parçaları kalacaktı ama uzaktan kumandadan mayına giden tel koptu ve mayın gelmedi harekete geçti. Bu arada ek yardım istemek üzere gönderilen Akaki Uruşadze Mazniaşvili'ye geldi ve Gori Muhafızlarından oluşan 400 kişilik bir müfreze muharebeye katıldı. Osmanlının savunması nihayet kırıldı ve Osmanlı Kuvvetleri geri çekilmeye başladı. Gürcüler saat 4'ten önce siperlerden çıkarak kaçan düşmana Oçhamuri köprüsünde ulaştı.
Osmanlı ordusu 4 kilometre geri çekildi. Çatışmada Gürcistan tarafında 3 kişi öldü, 25 kişi de yaralandı.[5] Osmanlı tarafında ise Mazniaşvili'nin tahminine göre 500'e yakın kişi, diğer Gürcü Komutanlarına göre ise 1000'e yakın kişi öldürülmüştü. Dr. Vakhtang Gambaşidze'ye göre Osmanlılar 600 yaralı askeri Batum'a taşıyordu. "Sakartvelo" gazetesinin haberine göre Osmanlı tarafında 80 kişi öldürülmüş, 2 asker esir alınmıştı. Gürcüler 20 tüfek ele geçirdi.[6]
Yerel halkın çoğu savaş sırasında kahramanlık gösterdi, Aleksandre Gorgoşidze ve Porfile Gorgoşidze, savaştaki kahramanlıklarından dolayı George Haçı ile ödüllendirildi; Şef Simon Skamkochaishvili tarafından kahramanlık sergilenmiş, rivayete göre keşif gezisine çıkan asker Bolkvadze, bir grup Osmanlı askerinin aniden saldırısına uğrayarak 4'ünü öldürmüş, 4'ünü de esir almıştır. 13 Nisan 1918'de Vladimir Goguadze, ulusal kahraman unvanını alan ilk Gürcü oldu.
Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]
Çoloki köprüsünde elde edilen başarı, Gürcü ordusunun diğer birimleri tarafından gölgede bırakıldı. Küçük bir Osmanlı ordusu (topçulu bir tugay) Ozurgeti'ye doğru yürüdü, Liçhauri'de kamp kuran bin kişi direnmedi, mevzilerini terk ederek şehre doğru çekildi. Bu durum paniğe neden oldu, ordu ve devlet kurumları Ozurgeti'den ayrılarak Çohatauri'ye doğru çekilmeye başladı ve Osmanlılar terk edilmiş şehri özgürce işgal etti. Osmanlılar, Ozurgeti'nin yanı sıra Melekeduri'nin bir kısmı olan Çanieti, Liçhauri, Makvaneti, Tsilimta'yı da alarak Vashnar yönünde ilerledi. Gakiruli'den Şekari'ye saldırdılar ancak halkın direnişi nedeniyle Şekari'ye giremediler. Mazniashvili, yedek orduyu Nasakiral geçidindeki Lanchkhuti'ye yerleştirmeyi ve Chokhatauri yolunu kapatmayı başardı. 11 Nisan'da Mazniashvila, Ozurgeti'ye saldırmaya çalıştı ve Vashnari Savaşı gerçekleşti, ancak sonunda askeri eylemler Alman diplomatik müdahalesi ve geçici ateşkes nedeniyle durduruldu. Osmanlılar, mütareke şartlarına uygun olarak 7 Haziran'da Ozurgeti'den ayrıldı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 72" (PDF) (ge). 1918. s. 3. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 75" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "↑ "Gürcü" Gazetesi Numara 74" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 76" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ ""Gürcü" Gazetesi Numara 77" (PDF) (ge). 1918. ss. 2-3. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 79" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.