Silüriyen: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
33. satır: 33. satır:
Silüriyen, göl, nehir kenarlarında ve büyük mikorizal [[Nematophyta|nematofit]] ağlarında, Silüriyen-Devoniyen Karasal Devrimi'nin başlangıcını işaret eden yosun benzeri minyatür ormanlar şeklinde geniş karasal bitki örtüsü megafosillerinin görüldüğü ilk jeolojik dönemdir.<ref name="SilurianDevonianTerrestrialRevolution">{{cite journal|title=The Silurian–Devonian terrestrial revolution: Diversity patterns and sampling bias of the vascular plant macrofossil record|date=August 2022|page=104085|journal=[[Earth-Science Reviews]]|volume=231|doi=10.1016/j.earscirev.2022.104085|first2=Christopher J.|first3=Jinzhuang|first4=Claude|first5=Thomas|first6=Borja|last2=Cleal|last3=Xue|last4=Monnet|last5=Servais|last6=Cascales-Miñana|first1=Elliot|last1=Capel|bibcode=2022ESRv..23104085C|s2cid=249616013|doi-access=free}}</ref><ref name="SilurianDevonianTerrestrialRevolutionChina">{{cite journal|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0012825217306591|title=Silurian-Devonian terrestrial revolution in South China: Taxonomy, diversity, and character evolution of vascular plants in a paleogeographically isolated, low-latitude region|access-date=8 December 2022|date=May 2018|pages=92–125|journal=[[Earth-Science Reviews]]|volume=180|doi=10.1016/j.earscirev.2018.03.004|first2=Pu|first3=Deming|first4=Conghui|first5=Le|first6=James F.|last2=Huang|last3=Wang|last4=Xiong|last5=Liu|last6=Basinger|first1=Jinzhuang|last1=Xue|bibcode=2018ESRv..180...92X}}</ref><ref>{{cite journal|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1342937X22000247|title=Ordovician-Devonian lichen canopies before evolution of woody trees|access-date=23 November 2022|date=June 2022|pages=211–223|journal=[[Gondwana Research]]|volume=106|doi=10.1016/j.gr.2022.01.010|first1=Gregory J.|last1=Retallack|bibcode=2022GondR.106..211R|s2cid=246320087}}</ref> Ancak karada bulunan fauna, Devoniyen'de görülen çeşitlenmeden önce Dünya üzerinde kayda değer bir etki yaratmadı.<ref name="Munnecke2010" />
Silüriyen, göl, nehir kenarlarında ve büyük mikorizal [[Nematophyta|nematofit]] ağlarında, Silüriyen-Devoniyen Karasal Devrimi'nin başlangıcını işaret eden yosun benzeri minyatür ormanlar şeklinde geniş karasal bitki örtüsü megafosillerinin görüldüğü ilk jeolojik dönemdir.<ref name="SilurianDevonianTerrestrialRevolution">{{cite journal|title=The Silurian–Devonian terrestrial revolution: Diversity patterns and sampling bias of the vascular plant macrofossil record|date=August 2022|page=104085|journal=[[Earth-Science Reviews]]|volume=231|doi=10.1016/j.earscirev.2022.104085|first2=Christopher J.|first3=Jinzhuang|first4=Claude|first5=Thomas|first6=Borja|last2=Cleal|last3=Xue|last4=Monnet|last5=Servais|last6=Cascales-Miñana|first1=Elliot|last1=Capel|bibcode=2022ESRv..23104085C|s2cid=249616013|doi-access=free}}</ref><ref name="SilurianDevonianTerrestrialRevolutionChina">{{cite journal|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0012825217306591|title=Silurian-Devonian terrestrial revolution in South China: Taxonomy, diversity, and character evolution of vascular plants in a paleogeographically isolated, low-latitude region|access-date=8 December 2022|date=May 2018|pages=92–125|journal=[[Earth-Science Reviews]]|volume=180|doi=10.1016/j.earscirev.2018.03.004|first2=Pu|first3=Deming|first4=Conghui|first5=Le|first6=James F.|last2=Huang|last3=Wang|last4=Xiong|last5=Liu|last6=Basinger|first1=Jinzhuang|last1=Xue|bibcode=2018ESRv..180...92X}}</ref><ref>{{cite journal|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1342937X22000247|title=Ordovician-Devonian lichen canopies before evolution of woody trees|access-date=23 November 2022|date=June 2022|pages=211–223|journal=[[Gondwana Research]]|volume=106|doi=10.1016/j.gr.2022.01.010|first1=Gregory J.|last1=Retallack|bibcode=2022GondR.106..211R|s2cid=246320087}}</ref> Ancak karada bulunan fauna, Devoniyen'de görülen çeşitlenmeden önce Dünya üzerinde kayda değer bir etki yaratmadı.<ref name="Munnecke2010" />


Vasküler bitkilerin, yani su ve besin taşıyan dokulara sahip karasal bitkilerin ilk fosil kayıtları, Silüriyen Dönemi'nin ikinci yarısında göründü. Bu gruba ait en erken bilinen temsilciler Cooksonia'dır. Cooksonia'yı içeren çoğu sediman denizel karakterdedir. Tercih edilen yaşam alanları muhtemelen nehir ve akarsu kenarlarıydı. Baragwanathia, erken Ludlow'a (420 milyon yıl) tarihlenen ve 10-20 santimetre (3.9-7.9 inç) uzunluğunda dallı saplar ve iğne benzeri yapraklar olan bir bitkidir. Bitki, fosil kalıntılarının yaşına göre yüksek bir gelişme derecesi gösterir. Bu bitkinin fosilleri Avustralya, Kanada ve Çin'de kaydedilmiştir. Eohostimella heathana, erken Silüriyen'in (Llandovery) sıkıştırma fosilleriyle bilinen, muhtemelen karasal bir "bitki"dir. Fosillerinin kimyası, algiler yerine fosilleşmiş vasküler bitkilere benzer.
[[Tracheophyta|Damarlı bitkilerin]], yani su ve besin taşıyan dokulara sahip karasal bitkilerin ilk fosil kayıtları, Silüriyen Dönemi'nin ikinci yarısında görüldü.<ref name="DonRittnerEncyclopaedia">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=le1MJfA63KUC&pg=PA338|title=Encyclopedia of Biology|page=338|publisher=Infobase Publishing|year=2009|first=Don|last=Rittner|isbn=9781438109992}}</ref> Bu gruba ait en erken bilinen temsilciler ''[[Cooksonia]]''<nowiki/>'dır. Cooksonia'yı içeren çoğu tortul denizel karakterdedir. Tercih ettikleri yaşam alanları muhtemelen [[nehir]] ve [[akarsu]] kenarlarıydı. ''[[Baragwanathia]]'', Erken [[Ludlov]]'a ({{Yaklaşık}} 420 milyon yıl öncesi) tarihlenen ve 10-20 santimetre (3.9-7.9 inç) uzunluğunda dallı saplar ve iğne benzeri yaprakları olan bir bitkidir. Bu bitki, fosil kalıntılarının yaşına göre yüksek bir gelişim derecesi gösterir. Bu bitkinin fosilleri Avustralya,<ref name="RickardsBaragwanathia2000">{{cite journal|url=https://www.cambridge.org/core/journals/geological-magazine/article/abs/age-of-the-earliest-club-mosses-the-silurian-baragwanathia-flora-in-victoria-australia/6A0606377BDB7E3E564153CEE415D815|title=The age of the earliest club mosses: the Silurian Baragwanathia flora in Victoria, Australia|access-date=8 December 2022|date=1 March 2000|issue=2|pages=207–209|journal=[[Geological Magazine]]|volume=137|doi=10.1017/S0016756800003800|first1=R. B.|last1=Rickards|bibcode=2000GeoM..137..207R|s2cid=131287538}}</ref><ref name="Lang">{{cite journal|title=On a flora, including vascular land plants, associated with ''Monograptus'', in rocks of Silurian age, from Victoria, Australia|date=1935|issue=517|pages=421–449|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London B|volume=224|doi=10.1098/rstb.1935.0004|first2=I.C.|last2=Cookson|first1=W.H.|last1=Lang|bibcode=1935RSPTB.224..421L|doi-access=free}}</ref> Kanada<ref name="Hueber1983">{{cite journal|title=A new species of ''Baragwanathia'' from the Sextant Formation (Emsian) Northern Ontario, Canada|date=1983|issue=1–2|pages=57–79|journal=Botanical Journal of the Linnean Society|volume=86|doi=10.1111/j.1095-8339.1983.tb00717.x|last=Hueber|first=F.M.}}</ref> ve Çin'de<ref>{{cite book|title=Principles of Paleobotany|pages=36–37|publisher=Mittal Publications|year=2010|first=Lily|last=Bora}}</ref> keşfedilmiştir. ''[[Eohostimella]] heathana'', Erken Silüriyen'deki ([[Landoveri]]) sıkışmış fosillerden bilinen,<ref name="Niklas1976">{{cite journal|title=Chemical Examinations of Some Non-Vascular Paleozoic Plants|issue=1|pages=113–137|journal=[[Brittonia]]|year=1976|volume=28|doi=10.2307/2805564|author=Niklas, Karl J.|jstor=2805564|s2cid=21794174}}</ref> muhtemelen karasal bir "bitkidir".<ref>{{Citation|title=Plants Invade the Land : Evolutionary and Environmental Perspectives|contribution=Embryophytes on Land: The Ordovician to Lochkovian (Lower Devonian) Record|pages=3–28|publisher=New York: Columbia University Press|year=2001|editor-first=P.|editor-last=Gensel|editor2-first=D.|editor2-last=Edwards|isbn=978-0-231-11161-4|first1=D.|first2=C.|last1=Edwards|last2=Wellman|name-list-style=amp}}, p. 4</ref> Bu bitkinin fosillerinin kimyası, algler yerine damarlı bitkilere benzer.<ref name="Niklas1976" />


Silüriyen'den karasal hayvan olarak kabul edilen fosiller de bilinmektedir. Bilinen en eski kızak böceği kaydı Kampecaris obanensis ve Kerrera'nın geç Silüriyen'inden (425 milyon yıl önce) Archidesmus sp.'dir. Aynı zamanda Ludlow'dan (420 milyon yıl önce) bilinen kızak böcekleri, yüz bacaklılar ve trigonotarbid araknidleri de vardır. Etçil omurgasızlar, basit besin ağlarının, etçil olmayan av hayvanlarını içeren yerlerde olduğunu gösterir. Erken Devoniyen biyotasından geriye doğru çıkarım yaparak, Andrew Jeram ve arkadaşları 1990'da, henüz keşfedilmemiş detritivorlar ve mikroorganizmalar üzerine otoburların ve otçulların temellendiği bir besin ağı önerdi. Cowie Formasyonu'ndan gelen Cowiedesmus ve Pneumodesmus gibi kızak böceği türleri, 428 milyon yıl önceki Orta Silüriyen'in en eski kızak böceği olarak kabul edildi. Bununla birlikte, bu formasyonun yaşının bazı çalışmalar tarafından erken Devoniyen olarak yeniden yorumlandığı belirtilmelidir. Pneumodesmus hâlâ havada solunum yapmak için spirakullerin en eski kesin kanıtı olması nedeniyle önemlidir.
Silüriyen'den karasal hayvan olarak kabul edilen fosiller de bilinmektedir. Bilinen en eski kızak böceği kaydı Kampecaris obanensis ve Kerrera'nın geç Silüriyen'inden (425 milyon yıl önce) Archidesmus sp.'dir. Aynı zamanda Ludlow'dan (420 milyon yıl önce) bilinen kızak böcekleri, yüz bacaklılar ve trigonotarbid araknidleri de vardır. Etçil omurgasızlar, basit besin ağlarının, etçil olmayan av hayvanlarını içeren yerlerde olduğunu gösterir. Erken Devoniyen biyotasından geriye doğru çıkarım yaparak, Andrew Jeram ve arkadaşları 1990'da, henüz keşfedilmemiş detritivorlar ve mikroorganizmalar üzerine otoburların ve otçulların temellendiği bir besin ağı önerdi. Cowie Formasyonu'ndan gelen Cowiedesmus ve Pneumodesmus gibi kızak böceği türleri, 428 milyon yıl önceki Orta Silüriyen'in en eski kızak böceği olarak kabul edildi. Bununla birlikte, bu formasyonun yaşının bazı çalışmalar tarafından erken Devoniyen olarak yeniden yorumlandığı belirtilmelidir. Pneumodesmus hâlâ havada solunum yapmak için spirakullerin en eski kesin kanıtı olması nedeniyle önemlidir.

Sayfanın 10.54, 30 Ağustos 2023 tarihindeki hâli

Silüriyen
443.8 ± 1.5 - 419.2 ± 3.2 myö 
Erken Silüriyen'de Dünya'nın levha tektoniği
Kronoloji
Etimoloji
Eş anlamlı(lar)Gotlandiyen
Kullanım bilgisi
Gök cismiDünya
Bölgesel kullanımKüresel (ICS)
Kullanılan zaman çizelgesiICS Zaman Cetveli
Tanım
Kronolojik birimDönem
Stratigrafik birimSistem
İlk önerenRoderick Murchison, 1835
Zaman aralığının resmîyetiResmî
Alt sınırını belirleyenBir graptolit olan Akidograptus ascensus'un ilk ortaya çıkışı.
Alt sınır KSKNDob's Linn, Moffat, Birleşik Krallık
55°26′24″N 3°16′12″W / 55.4400°K 3.2700°B / 55.4400; -3.2700
KSKN onayı1984[4][5]
Üst sınırını belirleyenBir graptolit olan Monograptus uniformis'in ilk ortaya çıkışı
Üst sınır KSKNKlonk, Çekya
49°51′18″N 13°47′31″E / 49.8550°K 13.7920°D / 49.8550; 13.7920
KSKN onayı1972[6]
Atmosfer ve iklim verileri
Deniz seviyesinin günümüze göre yüksekliğiKısa dönemli negatif sapmalarla birlikte 180 metre civarında[7]

Silüriyen, Paleozoyik Zaman'ın en kısa süren jeolojik dönemi olarak bilinir. 443,8 milyon yıl önce başlayıp 419,2 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönem, adını Galler'deki Silures kabilesinden alır. Silüriyen'in başlangıcı ve sonu için belirlenen kayaç tabakaları kesin olarak tanımlanmıştır ancak tam tarihler birkaç milyon yıl kadar hata payına sahiptir. Silüriyen Dönemi, Ordovisiyen-Silüriyen yok oluşu ile başlar; bu olay sırasında deniz canlılarının yaklaşık %60'ının nesli tükenmiştir.

Silüriyen, kara yaşamının ilk evrimleştiği dönem olarak yerküre tarihinde önem taşır. Damarlı bitkiler, ilkel karasal bitkilerden gelişmiş, dikarya mantarları çeşitlenmeye başlamıştır. Altı bacaklılar, örümceğimsiler ve çok bacaklılar tamamen karasal yaşama adapte olmuştur. Bu dönemde, çeneli ve kemikli balıkların evrimleşmesi de dikkate değer bir gelişmedir.

Silüriyen Dönemi'nin paleocoğrafyası, iklimi ve canlı türleri Paleozoyik Zaman'ın karmaşık ve dinamik yapısını yansıtır. Süperkıta Gondvana, ekvatorun üst yarısını ve Güney Yarımküre'nin büyük bir bölümünü kaplarken, Kuzey Yarımküre'nin çoğu büyük bir okyanusla kaplıydı. Yüksek deniz seviyeleri ve nispeten düz araziler, birçok ada topluluğunun ve çeşitli çevresel koşulların oluşmasına yol açtı. Silüriyen boyunca Gondvana yavaşça güneye doğru hareket etti, ancak bu dönemdeki buzulların Geç Ordovisiyen buzullarından daha az yayıldığına dair kanıtlar vardır. Yeni kıtasal kara kütleleri oluştuğunda deniz seviyesi yükseldi ve Silüriyen tortulları, erozyona uğramış Ordovisiyen tortullarının üzerine çökerek bir uyumsuzluk oluşturdu.

Silüriyen Dönemi, jeolojik ve biyolojik evrime dair kayda değer bilgiler sunar. İlk kara bitkilerinin ortaya çıkması, omurgalı balıkların çeşitlenmesi ve deniz canlılarının toprakta yaşamaya başlaması, bu dönemin kayda değer olaylarındandır. Dönemin kara ve deniz ekosistemleri, canlıların adaptasyonları ve çevresel değişimlerle etkileşim içinde şekillenmiştir. Silüriyen Dönemi'nin keşfedilmiş fosil kalıntıları, bu dönemin bilimsel anlayışına ışık tutarak tarih öncesi yaşamın evriminin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.

Kelime kökeni ve tarihi

Silüriyen sistemi, ilk kez 1830'ların başlarında Galler'in güneyindeki fosil taşıyan sedimanter kaya tabakalarını inceleyen bir İskoç jeolog olan Roderick Murchison tarafından tanımlandı. Bu katmanlara Galler'in bir Kelt kabilesi olan Silures kabilesinin adını verdi. Murchison bu adlandırmayı, kendisinin üzerine çalıştığı jeolojik döneme Galler'in Latince ismi olan Cambria'dan esinlenerek "Kambriyen" adını koyan arkadaşı Adam Sedgwick'ten ilhâm alarak yapmıştır.[8] Ancak bu isimlendirmeye karşın, Silüriyen kayaçlarının oluşumu ve Silures kabilesinin eskiden üzerinde yaşamış olduğu topraklar arasında bir ilişki yoktur (kr Galler'in jeolojik haritası, Galler'in Roma İmparatorluğu öncesindeki haritası). 1835 yılında, bu iki jeolog "On the Silurian and Cambrian Systems, Exhibiting the Order in which the Older Sedimentary Strata Succeed each other in England and Wales" başlıklı ortak bir makale yayımlamıştır ve bu makale, modern jeolojik zaman cetvelinin temelini atmıştır.[9] İlk olarak tanımlandığı sıralar "Silüriyen" serisi daha uzak bölgelere kadar takip edildiğinde Sedgwick'in "Kambriyen" serisiyle çakışmaya başladı ve bu da arkadaşlığı sona erdiren anlaşmazlıklara neden oldu.

İngiliz jeolog Charles Lapworth, tartışmalı tabakaları içeren, Ordovisiyen adlı yeni bir sistem tanımlayarak çekişmeyi çözdü.[10] Silüriyen için alternatif adlandırmalardan biri de, Baltık adası Gotland'ın tabakalarından esinlenilmiş "Gotlandian" ismiydi.[11]

Fransız jeolog Joachim Barrande, Murchison'ın çalışmalarına dayanarak, Silüriyen terimini daha kapsamlı bir biçimde kullanmıştır ve kendinden sonra gelenler de Barrande'ın çalışmalarını haklı çıkarmıştır. Barrande, Bohemya'daki Silüriyen kayaçlarını sekiz kata böldü.[12] Bu yaptığı bölümleme 1854 yılında Edward Forbes tarafından sorgulandı[13] ve Barrande'ın Silüriyen'i ayırdığı sekiz kattan son üçü olan F, G ve H'nin, Devoniyen'e ait olması gerektiği bulundu.

Paleocoğrafya

Süperkıta Gondvana, ekvatoru ve Güney Yarımküre'nin büyük bir bölümünü kaplarken, geniş bir okyanus da gezegenin kuzey yarısının çoğunu kaplıyordu.[14] Silüriyen Dönemi'nin yüksek deniz seviyeleri ve nispeten düz arazileri (kayda değer sıradağların az olduğu) bir dizi ada zinciri meydana getirdi ve bu nedenle zengin bir çevresel ortam çeşitliliği oluşturdu.[14]

İklim ve deniz seviyesi

Silüriyen Dönemi'nde, bir zamanlar karasal buzulların hüküm sürdüğü Ordovisiyen ve Silüriyen'in ardından gelen Devoniyen'deki aşırı sıcaklıklara kıyasla nispeten istikrarlı ve ılık sayılabilecek sıcaklık seviyelerinin görüldüğü düşünülüyordu ancak şu anda, bu jeolojik dönem boyunca küresel iklimin birçok ciddi dalgalanma yaşadığı bilinmektedir.[15][16] Buna kanıt olarak bu dönemde birçok kayda değer karbon ve oksijen izotopu sapmaları bulunmaktadır.[17][18][19] Deniz seviyeleri, Silüriyen'in ilk yarısı boyunca Hirnasiyen'deki düşük seviyelerden yükseldi; ardından dönemin geri kalanı boyunca düştü.Daha küçük ölçekli modeller bu genel trendin üzerine bindirilmesine rağmen on beş kez yüksek deniz seviyesi (deniz seviyelerinin kıta sahanlığı kenarının üstünde olduğu dönemler) görülmüş olduğu belirlenmiştir ve Silüriyen'deki en yüksek deniz seviyesi muhtemelen bu dönem boyunca görülen en düşük seviyeye göre yaklaşık 140 metre (459 ft) daha yüksekti.[14]

Bu dönemde, Dünya sıcak bir sera evresine girdi. Bu sıcak sera evresinin oluşmasını sağlayan nedenler arasında atmosferde görülen 4500 ppm kadar yüksek CO2 seviyeleri ve ekvatordaki kara kütlerinin büyük bölümünü kaplayan sıcak ve sığ denizler vardır.[20] Silüriyen'in başlarında buzullar Güney Kutbu'na çekildi ve Silüriyen'in ortasına doğru neredeyse tamamen kayboldular.[16] Kırık kabuk tabakaları (coquina adlı), sıcak deniz yüzeylerinin tıpkı bugünkü gibi şiddetli fırtınalar ürettiği bir iklimin hâkim olduğuna dair güçlü kanıtlar sunar.[21]

Flora ve fauna

Silüriyen Dönemi, bazı paleontologlar tarafından Kambriyen ve Ordovisiyen'in büyük bölümü boyunca devam eden ardışık biyoçeşitlilik gelişiminin kesintiye uğradığı Geç Ordovisiyen kitlesel yok oluşunu (İngilizce LOME kısaltmasıyla anılır) takiben geniş bir iyileşme aralığı olarak görülmüştür.[22]

Silüriyen, göl, nehir kenarlarında ve büyük mikorizal nematofit ağlarında, Silüriyen-Devoniyen Karasal Devrimi'nin başlangıcını işaret eden yosun benzeri minyatür ormanlar şeklinde geniş karasal bitki örtüsü megafosillerinin görüldüğü ilk jeolojik dönemdir.[23][24][25] Ancak karada bulunan fauna, Devoniyen'de görülen çeşitlenmeden önce Dünya üzerinde kayda değer bir etki yaratmadı.[14]

Damarlı bitkilerin, yani su ve besin taşıyan dokulara sahip karasal bitkilerin ilk fosil kayıtları, Silüriyen Dönemi'nin ikinci yarısında görüldü.[26] Bu gruba ait en erken bilinen temsilciler Cooksonia'dır. Cooksonia'yı içeren çoğu tortul denizel karakterdedir. Tercih ettikleri yaşam alanları muhtemelen nehir ve akarsu kenarlarıydı. Baragwanathia, Erken Ludlov'a (y. 420 milyon yıl öncesi) tarihlenen ve 10-20 santimetre (3.9-7.9 inç) uzunluğunda dallı saplar ve iğne benzeri yaprakları olan bir bitkidir. Bu bitki, fosil kalıntılarının yaşına göre yüksek bir gelişim derecesi gösterir. Bu bitkinin fosilleri Avustralya,[27][28] Kanada[29] ve Çin'de[30] keşfedilmiştir. Eohostimella heathana, Erken Silüriyen'deki (Landoveri) sıkışmış fosillerden bilinen,[31] muhtemelen karasal bir "bitkidir".[32] Bu bitkinin fosillerinin kimyası, algler yerine damarlı bitkilere benzer.[31]

Silüriyen'den karasal hayvan olarak kabul edilen fosiller de bilinmektedir. Bilinen en eski kızak böceği kaydı Kampecaris obanensis ve Kerrera'nın geç Silüriyen'inden (425 milyon yıl önce) Archidesmus sp.'dir. Aynı zamanda Ludlow'dan (420 milyon yıl önce) bilinen kızak böcekleri, yüz bacaklılar ve trigonotarbid araknidleri de vardır. Etçil omurgasızlar, basit besin ağlarının, etçil olmayan av hayvanlarını içeren yerlerde olduğunu gösterir. Erken Devoniyen biyotasından geriye doğru çıkarım yaparak, Andrew Jeram ve arkadaşları 1990'da, henüz keşfedilmemiş detritivorlar ve mikroorganizmalar üzerine otoburların ve otçulların temellendiği bir besin ağı önerdi. Cowie Formasyonu'ndan gelen Cowiedesmus ve Pneumodesmus gibi kızak böceği türleri, 428 milyon yıl önceki Orta Silüriyen'in en eski kızak böceği olarak kabul edildi. Bununla birlikte, bu formasyonun yaşının bazı çalışmalar tarafından erken Devoniyen olarak yeniden yorumlandığı belirtilmelidir. Pneumodesmus hâlâ havada solunum yapmak için spirakullerin en eski kesin kanıtı olması nedeniyle önemlidir.

Osteichthyes adı verilen ilk kemikli balıklar, kemikli pullarla kaplı Acanthodians tarafından temsil edildi. Balıklar önemli bir çeşitlilik kazandı ve ön üç gil yüzgecinin desteklerinden adapte edilen hareketli çenelere sahip oldu. Birkaç metre uzunluğunda olan çeşitli eurypterid türleri (deniz akrep balıkları), Kuzey Amerika'nın sığ Silüriyen denizleri ve göllerinde dolaşıyordu; fosillerinin birçoğu New York eyaletinde bulundu. Sülükler de Silüriyen Dönemi'nde göründü. Brakiyopodlar, taksonomik bileşimi, ekolojisi ve çeşitliliği ile Silüriyen brakiyopodlarının Ordovisyenlerle aynı oldu. LOME'den sağ kurtulan brakiyopodlar çevresel stres için yeni adaptasyonlar geliştirdi ve çoğu zaman soy tükenmesinin ardından tek bir paleoplatda endemik hale geldi, ancak daha sonra yayılım alanlarını genişlettiler. En yaygın brakiyopodlar atripidler ve pentameridlerdi; atripidler LOME'den sonra Rhuddanian'da yeniden çeşitlenmeye ve çoğalmaya başlayan ilk gruptu, pentamerid çeşitliliği ise Aeronian'a kadar gecikti. Bryozoa, belirli bir sahil bölgesine önemli ölçüde özgüdür. Ayrıca deniz anemonları ve stromatolitlerle simbiyotik ilişkiler geliştirdiler. Birçok istiridye fosili de Silüriyen yataklarında bulunmuştur ve ilk derin delen istiridyeler bu dönemden bilinmektedir. Silliler, Silüriyen'in ortasında çeşitlilikte bir zirve yaşadı. Hederelloids, Silüriyen'de önemli bir başarı elde etti ve bazıları koloniyel rugoz mercanı Entelophyllum ile simbiyozlar geliştirdi. Silüriyen, tentaculitoidler için bir yükseliş dönemiydi; evrimsel bir patlamayı Baltoskandiya bölgesinde deneyimlediler ve Llandovery ve Wenlock'ta coğrafi aralıklarını genişlettiler. Trilobitler, Rhuddanian'da toparlanmaya başladılar ve LOME'nin neden olduğu soy çeşitliliğindeki azalmaya rağmen, Ordovisiyen'deki başarılı geçmişlerini Silüriyen boyunca sürdürdüler. Erken Silüriyen, LOME'den sonra yeniden çeşitlenen krinoidler için bir dönüşüm dönemiydi. Flexibilia üyeleri, LOME'den en az etkilenenler, Silüriyen denizlerinde giderek artan bir ekolojik belirginlik kazandılar. Monobathrid kamratlar, flexibiller gibi, Llandovery'de çeşitlendi, cyathocrinidler ve dendrocrinidler ise Silüriyen'de daha sonra çeşitlendi. Scyphocrinoid loboliths, terminal Silüriyen'de, Silüriyen-Devoniyen sınırından hemen önce ani bir şekilde ortaya çıktı ve ilk görünüşlerinden çok kısa bir süre sonra hemen kayboldular. Koralların ve stromatoporoidlerin içsibiyotik simbiontları yaygındı. Özellikle rugoz mercanlar, önceden belirtildiği gibi çeşitli epibiyontlarla kolonileşti ve kaplandı.

Mercan resifleri aralıklı olarak yaygındı; bazen fosiller sık görülürken, bazen kayalardan neredeyse yok denecek kadar az bulunurlardı.

Kaynakça

  1. ^ Jeppsson, L.; Calner, M. (2007). "The Silurian Mulde Event and a scenario for secundo—secundo events". Earth and Environmental Science Transactions of the Royal Society of Edinburgh. 93 (02): 135–154. doi:10.1017/S0263593300000377. 
  2. ^ Munnecke, A.; Samtleben, C.; Bickert, T. (2003). "The Ireviken Event in the lower Silurian of Gotland, Sweden-relation to similar Palaeozoic and Proterozoic events". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 195 (1): 99–124. doi:10.1016/S0031-0182(03)00304-3. 
  3. ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. 
  4. ^ Lucas, Sepncer (6 Kasım 2018). "The GSSP Method of Chronostratigraphy: A Critical Review". Frontiers in Earth Science. 6: 191. Bibcode:2018FrEaS...6..191L. doi:10.3389/feart.2018.00191 Özgürce erişilebilir. 
  5. ^ Holland, C. (June 1985). "Series and Stages of the Silurian System" (PDF). Episodes. 8 (2): 101-103. doi:10.18814/epiiugs/1985/v8i2/005 Özgürce erişilebilir. 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Aralık 2020. 
  6. ^ Chlupáč, Ivo; Hladil, Jindrich (January 2000). "The global stratotype section and point of the Silurian-Devonian boundary". CFS Courier Forschungsinstitut Senckenberg. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020. 
  7. ^ Haq, B. U.; Schutter, SR (2008). "A Chronology of Paleozoic Sea-Level Changes". Science. 322 (5898): 64-68. Bibcode:2008Sci...322...64H. doi:10.1126/science.1161648. PMID 18832639. 
  8. ^ Bakınız:
  9. ^ Sedgwick; Murchison, R.I. (1835). "On the Silurian and Cambrian systems, exhibiting the order in which the older sedimentary strata succeed each other in England and Wales". Report of the Fifth Meeting of the British Association for the Advancement of Science. § Notices and Abstracts of Miscellaneous Communications to the Sections. 5: 59–61. 
  10. ^ Lapworth, Charles (1879). "On the tripartite classification of the Lower Palaeozoic rocks". Geological Magazine. 2nd series. 6 (1): 1–15. Bibcode:1879GeoM....6....1L. doi:10.1017/s0016756800156560.  From pp. 13–14: "North Wales itself – at all events the whole of the great Bala district where Sedgwick first worked out the physical succession among the rocks of the intermediate or so-called Upper Cambrian or Lower Silurian system; and in all probability much of the Shelve and the Caradoc area, whence Murchison first published its distinctive fossils – lay within the territory of the Ordovices; … Here, then, have we the hint for the appropriate title for the central system of the Lower Palaeozoics. It should be called the Ordovician System, after this old British tribe."
  11. ^ The Gotlandian system was proposed in 1893 by the French geologist Albert Auguste Cochon de Lapparent (1839–1908): Lapparent, A. de (1893). Traité de Géologie (Fransızca). 2 (3rd bas.). Paris, France: F. Savy. s. 748.  From p. 748: "D'accord avec ces divisions, on distingue communément dans le silurien trois étages: l'étage inférieur ou cambrien (1) ; l'étage moyen ou ordovicien (2) ; l'étage supérieur ou gothlandien (3)." (In agreement with these divisions, one generally distinguishes, within the Silurian, three stages: the lower stage or Cambrian [1]; the middle stage or Ordovician [2]; the upper stage or Gotlandian [3].)
  12. ^ Barrande, Joachim (1852). Systême silurien du centre de la Bohême (Fransızca). Paris, France and Prague, (Czech Republic): (Self-published). ss. ix–x. 
  13. ^ Forbes, Edward (1854). "Anniversary Address of the President". Quarterly Journal of the Geological Society of London. 10: xxii–lxxxi.  See p. xxxiv.
  14. ^ a b c d Munnecke, Axel; Calner, Mikael; Harper, David A.T.; Servais, Thomas (2010). "Ordovician and Silurian sea–water chemistry, sea level, and climate: A synopsis". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 296 (3–4): 389–413. Bibcode:2010PPP...296..389M. doi:10.1016/j.palaeo.2010.08.001. 
  15. ^ Yan, Guanzhou; Lehnert, Oliver; Männik, Peep; Calner, Mikael; Luan, Xiaocong; Gong, Fanyi; Li, Lixia; Wei, Xin; Wang, Guangxu; Zhan, Renbin; Wu, Rongchang (15 November 2022). "The record of early Silurian climate changes from South China and Baltica based on integrated conodont biostratigraphy and isotope chemostratigraphy". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 606: 111245. Bibcode:2022PPP...606k1245Y. doi:10.1016/j.palaeo.2022.111245. Erişim tarihi: 8 December 2022. 
  16. ^ a b Gambacorta, G.; Menichetti, E.; Trincianti, E.; Torricelli, S. (March 2019). "The Silurian climatic transition recorded in the epicontinental Baltica Sea". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 517: 16–29. Bibcode:2019PPP...517...16G. doi:10.1016/j.palaeo.2018.12.016. 
  17. ^ Young, Set A.; Benayoun, Emily; Kozik, Nevin P.; Hints, Olle; Martma, Tõnu; Bergström, Stig M.; Owens, Jeremy D. (15 September 2020). "Marine redox variability from Baltica during extinction events in the latest Ordovician–early Silurian". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 554: 109792. Bibcode:2020PPP...554j9792Y. doi:10.1016/j.palaeo.2020.109792.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  18. ^ Sproson, Adam D. (15 February 2020). "Pacing of the latest Ordovician and Silurian carbon cycle by a ~4.5 Myr orbital cycle". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 540: 109543. Bibcode:2020PPP...540j9543S. doi:10.1016/j.palaeo.2019.109543. Erişim tarihi: 8 December 2022. 
  19. ^ Trotter, Julie A.; Williams, Ian S.; Barnes, Christopher R.; Männik, Peep; Simpson, Andrew (February 2016). "New conodont δ18O records of Silurian climate change: Implications for environmental and biological events". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 443: 34–48. Bibcode:2016PPP...443...34T. doi:10.1016/j.palaeo.2015.11.011. 
  20. ^ Chaloner, William G. (2003). "The role of carbon dioxide in plant evolution". Evolution on Planet Earth: 65–83. doi:10.1016/B978-012598655-7/50032-X. ISBN 9780125986557. 
  21. ^ Nealon, T.; Williams, D. Michael (30 April 2007). "Storm-influenced shelf deposits from the silurian of Western Ireland: A reinterpretation of deep basin sediments". Geological Journal. 23 (4): 311–320. doi:10.1002/gj.3350230403. 
  22. ^ Rasmussen, Christian M. Ø.; Kröger, Björn; Nielsen, Morten L.; Colmenar, Jorge (9 April 2019). "Cascading trend of Early Paleozoic marine radiations paused by Late Ordovician extinctions". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 116 (15): 7207–7213. Bibcode:2019PNAS..116.7207R. doi:10.1073/pnas.1821123116. PMC 6462056 $2. PMID 30910963.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  23. ^ Capel, Elliot; Cleal, Christopher J.; Xue, Jinzhuang; Monnet, Claude; Servais, Thomas; Cascales-Miñana, Borja (August 2022). "The Silurian–Devonian terrestrial revolution: Diversity patterns and sampling bias of the vascular plant macrofossil record". Earth-Science Reviews. 231: 104085. Bibcode:2022ESRv..23104085C. doi:10.1016/j.earscirev.2022.104085.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  24. ^ Xue, Jinzhuang; Huang, Pu; Wang, Deming; Xiong, Conghui; Liu, Le; Basinger, James F. (May 2018). "Silurian-Devonian terrestrial revolution in South China: Taxonomy, diversity, and character evolution of vascular plants in a paleogeographically isolated, low-latitude region". Earth-Science Reviews. 180: 92–125. Bibcode:2018ESRv..180...92X. doi:10.1016/j.earscirev.2018.03.004. Erişim tarihi: 8 December 2022. 
  25. ^ Retallack, Gregory J. (June 2022). "Ordovician-Devonian lichen canopies before evolution of woody trees". Gondwana Research. 106: 211–223. Bibcode:2022GondR.106..211R. doi:10.1016/j.gr.2022.01.010. Erişim tarihi: 23 November 2022. 
  26. ^ Rittner, Don (2009). Encyclopedia of Biology. Infobase Publishing. s. 338. ISBN 9781438109992. 
  27. ^ Rickards, R. B. (1 March 2000). "The age of the earliest club mosses: the Silurian Baragwanathia flora in Victoria, Australia". Geological Magazine. 137 (2): 207–209. Bibcode:2000GeoM..137..207R. doi:10.1017/S0016756800003800. Erişim tarihi: 8 December 2022. 
  28. ^ Lang, W.H.; Cookson, I.C. (1935). "On a flora, including vascular land plants, associated with Monograptus, in rocks of Silurian age, from Victoria, Australia". Philosophical Transactions of the Royal Society of London B. 224 (517): 421–449. Bibcode:1935RSPTB.224..421L. doi:10.1098/rstb.1935.0004.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  29. ^ Hueber, F.M. (1983). "A new species of Baragwanathia from the Sextant Formation (Emsian) Northern Ontario, Canada". Botanical Journal of the Linnean Society. 86 (1–2): 57–79. doi:10.1111/j.1095-8339.1983.tb00717.x. 
  30. ^ Bora, Lily (2010). Principles of Paleobotany. Mittal Publications. ss. 36–37. 
  31. ^ a b Niklas, Karl J. (1976). "Chemical Examinations of Some Non-Vascular Paleozoic Plants". Brittonia. 28 (1): 113–137. doi:10.2307/2805564. JSTOR 2805564. 
  32. ^ Edwards, D.; Wellman, C. (2001), "Embryophytes on Land: The Ordovician to Lochkovian (Lower Devonian) Record", Gensel, P.; Edwards, D. (Ed.), Plants Invade the Land : Evolutionary and Environmental Perspectives, New York: Columbia University Press, ss. 3–28, ISBN 978-0-231-11161-4 , p. 4

Genel

  • Emiliani, Cesare. (1992). Planet Earth : Cosmology, Geology, & the Evolution of Life & the Environment. Cambridge University Press. (Paperback Edition 0-521-40949-7)
  • Mikulic, DG, DEG Briggs, and J Kluessendorf. 1985. A new exceptionally preserved biota from the Lower Silurian of Wisconsin, USA. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 311B:75-86.
  • Moore, RA; Briggs, DEG; Braddy, SJ; Anderson, LI; Mikulic, DG; Kluessendorf, J (2005). "A new synziphosurine (Chelicerata: Xiphosura) from the Late Llandovery (Silurian) Waukesha Lagerstatte, Wisconsin, USA". Journal of Paleontology. 79 (2): 242–250. doi:10.1666/0022-3360(2005)079<0242:anscxf>2.0.co;2. 

Dış bağlantılar

Öncesinde
gelen Proterozoyik Üst Zaman 		Fanerozoyik Üst Zaman
Paleozoyik Zaman Mezozoyik Zaman Senozoyik Zaman
Kambriyen Ordovisiyen Silüriyen Devoniyen Karbonifer Permiyen Triyas Jura Kretase Paleojen Neojen Kv.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Silüriyen&oldid=30163504" sayfasından alınmıştır