İçeriğe atla

Neodimyum: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
"Neodymium" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni [Çevirmeni 2]
"Neodymium" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni [Çevirmeni 2]
130. satır: 130. satır:
2004 yılında mevcut üretimin büyük bir kısmı Çin'den olmak üzere dünyanın neodimyum üretimi yaklaşık 7.000 ton idi.<ref name="history">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl|başlık=Nature's building blocks: an A–Z guide to the elements|tarih=2003|sayfalar=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/268 268]–270|yayıncı=Oxford University Press|isbn=0-19-850340-7|yazar=Emsley, John}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEmsley,_John2003">Emsley, John (2003). </cite></ref> Çin hükümeti element üzerinde stratejik malzeme kontrolleri uygulayarak fiyatlarda büyük dalgalanmalara neden oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|başlık=Rare Earths Statistics and Information {{!}} U.S. Geological Survey|erişimtarihi=2023-06-07|arşivtarihi=2016-05-06|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160506184123/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|dil=en|çalışma=minerals.usgs.gov}}</ref> Fiyatlandırma ve bulunabilirlik konusundaki belirsizlik, şirketlerin (özellikle Japon şirketlerinin) '''daha az nadir toprak metali içeren kalıcı mıknatıslar''' ve elektrik motorları yaratmasına neden oldu; ancak şimdiye kadar neodimyum ihtiyacını ortadan kaldıramadılar.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/honda-rareearths-idUST9N18R02G|başlık=Honda co-develops first hybrid car motor free of heavy rare earth metals|tarih=12 July 2016|çalışma=Reuters}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-07-12/honda-readies-heavy-rare-earth-free-hybrids-to-sidestep-china|başlık=Honda's Heavy Rare Earth-Free Hybrid Motors Sidestep China|tarih=12 July 2016|çalışma=Bloomberg.com}}</ref> [[Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu|ABD Jeoloji Araştırmasına]] göre [[Grönland]], özellikle neodimyum olmak üzere nadir toprak yataklarının en büyük rezervlerine sahiptir. Madencilik süreci sırasında radyoaktif maddelerin salınması nedeniyle [[Madencilik|madencilik çıkarları]], bu bölgelerdeki yerli nüfusla çatışıyor.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-greenland-election-idUSKBN2BN1U6|başlık=Greenland to hold election watched closely by global mining industry|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=2021-03-31|dil=en|çalışma=Reuters}}</ref>
2004 yılında mevcut üretimin büyük bir kısmı Çin'den olmak üzere dünyanın neodimyum üretimi yaklaşık 7.000 ton idi.<ref name="history">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl|başlık=Nature's building blocks: an A–Z guide to the elements|tarih=2003|sayfalar=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/268 268]–270|yayıncı=Oxford University Press|isbn=0-19-850340-7|yazar=Emsley, John}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEmsley,_John2003">Emsley, John (2003). </cite></ref> Çin hükümeti element üzerinde stratejik malzeme kontrolleri uygulayarak fiyatlarda büyük dalgalanmalara neden oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|başlık=Rare Earths Statistics and Information {{!}} U.S. Geological Survey|erişimtarihi=2023-06-07|arşivtarihi=2016-05-06|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160506184123/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|dil=en|çalışma=minerals.usgs.gov}}</ref> Fiyatlandırma ve bulunabilirlik konusundaki belirsizlik, şirketlerin (özellikle Japon şirketlerinin) '''daha az nadir toprak metali içeren kalıcı mıknatıslar''' ve elektrik motorları yaratmasına neden oldu; ancak şimdiye kadar neodimyum ihtiyacını ortadan kaldıramadılar.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/honda-rareearths-idUST9N18R02G|başlık=Honda co-develops first hybrid car motor free of heavy rare earth metals|tarih=12 July 2016|çalışma=Reuters}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-07-12/honda-readies-heavy-rare-earth-free-hybrids-to-sidestep-china|başlık=Honda's Heavy Rare Earth-Free Hybrid Motors Sidestep China|tarih=12 July 2016|çalışma=Bloomberg.com}}</ref> [[Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu|ABD Jeoloji Araştırmasına]] göre [[Grönland]], özellikle neodimyum olmak üzere nadir toprak yataklarının en büyük rezervlerine sahiptir. Madencilik süreci sırasında radyoaktif maddelerin salınması nedeniyle [[Madencilik|madencilik çıkarları]], bu bölgelerdeki yerli nüfusla çatışıyor.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-greenland-election-idUSKBN2BN1U6|başlık=Greenland to hold election watched closely by global mining industry|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=2021-03-31|dil=en|çalışma=Reuters}}</ref>
[[Dosya:Monazite_acid_cracking_process.svg|orta|çerçevesiz|730x730pik]]
[[Dosya:Monazite_acid_cracking_process.svg|orta|çerçevesiz|730x730pik]]
Neodimyum, hafif nadir toprak elementi mineralleri bastnäsite ve monazite ait ticari yatakların nadir toprak içeriğinin tipik olarak %10-18'ini oluşturur.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHaynes,_William_M.2016">Haynes, William M., ed. (2016). </cite></ref> Üç değerlikli lantanitler için en güçlü renkli olan neodim bileşikleri ile, rakip kromoforlar olmadığında nadiren nadir toprak minerallerinin renklenmesine hakim olabilir. Genellikle pembe bir renk verir. Bunun göze çarpan örnekleri arasında [[Bolivya]], Llallagua'daki [[kalay]] yataklarından elde edilen monazit kristalleri; Mont Saint-Hilaire, [[Québec|Quebec]], [[Kanada|Kanada'dan]] ansilit ; veya Saucon Valley, [[Pensilvanya]], Amerika Birleşik Devletleri'nden lantanit. Neodimyum camlarda olduğu gibi, bu tür mineraller farklı aydınlatma koşullarında renk değiştirirler. Neodimyumun soğurma bantları, cıva buharının görünür [[emisyon spektrumu]] ile etkileşime girerek, neodimiyum içeren minerallerin ayırt edici bir yeşil rengi yansıtmasına neden olan filtrelenmemiş kısa dalga UV ışığı ile etkileşime girer. Bu, monazit içeren kumlarda veya bastnäsite içeren cevherlerde gözlemlenebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/BF00607297|başlık=Influence of specific neodymium-glass absorption bands on generating energy|yazarlar=Buzhinskii|tarih=1971-08-01|sayı=2|dil=en|sayfalar=1002–1005|çalışma=Journal of Applied Spectroscopy|cilt=15|issn=1573-8647|doi=10.1007/BF00607297|ilk=I. M.}}</ref>

[[Nadir toprak elementi|Nadir toprak elementleri]] ve diğer mineral kaynaklara olan talep, artan insan [[Popülasyon (biyoloji)|nüfusu]] ve endüstriyel gelişme nedeniyle hızla artmaktadır. Son zamanlarda, düşük karbonlu bir toplum gerekliliği, piller, yüksek verimli motorlar, yenilenebilir enerji kaynakları ve yakıt hücreleri gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilere yönelik önemli bir talebe yol açmıştır. Bu teknolojiler arasında, kalıcı mıknatıslar genellikle yüksek verimli motorlar imal etmek için kullanılır; neodimyum-demir-bor mıknatıslar (Nd<sub>2</sub>Fe<sub>14</sub>B sinterlenmiş ve bağlı mıknatıslar) ana kalıcı mıknatıs tipidir.<ref>Sagawa M, Fujimura S, Togawa N, Yamamoto H, Matsuura Y (1984) New material for permanent magnets on a base of Nd and Fe. J Appl Phys 55(6):2083–2087. https://doi.org/10.1063/1.333572</ref> NdFeB mıknatısları [[Hibrit elektrikli araç|hibrit elektrikli araçlar]], [[Plug-in hibrit|fişli hibrit elektrikli araçlar]], [[Elektrikli araç|elektrikli araçlar]] ve [[Yakıt hücreli otomobil|yakıt hücreli araçlarda]] (FCV'ler), [[Rüzgâr türbini|rüzgar türbinlerinde]], [[Beyaz eşya|ev aletlerinde]], birçok küçük tüketici elektroniği cihazlarında ve bilgisayarlarda kullanılır.<ref name="Yang Yongxiang">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s40831-016-0090-4|başlık=REE Recovery from End-of-Life NdFeB Permanent Magnet Scrap: A Critical Review|yazarlar=Yang|tarih=2017-03-01|sayı=1|dil=en|sayfalar=122–149|çalışma=Journal of Sustainable Metallurgy|cilt=3|issn=2199-3831|doi=10.1007/s40831-016-0090-4|ilk=Yongxiang}}</ref> Enerji tasarrufu için vazgeçilmezdir. [[Paris Anlaşması|Paris Anlaşması'nın]] hedeflerine ulaşma yolunda, NdFeB mıknatıslarına olan talebin gelecekte önemli ölçüde artması bekleniyor.<ref name="Yang Yongxiang" />

== Uygulamalar ==

* Neodim, sıvı helyum sıcaklıklarında alışılmadık derecede büyük bir özgül [[Isı sığası|ısı kapasitesine]] sahiptir, bu nedenle kriyo soğutucularda yararlıdır.<ref>{{Kaynak|url=https://doi.org/10.1007/978-1-4757-9053-5_80|başlık=Centrifugal Atomization of Neodymium and Er3Ni Regenerator Particulate|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=1994|ansiklopedi=Advances in Cryogenic Engineering Materials: Volume 40, Part A|dil=en|sayfalar=631–638|yer=Boston, MA|yayıncı=Springer US|seri=An International Cryogenic Materials Conference Publication|editör-ad=Richard P.|editör-soyadı=Reed|editör2-ad=Fred R.|editör3-ad=Leonard T.|editör4-ad=M.|editör2-soyadı=Fickett|editör3-soyadı=Summers|editör4-soyadı=Stieg|isbn=978-1-4757-9053-5|doi=10.1007/978-1-4757-9053-5_80|ilk=M. G.}}</ref>
* Neodimyum asetat, radyoaktif ve toksik [[Uranil Asetat|uranil asetatın]] yerine kullanılabilir ( [[Elektron mikroskobu|elektron mikroskobunda]] standart bir kontrast maddesi olarak kullanılır).<ref name="uranyl acetate">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s00418-020-01846-0|başlık=Neodymium as an alternative contrast for uranium in electron microscopy|yazarlar=Kuipers|tarih=2020-04-01|sayı=4|dil=en|sayfalar=271–277|çalışma=Histochemistry and Cell Biology|cilt=153|issn=1432-119X|pmc=7160090|pmid=32008069|doi=10.1007/s00418-020-01846-0|ilk=Jeroen}}</ref>
* Muhtemelen Ca2<sup>+</sup> ile benzerliklerinden dolayı, Nd3<sup>+'</sup> nın bitki büyümesini teşvik ettiği rapor edilmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.regional.org.au/au/gcirc/2/399.htm|başlık=The Effect of Neodymium (Nd<sup>3+</sup>) on Some Physiological Activities in Oilseed Rape during Calcium (Ca<sup>2+</sup>) Starvation|yazarlar=Wei, Y. and Zhou, X.|sayfa=399|çalışma=10th International Rapeseed Congress|yıl=1999|cilt=2}}</ref> Nadir toprak elementi bileşikleri, Çin'de [[gübre]] olarak sıklıkla kullanılmaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s00244-020-00773-4|başlık=Review of Rare Earth Elements as Fertilizers and Feed Additives: A Knowledge Gap Analysis|yazarlar=Tommasi|tarih=2021-11-01|sayı=4|dil=en|sayfalar=531–540|çalışma=Archives of Environmental Contamination and Toxicology|cilt=81|issn=1432-0703|pmc=8558174|pmid=33141264|doi=10.1007/s00244-020-00773-4|ilk=Franca}}</ref>
* Samaryum-neodimiyum tarihleme, kayalar ve meteorların yaşını belirlemek için kullanışlıdır.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7639024.stm|başlık=Team finds Earth's 'oldest rocks'|erişimtarihi=2009-06-06|tarih=2008-09-26|çalışma=BBC News|yer=London}}</ref><ref>{{Kaynak|url=https://doi.org/10.1007/978-94-007-6326-5_84-1|başlık=Sm–Nd Dating|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=2013|ansiklopedi=Encyclopedia of Scientific Dating Methods|dil=en|sayfalar=1–20|yer=Dordrecht|yayıncı=Springer Netherlands|editör-ad=W. Jack|editör-soyadı=Rink|editör2-ad=Jeroen|editör2-soyadı=Thompson|isbn=978-94-007-6326-5|doi=10.1007/978-94-007-6326-5_84-1|ilk=Richard W.}}</ref>
* Deniz tortularındaki Neodimyum izotopları, geçmiş okyanus sirkülasyonundaki değişiklikleri yeniden oluşturmak için kullanılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Neodymium budget in the modern ocean and paleo-oceanographic implications|erişimtarihi=free|yazarlar=Tachikawa|tarih=2003|sayı=C8|sayfalar=3254|çalışma=Journal of Geophysical Research|cilt=108|doi=10.1029/1999JC000285|ilk=K.}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Neodymium in the oceans: a global database, a regional comparison and implications for palaeoceanographic research|yazarlar=van de Flierdt|tarih=2016-11-28|sayı=2081|sayfalar=20150293|çalışma=Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences|cilt=374|pmc=5069528|pmid=29035258|doi=10.1098/rsta.2015.0293}}</ref>

=== Mıknatıslar ===
[[Dosya:Neodymag.jpg|küçükresim| Bir [[Sabit disk sürücüsü|sabit sürücüden]] bir mu-metal braket üzerindeki neodimyum mıknatıs]]
Neodimyum mıknatıslar (bir alaşım, Nd<sub>2</sub>Fe<sub>14</sub>B) bilinen en güçlü [[Mıknatıs|kalıcı mıknatıslardır]]. Mıknatıs kendi ağırlığının bin katını kaldırabilir ve kemikleri kırmaya yetecek kadar kuvvetle birbirine çarpabilir. Bu mıknatıslar samaryum-kobalt mıknatıslardan daha ucuz, hafif ve daha güçlüdür. Bununla birlikte, neodimyum bazlı mıknatıslar manyetizmalarını daha düşük sıcaklıklarda<ref>Zhang, W., Liu, G. & Han, K. The Fe-Nd (Iron-Neodymium) system. </ref> kaybedip '''paslanma eğiliminde''' olduklarından, <ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/BF00266123|başlık=Effect of impurities on the corrosion behaviour of neodymium|yazarlar=Bala|tarih=1993-10-01|sayı=10|dil=en|sayfalar=1017–1024|çalışma=Journal of Applied Electrochemistry|cilt=23|issn=1572-8838|doi=10.1007/BF00266123|ilk=H.}}</ref> (samaryum-kobalt mıknatıslar böyle değil) her açıdan üstün değildirler.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1023/A:1022931915709|başlık=Testing the cytotoxicity of metal alloys used as magnetic prosthetic devices|yazarlar=Hopp|tarih=2003-04-01|sayı=4|dil=en|sayfalar=335–345|çalışma=Journal of Materials Science: Materials in Medicine|cilt=14|issn=1573-4838|doi=10.1023/A:1022931915709|ilk=M.}}</ref>

Neodimyum mıknatıslar, düşük kütle, küçük hacim veya güçlü manyetik alanların gerekli olduğu [[Mikrofon|mikrofonlar]], profesyonel [[Hoparlör|hoparlörler]], [[Kulaklık|kulaklıklar]], [[gitar]] ve [[bas gitar]] [[Manyetik|manyetikleri]] ve bilgisayar [[Sabit disk sürücüsü|sabit diskleri]] gibi ürünlerde görülür. Neodimyum, hibrit ve elektrikli otomobillerin elektrik motorlarında ve ticari rüzgar türbinlerinin bazı "sabit mıknatıslı" jeneratörlere sahip rüzgar türbinlerinde kullanılır. Örneğin, her bir [[Toyota Prius|Toyota Prius'un]] tahrikli elektrik motorları, araç başına {{Dönüştürme|1|kg|lb}} neodim gerektirir.{{R|reu}}

2020'de Radboud ve [[Uppsala Üniversitesi|Uppsala Üniversitesi'ndeki]] fizik araştırmacıları, neodimyumun atomik yapısında "kendi kendine dönen cam " olarak bilinen bir davranış gözlemlediklerini duyurdular. Araştırmacılardan biri, "…biz [[Taramalı tünelleme mikroskobu|taramalı tünelleme mikroskobunda]] uzmanız. Tek tek atomların yapısını görmemizi sağlar ve atomların kuzey ve güney kutuplarını çözebiliriz. Yüksek hassasiyetli görüntülemedeki bu ilerlemeyle, manyetik yapıdaki inanılmaz derecede küçük değişiklikleri çözebildiğimiz için neodimyumdaki davranışı keşfetmeyi başardık." Neodim, daha önce bir periyodik tablo elemanında görülmemiş karmaşık bir manyetik şekilde davranır.<ref name="sciencemag">{{Dergi kaynağı|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.aay6757|başlık=Self-induced spin glass state in elemental and crystalline neodymium|erişimtarihi=29 May 2020|yazarlar=Umut Kamber|tarih=May 29, 2020|sayı=6494|çalışma=Science|cilt=368|yazar9=Anders Bergman|yazar4=Andreas Eich}}</ref><ref name="scitechdaily">{{Web kaynağı|url=https://scitechdaily.com/new-whirling-state-of-matter-discovered-self-induced-spin-glass/|başlık=New 'Whirling' State of Matter Discovered: Self-Induced Spin Glass|erişimtarihi=29 May 2020|tarih=May 28, 2020|yazar=Radboud University Nijmegen}}</ref>

=== Bardak ===
[[Dosya:Neodymium_glass_light_bulb_under_fluorescent_and_incandescent_light.jpg|sol|küçükresim| Tabanı ve iç kaplaması çıkarılmış bir neodim cam ampul, iki farklı ışık türü altında: solda [[Floresans|flüoresan]] ve sağda akkor ışık.]]
[[Dosya:ACE_Didymium_Glasses_RX-1205-BK_Z87+.JPG|sol|küçükresim| Didimyum camları]]
Neodimyum cam, cam eriyiğine neodim oksidin (Nd<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) dahil edilmesiyle üretilir. Neodimyum cam genellikle gün ışığı veya [[Ampul|akkor ışıkta eflatun]] renginde, ancak [[Floresan lamba|flüoresan]] ışık altında soluk mavi görünür. Neodimyum, camı saf menekşeden şarap kırmızısı ve sıcak griye kadar değişen narin tonlarda renklendirmek için kullanılabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s10717-008-9039-9|başlık=Color of porcelain containing neodymium oxide|yazarlar=Kondrukevich|tarih=2008-05-01|sayı=5|dil=en|sayfalar=203–207|çalışma=Glass and Ceramics|cilt=65|issn=1573-8515|doi=10.1007/s10717-008-9039-9|ilk=A. A.}}</ref>

Saflaştırılmış neodimyumun ilk ticari kullanımı, Kasım 1927'de Leo Moser tarafından yapılan deneylerle başlayan cam renklendirmesiydi. Tiffin'in "alacakaranlığı" yaklaşık 1950'den 1980'e kadar üretimde kaldı <ref>{{Web kaynağı|url=http://coloradosprings.yourhub.com/CrippleCreekTellerCounty/Stories/Arts/Story~443258.aspx|başlık=Chameleon Glass Changes Color|erişimtarihi=2009-06-06|arşivtarihi=2008-04-03|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080403165916/http://coloradosprings.yourhub.com/CrippleCreekTellerCounty/Stories/Arts/Story~443258.aspx}}</ref> Mevcut kaynaklar arasında Çek Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'deki cam üreticileri yer almaktadır.<ref>Brown D.C. (1981) Optical-Pump Sources for Nd : Glass Lasers. </ref>


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==

Sayfanın 08.56, 13 Haziran 2023 tarihindeki hâli

Neodimyum, sembolü Nd ve atom numarası 60 olan kimyasal bir elementtir. Lantanit serisinin dördüncü üyesidir ve nadir toprak metallerinden biri olarak kabul edilir. Havada ve nemde hızla kararan sert, hafif dövülebilir, gümüşi bir metaldir. Hızla oksitlenir ve +2, +3 ve +4 pembe, mor/mavi ve sarı bileşikler üretir. Elementlerin en karmaşık spektrumlarından birine sahip olduğu kabul edilir.[1] Neodimyum, 1885 yılında praseodimyumu da keşfeden Avusturyalı kimyager Carl Auer von Welsbach tarafından keşfedildi. Monazit ve bastnäsite minerallerinde önemli miktarlarda bulunur. Neodimyum, doğal olarak metalik formda veya diğer lantanitlerle karışmamış olarak bulunmaz ve genel kullanım için rafine edilir. Neodimyum kobalt, nikel veya bakır kadar yaygındır ve Dünya'nın kabuğunda yaygın olarak dağılmıştır.[2] Diğer birçok nadir toprak metalinde olduğu gibi, dünyadaki ticari neodimyumun çoğu Çin'de çıkarılmaktadır.

Bileşikleri ticari olarak ilk kez 1927'de cam boyası olarak kullanıldı ve popüler bir katkı maddesi olmaya devam ediyor. Nd3+ iyonun rengi kırmızımsı-mordur; Renk neodimyumun keskin ışık emme bantlarının cıva, üç değerlikli evropiyum veya terbiyumun keskin görünür emisyon bantlarıyla zenginleştirilmiş ortam ışığıyla etkileşimi nedeniyle aydınlatma türüne göre değişir. Neodimyum katkılı camlar, dalga boyları 1047 ile 1062 nm arası kızılötesi lazerlerde kullanılır. Bu lazerler, atalet hapsi füzyon deneyleri gibi son derece yüksek güçlü uygulamalarda kullanılmıştır. Neodim ayrıca Nd:YAG lazerde itriyum alüminyum granat gibi diğer çeşitli substrat kristalleriyle birlikte kullanılır.

Neodimyum alaşımları, yüksek mukavemetli, güçlü kalıcı neodimyum mıknatıslar yapmak için kullanılır.[3] Bu mıknatıslar, düşük mıknatıs kütlesi (veya hacmi) veya güçlü manyetik alanların gerekli olduğu mikrofon, profesyonel hoparlör, kulak içi kulaklık, yüksek performanslı hobi DC elektrik motorları ve bilgisayar sabit diskleri gibi ürünlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Daha büyükleri yüksek güç-ağırlık oranına sahip elektrik motorlarında (örneğin, hibrit arabalar) ve jeneratörlerde (örneğin, uçak ve rüzgar türbini elektrik jeneratörleri) kullanılır.[4]

Özellikler

Fiziki özellikleri

Metalik neodim parlak, gümüşi bir metalik parlaklığa sahiptir.[5] Neodim genellikle iki allotropik formda bulunur ve çift altıgenden vücut merkezli kübik yapıya yaklaşık 863'°C te gerçekleşir.[6] Neodimyum, lantanitlerin çoğu gibi, oda sıcaklığında paramanyetiktir ve 20 K (-253 °C; -423,4 °F) 'ye soğutulduğunda bir antiferromanyetik hale gelir.[7] Neodimyum, klasik miskmetalde yaklaşık %18'lik bir konsantrasyonda bulunan nadir toprak metalidir . Neodimyum mıknatıs yapmak için bir ferromanyet olan demirle alaşımlandırılır.[8]

Elektron düzeni

Periyodik tabloda, solunda lantanit praseodim ile sağında radyoaktif promethium arasında ve aktinit uranyumun üzerinde görünür. 60 elektronu, altı 4f ve 6s elektronunun değerlik olduğu [Xe]4f46s2 konfigürasyonunda düzenlenmiştir. Lantanid serisi metallerin çoğu gibi, neodimyum değerlik elektronları olarak genellikle yalnızca üç elektron kullanır.[9]

Kimyasal özellikler

Neodim, lantanit serisinin dördüncü üyesidir. Erime noktası 1.024 °C (1.875 °F) ve kaynama noktası 3.074 °C (5.565 °F) dir. Neodim, diğer lantanitler gibi, genellikle +3 oksidasyon durumuna sahiptir, ancak +2 ve +4 oksidasyon durumlarında ve hatta çok nadir durumlarda +0 da olabilir.[10]Neodimyum hızla oksitlenir,[6] ve üzerinde demir pası gibi bir oksit tabakası oluşturur; bir santimetre büyüklüğünde bir neodim numunesi yaklaşık bir yıl içinde tamamen paslanır. Nd3+ genellikle suda çözünür. Komşu praseodimyum gibi, yaklaşık 150'°C de kolayca yanar ve neodimyum(III) oksit oluşturur; oksit, dökme metali daha fazla oksidasyona maruz bırakarak soyulur.[6]

4Nd + 3O
2 → 2Nd
2O
3

Neodimyum oldukça elektropozitif bir elementtir ve neodim (III) hidroksit oluşturmak üzere soğuk suyla yavaş, sıcak suyla hızlı bir şekilde reaksiyona girer:

2Nd (s) + 6H
2O (l) → 2Nd(OH)
3 (aq) + 3H
2 (g)

Neodimyum halojenlerle şiddetli reaksiyona girer:

2Nd (s) + 3F
2 (g) → 2NdF
3 (s) [viole]
2Nd (s) + 3Cl
2 (g) → 2NdCl
3 (s) [eflatun]
2Nd (s) + 3Br
2 (g) → 2NdBr
3 (s) [viole]
2Nd (s) + 3I
2 (g) → 2NdI
3 (s) [yeşil]

Neodim, lila Nd(III) iyonu içeren çözeltiler oluşturmak üzere seyreltik sülfürik asit içinde kolaylıkla çözünür. Bunlar bir [Nd(OH2)9]3+ kompleksi olarak bulunur:[11]

2Nd (s) + 3H
2SO
4 (aq) → 2Nd3+ (aq) + 3SO2−
4 (aq) + 3H
2 (g)

Bileşikler

Neodim (III) sülfat
Neodimyum asetat tozu
Neodim (III) hidroksit tozu

En önemli neodim bileşiklerinden bazıları şunlardır:

  • halojenürler:NdF3; NdCl2; NdCl3; NdBr3; NdI2; NdI3
  • oksitler:<span data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true,&quot;mandatoryTargetParams&quot;:[],&quot;optionalTargetParams&quot;:[]}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chem2&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Şablon:Chem2&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Nd2O3&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwvg" typeof="mw:Transclusion"> </span>
  • hidroksit:<span data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true,&quot;mandatoryTargetParams&quot;:[],&quot;optionalTargetParams&quot;:[]}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chem2&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Şablon:Chem2&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Nd(OH)3&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwwg" typeof="mw:Transclusion"> </span>
  • karbonat: Nd<sub id="mwxg">2</sub> (CO<sub id="mwxw">3</sub>)<sub id="mwyA">3</sub>
  • sülfat:<span data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true,&quot;mandatoryTargetParams&quot;:[],&quot;optionalTargetParams&quot;:[]}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chem2&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Şablon:Chem2&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Nd2(SO4)3&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwyw" typeof="mw:Transclusion"> </span>
  • asetat: Nd(<sub id="mwzw">CH3COO</sub>)<sub id="mw0A">3</sub>
  • Neodimyum mıknatıslar (Nd2Fe14B)

Bazı neodim bileşikleri, aydınlatma türüne göre değişen renklere sahiptir.[12]

Organik bileşikleri

Organonedimyum bileşikleri, bir neodim-karbon bağına sahip bileşiklerdir. Bu bileşikler, diğer lantanitlerinkine benzer olup, π arka bağı oluşturamazlar. Bu nedenle, çoğunlukla iyonik siklopentadienitler ve bazıları polimerik olabilen σ-bağlı basit alkiller ve ariller ile sınırlıdırlar.[13]

İzotoplar

  Doğal olarak oluşan neodimyum (60Nd), beş kararlı izotoptan oluşur - 142Nd, 143Nd, 145Nd, 146Nd ve 148Nd; en bol bulunanı 142Nd'dir ( doğal bolluğun %27,2'si) ve son derece güçlü iki radyoizotop; uzun yarı ömürleri olan 144Nd (yarı ömür (t 1/2) 2,29×1015 yıl alfa bozunması ile ) ve 150Nd (çift beta bozunması, t 1/2 ≈ 7×1018 yıl). 2022 yılı itibariyle toplamda 33 neodim radyoizotopu tespit edildi, en kararlı radyoizotoplar doğal olarak oluşanlardır: 144Nd ve 150Nd. Geri kalan tüm radyoaktif izotopların yarı ömürleri on iki günden kısa ve bunların çoğunun yarı ömürleri 70 saniyeden kısadır; en kararlı yapay izotop, 10.98 günlük bir yarı ömre sahip 147Nd'dir.

Neodim ayrıca bilinen 13 yarı kararlı izotopa sahiptir, en kararlı olanı 139mNd ( t 1/2)= 5,5 saat), 135mNd (t1/2= 5,5 dakika) ve 133m1Nd ( t 1/2 ~70 saniye). En bol kararlı izotop olan 142Nd'den önceki birincil bozunma modları elektron yakalama ve pozitron bozunmasıdır ve sonraki birincil mod beta eksi bozunmadır. 142Nd'den önceki birincil bozunma ürünleri element Pr (praseodim) izotoplarıdır ve sonraki birincil ürünler element Pm (promethium) izotoplarıdır.[14] Beş kararlı izotoptan dördünün seryum veya samaryum izotoplarına bozunduğu tahmin edilmiştir ve bunlar yalnızca gözlemsel olarak kararlıdır.[15] Ek olarak, samaryumun gözlemsel olarak kararlı bazı izotoplarının neodimyum izotoplarına bozunacağı tahmin edilmektedir.[15]

Neodim izotopları çeşitli bilimsel uygulamalarda kullanılmaktadır. 142Nd, kısa ömürlü Tm ve Yb izotoplarının üretiminde kullanılmıştır. Bir radyoaktif güç kaynağı olan 147Pm üretimi için 146Nd önerilmiştir. Diğer prometyum izotoplarının üretimi için birkaç neodim izotopu kullanılmıştır. 147Sm'den bozulma (t1/2= 1,06) sabit 143Nd'ye, samaryum-neodimyum tarihlemesine izin verir.[16] 150Nd, çift beta bozunumunu incelemek için de kullanılmıştır.[17]

Tarih

Carl Auer von Welsbach (1858–1929), 1885'te neodimyumun keşfi [18]

1751'de İsveçli mineralog Axel Fredrik Cronstedt, Bastnäs'taki madenden -daha sonra cerite olarak adlandırılan- ağır bir mineral keşfetti. Otuz yıl sonra, madenin sahibi olan ailenin bir üyesi olan on beş yaşındaki Wilhelm Hisinger, içinde herhangi bir yeni unsur bulamayan Carl Scheele'ye bir örnek gönderdi. 1803'te Hisinger bir demir ustası olduktan sonra, Jöns Jacob Berzelius ile birlikte minerale geri döndü ve -iki yıl önce keşfedilen cüce gezegen Ceres'e atıfla- ceria adını verdikleri yeni bir oksit izole etti.[19] Ceria, aynı anda ve bağımsız olarak Almanya'da Martin Heinrich Klaproth tarafından izole edildi.[20] 1839 ile 1843 yılları arasında, Berzelius ile aynı evde yaşayan İsveçli cerrah ve kimyager Carl Gustaf Mosander tarafından serya'nın bir oksit karışımı olduğu gösterildi; onları lanthana ve didymia adını verdiği diğer iki okside ayırdı.[21][22][23] O, bir seryum nitrat örneğini havada kavurarak ve ardından elde edilen oksidi seyreltik nitrik asitle işleyerek kısmen ayrıştırmış, oksitleri oluşturan metaller lantan ve didimyum olarak adlandırılmıştı.[24] Von Welsbach, ayrımı spektroskopik analizle doğruladı, ancak ürünler nispeten düşük saflıktaydı. Didymium, 1841'de Carl Gustaf Mosander tarafından keşfedildi ve 1925'te ondan saf neodim izole edildi. Neodim adı, Yunanca neos (νέος), yeni ve didymos (διδύμος), ikiz kelimelerinden türetilmiştir.[6][25][26][22][23][18]

1950'lere kadar çift nitrat kristalleştirme ticari neodimiyumun saflaştırma aracıydı. Lindsay Chemical Division, neodimyumun büyük ölçekli iyon değişimi saflaştırmasını ticarileştiren ilk şirket oldu. 1950'lerden başlayarak, yüksek saflıkta (>%99) neodimyum, öncelikle nadir toprak elementleri açısından zengin bir mineral olan monazitten iyon değiştirme işlemi yoluyla elde edildi.[6] Metal, halojenür tuzlarının elektrolizi yoluyla elde edilir. Neodimyumun çoğu bastnäsite'den ekstrakte ediliyor ve solvent ekstraksiyonu ile saflaştırılıyor. İyon değiştirme saflaştırması en yüksek saflıklar için kullanılır (tipik olarak >%99,99). Gelişen teknoloji ve ticari olarak temin edilebilen neodim oksidin geliştirilmiş saflığı, günümüz koleksiyonlarındaki neodimyum camların görünümüne yansıdı. 1930'larda yapılan ilk neodimyum camlar daha temiz mor olan modern versiyonlardan daha kırmızımsı veya turuncu bir renge sahiptir. Bunun sebebi erken teknolojide, yani fraksiyonel kristalleştirme kullanılarak praseodim izlerini gidermedeki zorluklardı.[27]

Doğrudan tahrikli rüzgar türbinleri için kullanılan kalıcı mıknatıslardaki rolü nedeniyle, neodimyumun yenilenebilir enerjiyle çalışan bir dünyada jeopolitik rekabetin ana nesnelerinden biri olacağı iddia edildi. Ancak çoğu rüzgar türbininin kalıcı mıknatıs kullanmamaktadır.[28][29]

Oluşum ve üretim

Bulunuşu

Bastnäsite

Neodim doğada serbest bir element olarak nadiren bulunur, bunun yerine az miktarda tüm nadir toprak metallerini içeren monazit ve bastnäsite (bunlar tek mineral adlarından ziyade mineral grup adlarıdır) gibi cevherler olarak bulunur. Bu minerallerde neodim nadiren baskındır; bazı istisnalar arasında monazit-(Nd) ve kozoit-(Nd) bulunur.[30] Ana madencilik alanları Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Hindistan, Sri Lanka ve Avustralya'dadır. Dünya neodimyum rezervlerinin sekiz milyon ton olduğu tahmin ediliyor.[31]

Nd3+ iyonu, periyodik tabloyu hemen takip eden seryum grubunun (lantandan samaryum ve öropyuma kadar olan) ilk lantanidlerine boyut olarak benzerdir ve bu nedenle fosfat, silikat ve karbonatta onlarla birlikte bulunma eğilimindedir. monazit (MIIIPO4) ve bastnäsite (MIIICO3F ) gibi mineraller; burada M, skandiyum ve radyoaktif prometyum (biraz daha az Pr ile çoğunlukla Ce, La ve Y) hariç tüm nadir toprak metallerini ifade eder. ve Nd).[32] Bastnäsite genellikle toryum ve ağır lantanitlerden yoksundur ve ondan hafif lantanitlerin saflaştırılması daha az söz konusudur. Cevher, ezilip öğütüldükten sonra, önce sıcak konsantre sülfürik asit, gelişen karbondioksit, hidrojen florür ve silikon tetraflorür ile işlenir. Ürün daha sonra kurutulur ve su ile süzülerek lantan da dahil olmak üzere erken dönem lantanit iyonları solüsyonda bırakılır.[32]

Güneş Sistemi bollukları [33]
atomik
sayı 		element Bağlantılı miktar
42 Molibden 2.771
47 Gümüş 0,590
50 Teneke 4.699
58 seryum 1.205
59 praseodimyum 0,205
60 neodimyum 1
74 Tungsten 0,054
90 toryum 0,054
92 Uranyum 0,022

Uzayda

Neodimyumun Güneş Sistemindeki parçacık başına bolluğu 0,083 ppb'dir. [a] Bu rakam platinin yaklaşık üçte ikisi, ancak cıvadan iki buçuk kat ve altından yaklaşık beş kat daha fazladır. Lantanitler genellikle uzayda bulunmaz ve Dünya'nın kabuğunda çok daha fazladır.[33][34]

Yer kabuğunda

A line chart generally declining towards its right
Neodimyum, nadir toprak metali olarak Dünya'nın kabuğunda oldukça yaygın bir elementtir. Nadir toprak metallerinin çoğu daha az bulunur.

Neodimyum, Goldschmidt sınıflandırması altında bir litofil olarak sınıflandırılır, yani genellikle oksijenle birlikte bulunur. Nadir toprak metallerine ait olmasına rağmen, neodimyum hiç de nadir değildir. Yerkabuğundaki bolluğu yaklaşık 38'mg/kgdır ve bu onu 27. en yaygın element yapıyor. Bolluk bakımından lantanuma benzer. Seryum en yaygın nadir toprak metalidir, onu neodimiyum ve ardından lantan takip eder.[34]

Üretim

2004 yılında mevcut üretimin büyük bir kısmı Çin'den olmak üzere dünyanın neodimyum üretimi yaklaşık 7.000 ton idi.[25] Çin hükümeti element üzerinde stratejik malzeme kontrolleri uygulayarak fiyatlarda büyük dalgalanmalara neden oldu.[35] Fiyatlandırma ve bulunabilirlik konusundaki belirsizlik, şirketlerin (özellikle Japon şirketlerinin) daha az nadir toprak metali içeren kalıcı mıknatıslar ve elektrik motorları yaratmasına neden oldu; ancak şimdiye kadar neodimyum ihtiyacını ortadan kaldıramadılar.[36][37] ABD Jeoloji Araştırmasına göre Grönland, özellikle neodimyum olmak üzere nadir toprak yataklarının en büyük rezervlerine sahiptir. Madencilik süreci sırasında radyoaktif maddelerin salınması nedeniyle madencilik çıkarları, bu bölgelerdeki yerli nüfusla çatışıyor.[38]

Neodimyum, hafif nadir toprak elementi mineralleri bastnäsite ve monazite ait ticari yatakların nadir toprak içeriğinin tipik olarak %10-18'ini oluşturur.[6] Üç değerlikli lantanitler için en güçlü renkli olan neodim bileşikleri ile, rakip kromoforlar olmadığında nadiren nadir toprak minerallerinin renklenmesine hakim olabilir. Genellikle pembe bir renk verir. Bunun göze çarpan örnekleri arasında Bolivya, Llallagua'daki kalay yataklarından elde edilen monazit kristalleri; Mont Saint-Hilaire, Quebec, Kanada'dan ansilit ; veya Saucon Valley, Pensilvanya, Amerika Birleşik Devletleri'nden lantanit. Neodimyum camlarda olduğu gibi, bu tür mineraller farklı aydınlatma koşullarında renk değiştirirler. Neodimyumun soğurma bantları, cıva buharının görünür emisyon spektrumu ile etkileşime girerek, neodimiyum içeren minerallerin ayırt edici bir yeşil rengi yansıtmasına neden olan filtrelenmemiş kısa dalga UV ışığı ile etkileşime girer. Bu, monazit içeren kumlarda veya bastnäsite içeren cevherlerde gözlemlenebilir.[39]

Nadir toprak elementleri ve diğer mineral kaynaklara olan talep, artan insan nüfusu ve endüstriyel gelişme nedeniyle hızla artmaktadır. Son zamanlarda, düşük karbonlu bir toplum gerekliliği, piller, yüksek verimli motorlar, yenilenebilir enerji kaynakları ve yakıt hücreleri gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilere yönelik önemli bir talebe yol açmıştır. Bu teknolojiler arasında, kalıcı mıknatıslar genellikle yüksek verimli motorlar imal etmek için kullanılır; neodimyum-demir-bor mıknatıslar (Nd2Fe14B sinterlenmiş ve bağlı mıknatıslar) ana kalıcı mıknatıs tipidir.[40] NdFeB mıknatısları hibrit elektrikli araçlar, fişli hibrit elektrikli araçlar, elektrikli araçlar ve yakıt hücreli araçlarda (FCV'ler), rüzgar türbinlerinde, ev aletlerinde, birçok küçük tüketici elektroniği cihazlarında ve bilgisayarlarda kullanılır.[41] Enerji tasarrufu için vazgeçilmezdir. Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşma yolunda, NdFeB mıknatıslarına olan talebin gelecekte önemli ölçüde artması bekleniyor.[41]

Uygulamalar

  • Neodim, sıvı helyum sıcaklıklarında alışılmadık derecede büyük bir özgül ısı kapasitesine sahiptir, bu nedenle kriyo soğutucularda yararlıdır.[42]
  • Neodimyum asetat, radyoaktif ve toksik uranil asetatın yerine kullanılabilir ( elektron mikroskobunda standart bir kontrast maddesi olarak kullanılır).[43]
  • Muhtemelen Ca2+ ile benzerliklerinden dolayı, Nd3+' nın bitki büyümesini teşvik ettiği rapor edilmiştir.[44] Nadir toprak elementi bileşikleri, Çin'de gübre olarak sıklıkla kullanılmaktadır.[45]
  • Samaryum-neodimiyum tarihleme, kayalar ve meteorların yaşını belirlemek için kullanışlıdır.[46][47]
  • Deniz tortularındaki Neodimyum izotopları, geçmiş okyanus sirkülasyonundaki değişiklikleri yeniden oluşturmak için kullanılır.[48][49]

Mıknatıslar

Bir sabit sürücüden bir mu-metal braket üzerindeki neodimyum mıknatıs

Neodimyum mıknatıslar (bir alaşım, Nd2Fe14B) bilinen en güçlü kalıcı mıknatıslardır. Mıknatıs kendi ağırlığının bin katını kaldırabilir ve kemikleri kırmaya yetecek kadar kuvvetle birbirine çarpabilir. Bu mıknatıslar samaryum-kobalt mıknatıslardan daha ucuz, hafif ve daha güçlüdür. Bununla birlikte, neodimyum bazlı mıknatıslar manyetizmalarını daha düşük sıcaklıklarda[50] kaybedip paslanma eğiliminde olduklarından, [51] (samaryum-kobalt mıknatıslar böyle değil) her açıdan üstün değildirler.[52]

Neodimyum mıknatıslar, düşük kütle, küçük hacim veya güçlü manyetik alanların gerekli olduğu mikrofonlar, profesyonel hoparlörler, kulaklıklar, gitar ve bas gitar manyetikleri ve bilgisayar sabit diskleri gibi ürünlerde görülür. Neodimyum, hibrit ve elektrikli otomobillerin elektrik motorlarında ve ticari rüzgar türbinlerinin bazı "sabit mıknatıslı" jeneratörlere sahip rüzgar türbinlerinde kullanılır. Örneğin, her bir Toyota Prius'un tahrikli elektrik motorları, araç başına 1 kilogram (2,2 lb) neodim gerektirir.[4]

2020'de Radboud ve Uppsala Üniversitesi'ndeki fizik araştırmacıları, neodimyumun atomik yapısında "kendi kendine dönen cam " olarak bilinen bir davranış gözlemlediklerini duyurdular. Araştırmacılardan biri, "…biz taramalı tünelleme mikroskobunda uzmanız. Tek tek atomların yapısını görmemizi sağlar ve atomların kuzey ve güney kutuplarını çözebiliriz. Yüksek hassasiyetli görüntülemedeki bu ilerlemeyle, manyetik yapıdaki inanılmaz derecede küçük değişiklikleri çözebildiğimiz için neodimyumdaki davranışı keşfetmeyi başardık." Neodim, daha önce bir periyodik tablo elemanında görülmemiş karmaşık bir manyetik şekilde davranır.[53][54]

Bardak

Tabanı ve iç kaplaması çıkarılmış bir neodim cam ampul, iki farklı ışık türü altında: solda flüoresan ve sağda akkor ışık.
Didimyum camları

Neodimyum cam, cam eriyiğine neodim oksidin (Nd2O3) dahil edilmesiyle üretilir. Neodimyum cam genellikle gün ışığı veya akkor ışıkta eflatun renginde, ancak flüoresan ışık altında soluk mavi görünür. Neodimyum, camı saf menekşeden şarap kırmızısı ve sıcak griye kadar değişen narin tonlarda renklendirmek için kullanılabilir.[55]

Saflaştırılmış neodimyumun ilk ticari kullanımı, Kasım 1927'de Leo Moser tarafından yapılan deneylerle başlayan cam renklendirmesiydi. Tiffin'in "alacakaranlığı" yaklaşık 1950'den 1980'e kadar üretimde kaldı [56] Mevcut kaynaklar arasında Çek Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'deki cam üreticileri yer almaktadır.[57]

Ayrıca bakınız

notlar

Referanslar

  1. ^ Werbowy, S., Windholz, L. Studies of Landé gJ-factors of singly ionized neodymium isotopes (142, 143 and 145) at relatively small magnetic fields up to 334 G by collinear laser ion beam spectroscopy.
  2. ^ See Abundances of the elements (data page).
  3. ^ Toshiba Develops Dysprosium-free Samarium-Cobalt Magnet to Replace Heat-resistant Neodymium Magnet in Essential Applications.
  4. ^ a b Gorman, Steve (August 31, 2009) As hybrid cars gobble rare metals, shortage looms, Reuters.
  5. ^ Manutchehr-Danai, Mohsen, (Ed.) (2009), "neodymium", Dictionary of Gems and Gemology (İngilizce), Berlin, Heidelberg: Springer, ss. 598–598, doi:10.1007/978-3-540-72816-0_15124, ISBN 978-3-540-72816-0, erişim tarihi: 2023-06-09 
  6. ^ a b c d e f Haynes, William M., (Ed.) (2016). "Neodymium. Elements". CRC Handbook of Chemistry and Physics. 97th. CRC Press. s. 4.23. ISBN 9781498754293.  r eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "CRC" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ Andrej Szytula; Janusz Leciejewicz (8 March 1994). Handbook of Crystal Structures and Magnetic Properties of Rare Earth Intermetallics. CRC Press. s. 1. ISBN 978-0-8493-4261-5.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ Coey, J. M. D.; Parkin, Stuart S.P., (Ed.) (2021), "Magnetism of the Elements", Handbook of Magnetism and Magnetic Materials (İngilizce), Cham: Springer International Publishing, ss. 659–692, doi:10.1007/978-3-030-63210-6_15, ISBN 978-3-030-63210-6, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ Greenwood and Earnshaw, pp. 1235–8
  10. ^ Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see "Zero oxidation state compounds of scandium, yttrium, and the lanthanides". Chemical Society Reviews (İngilizce). 22 (1): 17–24. 1993-01-01. doi:10.1039/CS9932200017. ISSN 1460-4744.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ "Chemical reactions of Neodymium". Webelements. Erişim tarihi: 2012-08-16. 
  12. ^ Burke M.W. (1996) Lighting II: Sources.
  13. ^ Greenwood and Earnshaw, pp. 1248–9
  14. ^ Karlewski, T., Hildebrand, N., Herrmann, G. et al.
  15. ^ a b Belli (2019). "Experimental searches for rare alpha and beta decays". European Physical Journal A. 55 (140): 4–6. arXiv:1908.11458 $2. doi:10.1140/epja/i2019-12823-2. 
  16. ^ Depaolo (1976). "Nd isotopic variations and petrogenetic models" (PDF). Geophysical Research Letters. 3 (5): 249. doi:10.1029/GL003i005p00249. 
  17. ^ Barabash, A.S., Hubert, F., Hubert, P. et al.
  18. ^ a b Marshall (2016). "Rediscovery of the elements: The Rare Earths–The Last Member" (PDF). The Hexagon: 4–9. Erişim tarihi: 30 December 2019. 
  19. ^ Emsley, pp. 120–5
  20. ^ Greenwood and Earnshaw, p. 1424
  21. ^ "The Discovery of the Elements: XI. Some Elements Isolated with the Aid of Potassium and Sodium:Zirconium, Titanium, Cerium and Thorium". The Journal of Chemical Education. 9 (7): 1231–1243. 1932. doi:10.1021/ed009p1231.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  22. ^ a b The discovery of the elements. 6th. Easton, PA: Journal of Chemical Education. 1956. 
  23. ^ a b Marshall (2015). "Rediscovery of the elements: The Rare Earths–The Confusing Years" (PDF). The Hexagon: 72–77. Erişim tarihi: 30 December 2019. 
  24. ^ See:
  25. ^ a b Emsley, John (2003). Nature's building blocks: an A–Z guide to the elements. Oxford University Press. ss. 268–270. ISBN 0-19-850340-7.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "history" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  26. ^ Weeks (1932). "The discovery of the elements. XVI. The rare earth elements". Journal of Chemical Education. 9 (10): 1751. doi:10.1021/ed009p1751. 
  27. ^ Giunta, Carmen J.; Mainz, Vera V.; Girolami, Gregory S., (Ed.) (2021), "The Rare Earths, a Challenge to Mendeleev, No Less Today", 150 Years of the Periodic Table: A Commemorative Symposium, Perspectives on the History of Chemistry (İngilizce), Cham: Springer International Publishing, ss. 259–301, doi:10.1007/978-3-030-67910-1_11, ISBN 978-3-030-67910-1, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  28. ^ "The geopolitics of renewable energy: Debunking four emerging myths" (PDF). Energy Research & Social Science. 49: 36–40. 2019-03-01. doi:10.1016/j.erss.2018.10.018. Erişim tarihi: free.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  29. ^ Rare earth frontiers : from terrestrial subsoils to lunar landscapes. Ithaca, NY: Cornell University Press. 2017. ISBN 978-1501714603. 
  30. ^ Hudson Institute of Mineralogy (1993–2018). "Mindat.org". 
  31. ^ "Scenario assessment of neodymium recycling in Japan based on substance flow analysis and future demand forecast". Journal of Material Cycles and Waste Management (İngilizce). 23 (6): 2120–2132. 2021-11-01. doi:10.1007/s10163-021-01277-6. ISSN 1611-8227.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  32. ^ a b Greenwood and Earnshaw, p. 1229–32
  33. ^ a b Lodders 2003.
  34. ^ a b "Periodic Table of Elements". Environmental Chemistry.com. Erişim tarihi: 2007-04-14.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Barbalace" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  35. ^ "Rare Earths Statistics and Information | U.S. Geological Survey" (PDF). minerals.usgs.gov (İngilizce). 2016-05-06 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-06-07. 
  36. ^ "Honda co-develops first hybrid car motor free of heavy rare earth metals". Reuters. 12 July 2016. 
  37. ^ "Honda's Heavy Rare Earth-Free Hybrid Motors Sidestep China". Bloomberg.com. 12 July 2016. 
  38. ^ "Greenland to hold election watched closely by global mining industry". Reuters (İngilizce). 2021-03-31. Erişim tarihi: 2023-06-07. 
  39. ^ "Influence of specific neodymium-glass absorption bands on generating energy". Journal of Applied Spectroscopy (İngilizce). 15 (2): 1002–1005. 1971-08-01. doi:10.1007/BF00607297. ISSN 1573-8647.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  40. ^ Sagawa M, Fujimura S, Togawa N, Yamamoto H, Matsuura Y (1984) New material for permanent magnets on a base of Nd and Fe. J Appl Phys 55(6):2083–2087. https://doi.org/10.1063/1.333572
  41. ^ a b "REE Recovery from End-of-Life NdFeB Permanent Magnet Scrap: A Critical Review". Journal of Sustainable Metallurgy (İngilizce). 3 (1): 122–149. 2017-03-01. doi:10.1007/s40831-016-0090-4. ISSN 2199-3831.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  42. ^ Reed, Richard P.; Fickett, Fred R.; Summers, Leonard T.; Stieg, M., (Ed.) (1994), "Centrifugal Atomization of Neodymium and Er3Ni Regenerator Particulate", Advances in Cryogenic Engineering Materials: Volume 40, Part A, An International Cryogenic Materials Conference Publication (İngilizce), Boston, MA: Springer US, ss. 631–638, doi:10.1007/978-1-4757-9053-5_80, ISBN 978-1-4757-9053-5, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  43. ^ "Neodymium as an alternative contrast for uranium in electron microscopy". Histochemistry and Cell Biology (İngilizce). 153 (4): 271–277. 2020-04-01. doi:10.1007/s00418-020-01846-0. ISSN 1432-119X. PMC 7160090 $2. PMID 32008069.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  44. ^ Wei, Y. and Zhou, X. (1999). "The Effect of Neodymium (Nd3+) on Some Physiological Activities in Oilseed Rape during Calcium (Ca2+) Starvation". 10th International Rapeseed Congress. 2: 399. 
  45. ^ "Review of Rare Earth Elements as Fertilizers and Feed Additives: A Knowledge Gap Analysis". Archives of Environmental Contamination and Toxicology (İngilizce). 81 (4): 531–540. 2021-11-01. doi:10.1007/s00244-020-00773-4. ISSN 1432-0703. PMC 8558174 $2. PMID 33141264.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  46. ^ "Team finds Earth's 'oldest rocks'". BBC News. London. 2008-09-26. Erişim tarihi: 2009-06-06. 
  47. ^ Rink, W. Jack; Thompson, Jeroen, (Ed.) (2013), "Sm–Nd Dating", Encyclopedia of Scientific Dating Methods (İngilizce), Dordrecht: Springer Netherlands, ss. 1–20, doi:10.1007/978-94-007-6326-5_84-1, ISBN 978-94-007-6326-5, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  48. ^ "Neodymium budget in the modern ocean and paleo-oceanographic implications". Journal of Geophysical Research. 108 (C8): 3254. 2003. doi:10.1029/1999JC000285.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  49. ^ van de Flierdt (2016-11-28). "Neodymium in the oceans: a global database, a regional comparison and implications for palaeoceanographic research". Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 374 (2081): 20150293. doi:10.1098/rsta.2015.0293. PMC 5069528 $2. PMID 29035258. 
  50. ^ Zhang, W., Liu, G. & Han, K. The Fe-Nd (Iron-Neodymium) system.
  51. ^ "Effect of impurities on the corrosion behaviour of neodymium". Journal of Applied Electrochemistry (İngilizce). 23 (10): 1017–1024. 1993-10-01. doi:10.1007/BF00266123. ISSN 1572-8838.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  52. ^ "Testing the cytotoxicity of metal alloys used as magnetic prosthetic devices". Journal of Materials Science: Materials in Medicine (İngilizce). 14 (4): 335–345. 2003-04-01. doi:10.1023/A:1022931915709. ISSN 1573-4838.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  53. ^ Umut Kamber (May 29, 2020). "Self-induced spin glass state in elemental and crystalline neodymium". Science. 368 (6494). Erişim tarihi: 29 May 2020. 
  54. ^ Radboud University Nijmegen (May 28, 2020). "New 'Whirling' State of Matter Discovered: Self-Induced Spin Glass". Erişim tarihi: 29 May 2020. 
  55. ^ "Color of porcelain containing neodymium oxide". Glass and Ceramics (İngilizce). 65 (5): 203–207. 2008-05-01. doi:10.1007/s10717-008-9039-9. ISSN 1573-8515.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  56. ^ "Chameleon Glass Changes Color". 2008-04-03 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-06-06. 
  57. ^ Brown D.C. (1981) Optical-Pump Sources for Nd : Glass Lasers.


Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Neodimyum&oldid=29850524" sayfasından alınmıştır