İçeriğe atla

Gekkota: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kmoksy (mesaj | katkılar)
Devriyeler
48.025 değişiklik
Gekogiller sayfasına yönlendirildi
Makina86 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
8.575 değişiklik
"Gecko" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: Kaldırılan yönlendirme İçerik Çevirmeni [Çevirmeni 2]
1. satır: 1. satır:

#YÖNLENDİRME [[Gekogiller]]
{{Otomatik taksonkutu
| ad = Gecko
| resim = Phelsuma_l._laticauda.jpg
| resim_altyazı = [[Gold dust day gecko]]
| takson = Gekkota
| sıralama = [[Georges Cuvier|Cuvier]], 1817
| altbölüm_sıra = Families
| altbölüm = [[Pygopodidae]]<br />
[[Carphodactylidae]]<br />
[[Diplodactylidae]]<br />
[[Eublepharidae]]<br />
[[Sphaerodactylidae]]<br />
[[Gekkonidae]]<br />
[[Phyllodactylidae]]
}}
{| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%"
! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Gecko<br /><br /><div style="font-size: 85%;">Temporal range: <span style="display:inline-block;">110 Ma – [[Holocene|present]]<ref><cite class="citation web cs1" id="CITEREFArnoldPoinar,_G.2008">Arnold, E.N.; [[George Poinar|Poinar, G.]] (2008). [http://www.mapress.com/zootaxa/2008/f/z01847p068f.pdf "A 100 million year old gecko with sophisticated adhesive toe pads, preserved in amber from Myanmar (abstract)"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. [[Zootaxa]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 12,</span> 2009</span>.</cite></ref></span> <div style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0; font-size:13px;">
<div style="position:absolute; height:100%; left:0px; width:208.07692307692px; padding-left:5px; text-align:left; background-color:rgb(254,214,123); background-image: linear-gradient(to right, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1));">[[Precambrian|PreꞒ]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(129,170,114); left:36.892307692308px; width:18.818461538462px;">[[Cambrian|Ꞓ]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,169,138); left:55.710769230769px; width:14.08px;">[[Ordovician|O]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(166,223,197); left:69.790769230769px; width:8.3261538461539px;">[[Silurian|S]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(221,150,81); left:78.116923076923px; width:20.409230769231px;">[[Devonian|D]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(63,174,173); left:98.526153846154px; width:20.307692307692px;">[[Carboniferous|C]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(247,88,60); left:118.83384615385px; width:15.907015384615px;">[[Permian|P]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(153,78,150); left:134.74086153846px; width:17.126830769231px;">[[Triassic|T]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,187,231); left:151.86769230769px; width:19.055384615385px;">[[Jurassic|J]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(111,200,107); left:170.92307692308px; width:26.738461538462px;">[[Cretaceous|K]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,161,99); left:197.66153846154px; width:14.543692307692px;">[[Paleogene|<small>Pg</small>]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,221,45); left:212.20523076923px; width:6.9215384615385px;">[[Neogene|<small>N</small>]]</div>
<div style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:219px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div style="position:absolute; height:8px; left:182.76923076923px; width:37.230769230769px; background-color:#360; opacity:0.42; "></div>
<div style="position:absolute; height:8px; left:182.76923076923px; width:37.230769230769px; background-color:#360; opacity:1; "></div>
<div style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:183.76923076923px; width:35.230769230769px; background-color:#6c3;"></div>
</div>
</div></div>
|-
| colspan="2" style="text-align: center" |
|-
| colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |[[Gold dust day gecko]]
|- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)"
|-
! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|bağlantı=Template:Taxonomy/Gekkota| e ]]</span>
|-
|Kingdom:
|[[Animal|Animalia]]
|-
|Phylum:
|[[Chordate|Chordata]]
|-
|Class:
|[[Reptile|Reptilia]]
|-
|Order:
|[[Squamata]]
|-
|Infraorder:
|[[Gekkota]]<br /><br /><small>[[Georges Cuvier|Cuvier]], 1817</small>
|- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)"
|-
! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Families
|-
| colspan="2" style="text-align: left" |
[[Pygopodidae]]
[[Carphodactylidae]]
[[Diplodactylidae]]
[[Eublepharidae]]
[[Sphaerodactylidae]]
[[Gekkonidae]]
[[Phyllodactylidae]]
|}
[[Category:Articles with 'species' microformats]]
'''Kertenkeleler''', dünya çapında sıcak [[İklim|iklimlerde]] bulunan, [[Takım (biyoloji)|alt sınır]] Gekkota'ya ait küçük kertenkelelerdir. Boyları 1,6 ile 60 cm arasında değişir.

Geckolar, türden türe farklılık gösteren seslendirmeleriyle kertenkeleler arasında benzersizdir. [[Gekogiller|Gekkonidae]] ailesindeki kertenkelelerin çoğu sosyal etkileşimlerinde [[Gekogiller|cıvıldama]] veya tıklama sesleri kullanır, tokay kertenkeleleri (''Gekko geko'') yüksek sesle çiftleşme çağrılarıyla bilinir ve diğer bazı türler alarma geçtiğinde veya tehdit edildiğinde tıslama sesleri çıkarabilir. Dünya çapında yaklaşık 1,500 farklı türle en zengin kertenkele grubudur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://reptile-database.reptarium.cz/advanced_search?taxon=gecko&submit=Search|başlık=Search results – The Reptile Database}}</ref> [[Yeni Latince|Yeni Latin]] ''gekko'' ve [[İngilizce|İngiliz]] "gecko" adı, bazı türlerin taklit sesler çıkardığı [[Endonezyaca|Endonezya]] - [[Malayca]] ''gēkoq dan gelir.''<ref name="oed">[http://www.oed.com/view/Entry/77283 gecko, n.]
Oxford English Dictionary Second edition, 1989; online version September 2011. Accessed 29 October 2011. Earlier version first published in New English Dictionary, 1898.</ref>

Eublepharidae familyasındaki türler dışındaki tüm gekoların göz kapakları yoktur; bunun yerine, göz küresinin dış yüzeyinde [[Optik saydamlık ve yarı saydamlık|şeffaf bir]] zar olan [[Kornea|kornea bulunur]]. Her irisin içinde, daha fazla ışık almak için karanlıkta genişleyen sabit bir mercekleri vardır.
[[Dosya:Ptenopus_carpi_Carp's_barking_gecko_licking_eye_Chantelle_Bosch.png|küçükresim|<center> Sazan havlayan kertenkele, tozdan arındırmak için korneasını yalıyor</center>]]
[[Dosya:Mediterranean_house_gecko_ambush.jpg|küçükresim| Sfecid yaban arısı ''Sceliphron spirifex'in'' yuvasında pusuya düşmüş bir [[Akdeniz sakanguru|Akdeniz kertenkelesi]] .]]
Gözlerini kırpamadıkları için, göz kapakları olmayan türler genellikle kendi kornealarını toz ve kirden arındırmaları gerektiğinde, onları temiz ve nemli tutmak için yalarlar. <ref name="Badger_Lizards">{{Kitap kaynağı|başlık=Lizards: a Natural History of Some Uncommon Creatures|sayfa=47|yer=St. Paul, MN|yayıncı=Voyageur Press|yıl=2006|isbn=978-0760325797}}</ref>

Gece türlerinin mükemmel gece görüşü vardır; düşük ışıkta renk görüşleri, insan renk görüşünden 350 kat daha hassastır. <ref name="Roth_Pupils">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The pupils and optical systems of gecko eyes|yazarlar=Roth|tarih=1 March 2009|sayı=3|sayfalar=27.1–11|çalışma=Journal of Vision|cilt=9|pmid=19757966|doi=10.1167/9.3.27}}</ref> Gece kertenkeleleri, göz çubuklarını kaybeden günlük türlerden evrimleşti. Bu nedenle geko gözü, boyut olarak artan konilerini hem tek hem de çift olmak üzere farklı türlere dönüştürdü. Üç farklı fotopigment korunmuştur ve UV, mavi ve yeşile duyarlıdır. Ayrıca, en az iki farklı derinlik için keskin bir görüntü oluşturmalarına izin veren çok odaklı bir optik sistem kullanırlar. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The pupils and optical systems of gecko eyes|yazarlar=Roth|tarih=1 March 2009|sayı=3|sayfalar=27|çalışma=Journal of Vision|cilt=9|pmid=19757966|doi=10.1167/9.3.27}}</ref> <ref>{{Web kaynağı|url=http://news.oneindia.in/2009/05/08/geckoinspired-multifocal-contact-lenses-cameras-on-theanv.html|başlık=Gecko-inspired multifocal contact lenses, cameras on the anvil|tarih=8 May 2009}}</ref> Çoğu geko türü gece yaşarken, bazı türler gün boyu aktiftir ve gün boyunca birbirlerinden bağımsız olarak birçok kez evrimleşmiştir. <ref name="Into the light: Diurnality has evol">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Into the light: Diurnality has evolved multiple times in geckos|yazarlar=Gamble|tarih=August 2015|sayı=4|sayfalar=896–910|çalışma=Biological Journal of the Linnean Society|cilt=115|doi=10.1111/bij.12536}}</ref>

Çoğu kertenkele gibi, kertenkeleler de savunma sırasında kuyruklarını kaybedebilir, bu işlem [[Ototomi|ototomi olarak]] adlandırılır. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.zmescience.com/medicine/gecko-tail-has-a-mind-of-its-own/|başlık=Gecko tail has a mind of its own|tarih=Sep 9, 2009|yayıncı=ZME Science}}</ref> Pek çok tür, pürüzsüz ve dikey yüzeylere tırmanmalarına ve hatta iç mekan tavanlarından kolaylıkla geçmelerine olanak tanıyan özel ayak pedleriyle tanınır. Kertenkeleler, dünyanın sıcak bölgelerinde yaşayan ve birkaç türün evlerini insan yaşam alanları içinde yaptığı çok iyi bilinir. Bunlar (örneğin ev kertenkelesi ) iç mekan hayvanat bahçesinin bir parçası haline gelir ve güveler ve [[Sivrisinek|sivrisinekler]] de dahil olmak üzere böceklerle beslendikleri için genellikle memnuniyetle karşılanırlar. Çoğu kertenkelenin aksine, kertenkeleler genellikle gecedir. <ref name="Into the light: Diurnality has evol">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Into the light: Diurnality has evolved multiple times in geckos|yazarlar=Gamble|tarih=August 2015|sayı=4|sayfalar=896–910|çalışma=Biological Journal of the Linnean Society|cilt=115|doi=10.1111/bij.12536}}</ref>

En büyük tür olan kawekaweau, yalnızca Fransa'nın Marsilya kentindeki bir müzenin bodrum katında bulunan tek bir doldurulmuş örnekten biliniyor. Bu kertenkele 60 yaşındaydı&nbsp;santimetre (24&nbsp;uzun ve muhtemelen yerli ormanlarda yaşadığı [[Yeni Zelanda]] için [[Endemizm|endemikti]] . Muhtemelen, 19. yüzyılın sonlarında, Avrupa kolonizasyonu sırasında ülkeye sıçan ve [[Kakım|çalı]] gibi yeni [[İstilacı türler|istilacı türlerin]] tanıtıldığı zaman, bu adaların yerli faunasının çoğu ile birlikte ortadan kaldırıldı. En küçük kertenkele olan Jaragua sphaero, yalnızca 1,6&nbsp;cm (yaklaşık yarım inç) uzunluğundadır ve 2001 yılında [[Hispanyola|Hispaniola]] açıklarında küçük bir adada keşfedilmiştir. <ref name="Piper">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/extraordinaryani0000pipe|başlık=Extraordinary Animals: an Encyclopedia of Curious and Unusual Animals|sayfa=[https://archive.org/details/extraordinaryani0000pipe/page/143 143]|yer=Westport, Conn.|yayıncı=Greenwood Press|yıl=2007|isbn=978-0313339226}}</ref>

== Ortak özellikler ==
[[Dosya:Gecko_in_amber.jpg|küçükresim| [[Oligosen]] - [[kehribar]] içinde hapsolmuş bir geko]]
Diğer sürüngenler gibi kertenkeleler de ektotermiktir ve <ref name="nzetc.victoria.ac.nz">{{Web kaynağı|url=http://nzetc.victoria.ac.nz/tm/scholarly/tei-Bio24Tuat02-t1-body-d2.html|başlık=Thermoregulation in Reptiles with Special Reference to the Tuatara and Its Ecophysiology Tuatara: Volume 24, Issue 2, August 1980. Victoria University of Wellington Library|erişimtarihi=May 31, 2014|tarih=August 1980}}</ref> çok az metabolik ısı üretirler. Esasen, bir kertenkelenin vücut ısısı bulunduğu ortama bağlıdır. Ayrıca, hareket, beslenme, üreme vb. Gibi ana işlevlerini yerine getirmek için kertenkelelerin nispeten yüksek bir sıcaklığa sahip olması gerekir.

=== Dökülme veya deri değiştirme ===
[[File:Leopard_Gecko_Shedding_Skin.ogv|küçükresim|Video of leopard gecko shedding skin]]
Tüm kertenkeleler, zamanlama ve yöntem bakımından farklılık gösteren türlerle oldukça düzenli aralıklarla derilerini dökerler. Leopar kertenkeleleri yaklaşık iki ila dört haftalık aralıklarla dökülür. Nem varlığı dökülmeye yardımcı olur. Kertenkele dökülme başladığında gevşek deriyi vücudundan ayırıp yiyerek süreci hızlandırır. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.geckocare.net/shedding.php|başlık=Archived copy|erişimtarihi=2013-04-19|arşivtarihi=2013-05-29|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130529170233/http://www.geckocare.net/shedding.php}}</ref> Genç kertenkeleler için dökülme daha sık, haftada bir gerçekleşir, ancak tamamen büyüdüklerinde her bir ila iki ayda bir dökülürler. <ref>{{Web kaynağı|url=https://buddygenius.com/crested-geckos-shed/|başlık=Buddy Genius – Pet me. Touch me, Love me}}</ref>

=== Yapışma yeteneği ===
[[Dosya:Gecko_foot_on_glass.JPG|küçükresim| Dikey cam üzerinde yürürken bir kertenkele ayağının alt tarafının yakından görünümü]]
[[File:Gecko_on_window.jpg|küçükresim| Pencere bölmesindeki kertenkele]]
Geko türlerinin yaklaşık% 60'ı, sıvı veya [[yüzey gerilimi]] kullanılmadan çoğu yüzeye [[Adezyon|yapışmalarına]] izin veren yapışkan parmak pedlerine sahiptir. Bu tür yastıklar, geko evrimi sırasında defalarca kazanılmış ve kaybedilmiştir. <ref name="plosone.org">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Repeated Origin and Loss of Adhesive Toepads in Geckos|yazarlar=Gamble|tarih=June 27, 2012|sayı=6|sayfalar=e39429|çalışma=PLOS ONE|cilt=7|pmc=3384654|pmid=22761794|doi=10.1371/journal.pone.0039429}}</ref> Yapışkan ayak pedleri, yaklaşık 11 farklı geko soyunda bağımsız olarak gelişti ve en az 9 soyda kayboldu.

Spatula şekilli kıl düzenlenmiş [[Lamel (yüzey anatomisi)|lameller]] kertenkele ayak yastıklarından çekici olanak [[Van der Waals kuvveti|Waals kuvvetleri der van]] arasında (zayıf kimyasal kuvvetlerin en zayıf) β-keratin lameller / kıl / spatulae yapıları ve üst yüzey. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.nisenet.org/scientific-images/gecko_toe|başlık=Scientific Image – Gecko Toe – NISE Network}}</ref> <ref name="Santos2007">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.brill.nl/journal-adhesion-science-and-technology|başlık=Directional adhesion for climbing: Theoretical and practical considerations|yazarlar=Santos|sayı=12–13|sayfalar=1317–1341|çalışma=Journal of Adhesion Science and Technology|alıntı=''Gecko "feet and toes are a hierarchical system of complex structures consisting of lamellae, setae, and spatulae. The distinguishing characteristics of the gecko adhesion system have been described [as] (1) anisotropic attachment, (2) high pulloff force to preload ratio, (3) low detachment force, (4) material independence, (5) self-cleaning, (6) antiself sticking and (7) nonsticky default state. ... The gecko's adhesive structures are made from ß-keratin (modulus of elasticity [about] 2 GPa). Such a stiff material is not inherently sticky; however, because of the gecko adhesive's hierarchical nature and extremely small distal features (spatulae are [about] 200 nm in size), the gecko's foot is able to intimately conform to the surface and generate significant attraction using [[van der Waals force]]s.''|yıl=2007|cilt=21|doi=10.1163/156856107782328399}}</ref> Bu van der Waals etkileşimleri sıvı içermez; Teoride, sentetik kümelerden yapılmış bir bot, [[Uluslararası Uzay İstasyonu|Uluslararası Uzay İstasyonu'nun]] yüzeyine bir oturma odası duvarına olduğu kadar kolayca yapışır, ancak yapışma neme göre değişiklik gösterir. <ref name="Puthoff">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Changes in materials properties explain the effects of humidity on gecko adhesion|yazarlar=Puthoff, J.B.|sayı=21|sayfalar=3699–3704|çalışma=Journal of Experimental Biology|yıl=2010|cilt=213|pmid=20952618|doi=10.1242/jeb.047654}}</ref> <ref name="Prowse">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of humidity on the mechanical properties of gecko setae|yazarlar=Prowse, M.S.|sayı=2|sayfalar=733–738|çalışma=Acta Biomaterialia|yıl=2011|cilt=7|pmid=20920615|doi=10.1016/j.actbio.2010.09.036}}</ref>

Yakın zamanda yapılan bir araştırma, geko yapışmasının aslında van der Waals veya kılcal kuvvetlerle değil, elektrostatik etkileşim (kontak elektrifikasyonunun neden olduğu) tarafından belirlendiğini göstermektedir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Role of contact electrification and electrostatic interactions in gecko adhesion|yazarlar=Izadi|tarih=9 July 2014|sayı=98|sayfalar=20140371|çalışma=Journal of the Royal Society Interface|alıntı=We have demonstrated that it is the CE-driven electrostatic interactions which dictate the strength of gecko adhesion, and not the van der Waals or capillary forces which are conventionally considered as the main source of gecko adhesion.|cilt=11|pmc=4233685|pmid=25008078|doi=10.1098/rsif.2014.0371}}</ref>

Kertenkelelerin ayaklarındaki setalar da kendi kendini temizler ve genellikle birkaç adımda tıkanan kirleri temizler. <ref name="Hansen">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evidence for self-cleaning in gecko setae|yazarlar=Hansen|sayı=2|sayfalar=385–389|çalışma=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|alıntı=Setae occur in uniform arrays on overlapping lamellar pads at a density of 14,400 per mm<sup>2</sup>|yıl=2005|cilt=102|pmc=544316|pmid=15630086|doi=10.1073/pnas.0408304102}}</ref> <ref>[http://www.lclark.edu/~autumn/dept/geckostory.html How Geckos Stick to Walls].</ref> <ref name="SpatulaeNature">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Robust self-cleaning and micromanipulation capabilities of gecko spatulae and their bio-mimics|yazarlar=Xu|tarih=20 November 2015|sayfa=8949|çalışma=Nature Communications|cilt=6|pmc=4673831|pmid=26584513|doi=10.1038/ncomms9949}}</ref> Yüzey enerjisi çok düşük olan [[teflon]] <ref>[http://www.justanswer.com/questions/bwl6-feet-gecko-lizard-not-stick Why do the gecko's feet not stick to a teflon surface?].</ref> kertenkelelerin yapışması diğer birçok yüzeye göre daha zordur.

Geko yapışması tipik olarak hidrofobik yüzeylerde bile daha yüksek nem <ref name="Puthoff">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Changes in materials properties explain the effects of humidity on gecko adhesion|yazarlar=Puthoff, J.B.|sayı=21|sayfalar=3699–3704|çalışma=Journal of Experimental Biology|yıl=2010|cilt=213|pmid=20952618|doi=10.1242/jeb.047654}}</ref> <ref name="Prowse">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Effects of humidity on the mechanical properties of gecko setae|yazarlar=Prowse, M.S.|sayı=2|sayfalar=733–738|çalışma=Acta Biomaterialia|yıl=2011|cilt=7|pmid=20920615|doi=10.1016/j.actbio.2010.09.036}}</ref> <ref name="Huber, G., et al. 2005 16293–6">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evidence for capillarity contributions to gecko adhesion from single spatula nanomechanical measurements|yazarlar=Huber, G.|sayı=45|sayfalar=16293–6|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|yıl=2005|cilt=102|pmc=1283435|pmid=16260737|doi=10.1073/pnas.0506328102}}</ref> <ref name="Chen, B. 2010 1–9">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=An alternative explanation of the effect of humidity in gecko adhesion: stiffness reduction enhances adhesion on a rough surface|yazarlar=Chen, B.|sayı=1|sayfalar=1–9|çalışma=International Journal of Applied Mechanics|yıl=2010|cilt=2|doi=10.1142/s1758825110000433}}</ref> <ref name="Loskill, P. 20120587">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Macroscale adhesion of gecko setae reflects nanoscale differences in subsurface composition|yazarlar=Loskill, P.|tarih=September 2012|sayı=78|sayfalar=20120587|çalışma=Journal of the Royal Society Interface|cilt=10|pmc=3565786|pmid=22993246|doi=10.1098/rsif.2012.0587}}</ref>, ancak suya tam daldırma koşulları altında azalır. Suyun bu sistemdeki rolü tartışılmaktadır, ancak son deneyler hem seta hem de yüzeyde moleküler su katmanlarının (su molekülleri çok büyük bir dipol moment taşır) varlığının her ikisinin de yüzey enerjisini artırdığını kabul etmektedir. bu nedenle bu yüzeylerin temas etmesindeki enerji kazancı artar, bu da geko yapışma kuvvetinin artmasına neden olur. Ayrıca b-keratinin elastik özellikleri su alımıyla değişir.

Geko ayak parmakları " çift eklemli " görünmektedir, ancak bu yanlış bir isimdir ve uygun şekilde dijital hiperekstansiyon olarak adlandırılır. <ref name="Russell, A.P. 1975">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A contribution to the functional analysis of the foot of the Tokay, ''Gekko gecko'' (Reptilia: Gekkonidae)|yazarlar=Russell, A. P.|sayı=4|sayfalar=437–476|çalışma=Journal of Zoology|yıl=1975|cilt=176|doi=10.1111/j.1469-7998.1975.tb03215.x}}</ref> Geko ayak parmakları, insan parmaklarından ve ayak parmaklarından ters yönde aşırı genişleyebilir. Bu, ayak parmaklarını yüzeylerden içe doğru uçlardan soyarak van der Waals kuvvetinin üstesinden gelmelerine olanak tanır. Temelde, bu soyma hareketiyle, kertenkele spatulayı yüzeyden spatula ile ayırır, bu nedenle her spatula ayırma için sadece bir miktar kuvvet gereklidir. (İşlem, bir yüzeyden Scotch Bandı çıkarmaya benzer. )

Kertenkelelerin ayak parmakları çoğu zaman tam çekici yeteneklerinin çok altında çalışır çünkü [[Yüzey pürüzlüğü|yüzey pürüzlülüğüne]] ve dolayısıyla o yüzeyle temas halinde olan seta sayısına bağlı olarak hata payı büyüktür.
[[Dosya:Uroplatus_fimbriatus_(3).jpg|sol|küçükresim|250x250pik| ''Uroplatus fimbriatus'' cama yapışıyor]]
Küçük van der Waals kuvvetinin kullanılması çok geniş yüzey alanları gerektirir; bir kertenkelenin ayak tabanının her milimetrekaresi yaklaşık 14.000 saç benzeri seta içerir. Her setanın çapı 5 [[Mikrometre|μm'dir]] . İnsan saçı 18 ila 180 μm arasında değişir, bu nedenle insan saçının enine kesit alanı 12 ila 1300 setaya eşittir. Her seta sırayla 100 ile 1.000 arasında spatula ile uçlandırılır. <ref name="Hansen">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evidence for self-cleaning in gecko setae|yazarlar=Hansen|sayı=2|sayfalar=385–389|çalışma=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|alıntı=Setae occur in uniform arrays on overlapping lamellar pads at a density of 14,400 per mm<sup>2</sup>|yıl=2005|cilt=102|pmc=544316|pmid=15630086|doi=10.1073/pnas.0408304102}}</ref> Her bir spatula 0.2 μm uzunluğundadır (metrenin beş milyonda biri) veya görünür ışığın dalga boyunun hemen altındadır. <ref name="Autumn">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evidence for van der Waals adhesion in gecko setae|yazarlar=Autumn|sayı=19|sayfalar=12252–12256|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|yıl=2002|cilt=99|pmc=129431|pmid=12198184|doi=10.1073/pnas.192252799}}</ref>

Tipik olgun {{Dönüştürme|70|g|oz}} setae kertenkele {{Dönüştürme|133|kg|lb}} ağırlık taşıyabilir : <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.physics.org/facts/gecko-really.asp|başlık=Geckos can hang upside down carrying 40kg|erişimtarihi=2 November 2012|yayıncı=physics.org}}</ref> <ref name="Autumn_SciAmer">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=how-do-gecko-lizards-unst|başlık=How do gecko lizards unstick themselves as they move across a surface?|erişimtarihi=23 March 2013|yazarlar=Autumn|tarih=September 29, 2003|çalışma=Scientific American}}</ref> her bir spatula 5 ila 25 arasında bir yapışma kuvveti uygulayabilir&nbsp;nN. <ref name="Huber, G., et al. 2005 16293–6">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evidence for capillarity contributions to gecko adhesion from single spatula nanomechanical measurements|yazarlar=Huber, G.|sayı=45|sayfalar=16293–6|çalışma=Proceedings of the National Academy of Sciences|yıl=2005|cilt=102|pmc=1283435|pmid=16260737|doi=10.1073/pnas.0506328102}}</ref> <ref name="Lee">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A reversible wet/dry adhesive inspired by mussels and geckos|yazarlar=Lee|sayı=7151|sayfalar=338–341|çalışma=[[Nature (journal)|Nature]]|yıl=2007|cilt=448|pmid=17637666|doi=10.1038/nature05968}}</ref> Bir spatulanın yapışma kuvvetinin tam değeri, yapıştığı substratın yüzey enerjisine göre değişir. Son çalışmalar <ref name="Loskill, P. 20120587">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Macroscale adhesion of gecko setae reflects nanoscale differences in subsurface composition|yazarlar=Loskill, P.|tarih=September 2012|sayı=78|sayfalar=20120587|çalışma=Journal of the Royal Society Interface|cilt=10|pmc=3565786|pmid=22993246|doi=10.1098/rsif.2012.0587}}</ref> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Is adhesion superficial? Silicon wafers as a model system to study van der Waals interactions|yazarlar=Loskill, P.|tarih=November 2012|sayfalar=107–113|çalışma=Advances in Colloid and Interface Science|cilt=179–182|pmid=22795778|doi=10.1016/j.cis.2012.06.006}}</ref> ayrıca van der Waals kuvvetleri gibi uzun menzilli kuvvetlerden türetilen yüzey enerjisinin bileşeninin en dıştaki atomik katmanların altındaki malzemenin yapısına bağlı olduğunu göstermiştir (100'e kadar).&nbsp;yüzeyin altında nm); bunu hesaba katarak yapışma mukavemeti çıkarılabilir.

Setalar dışında, vücutlarında doğal olarak üretilen yağlı maddeler olan [[Fosfolipit|fosfolipidler]] de devreye girer. <ref name="Hsu_Phospholipids">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Direct evidence of phospholipids in gecko footprints and spatula-substrate contact interface detected using surface-sensitive spectroscopy|yazarlar=Hsu|tarih=24 August 2011|sayı=69|sayfalar=657–664|çalışma=Journal of the Royal Society Interface|cilt=9|pmc=3284128|pmid=21865250|doi=10.1098/rsif.2011.0370}}</ref> Bu lipitler, kümeleri yağlar ve gekonun bir sonraki adımdan önce ayağını ayırmasına izin verir.

Geko yapışmasının kökeni muhtemelen ayak parmaklarının alt tarafındaki epidermiste yapılan basit değişiklikler olarak başlamıştır. Bu, yakın zamanda Güney Amerika'daki ''Gonatodes'' cinsinden keşfedildi. <ref name="Higham, T.E. 2016">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=On the origin of frictional adhesion in geckos: small morphological changes lead to a major biomechanical transition in the genus ''Gonatodes''|yazarlar=Higham, T.E.|sayı=3|sayfalar=503–517|çalışma=Biological Journal of the Linnean Society|yıl=2017|cilt=120|doi=10.1111/bij.12897}}</ref> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The evolution of digit form in Gonatodes (Gekkota: Sphaerodactylidae) and its bearing on the transition from frictional to adhesive contact in gekkotans|yazarlar=Russell|tarih=November 2015|sayı=11|sayfalar=1311–1332|çalışma=Journal of Morphology|cilt=276|pmid=26248497|doi=10.1002/jmor.20420}}</ref> Epidermal spinüllerin setae içerisindeki basit detaylandırmaları, ''Gonatodes humeralis'in'' pürüzsüz yüzeylere tırmanmasını ve yumuşak yapraklar üzerinde ''uyumasını sağlamıştır'' .

Gecko yapışmasını taklit etmek için tasarlanmış [[biyomimetik]] teknolojiler, birçok uygulamada yeniden kullanılabilir kendi kendini temizleyen kuru yapıştırıcılar üretebilir. Bu teknolojiler için geliştirme çabası sarf ediliyor, ancak sentetik setalar üretmek önemsiz bir malzeme tasarım görevi değil.

== Cilt ==
[[Dosya:Mossy_leaf-tailed_gecko_(Uroplatus_sikorae)_Montagne_d’Ambre_2.jpg|küçükresim| Yosunlu Yaprak kuyruklu bir Gecko, kendisini bir ağaç dalına karşı neredeyse görünmez kılmak için dermal kanat çırpışını kullanıyor. Başı görüntünün sol tarafındadır.]]
Geko derisi genellikle pul taşımaz, ancak makro ölçekte tüm vücutta gelişen tüy benzeri çıkıntılardan oluşan papilloz bir yüzey olarak görünür. Bunlar süperhidrofobiklik sağlar ve saçın benzersiz tasarımı, derin bir antimikrobiyal etki sağlar. Bu çıkıntılar çok küçük, 4 mikrona kadar uzunlukta ve bir noktaya kadar inceliyor. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=High Quality Bioreplication of Intricate Nanostructures from a Fragile Gecko Skin Surface with Bactericidal Properties|yazarlar=Green D W|tarih=25 January 2017|sayfalar=41023|çalışma=Scientific Reports|cilt=7|pmc=5264400|pmid=28120867|doi=10.1038/srep41023}}</ref> Geko derisinin anti-bakteriyel bir özelliğe sahip olduğu ve ciltle temas ettiğinde [[Gram negatif bakteri|gram negatif bakterileri]] öldürdüğü gözlemlenmiştir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A gecko skin micro/Nano structure – A low adhesion, superhydrophobic, anti-wetting, self-cleaning, biocompatible, antibacterial surface|yazarlar=Watson|sayfalar=109–122|çalışma=Acta Biomaterialia|yıl=2015|cilt=21|pmid=25772496|doi=10.1016/j.actbio.2015.03.007}}</ref>

Madagaskar'daki Yosunlu Yaprak Kuyruklu Gecko, ''U. sikorae'', çoğu grimsi kahverengiden siyaha ya da yeşilimsi kahverengiye kadar değişen, [[ağaç]] kabuğunu andıran çeşitli işaretler içeren, [[kamuflaj]] olarak geliştirilmiş renklendirmeye sahiptir; kabukta bulunan likenler ve yosunlara kadar. Ayrıca gün boyunca ağaca yaslanabilen, gölgeleri saçan ve dış hatlarını pratikte görünmez kılan, ''dermal kanat'' olarak bilinen, vücudunun uzunluğu boyunca uzanan deri kanatları vardır. <ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/lizardswindowsto00pian|başlık=Lizards: Windows to the Evolution of Diversity|sayfalar=[https://archive.org/details/lizardswindowsto00pian/page/247 247]|yer=Berkeley|yayıncı=University of California Press|yıl=2006|isbn=0-520-24847-3}}</ref>

== Diş ==
Geckolar polifiyodontlardır ve her 3 ila 4 ayda bir 100 dişlerinin her birini değiştirebilirler. <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.devbio.biology.gatech.edu/?page_id=3229|başlık=Mechanism of Tooth Replacement in Leopard Geckos – Developmental Biology Interactive|arşivtarihi=2015-03-12|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150312094002/http://www.devbio.biology.gatech.edu/?page_id=3229}}</ref> Tam büyüyen dişin yanında, diş laminasındaki odontojenik [[Kök hücre|kök hücreden]] gelişen küçük bir yedek diş vardır. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Identification of putative dental epithelial stem cells in a lizard with life-long tooth replacement|yazarlar=Gregory R. Handrigan|sayı=21|sayfalar=3545–3549|çalışma=Development|yıl=2010|cilt=137|pmid=20876646|doi=10.1242/dev.052415}}</ref> Dişlerin oluşumu pleurodont'tur ; yanlarından çene kemiklerinin iç yüzeyine kaynaşmış (ankilozlu). Bu oluşum [[Pullular|Squamata]] sırasındaki tüm türlerde yaygındır.{{clearleft}}

== Taksonomi ve sınıflandırma ==
[[Dosya:LizardFemoralPoresRooij.png|küçükresim| Derideki gözenekler genellikle sınıflandırmada kullanılır.]]
[[Takım (biyoloji)|Infraorder]] Gekkota 125 hakkında içeren, yedi ailelere ayrılmıştır [[cins]] yılan benzeri (ayaksız) pygopods dahil kertenkeleleri. <ref name="plosone.org">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Repeated Origin and Loss of Adhesive Toepads in Geckos|yazarlar=Gamble|tarih=June 27, 2012|sayı=6|sayfalar=e39429|çalışma=PLOS ONE|cilt=7|pmc=3384654|pmid=22761794|doi=10.1371/journal.pone.0039429}}</ref> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Phylogenetic relationships among gekkotan lizards inferred from c-mos nuclear DNA sequences and a new classification of the Gekkota|yazarlar=Han|sayı=3|sayfalar=353–368|çalışma=Biological Journal of the Linnean Society|yıl=2004|cilt=83|doi=10.1111/j.1095-8312.2004.00393.x}}</ref> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Out of the blue: A novel, trans-Atlantic clade of geckos (Gekkota, Squamata)|yazarlar=Gamble|tarih=July 2008|sayı=4|sayfalar=355–366|çalışma=Zoologica Scripta|cilt=37|doi=10.1111/j.1463-6409.2008.00330.x}}</ref> <ref name="Gamble_Gondwana">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://epublications.marquette.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1758&context=bio_fac|başlık=Evidence for Gondwanan vicariance in an ancient clade of gecko lizards|yazarlar=Gamble|tarih=21 August 2007|sayfalar=070821084123003––|çalışma=Journal of Biogeography|doi=10.1111/j.1365-2699.2007.01770.x}}</ref> <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Coming to America: Multiple Origins of New World Geckos|yazarlar=Gamble|tarih=February 2011|sayı=2|sayfalar=231–244|çalışma=Journal of Evolutionary Biology|cilt=24|pmc=3075428|pmid=21126276|doi=10.1111/j.1420-9101.2010.02184.x}}</ref> <ref name="Into the light: Diurnality has evol">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Into the light: Diurnality has evolved multiple times in geckos|yazarlar=Gamble|tarih=August 2015|sayı=4|sayfalar=896–910|çalışma=Biological Journal of the Linnean Society|cilt=115|doi=10.1111/bij.12536}}</ref>

* Aile Carphodactylidae
* Aile Diplodactylidae
* Aile Eublepharidae
* Aile [[Gekogiller|Gekkonidae]]
* Aile Phyllodactylidae
* Aile Pygopodidae
* Aile Sphaerodactylidae

[[Dosya:Dwarf_Yellow-headed_gecko_edit.jpg|küçükresim| [[Darüsselam|Dar es Salaam]], [[Tanzanya|Tanzanya'da]] cüce sarı başlı kertenkele]]

== Türler ==
[[Dosya:Mediterranean_house_gecko.JPG|küçükresim| [[Akdeniz sakanguru|Akdeniz evi kertenkele]]]]
[[File:Japanese_gecko_(Gekko_japonicus).webm|küçükresim|Video of Japanese gecko (<nowiki><i id="mwAVc">Gekko japonicus</i></nowiki>) in Tokyo, Japan]]
Bu tanıdık türler de dahil olmak üzere, dünya çapında 1.850'den fazla kertenkele türü bulunmaktadır <ref>{{Web kaynağı|url=http://www.reptile-database.org|başlık=THE REPTILE DATABASE|erişimtarihi=2016-09-20|çalışma=www.reptile-database.org}}</ref> :

* Batı şeritli geko olan ''Coleonyx variegatus'', güneybatı Amerika Birleşik Devletleri ve kuzeybatı Meksika'ya özgüdür.
* ''Eğik'' parmaklı kertenkele olan ''Cyrtopodion brachykolon'' kuzeybatı [[Pakistan|Pakistan'da bulunur]] ; ilk olarak 2007'de tanımlandı.
* ''Eublepharis macularius'', leopar kertenkelesi, evcil hayvan olarak tutulan en yaygın kertenkeledir; yapışkan parmak pedleri yoktur ve bir [[Vivaryum|vivaryumun]] camına tırmanamaz.
* Güdük parmaklı kertenkele olan ''Gehyra mutilata'' ( ''Pteropus mutilatus'' ), ''rengini çok açıktan'' çok karanlığa, kendisini kamufle etmeye kadar değiştirebilir; Bu kertenkele, vahşi doğada ve yerleşim alanlarında evde.
* ''Gekko kertenkelesi'', Tokay kertenkelesi, agresif mizacı, gürültülü çiftleşme çağrıları ve parlak işaretleriyle tanınan büyük, yaygın bir [[Güneydoğu Asya]] kertenkelesidir.
* ''Hemidactylus'', birçok çeşidi olan kertenkelelerin cinsidir.
** Ortak kertenkele evi olan ''Hemidactylus frenatus'', dünya çapında tropik ve subtropik bölgelerdeki insanlar ve insan yerleşim yapıları etrafında büyür.
** Hint-Pasifik kertenkelesi olan ''Hemidactylus garnotii'', tropik bölgelerdeki evlerde bulunur ve ABD'de [[Florida]] ve [[Georgia|Georgia'da]] istilacı bir tür haline gelmiştir.
** ''Hemidactylus mabouia'', tropikal ev kertenkelesi, Afro-Amerikan ev kertenkelesi veya kozmopolit ev kertenkelesi, Sahra altı Afrika'ya özgü bir ev kertenkelesi türüdür ve şu anda Kuzey, Orta ve Güney Amerika ve Karayipler'de bulunur.
** [[Akdeniz sakanguru|Akdeniz kertenkelesi]] olan ''Hemidactylus turcicus'', genellikle binaların içinde ve çevresinde bulunur ve ABD'de [[Egzotik tür|tanıtılan bir türdür]] .
* Yas tutan geko olan ''Lepidodactylus lugubris'', aslen bir Doğu Asya ve Pasifik türüdür; vahşi ve yerleşim mahallelerinde eşit derecede evde.
* ''Pachydactylus bibroni,'' Bibron en kertenkele, güney Afrika kökenli olduğu; Bu sert [[Ağaçsıl hareket|ağaçsı]] kertenkele, bir ev zararlısı olarak kabul edilir.
* Altın tozu günü kertenkelesi olan ''Phelsuma laticauda günlüktür'' ; Kuzey Madagaskar'da ve Komorlar'da yaşıyor. Ayrıca [[Hawaii Adaları|Hawaii'de]] tanıtılan bir türdür.
* ''Ptychozoon'', Güneydoğu Asya'dan aynı zamanda uçan veya paraşüt kertenkeleleri olarak da bilinen bir arboreal kertenkele cinsidir; ağaçlarda kendilerini gizlemelerine ve zıplarken kaldırma sağlamalarına yardımcı olmak için boyundan üst bacağına kadar kanat benzeri kanatları vardır.
* ''Rhacodactylus'', [[Yeni Kaledonya|Yeni Kaledonya'ya]] özgü kertenkelelerin cinsidir.
** ''Tepeli geko olan Rhacodactylus ciliatus'' (şimdi ''Correlophus'' cinsine ''atanmıştır'' ), 1994 yılında yeniden keşfedilene kadar neslinin tükendiğine inanılıyordu ve bir evcil hayvan olarak popülerlik kazanıyor.
** Yeni Kaledonya devi geko ''Rhacodactylus leachianus'', ilk olarak 1829'da Cuvier tarafından tanımlandı; kertenkelenin en büyük yaşayan türüdür.
* Cüce geko olan ''Sphaerodactylus ariasae'', Karayip Adaları'na özgüdür; dünyanın en küçük kertenkelesi.
* Timsah veya Mağribi kertenkelesi olan ''Tarentola mauritanica'', [[İber Yarımadası]] ve güney Fransa'dan Yunanistan ve [[Kuzey Afrika|Kuzey Afrika'ya]] kadar [[Akdeniz]] bölgesinde yaygın olarak bulunur; en ayırt edici özellikleri sivri kafaları, çivili derileri ve timsahınkine benzeyen kuyruklarıdır.{{Temiz}}

== Üreme ==
Kertenkelelerin çoğu küçük bir yumurta kümesini bırakır, birkaçı canlı beslenir ve birkaçı partenogenez yoluyla eşeysiz olarak çoğalabilir. Geckolar ayrıca, Sıcaklığa bağlı cinsiyet belirleme ve evrimsel süre boyunca aralarında birden fazla geçiş bulunan hem XX / XY hem de ZZ / ZW [[Eşey kromozomları|cinsiyet kromozomları]] dahil olmak üzere çok çeşitli cinsiyet belirleme mekanizmalarına sahiptir. <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Restriction site-associated DNA sequencing (RAD-seq) reveals an extraordinary number of transitions among gecko sex-determining systems|yazarlar=Gamble|sayı=5|sayfalar=1296–1309|çalışma=Molecular Biology and Evolution|yıl=2015|cilt=32|pmid=25657328|doi=10.1093/molbev/msv023}}</ref>

== Referanslar ==

== daha fazla okuma ==

* Forbes, Peter (4th Estate, London 2005) ''Gecko'nun Ayağı — Biyo İlham: Doğadan Tasarlandı''{{ISBN|0-00-717990-1}}, H / B'de
* Zug, George. [http://www.sil.si.edu/smithsoniancontributions/Zoology/sc_RecordSingle.cfm?filename=SCtZ-0631 ''Düşük Çeşitlilik Taksonunda Türleşme ve'' Dağılma '': İnce'' Geckos Hemiphyllodactylus ''(Reptilia, Gekkonidae)''] . Smithsonian'ın Zoolojiye Katkıları, hayır. 631. Washington, DC: Smithsonian Enstitüsü Scholarly Press, 2010.
* {{Akademik dergi kaynağı|başlık=Repeated origin and loss of adhesive toepads in geckos|yazarlar=Gamble|sayı=6|sayfa=e39429|çalışma=PLOS ONE|yıl=2012|cilt=7|pmc=3384654|pmid=22761794|doi=10.1371/journal.pone.0039429}}

== Dış bağlantılar ==

* [http://www.theinformationarchives.com/Gecko/ Gecko galerisi ve bilgileri]
* [https://web.archive.org/web/20090214232218/http://lclark.edu/~autumn/dept/geckostory.html ''Kertenkeleler Duvarlara Nasıl Yapışır?'']
* [http://www.geckocare.net/ Kapsamlı geko bakımı bilgileri]
* [http://www.gekkota.com Resimler, bakım sayfaları, tür listesi içeren küresel kertenkele derneği sitesi]
* [https://www.flickr.com/photos/thirtypounces/54014101/ Gecko anatomi resmi]
* [http://www.null-hypothesis.co.uk/science/reviews/books/geckos_foot_peter_forbes_reviewed ''Gekonun Ayağı'']
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6967474.stm Örümcek Adam kıyafeti için yapay kertenkele ayakları (BBC 2007-08-28)]
* [http://www.geckotime.com/ Gecko Time Online ''Gecko Dergisi'']
[[Kategori:Georges Cuvier tarafından adlandırılmış taksonlar]]
[[Kategori:Gekogiller]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]

Sayfanın 12.00, 6 Mayıs 2021 tarihindeki hâli

Gecko
Gold dust day gecko
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Reptilia
Takım: Squamata
Alt takım: Gekkota
Cuvier, 1817
Families
Pygopodidae

Carphodactylidae
Diplodactylidae
Eublepharidae
Sphaerodactylidae
Gekkonidae

Phyllodactylidae
Gecko

Temporal range: 110 Ma – present[1]
Gold dust day gecko
Scientific classification e
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordata
Class: Reptilia
Order: Squamata
Infraorder: Gekkota

Cuvier, 1817
Families

Pygopodidae Carphodactylidae Diplodactylidae Eublepharidae Sphaerodactylidae Gekkonidae Phyllodactylidae

Kertenkeleler, dünya çapında sıcak iklimlerde bulunan, alt sınır Gekkota'ya ait küçük kertenkelelerdir. Boyları 1,6 ile 60 cm arasında değişir.

Geckolar, türden türe farklılık gösteren seslendirmeleriyle kertenkeleler arasında benzersizdir. Gekkonidae ailesindeki kertenkelelerin çoğu sosyal etkileşimlerinde cıvıldama veya tıklama sesleri kullanır, tokay kertenkeleleri (Gekko geko) yüksek sesle çiftleşme çağrılarıyla bilinir ve diğer bazı türler alarma geçtiğinde veya tehdit edildiğinde tıslama sesleri çıkarabilir. Dünya çapında yaklaşık 1,500 farklı türle en zengin kertenkele grubudur.[2] Yeni Latin gekko ve İngiliz "gecko" adı, bazı türlerin taklit sesler çıkardığı Endonezya - Malayca gēkoq dan gelir.[3]

Eublepharidae familyasındaki türler dışındaki tüm gekoların göz kapakları yoktur; bunun yerine, göz küresinin dış yüzeyinde şeffaf bir zar olan kornea bulunur. Her irisin içinde, daha fazla ışık almak için karanlıkta genişleyen sabit bir mercekleri vardır.

Dosya:Ptenopus carpi Carp's barking gecko licking eye Chantelle Bosch.png
Sazan havlayan kertenkele, tozdan arındırmak için korneasını yalıyor
Sfecid yaban arısı Sceliphron spirifex'in yuvasında pusuya düşmüş bir Akdeniz kertenkelesi .

Gözlerini kırpamadıkları için, göz kapakları olmayan türler genellikle kendi kornealarını toz ve kirden arındırmaları gerektiğinde, onları temiz ve nemli tutmak için yalarlar. [4]

Gece türlerinin mükemmel gece görüşü vardır; düşük ışıkta renk görüşleri, insan renk görüşünden 350 kat daha hassastır. [5] Gece kertenkeleleri, göz çubuklarını kaybeden günlük türlerden evrimleşti. Bu nedenle geko gözü, boyut olarak artan konilerini hem tek hem de çift olmak üzere farklı türlere dönüştürdü. Üç farklı fotopigment korunmuştur ve UV, mavi ve yeşile duyarlıdır. Ayrıca, en az iki farklı derinlik için keskin bir görüntü oluşturmalarına izin veren çok odaklı bir optik sistem kullanırlar. [6] [7] Çoğu geko türü gece yaşarken, bazı türler gün boyu aktiftir ve gün boyunca birbirlerinden bağımsız olarak birçok kez evrimleşmiştir. [8]

Çoğu kertenkele gibi, kertenkeleler de savunma sırasında kuyruklarını kaybedebilir, bu işlem ototomi olarak adlandırılır. [9] Pek çok tür, pürüzsüz ve dikey yüzeylere tırmanmalarına ve hatta iç mekan tavanlarından kolaylıkla geçmelerine olanak tanıyan özel ayak pedleriyle tanınır. Kertenkeleler, dünyanın sıcak bölgelerinde yaşayan ve birkaç türün evlerini insan yaşam alanları içinde yaptığı çok iyi bilinir. Bunlar (örneğin ev kertenkelesi ) iç mekan hayvanat bahçesinin bir parçası haline gelir ve güveler ve sivrisinekler de dahil olmak üzere böceklerle beslendikleri için genellikle memnuniyetle karşılanırlar. Çoğu kertenkelenin aksine, kertenkeleler genellikle gecedir. [8]

En büyük tür olan kawekaweau, yalnızca Fransa'nın Marsilya kentindeki bir müzenin bodrum katında bulunan tek bir doldurulmuş örnekten biliniyor. Bu kertenkele 60 yaşındaydı santimetre (24 uzun ve muhtemelen yerli ormanlarda yaşadığı Yeni Zelanda için endemikti . Muhtemelen, 19. yüzyılın sonlarında, Avrupa kolonizasyonu sırasında ülkeye sıçan ve çalı gibi yeni istilacı türlerin tanıtıldığı zaman, bu adaların yerli faunasının çoğu ile birlikte ortadan kaldırıldı. En küçük kertenkele olan Jaragua sphaero, yalnızca 1,6 cm (yaklaşık yarım inç) uzunluğundadır ve 2001 yılında Hispaniola açıklarında küçük bir adada keşfedilmiştir. [10]

Ortak özellikler

Oligosen - kehribar içinde hapsolmuş bir geko

Diğer sürüngenler gibi kertenkeleler de ektotermiktir ve [11] çok az metabolik ısı üretirler. Esasen, bir kertenkelenin vücut ısısı bulunduğu ortama bağlıdır. Ayrıca, hareket, beslenme, üreme vb. Gibi ana işlevlerini yerine getirmek için kertenkelelerin nispeten yüksek bir sıcaklığa sahip olması gerekir.

Dökülme veya deri değiştirme

Video of leopard gecko shedding skin

Tüm kertenkeleler, zamanlama ve yöntem bakımından farklılık gösteren türlerle oldukça düzenli aralıklarla derilerini dökerler. Leopar kertenkeleleri yaklaşık iki ila dört haftalık aralıklarla dökülür. Nem varlığı dökülmeye yardımcı olur. Kertenkele dökülme başladığında gevşek deriyi vücudundan ayırıp yiyerek süreci hızlandırır. [12] Genç kertenkeleler için dökülme daha sık, haftada bir gerçekleşir, ancak tamamen büyüdüklerinde her bir ila iki ayda bir dökülürler. [13]

Yapışma yeteneği

Dikey cam üzerinde yürürken bir kertenkele ayağının alt tarafının yakından görünümü
Pencere bölmesindeki kertenkele

Geko türlerinin yaklaşık% 60'ı, sıvı veya yüzey gerilimi kullanılmadan çoğu yüzeye yapışmalarına izin veren yapışkan parmak pedlerine sahiptir. Bu tür yastıklar, geko evrimi sırasında defalarca kazanılmış ve kaybedilmiştir. [14] Yapışkan ayak pedleri, yaklaşık 11 farklı geko soyunda bağımsız olarak gelişti ve en az 9 soyda kayboldu.

Spatula şekilli kıl düzenlenmiş lameller kertenkele ayak yastıklarından çekici olanak Waals kuvvetleri der van arasında (zayıf kimyasal kuvvetlerin en zayıf) β-keratin lameller / kıl / spatulae yapıları ve üst yüzey. [15] [16] Bu van der Waals etkileşimleri sıvı içermez; Teoride, sentetik kümelerden yapılmış bir bot, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun yüzeyine bir oturma odası duvarına olduğu kadar kolayca yapışır, ancak yapışma neme göre değişiklik gösterir. [17] [18]

Yakın zamanda yapılan bir araştırma, geko yapışmasının aslında van der Waals veya kılcal kuvvetlerle değil, elektrostatik etkileşim (kontak elektrifikasyonunun neden olduğu) tarafından belirlendiğini göstermektedir. [19]

Kertenkelelerin ayaklarındaki setalar da kendi kendini temizler ve genellikle birkaç adımda tıkanan kirleri temizler. [20] [21] [22] Yüzey enerjisi çok düşük olan teflon [23] kertenkelelerin yapışması diğer birçok yüzeye göre daha zordur.

Geko yapışması tipik olarak hidrofobik yüzeylerde bile daha yüksek nem [17] [18] [24] [25] [26], ancak suya tam daldırma koşulları altında azalır. Suyun bu sistemdeki rolü tartışılmaktadır, ancak son deneyler hem seta hem de yüzeyde moleküler su katmanlarının (su molekülleri çok büyük bir dipol moment taşır) varlığının her ikisinin de yüzey enerjisini artırdığını kabul etmektedir. bu nedenle bu yüzeylerin temas etmesindeki enerji kazancı artar, bu da geko yapışma kuvvetinin artmasına neden olur. Ayrıca b-keratinin elastik özellikleri su alımıyla değişir.

Geko ayak parmakları " çift eklemli " görünmektedir, ancak bu yanlış bir isimdir ve uygun şekilde dijital hiperekstansiyon olarak adlandırılır. [27] Geko ayak parmakları, insan parmaklarından ve ayak parmaklarından ters yönde aşırı genişleyebilir. Bu, ayak parmaklarını yüzeylerden içe doğru uçlardan soyarak van der Waals kuvvetinin üstesinden gelmelerine olanak tanır. Temelde, bu soyma hareketiyle, kertenkele spatulayı yüzeyden spatula ile ayırır, bu nedenle her spatula ayırma için sadece bir miktar kuvvet gereklidir. (İşlem, bir yüzeyden Scotch Bandı çıkarmaya benzer. )

Kertenkelelerin ayak parmakları çoğu zaman tam çekici yeteneklerinin çok altında çalışır çünkü yüzey pürüzlülüğüne ve dolayısıyla o yüzeyle temas halinde olan seta sayısına bağlı olarak hata payı büyüktür.

Uroplatus fimbriatus cama yapışıyor

Küçük van der Waals kuvvetinin kullanılması çok geniş yüzey alanları gerektirir; bir kertenkelenin ayak tabanının her milimetrekaresi yaklaşık 14.000 saç benzeri seta içerir. Her setanın çapı 5 μm'dir . İnsan saçı 18 ila 180 μm arasında değişir, bu nedenle insan saçının enine kesit alanı 12 ila 1300 setaya eşittir. Her seta sırayla 100 ile 1.000 arasında spatula ile uçlandırılır. [20] Her bir spatula 0.2 μm uzunluğundadır (metrenin beş milyonda biri) veya görünür ışığın dalga boyunun hemen altındadır. [28]

Tipik olgun 70 gram (2,5 oz) setae kertenkele 133 kilogram (293 lb) ağırlık taşıyabilir : [29] [30] her bir spatula 5 ila 25 arasında bir yapışma kuvveti uygulayabilir nN. [24] [31] Bir spatulanın yapışma kuvvetinin tam değeri, yapıştığı substratın yüzey enerjisine göre değişir. Son çalışmalar [26] [32] ayrıca van der Waals kuvvetleri gibi uzun menzilli kuvvetlerden türetilen yüzey enerjisinin bileşeninin en dıştaki atomik katmanların altındaki malzemenin yapısına bağlı olduğunu göstermiştir (100'e kadar). yüzeyin altında nm); bunu hesaba katarak yapışma mukavemeti çıkarılabilir.

Setalar dışında, vücutlarında doğal olarak üretilen yağlı maddeler olan fosfolipidler de devreye girer. [33] Bu lipitler, kümeleri yağlar ve gekonun bir sonraki adımdan önce ayağını ayırmasına izin verir.

Geko yapışmasının kökeni muhtemelen ayak parmaklarının alt tarafındaki epidermiste yapılan basit değişiklikler olarak başlamıştır. Bu, yakın zamanda Güney Amerika'daki Gonatodes cinsinden keşfedildi. [34] [35] Epidermal spinüllerin setae içerisindeki basit detaylandırmaları, Gonatodes humeralis'in pürüzsüz yüzeylere tırmanmasını ve yumuşak yapraklar üzerinde uyumasını sağlamıştır .

Gecko yapışmasını taklit etmek için tasarlanmış biyomimetik teknolojiler, birçok uygulamada yeniden kullanılabilir kendi kendini temizleyen kuru yapıştırıcılar üretebilir. Bu teknolojiler için geliştirme çabası sarf ediliyor, ancak sentetik setalar üretmek önemsiz bir malzeme tasarım görevi değil.

Cilt

Yosunlu Yaprak kuyruklu bir Gecko, kendisini bir ağaç dalına karşı neredeyse görünmez kılmak için dermal kanat çırpışını kullanıyor. Başı görüntünün sol tarafındadır.

Geko derisi genellikle pul taşımaz, ancak makro ölçekte tüm vücutta gelişen tüy benzeri çıkıntılardan oluşan papilloz bir yüzey olarak görünür. Bunlar süperhidrofobiklik sağlar ve saçın benzersiz tasarımı, derin bir antimikrobiyal etki sağlar. Bu çıkıntılar çok küçük, 4 mikrona kadar uzunlukta ve bir noktaya kadar inceliyor. [36] Geko derisinin anti-bakteriyel bir özelliğe sahip olduğu ve ciltle temas ettiğinde gram negatif bakterileri öldürdüğü gözlemlenmiştir. [37]

Madagaskar'daki Yosunlu Yaprak Kuyruklu Gecko, U. sikorae, çoğu grimsi kahverengiden siyaha ya da yeşilimsi kahverengiye kadar değişen, ağaç kabuğunu andıran çeşitli işaretler içeren, kamuflaj olarak geliştirilmiş renklendirmeye sahiptir; kabukta bulunan likenler ve yosunlara kadar. Ayrıca gün boyunca ağaca yaslanabilen, gölgeleri saçan ve dış hatlarını pratikte görünmez kılan, dermal kanat olarak bilinen, vücudunun uzunluğu boyunca uzanan deri kanatları vardır. [38]

Diş

Geckolar polifiyodontlardır ve her 3 ila 4 ayda bir 100 dişlerinin her birini değiştirebilirler. [39] Tam büyüyen dişin yanında, diş laminasındaki odontojenik kök hücreden gelişen küçük bir yedek diş vardır. [40] Dişlerin oluşumu pleurodont'tur ; yanlarından çene kemiklerinin iç yüzeyine kaynaşmış (ankilozlu). Bu oluşum Squamata sırasındaki tüm türlerde yaygındır.Şablon:Clearleft

Taksonomi ve sınıflandırma

Derideki gözenekler genellikle sınıflandırmada kullanılır.

Infraorder Gekkota 125 hakkında içeren, yedi ailelere ayrılmıştır cins yılan benzeri (ayaksız) pygopods dahil kertenkeleleri. [14] [41] [42] [43] [44] [8]

  • Aile Carphodactylidae
  • Aile Diplodactylidae
  • Aile Eublepharidae
  • Aile Gekkonidae
  • Aile Phyllodactylidae
  • Aile Pygopodidae
  • Aile Sphaerodactylidae
Dar es Salaam, Tanzanya'da cüce sarı başlı kertenkele

Türler

Akdeniz evi kertenkele
Video of Japanese gecko (<i id="mwAVc">Gekko japonicus</i>) in Tokyo, Japan

Bu tanıdık türler de dahil olmak üzere, dünya çapında 1.850'den fazla kertenkele türü bulunmaktadır [45] :

  • Batı şeritli geko olan Coleonyx variegatus, güneybatı Amerika Birleşik Devletleri ve kuzeybatı Meksika'ya özgüdür.
  • Eğik parmaklı kertenkele olan Cyrtopodion brachykolon kuzeybatı Pakistan'da bulunur ; ilk olarak 2007'de tanımlandı.
  • Eublepharis macularius, leopar kertenkelesi, evcil hayvan olarak tutulan en yaygın kertenkeledir; yapışkan parmak pedleri yoktur ve bir vivaryumun camına tırmanamaz.
  • Güdük parmaklı kertenkele olan Gehyra mutilata ( Pteropus mutilatus ), rengini çok açıktan çok karanlığa, kendisini kamufle etmeye kadar değiştirebilir; Bu kertenkele, vahşi doğada ve yerleşim alanlarında evde.
  • Gekko kertenkelesi, Tokay kertenkelesi, agresif mizacı, gürültülü çiftleşme çağrıları ve parlak işaretleriyle tanınan büyük, yaygın bir Güneydoğu Asya kertenkelesidir.
  • Hemidactylus, birçok çeşidi olan kertenkelelerin cinsidir.
    • Ortak kertenkele evi olan Hemidactylus frenatus, dünya çapında tropik ve subtropik bölgelerdeki insanlar ve insan yerleşim yapıları etrafında büyür.
    • Hint-Pasifik kertenkelesi olan Hemidactylus garnotii, tropik bölgelerdeki evlerde bulunur ve ABD'de Florida ve Georgia'da istilacı bir tür haline gelmiştir.
    • Hemidactylus mabouia, tropikal ev kertenkelesi, Afro-Amerikan ev kertenkelesi veya kozmopolit ev kertenkelesi, Sahra altı Afrika'ya özgü bir ev kertenkelesi türüdür ve şu anda Kuzey, Orta ve Güney Amerika ve Karayipler'de bulunur.
    • Akdeniz kertenkelesi olan Hemidactylus turcicus, genellikle binaların içinde ve çevresinde bulunur ve ABD'de tanıtılan bir türdür .
  • Yas tutan geko olan Lepidodactylus lugubris, aslen bir Doğu Asya ve Pasifik türüdür; vahşi ve yerleşim mahallelerinde eşit derecede evde.
  • Pachydactylus bibroni, Bibron en kertenkele, güney Afrika kökenli olduğu; Bu sert ağaçsı kertenkele, bir ev zararlısı olarak kabul edilir.
  • Altın tozu günü kertenkelesi olan Phelsuma laticauda günlüktür ; Kuzey Madagaskar'da ve Komorlar'da yaşıyor. Ayrıca Hawaii'de tanıtılan bir türdür.
  • Ptychozoon, Güneydoğu Asya'dan aynı zamanda uçan veya paraşüt kertenkeleleri olarak da bilinen bir arboreal kertenkele cinsidir; ağaçlarda kendilerini gizlemelerine ve zıplarken kaldırma sağlamalarına yardımcı olmak için boyundan üst bacağına kadar kanat benzeri kanatları vardır.
  • Rhacodactylus, Yeni Kaledonya'ya özgü kertenkelelerin cinsidir.
    • Tepeli geko olan Rhacodactylus ciliatus (şimdi Correlophus cinsine atanmıştır ), 1994 yılında yeniden keşfedilene kadar neslinin tükendiğine inanılıyordu ve bir evcil hayvan olarak popülerlik kazanıyor.
    • Yeni Kaledonya devi geko Rhacodactylus leachianus, ilk olarak 1829'da Cuvier tarafından tanımlandı; kertenkelenin en büyük yaşayan türüdür.
  • Cüce geko olan Sphaerodactylus ariasae, Karayip Adaları'na özgüdür; dünyanın en küçük kertenkelesi.
  • Timsah veya Mağribi kertenkelesi olan Tarentola mauritanica, İber Yarımadası ve güney Fransa'dan Yunanistan ve Kuzey Afrika'ya kadar Akdeniz bölgesinde yaygın olarak bulunur; en ayırt edici özellikleri sivri kafaları, çivili derileri ve timsahınkine benzeyen kuyruklarıdır.

Üreme

Kertenkelelerin çoğu küçük bir yumurta kümesini bırakır, birkaçı canlı beslenir ve birkaçı partenogenez yoluyla eşeysiz olarak çoğalabilir. Geckolar ayrıca, Sıcaklığa bağlı cinsiyet belirleme ve evrimsel süre boyunca aralarında birden fazla geçiş bulunan hem XX / XY hem de ZZ / ZW cinsiyet kromozomları dahil olmak üzere çok çeşitli cinsiyet belirleme mekanizmalarına sahiptir. [46]

Referanslar

daha fazla okuma

Dış bağlantılar

  1. ^ Arnold, E.N.; Poinar, G. (2008). "A 100 million year old gecko with sophisticated adhesive toe pads, preserved in amber from Myanmar (abstract)" (PDF). Zootaxa. Retrieved August 12, 2009.
  2. ^ "Search results – The Reptile Database". 
  3. ^ gecko, n. Oxford English Dictionary Second edition, 1989; online version September 2011. Accessed 29 October 2011. Earlier version first published in New English Dictionary, 1898.
  4. ^ Lizards: a Natural History of Some Uncommon Creatures. St. Paul, MN: Voyageur Press. 2006. s. 47. ISBN 978-0760325797. 
  5. ^ Roth (1 March 2009). "The pupils and optical systems of gecko eyes". Journal of Vision. 9 (3): 27.1–11. doi:10.1167/9.3.27. PMID 19757966. 
  6. ^ Roth (1 March 2009). "The pupils and optical systems of gecko eyes". Journal of Vision. 9 (3): 27. doi:10.1167/9.3.27. PMID 19757966. 
  7. ^ "Gecko-inspired multifocal contact lenses, cameras on the anvil". 8 May 2009. 
  8. ^ a b c Gamble (August 2015). "Into the light: Diurnality has evolved multiple times in geckos". Biological Journal of the Linnean Society. 115 (4): 896–910. doi:10.1111/bij.12536. 
  9. ^ "Gecko tail has a mind of its own". ZME Science. Sep 9, 2009. 
  10. ^ Extraordinary Animals: an Encyclopedia of Curious and Unusual Animals. Westport, Conn.: Greenwood Press. 2007. s. 143. ISBN 978-0313339226. 
  11. ^ "Thermoregulation in Reptiles with Special Reference to the Tuatara and Its Ecophysiology Tuatara: Volume 24, Issue 2, August 1980. Victoria University of Wellington Library". August 1980. Erişim tarihi: May 31, 2014. 
  12. ^ "Archived copy". 2013-05-29 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2013-04-19. 
  13. ^ "Buddy Genius – Pet me. Touch me, Love me". 
  14. ^ a b Gamble (June 27, 2012). "Repeated Origin and Loss of Adhesive Toepads in Geckos". PLOS ONE. 7 (6): e39429. doi:10.1371/journal.pone.0039429. PMC 3384654 $2. PMID 22761794. 
  15. ^ "Scientific Image – Gecko Toe – NISE Network". 
  16. ^ Santos (2007). "Directional adhesion for climbing: Theoretical and practical considerations". Journal of Adhesion Science and Technology. 21 (12–13): 1317–1341. doi:10.1163/156856107782328399. Gecko "feet and toes are a hierarchical system of complex structures consisting of lamellae, setae, and spatulae. The distinguishing characteristics of the gecko adhesion system have been described [as] (1) anisotropic attachment, (2) high pulloff force to preload ratio, (3) low detachment force, (4) material independence, (5) self-cleaning, (6) antiself sticking and (7) nonsticky default state. ... The gecko's adhesive structures are made from ß-keratin (modulus of elasticity [about] 2 GPa). Such a stiff material is not inherently sticky; however, because of the gecko adhesive's hierarchical nature and extremely small distal features (spatulae are [about] 200 nm in size), the gecko's foot is able to intimately conform to the surface and generate significant attraction using van der Waals forces. 
  17. ^ a b Puthoff, J.B. (2010). "Changes in materials properties explain the effects of humidity on gecko adhesion". Journal of Experimental Biology. 213 (21): 3699–3704. doi:10.1242/jeb.047654. PMID 20952618. 
  18. ^ a b Prowse, M.S. (2011). "Effects of humidity on the mechanical properties of gecko setae". Acta Biomaterialia. 7 (2): 733–738. doi:10.1016/j.actbio.2010.09.036. PMID 20920615. 
  19. ^ Izadi (9 July 2014). "Role of contact electrification and electrostatic interactions in gecko adhesion". Journal of the Royal Society Interface. 11 (98): 20140371. doi:10.1098/rsif.2014.0371. PMC 4233685 $2. PMID 25008078. We have demonstrated that it is the CE-driven electrostatic interactions which dictate the strength of gecko adhesion, and not the van der Waals or capillary forces which are conventionally considered as the main source of gecko adhesion. 
  20. ^ a b Hansen (2005). "Evidence for self-cleaning in gecko setae". Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (2): 385–389. doi:10.1073/pnas.0408304102. PMC 544316 $2. PMID 15630086. Setae occur in uniform arrays on overlapping lamellar pads at a density of 14,400 per mm2 
  21. ^ How Geckos Stick to Walls.
  22. ^ Xu (20 November 2015). "Robust self-cleaning and micromanipulation capabilities of gecko spatulae and their bio-mimics". Nature Communications. 6: 8949. doi:10.1038/ncomms9949. PMC 4673831 $2. PMID 26584513. 
  23. ^ Why do the gecko's feet not stick to a teflon surface?.
  24. ^ a b Huber, G. (2005). "Evidence for capillarity contributions to gecko adhesion from single spatula nanomechanical measurements". Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (45): 16293–6. doi:10.1073/pnas.0506328102. PMC 1283435 $2. PMID 16260737. 
  25. ^ Chen, B. (2010). "An alternative explanation of the effect of humidity in gecko adhesion: stiffness reduction enhances adhesion on a rough surface". International Journal of Applied Mechanics. 2 (1): 1–9. doi:10.1142/s1758825110000433. 
  26. ^ a b Loskill, P. (September 2012). "Macroscale adhesion of gecko setae reflects nanoscale differences in subsurface composition". Journal of the Royal Society Interface. 10 (78): 20120587. doi:10.1098/rsif.2012.0587. PMC 3565786 $2. PMID 22993246. 
  27. ^ Russell, A. P. (1975). "A contribution to the functional analysis of the foot of the Tokay, Gekko gecko (Reptilia: Gekkonidae)". Journal of Zoology. 176 (4): 437–476. doi:10.1111/j.1469-7998.1975.tb03215.x. 
  28. ^ Autumn (2002). "Evidence for van der Waals adhesion in gecko setae". Proceedings of the National Academy of Sciences. 99 (19): 12252–12256. doi:10.1073/pnas.192252799. PMC 129431 $2. PMID 12198184. 
  29. ^ "Geckos can hang upside down carrying 40kg". physics.org. Erişim tarihi: 2 November 2012. 
  30. ^ Autumn (September 29, 2003). "How do gecko lizards unstick themselves as they move across a surface?". Scientific American. Erişim tarihi: 23 March 2013. 
  31. ^ Lee (2007). "A reversible wet/dry adhesive inspired by mussels and geckos". Nature. 448 (7151): 338–341. doi:10.1038/nature05968. PMID 17637666. 
  32. ^ Loskill, P. (November 2012). "Is adhesion superficial? Silicon wafers as a model system to study van der Waals interactions". Advances in Colloid and Interface Science. 179–182: 107–113. doi:10.1016/j.cis.2012.06.006. PMID 22795778. 
  33. ^ Hsu (24 August 2011). "Direct evidence of phospholipids in gecko footprints and spatula-substrate contact interface detected using surface-sensitive spectroscopy". Journal of the Royal Society Interface. 9 (69): 657–664. doi:10.1098/rsif.2011.0370. PMC 3284128 $2. PMID 21865250. 
  34. ^ Higham, T.E. (2017). "On the origin of frictional adhesion in geckos: small morphological changes lead to a major biomechanical transition in the genus Gonatodes". Biological Journal of the Linnean Society. 120 (3): 503–517. doi:10.1111/bij.12897. 
  35. ^ Russell (November 2015). "The evolution of digit form in Gonatodes (Gekkota: Sphaerodactylidae) and its bearing on the transition from frictional to adhesive contact in gekkotans". Journal of Morphology. 276 (11): 1311–1332. doi:10.1002/jmor.20420. PMID 26248497. 
  36. ^ Green D W (25 January 2017). "High Quality Bioreplication of Intricate Nanostructures from a Fragile Gecko Skin Surface with Bactericidal Properties". Scientific Reports. 7: 41023. doi:10.1038/srep41023. PMC 5264400 $2. PMID 28120867. 
  37. ^ Watson (2015). "A gecko skin micro/Nano structure – A low adhesion, superhydrophobic, anti-wetting, self-cleaning, biocompatible, antibacterial surface". Acta Biomaterialia. 21: 109–122. doi:10.1016/j.actbio.2015.03.007. PMID 25772496. 
  38. ^ Lizards: Windows to the Evolution of Diversity. Berkeley: University of California Press. 2006. ss. 247. ISBN 0-520-24847-3. 
  39. ^ "Mechanism of Tooth Replacement in Leopard Geckos – Developmental Biology Interactive". 2015-03-12 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  40. ^ Gregory R. Handrigan (2010). "Identification of putative dental epithelial stem cells in a lizard with life-long tooth replacement". Development. 137 (21): 3545–3549. doi:10.1242/dev.052415. PMID 20876646. 
  41. ^ Han (2004). "Phylogenetic relationships among gekkotan lizards inferred from c-mos nuclear DNA sequences and a new classification of the Gekkota". Biological Journal of the Linnean Society. 83 (3): 353–368. doi:10.1111/j.1095-8312.2004.00393.x. 
  42. ^ Gamble (July 2008). "Out of the blue: A novel, trans-Atlantic clade of geckos (Gekkota, Squamata)". Zoologica Scripta. 37 (4): 355–366. doi:10.1111/j.1463-6409.2008.00330.x. 
  43. ^ Gamble (21 August 2007). "Evidence for Gondwanan vicariance in an ancient clade of gecko lizards". Journal of Biogeography: 070821084123003––. doi:10.1111/j.1365-2699.2007.01770.x. 
  44. ^ Gamble (February 2011). "Coming to America: Multiple Origins of New World Geckos". Journal of Evolutionary Biology. 24 (2): 231–244. doi:10.1111/j.1420-9101.2010.02184.x. PMC 3075428 $2. PMID 21126276. 
  45. ^ "THE REPTILE DATABASE". www.reptile-database.org. Erişim tarihi: 2016-09-20. 
  46. ^ Gamble (2015). "Restriction site-associated DNA sequencing (RAD-seq) reveals an extraordinary number of transitions among gecko sex-determining systems". Molecular Biology and Evolution. 32 (5): 1296–1309. doi:10.1093/molbev/msv023. PMID 25657328. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gekkota&oldid=25414205" sayfasından alınmıştır