Keten: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{Taksobitki |
|||
'''Keten tohumu''' özellikle [[omega 3]] yağ asitleri bakımından zengin bir bitki türüdür. Özellikle kandaki kollesterol ve trigliserit oranı yüksek kişilerin tercih etmesi gerekir. Kandaki HDL kollesterolu yükselttiği için LDL kollesterol ve trigliserit oranını düşürür. Keten tohumları bu şekli ile veya öğütülerek yenir. Öğütülen tohumlar haftalık olarak tüketilmeli ve sabah aç karna biraz yoğurt veya meyve suyu ile alınmalıdır. |
|||
| ad = Keten |
|||
| resim = Koeh-088.jpg |
|||
| resim_bilgisi = |
|||
| alem = [[Plantae]] |
|||
| bölüm = [[Magnoliophyta]] <br /><small>(Kapalı tohumlular)</small> |
|||
| sınıf = [[Magnoliopsida]] <br /><small>(İki çenekliler)</small> |
|||
| takım = [[Malpighiales]] |
|||
| familya = [[Linaceae]] |
|||
| cins = Linum |
|||
| altbaşlık = [[Tür]]ler |
|||
| açıklama = |
|||
Metne bakınız |
|||
| dış_bağlantılar = {{commons-species|Linaceae}} |
|||
}} |
|||
'''Keten''' ([[Latince]] ''Linum''), [[Ketengiller]] familyasından, [[Haziran]]-[[Ağustos]] ayları arasında ipek gibi, mavimsi veya sarı renkli [[çiçek]]ler açan bir [[bitki]]dir. |
|||
15-60 cm boylanabilir. [[Tohum]]u ve [[lif]]i için yetiştirilen doğal ve kültür formu bulunur. Yaprakları sapsız, grimsi-yeşil renkli, dik veya yatık gövde üzerinde sıralanmışlardır. Ketenin kimyasal yapısında; %80 [[selüloz]], %3 [[pektin]], %10 su bulunur. |
|||
Keten denilen kireçli topraklarda yetişen otsu bir bitkinin tohumudur. İçeriğinde sabit yağ, müsilaj, protein, siyanogenetik bir glikozit olan linamarin vardır. Ketenyağında asitler vardır. Boya ve muşamba sanayiinde kullanılır. |
|||
[[Tohum]]ları %40-45 yağ içeririr ve yağ eldesinde kullanılır. Bu yağ, [[omega 3]] yağ asitleri bakımından zengindir. "[[Bezir yağı]]" olarak bilinen bu yağ boyacılıkta kullanılır. Yağı alınan tohumlar hayvan yemi olarak kullanılır. |
|||
Faydası: Akciğer hastalıkkları bronşit ve soğuk algınlığında faydalıdır. Lavman olarak kullanılırsa kabızlığı giderir. Müzmin öksürüğü keser. Dolama, köpekmemeleri ve her türlü çıbanın tedavisinde faydalıdır. |
|||
Keten her çeşit toprakta yetişebilir. [[Lif ketenleri]] nemli havayı, [[yağ ketenleri]] ise güneşli havayı sever. Anadolu'da keten yazlık ve güzlük olarak ekilmektedir. Kışlık ketenler Ağustos-Eylül, yazlık ketenler ise Mart ve Nisan aylarında ekilir. Lif ketenlerinin uzun boylu olanları makbuldür ve gübreli toprakta yetişir. Yağ ketenleri, iyice olgunlaştıktan sonra toplandığı halde, lif ketenleri olgunlaşmadan toplanır. Keten tohumları kapsülden dövülerek çıkarılır ve elenerek temizlenir. Gövdeler iyice ezilerek içinden lifleri çıkarılır. Demet haline getirilerek havuzlara daldırılır. Bir müddet bekletildikten sonra çıkarılıp kurutulur. Taraklardan geçirilerek düzeltilir ve yumaklar halinde hazırlanır. |
|||
== Kaynaklar == |
|||
[[Dosya:Grand-Reng_JPG01.jpg|thumb|left|200px|Keten tarlası ([[Belçika]])]] |
|||
* [http://www.bitkialemi.com/K/ketentohumu-(graine-de-lin)-227.html Keten Tohumu] |
|||
Keten en eski kültür bitkilerindendir. [[Mısır]]'da [[M.Ö. 4. yüzyıl]]da keten yetiştirildiği, mabetler ve mezarlar üzerine yapılan resimlerden anlaşılmıştır. Keten, 4000-5000 yıldan beri [[Yakın Doğu]] ve Akdeniz bölgelerinde [[lif]]i ve tohumları için yetiştirilmekte; dünyanın çok yerinde üretilmektedir. Dünya'da keten üretiminde ilk sırayı [[Rusya]] ve ikinci sırayı [[Polonya]] alır {{kaynak belirt}}. Memleketimizde bazı keten türleri tabii olarak yetişir. Türkiye'de yetiştiği yerler, Batı ve İç Anadolu ve Karadeniz'de fazla olmak üzere Anadolu'nun çoğu yeridir. |
|||
[[Dosya:Linum_pubescens.jpg|left|200 px| Keten çiçeği]] |
|||
== Ayrıca bakınız == |
|||
* [[Keten yağı]] |
|||
== Kaynakça == |
|||
* [http://kitap.hakikatkitabevi.com/cgi-bin/cgi.exe/rehber/query=keten+/doc/{@49832}? Rehber Ansiklopedisi] |
|||
== Dış |
== Dış bağlantılar == |
||
* [http://www.bitkialemi.com/ |
* [http://www.bitkialemi.com/K/ketentohumu-(graine-de-lin)-227.html Keten tohumu] |
||
* [http://www.bitkialemi.com |
* [http://www.bitkialemi.com/?sayfa=makale&id=267 Keten Tohumu Hakkında] |
||
* [http://www.xprodoksit.com/yazi/keten-tohumu-ile-zayifla Keten tohumu ile zayıflama] |
|||
<!-- |
|||
[[Category:Linum]] |
|||
[[Category:Biodegradable materials]] |
|||
[[Category:Fiber plants]] |
|||
[[Category:Medicinal plants]] |
|||
[[Category:Biologically based therapies]] |
|||
[[Category:Painting materials]] |
|||
[[Category:Underutilized crops]] |
|||
--> |
|||
[[Kategori:Ketengiller]] |
|||
{{düzenle|Ocak 2008}} |
|||
[[Kategori:Tekstil terimleri]] |
|||
{{bitki-taslak}} |
|||
[[Kategori:Bitkisel lifler]] |
|||
[[ar:كتان]] |
|||
[[bg:Културен лен]] |
|||
[[bn:তিসি]] |
|||
[[ca:Lli]] |
|||
[[chr:ᎤᎦᏔ]] |
|||
[[cs:Len setý]] |
|||
[[da:Almindelig Hør]] |
|||
[[de:Gemeiner Lein]] |
|||
[[el:Λινάρι]] |
|||
[[en:Flax]] |
|||
[[eo:Ordinara lino]] |
|||
[[es:Linum usitatissimum]] |
|||
[[et:Harilik lina]] |
|||
[[eu:Liho]] |
|||
[[fa:کتان (گیاه)]] |
|||
[[fi:Pellava]] |
|||
[[fr:Lin cultivé]] |
|||
[[gl:Liño]] |
|||
[[gn:Lino]] |
|||
[[he:פשתן]] |
|||
[[hi:अलसी]] |
|||
[[hsb:Prawy len]] |
|||
[[hu:Len]] |
|||
[[ia:Lino]] |
|||
[[id:Flax]] |
|||
[[io:Lino]] |
|||
[[is:Hör]] |
|||
[[it:Linum usitatissimum]] |
|||
[[ja:アマ (植物)]] |
|||
[[ko:아마]] |
|||
[[kv:Шабді]] |
|||
[[la:Linum]] |
|||
[[li:Vlas]] |
|||
[[lt:Sėjamasis linas]] |
|||
[[lv:Sējas lini]] |
|||
[[ml:ചെറുചണ]] |
|||
[[mn:Маалинга]] |
|||
[[mr:जवस]] |
|||
[[new:सन]] |
|||
[[nl:Vlas (gewas)]] |
|||
[[nn:Lin]] |
|||
[[no:Lin]] |
|||
[[pdc:Flax]] |
|||
[[pl:Len zwyczajny]] |
|||
[[pt:Linho]] |
|||
[[qu:Linu]] |
|||
[[ro:In]] |
|||
[[ru:Лён обыкновенный]] |
|||
[[sco:Lint]] |
|||
[[sh:Lan]] |
|||
[[simple:Flax]] |
|||
[[sk:Ľan siaty]] |
|||
[[sr:Лан]] |
|||
[[stq:Floaks]] |
|||
[[sv:Lin (växt)]] |
|||
[[uk:Льон]] |
|||
[[vls:Vlas]] |
|||
[[zh:亚麻]] |
|||
Sayfanın 15.02, 19 Ağustos 2011 tarihindeki hâli
| Keten | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||
| ||||||||||||
|
Metne bakınız |
Keten (Latince Linum), Ketengiller familyasından, Haziran-Ağustos ayları arasında ipek gibi, mavimsi veya sarı renkli çiçekler açan bir bitkidir.
15-60 cm boylanabilir. Tohumu ve lifi için yetiştirilen doğal ve kültür formu bulunur. Yaprakları sapsız, grimsi-yeşil renkli, dik veya yatık gövde üzerinde sıralanmışlardır. Ketenin kimyasal yapısında; %80 selüloz, %3 pektin, %10 su bulunur.
Tohumları %40-45 yağ içeririr ve yağ eldesinde kullanılır. Bu yağ, omega 3 yağ asitleri bakımından zengindir. "Bezir yağı" olarak bilinen bu yağ boyacılıkta kullanılır. Yağı alınan tohumlar hayvan yemi olarak kullanılır.
Keten her çeşit toprakta yetişebilir. Lif ketenleri nemli havayı, yağ ketenleri ise güneşli havayı sever. Anadolu'da keten yazlık ve güzlük olarak ekilmektedir. Kışlık ketenler Ağustos-Eylül, yazlık ketenler ise Mart ve Nisan aylarında ekilir. Lif ketenlerinin uzun boylu olanları makbuldür ve gübreli toprakta yetişir. Yağ ketenleri, iyice olgunlaştıktan sonra toplandığı halde, lif ketenleri olgunlaşmadan toplanır. Keten tohumları kapsülden dövülerek çıkarılır ve elenerek temizlenir. Gövdeler iyice ezilerek içinden lifleri çıkarılır. Demet haline getirilerek havuzlara daldırılır. Bir müddet bekletildikten sonra çıkarılıp kurutulur. Taraklardan geçirilerek düzeltilir ve yumaklar halinde hazırlanır.
Keten en eski kültür bitkilerindendir. Mısır'da M.Ö. 4. yüzyılda keten yetiştirildiği, mabetler ve mezarlar üzerine yapılan resimlerden anlaşılmıştır. Keten, 4000-5000 yıldan beri Yakın Doğu ve Akdeniz bölgelerinde lifi ve tohumları için yetiştirilmekte; dünyanın çok yerinde üretilmektedir. Dünya'da keten üretiminde ilk sırayı Rusya ve ikinci sırayı Polonya alır [kaynak belirtilmeli]. Memleketimizde bazı keten türleri tabii olarak yetişir. Türkiye'de yetiştiği yerler, Batı ve İç Anadolu ve Karadeniz'de fazla olmak üzere Anadolu'nun çoğu yeridir.
