Otomatik kontrol

Minimum insan müdahalesi gerektiren kontrol sistemi odası.

Otomatik Kontrol Sistemleri, ait olduğu sistemi insan müdahalesi gerektirmeksizin arzu edilen değerlerde tutmayı amaçlayan sistemlerdir. İlk örneklerini Cizre'li El-Cezeri vermiştir. Oda sıcaklığını, ayarladığımız değerde sabit tutan klimalar otomatik kontrol sistemlerine örnek olarak gösterilebilir. Otomatik kontrol sistemleri mekanik prensiplere göre çalışabilecekleri gibi (örneğin araçlarda bulunan karbüratörler), programlanmış bir mikroişlemci tarafından da yönetilebilirler.

Kontrol Tarzına Göre Otomatik Kontrol Sistemleri

• Açık Çevrim Kontrol: Bu çeşit kontrol sistemlerinde, sistemin mevcut durumuyla âlâkalı herhangi bir bilgi denetleyiciye gelmemektedir. Bunu, kadranı olmayan bir arabada, hızını saatte yüz kilometreye sabitlemek isteyen bir sürücüye benzetebiliriz. Sürücü, pedala belirli bir miktarda bastığında yüz kilometre hıza geleceğini tahmin etmektedir, lâkin aracın gerçek hızına dair kesin bir veriye sahip değildir.
• Kapalı Çevrim (Geri beslemeli) Kontrol: Bu çeşit kontrol sistemlerinde denetleyiciye sensörler aracılığı ile sistemin mevcut durumu hakkında bilgi gönderilmekte (geribesleme) ve denetleyici çıkıştaki hataya bağlı olarak girişi düzeltmektedir. Yukarıdaki araba örneğine bir kadran eklersek kapalı çevrim elde ederiz. Sürücü kadrana bakarak hızı saatte yüz kilometrenin altına indiğinde gaza basabilir veya üzerine çıktığında gazdan ayağını çekebilir. Bu örnekte kadran otomatik kontrol sistemlerindeki sensörlere karşılık gelmektedir.

Otomatik kontrol

Dünya üzerinde yer alan devletlerin birçoğu özellikle endüstrinin gelişmesiyle birlikte büyük atılımlar gerçekleştirmişlerdir. Üretimin hızlı, seri ve standart hale gelmesi neticesinde birçok alanda gelişim ve dolayısıyla gelişimler yaşanmıştır, yaşanmaya da devam etmektedir. Bu durumda en çok pay sahibi olan bilim alanlarından biri de şüphesiz kontrol sistemleri olmuştur. Peki tam anlamıyla kontrol sistemleri nedir?

Kontrol sistemleri , mühendislik alanlarında, bilimsel çalışmalarda ve insan vücudunda ilgiyle gözlenen bir yapı olarak ifade edilebilir. Yani yaşamımızda birçok yerde karşımıza çıkan bir olgu olarak görebiliriz. Kontrol sistemi konusunda daha anlaşılır bir kavram açıklığı için bazı terimlerin açıklanması yararlı olacaktır.

1. Kontrol : Genel kabul gören anlamları denetleme, herhangi bir durumun gerçeğe uygun olup olmadığına bakma, denetim olarak belirtilebilir.
2. Sistem : Birbirleriyle etkileşim içerisinde olan ya da ilişkili bir bütün oluşturan cisim ya da varlıkların toplamına denir. Burada belirtilen varlıklar soyut ya da somut olabilir.

Bu iki kavram bize konumuzla alakalı olarak bir tanım oluşturmamıza yardımcı olacaktır ve ‘Kontrol Sistemi’ kavramına açıklık getirmemizi sağlayacaktır. İsterseniz şimdi de bu kavramları birleştirip kontrol sisteminin ne olduğunu açıklayarak devam edelim.

Kontrol Sistemleri Nedir?

Bir sistemin ya da mekanizmanın düzenlenmesi, yönlendirilmesi ya da yönetilmesi için birbirleriyle ilişkilendirilmiş yani bir anlamda bağlantılar kurulmuş fiziksel bileşenlerden oluşan bir yapıdır. Öyleyse bir kontrol sistemini oluşturan bileşenler genel hatlarıyla aşağıdaki gibidir:

Aslında bir kontrol sistemi ile girdileri kullanarak belirlenen bir sistem dahilinde istenen sonuçlara ulaşmak ana hedeftir.

Otomatik Kontrol Sistemi Nedir?

Günümüzde artık otomatik kontrol sistemleri daha çok öne çıkmaya başlamıştır. Otomasyon kontrol sistemleri olarak da adlandırılabilecek bu kavram ile bir sisteme insan müdahalesi olmaksızın istenilen durumda tutmaya yaramaktadır. Bu duruma günlük hayattan bir örnek verecek olursak bir klima ortam sıcaklığına göre davranarak dışardan herhangi bir müdahale olmadan sıcaklık değerlerini ayarlayabilmektedir. Bu da devamlı olarak sağlanan bir kontrol sayesinde olmaktadır.

Örneğin ortam sıcaklığını 20 derecede tutmak istiyorsak ve şuanda bulunulan ortam 25 derecede ise klima öncelikle ortamın kaç derece olduğu ölçecektir ve ardından soğutma işlemi başlayacaktır. Ta ki 20 derece oluncaya kadar bu işlem devam eder. Bu aşamada klima ortam sıcaklığını ölçmeyi bırakmayacaktır ve sistem durumuna göre belirlenen aralıklarla sıcaklık ölçümü ve gelen sonuca göre sistem çalışması devam edecektir.

Aslında yukarıdaki örneği biraz daha genişleterek uzaktan kontrol sistemleri için de bir örnek verebiliriz. Bunu da kış ayları için oldukça rahat bir durum oluşturan kombi örneği ile yapabiliriz. Örneğin bir hafta evde olmayacaksınız ve kombi sıcaklığını belirli bir değere getirdiniz ancak dönüşe bir gün kala çok şiddetli soğukların geleceğini öğrendiniz. Bu durumda yapacağınız şey akıllı ev sistemleri kapsamında düşünülen, kombinizin sıcaklığını yükselterek siz gelinceye kadar evin sıcaklığını artırmasını sağlamanız olacaktır.

Otomasyon ve Kontrol Sistemleri

Otomatik kontrol sistemleri kapsamında halen mevcut olan birçok sistem bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Bilgisayarlı Kontrol Sistemleri
• Elektronik Kontrol Sistemleri
• Elektrik Kontrol Sistemleri
• Isı Kontrol Sistemleri
• Endüstriyel Kontrol Sistemleri

Bu sistemlerin hemen hepsi konumuzda belirtilen kontrol ve sistem kavramlarını temel alacak şekilde çalışmaktadırlar. Yani sistem girdiler alır, bu girdilerin kontrol mekanizmasından geçtiği bir süreçle işlenir ve sonuçlar çıktı olarak sunulur.

Kontrol Sistemleri Eğitimi

Dünyada ve ülkemizde artık çoğu çalışmalar hızla otomatikleşmeye doğru gitmektedir. Bu durumun oluşmasında insan ihtiyaçlarının yadsınamaz bir yönü olduğunu düşünmek gerekir. Çünkü yapılan her araştırma ve çalışma insanların talepleri ve ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Böylece imdadımıza otomatik kontrol sistemleri çıkmaktadır.

Teknolojinin ve akıllı sistemlerin bu denli geliştiği özellikle ulaşımda, iletişimde ve diğer birçok alanda gelişmelerin yaşandığı günümüzde bu değişimin içerisinde yer almak için profesyonel ve sistemli bir eğitim almak gerekir. Çünkü otomatik kontrol sistemleri düzenli ve sistemli bir çalışmanın sonucunda kavranabilir. Aynı zamanda bizim için büyük bir kolaylık olan internet ortamından da gerekli araştırmaların yapılması kişisel gelişiminize büyük bir katkı sağlayacaktır.

Bu madde Magnetite19 (Güven DOGAN) tarafından yazılmıştır.

Kaynak=teslaakademi.com

Ayrıca bakınız

• Pnömatik
• Hidrolik