Zincirli Medrese

Zincirli Medrese

Temel bilgiler
Konum	Ukrayna, Bahçesaray
Koordinatlar	44°44′53″K 33°54′29″D
İnanç	İslam
Mimari
Tamamlanma	1500

Zincirli Medrese (Kırım Tatarcası: Zıncırlı medrese), Kırım bölgesinin başşehri Bahçesaray'da bulunan bir medresedir. Kırım Hanlarının ve tarihi Müftülük binasının bulunduğu Salacık semtinde yer alan yapı, I. Mengli Giray Han tarafından yaptırıldı. I. Mengli Giray Bahçesaray'daki tarihi Hansaray'ı yaptırmadan evvel Zincirli Medrese'yi tüm Kuzey Kafkasya'dan Ural Dağlarına kadar hizmet veren bir kurumu olarak hayata geçirmiştir. Bu medresede ders verecek müderrislerin ve okuyacak talebelerin geçimlerini karşılamak için geliri yüksek topraklar vakf etti.

İnşaası

Han'ın medresenin temeli atıldığında bizzat kendi elleri ile kazdığı ve taş taşıdığı rivayet edilir. Bina tamamlandığında ise medresenin kapılarına çapraz bir formda bir zincir bağlanmıştır. Halen kapı girişinde bulunan bu zincir medreseye giren öğrencilerin eğilerek girmesini zorunlu kıldığından mütevazı olma yolunda eğitime ilk adım olarak kabul edilirdi. Medresenin açılışında Han'ın sarfettiği “Akıl adamı alicenap eder, akli olgunluğun yolu ise ilime bağlı… İlime hürmet etmeyen, Han olsun ya da Padişah, o bir şeye temel olamaz, er ya da geç o bunun zararını görür. Ben bu kapılara zincir asmayı emir ettim. Bu kapıdan giren her insan, kim olursa olsun, bu ilim mabedine girip kendi başını ilimin önünde eysin.” sözleri tarihe mal olmuştur. Böylece Han kapıdan boynunu eğerek ve dizini çökerek içeri giren ilk insan oldu.

Kitabesi

Medresenin giriş kapısının üzerinde Arap harfleriyle “Bu medreseyi Allah yardımı ile Mengli Giray han, I. Hacı Giray'ın oğlu, kurmayı emir etti. Allah onun hanlığını asır boyunca devam ettirsin, Hicri 906 senesi” kitabesi bulunmaktadır.

40 yılı aşkın süre tahtta kalan ve Yavuz Sultan Selim'in kayınpederi olan I. Mengli Giray Han 1515 senesinde vefat etti. Zincirli Medrese yanındaki türbesinde toprağa verildi.

Bugünkü durumu

Kırım Hanlarının geçmişte hüküm sürdüğü Han Saray'ın civarında yer alan Salacık 'taki tarihi kabristan alanında bulunan Zincirli Medrese, Han Türbeleri, İsmail Gaspıralı tarafından kurulan Milli Mektep ya da Müftülük Binası ve hanlığa ait diğer kamu binaları ile önemli bir yapı kompleksi oluşturur. Rusya ve Sovyet idaresi döneminde yıkılan Zincirli Medrese ve metruk durunda olan Han türbeleri 2007 ila 2009 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti tarafından tamir ettirildi.

Kırım hanlarının yanı sıra, Kırım'ın Milli liderleri İsmail Gaspıralı ile sürgünde öldükten sonra Bahçesaray'a mezarları getirilen Ahmet Özenbaşlı ve Mustafa Edige Kırımal'ın naaşlarının defnedildiği alan bugün Kırım Türkleri tarafından bir devlet mezarlığına dönüştürüldü. TİKA tarafından onarılan Hacı Giray Han türbesi de Devlet Bakanı Faruk Çelik ile TBMM Başkan Yardımcısı Meral Akşener 'in de katıldığı bir törenle 18 Mayıs 2009 tarihinde ziyarete açıldı.