İçeriğe atla

Yûsuf bin Ömer es-Sekafî

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Yûsuf bin Ömer es-Sekafî
Emevî Yemen valisi
Görev süresi
725-738
Emevî Irak valisi
Görev süresi
738-744
Yerine geldiği Hâlid bin Abdullah el-Kasrî
Yerine gelen Mansur bin Cumhur
Kişisel bilgiler
Ölüm 744'ün sonlarında veya 745'in başlarında

Yûsuf bin Ömer es-Sekafî Emevî için kıdemli bir eyalet valisiydi. 738-744'te Irak valisi olarak görev yaptığı dönemdeki politikaları, Kays-Yaman rekabetini derinleştirdi ve idam edildiği Üçüncü Fitne'nin patlak vermesinin ana faktörlerinden biri oldu.

Benî Sakif kabilesinin bir üyesi olarak, babasının ilk kuzeni olan Irak'ın güçlü valisi Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî ile akrabaydı.[1] 725-738'de Yemen valisi olarak görev yaptı ve burada bir Hâricî isyanını bastırarak lideri Abbad al-Ru'yani'yi öldürdü.[1][2] Bir rivayete göre, orada görev yaptığı süre boyunca hadisçi Vehb bin Münebbih'in ölümünden sorumluydu.[1] Kardeşi Kasım de 740'larda Yemen valisi olarak görev yaptı.[3]

738'de Halife Hişâm bin Abdülmelik (h. 724-743), Yusuf'u uzun süredir vali olan Hâlid bin Abdullah el-Kasrî'nin yerine Irak valiliğine atadı. Bu hareketin arkasındaki nedenler belirsizdir; Hâlid, yerine geçecek kişinin gelişiyle kesinlikle gafil avlandı ve Yusuf, Hâlid ve oğullarını hemen hapse attı. Yusuf, o dönemde valiliklerin devir teslimlerinde yaygın bir uygulama olan servetini almak için selefine işkence yaptı. Hâlid 18 ay sonra serbest bırakıldı, ancak Halife Hişam 743'te öldüğünde ve yerine II. Velîd (h. 743-744) geçtiğinde, Hâlid'i 50 milyon dirheme Yusuf'a geri sattı. Yusuf, 743'ün sonlarında Hâlid ölünceye kadar ona tekrar işkence yaptı.[1][4][5] Yusuf ayrıca 740'ta Kufe'de Zeyd bin Ali'nin isyanını bastırmaktan sorumluydu.[1] Yusuf'un bu görev süresi boyunca ikametgâhı, o zamana kadar valinin olağan ikametgâhı olan Kufe yerine Hîre idi.[1]

Kendisi "fanatik bir Kaysî" olan Yusuf, Kays-Yaman rekabetinin şiddetlenmesinden büyük ölçüde sorumluydu ve Khalid Yahya Blankinship'e göre, "iki grubun aynı eyalette barış içinde yaşama yeteneğindeki tam çöküşü neredeyse tamamladı".[6] Yusuf, Hâlid'in sık sık kötü muamele ve işkence yaptığı atadığı kişileri görevden aldığı ve onların yerine Kaysi kökenli adamları atadığı için, atanması, Hâlid bin Abdullah el-Kasrî yönetimindeki Yamani hakimiyetinden Kays/Mudar hakimiyetine geçişe işaret ediyordu.[1] Yamani düşmanlığı, Yamanilerin artık liderleri olarak görmeye başladıkları Hâlid bin Abdullah el-Kasrî'nin teslim edilmesi, öldürülmesi ve ölümüyle daha da derinleşti.[7] Hâlid'in oğullarının önemli bir rol oynadığı Yamani muhalefeti, I. Velîd'in (h. 705-715) oğlu III. Yezîd etrafında birleşti. Nisan 744'te Yezîd ve destekçileri Şam'a girdiler ve kısa süre sonra Palmira yakınlarında öldürülen II. Velîd'i devirdiler.[8] III. Yezîd, Irak'ta Yusuf'un yerine Beni Kelb Mansur bin Cumhur'u gönderdi. Yusuf, Balqa'ya kaçtı, ancak kısa süre sonra yakalandı ve II. Velîd'in oğulları ile birlikte Şam'da hapsedildi. İç savaş genişledikçe ve Kays yanlısı II. Mervân şehre ilerlerken, Yusuf ve Velîd'in oğulları, Süleyman bin Hişâm'ın emriyle Hâlid bin Abdullah el-Kasrî'nin oğlu Yezîd tarafından öldürüldü (744'ün sonlarında veya 745'in başlarında).[9][10]

Özel
  1. ^ a b c d e f g Hawting 2000, s. 431.
  2. ^ Blankinship 1989, s. 24.
  3. ^ Crone 1980, s. 152.
  4. ^ Crone 1980, s. 102.
  5. ^ Hawting 2000b, ss. 82–83.
  6. ^ Blankinship 1989, s. xvii.
  7. ^ Hawting 2000b, ss. 82, 93.
  8. ^ Hawting 2000b, ss. 93–94.
  9. ^ Hawting 2000, ss. 431–432.
  10. ^ Hawting 2000b, s. 97.
Genel
Önce gelen
Hâlid bin Abdullah el-Kasrî
Emevî Irak valisi
738–744
Sonra gelen
Mansur bin Cumhur