Yaşam standardı
Yaşam standardı, bir bireye değil, genellikle bir topluma veya yere uygulanan mevcut gelir, konfor ve hizmet düzeyidir.[1]
Yaşam standardı önemlidir çünkü bireyin yaşam kalitesine katkıda bulunur.[2]
Bir kişinin dünyanın neresinde yaşayacağını veya ekonomi politikasının başarısını değerlendirirken göz önünde bulundurabileceği yaşam standardı, genellikle ekonomik, toplumsal, politik ve çevresel konular gibi bireyin kişisel kontrolü dışındaki nesnel ölçümlerle ilgilidir.
Uluslararası hukukta, "yeterli bir yaşam standardı" ilk olarak İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nde tanımlanmış ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme'nde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Sürdürülebilir gelişme için politikanın etkisini değerlendirmek amacıyla, farklı disiplinler göreli yaşam deneyimini değerlendirmek veya karşılaştırmak amacıyla İnsana Yakışır Yaşam Standartları tanımlamıştır.[3]
Yaşam standardının ekonomide kavramsal kullanımının, yaşam standardındaki iyileştirmelerin ekonomik büyümeyle, enerji tüketiminde artışla ve çeşitli malzemelerle doğrudan bağlantılı olduğu düşünülürdü. Ancak IPCC Altıncı Değerlendirme raporu, literatürün sürdürülebilir gelişme uygulamalarında iyileştirmelerin yanı sıra teknolojik verimlilik, enerji üretim ve kullanımındaki değişikliklerin, fosil yakıtsız insanlar için iyi yaşam standardını ve 21. yüzyılın sonuna doğru kişibaşı ~15,3 GJ sağlayacağını ortaya koydu.[4] Bu, diğer sürdürülebilir gelişme uygulamalarının yanı sıra talebi azaltarak iklim değişikliğini hafifletme'ye imkan verir.[4]
Akademisyenler tarafından dikkate alınan faktörler[değiştir | kaynağı değiştir]
Yaşam standardı, istihdam kalitesi ve mevcudiyeti, sınıf eşitsizliği, yoksulluk oranı, konut kalitesi ve konut satın alınabilirliği, ihtiyaçları satın almak için gereken çalışma saatleri, gayri safi yurtiçi hasıla, enflasyon oranı, boş zaman miktarı, sağlık hizmetlerine erişim ve kalitesi, eğitim kalitesi ve mevcudiyeti, okuryazarlık oranları, ortalama yaşam süresi, hastalıkların ortaya çıkışı, mal ve hizmetlerin maliyeti, altyapı, kaliteli ve satın alınabilir toplu taşımaya erişim, toplu taşıma kalitesi ve satın alınabilirlik, ulusal ekonomik büyüme, ekonomik ve politik istikrar, özgürlük, çevre kalitesi, iklim ve güvenlik gibi birçok özellik kullanılarak değerlendirilebilir. Ekonomi, politika ve politika amaçları doğrultusunda, genellikle zaman içinde veya sosyal, ekonomik veya coğrafi parametrelerle tanımlanan gruplar arasında karşılaştırılır.
Yeterli yaşam standardı hakkı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeterli bir yaşam standardı hakkı temel bir insan hakkı’dır. 10 Aralık 1948'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin bir parçasıdır.[5]
Herkesin, kendisinin ve ailesinin sağlık ve esenliği için, yiyecek, giyecek, barınma ve tıbbi bakım ile gerekli sosyal hizmetler ve işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık veya kendi kontrolü dışındaki koşullar nedeniyle geçim kaynaklarının olmaması durumunda güvenlik hakkı dahil yeterli bir yaşam standardına hakkı vardır.
— İnsan Hakları Evrensel Bildirisi Madde 25.1[5]
Ayrıca Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’sinin 11. maddesinde de yazılmıştır.
Bu hakkın selefi olan Yoksulluktan Kurtulma Özgürlüğü, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt'in 6 Ocak 1941'de Birliğin Durumu'nda dile getirdiği Dört Özgürlükten biridir. Roosevelt'e göre bu, dünyanın her yerindeki her insanın sahip olması gereken bir haktır. Roosevelt üçüncü hakkını şu şekilde tanımlamıştır:[6][7]
Üçüncüsü, dünya terimleriyle ifade edildiğinde, dünyanın her yerindeki her millete, içinde yaşayanlar için sağlıklı bir barış zamanı yaşamı güvence altına alacak ekonomik anlayışlar anlamına gelen yoksulluktan kurtulma özgürlüğüdür.
— Başkan Franklin D. Roosevelt, Ocak 6, 1941.[6]
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "STANDARD OF LIVING | meaning in the Cambridge English Dictionary". dictionary.cambridge.org (İngilizce). 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
- ^ "Standard of Living Definition". Investopedia.com. 29 Ağustos 2019. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.
- ^ "Supplementary Material I Chapter 5: Social Science Primer" (PDF). IPCC Sixth Assessment Report Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Intergovernmental Panel on Climate Change. 2022. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.
- ^ a b "Chapter 5: Demand, services and social aspects of mitigation" (PDF). IPCC Sixth Assessment Report Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change. Intergovernmental Panel on Climate Change. 2022. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.
- ^ a b United Nations, Universal Declaration of Human Rights 16 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b Roosvelt, Franklin Delano (January 6, 1941) The Four Freedoms 10 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., American Rhetoric
- ^ Alfreðsson, Guðmundur S.; Eide, Asbjørn (1999). The Universal Declaration of Human Rights: A Common Standard of Achievement. Martinus Nijhoff Publishers. s. 524. ISBN 90-411-1168-9.