Vikipedi:Kayda değerlik (filmler)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Vikipedi:Kayda değerlik (film) sayfasından yönlendirildi)

Bu sayfa Vikipedi topluluğunca kabul edilmiş, film maddeleri ile ilgili tanınmışlık kriterlerini belirleyen bir yönergedir.

Önemli not: Bu kriter yönergesine uymamak, maddelerin hızlı silinmesini gerektirmez. Ancak madde içinde, maddenin konusunun kayda değer olduğu açıkça belirtilmemişse madde 6 gerekçesiyle hızlı silinebilirler. Buna karşın, maddenin metninde konunun kayda değer olduğu yönünde bir iddia varsa, bu iddia tartışmalı dahi olsa bu gerekçeye dayanılarak silme yapılamaz ve maddenin silinmeye aday gösterilmesi gerekir.

Bu yönerge, Vikipedi:Kayda değerlik yönergesinin filmlere uygulanan ve Vikipedi'nin temel politikaları ile yönergelerine uygunluğunu yansıtan özel bir sürümüdür:

Kayda değerlik iddiaları Vikipedi'nin doğrulanabilirlik politikasına uygun olmalıdır; bir filmin kayda değer olduğunu belirtmek, bu iddiayı güvenilir kaynaklara dayanarak vermeden yeterli sayılmamaktadır.

Burada "kayda değerlik" bir filmin değeri anlamında kullanılmamaktadır. Bir film çok ustaca yaratılmış ve oynanmış olabilir, büyüleyici ve önemli bir konudan söz edebilir ancak ansiklopedide bir madde yaratılması için, kayda değer olduğunu kanıtlayacak yeteri kadar doğrulanabilir kaynak olmadığında bunlar yeterli olamaz.

Genel ilkeler[kaynağı değiştir]

Tüm konularda olduğu gibi, bir film maddesinde de ana kayda değerlik ilkesine uyum olmalıdır.

Birçok konuya özel kayda değerlik yönergesi ve Vikipedi:Vikipedi ne değildir tarafından paylaşılan ana kayda değerlik ilkesi aşağıdadır:

Bir konu kendisinden bağımsız, güvenilir, birden çok ikincil kaynaklarca içerik edilmiş veya kapsanmışsa kayda değerdir.

Bu yönergede kitaplar, televizyon belgeselleri, yüksek tirajlı gazetelerde yer alan film hakkında tam kapsamlı yazılar, tam kapsamlı dergi eleştirileri ve yazıları dikkate alınır. Ancak aşağıda yer alanlar kayda değerlik açısından bağımsız kaynaklar sayılmaz:

  • Film reklamları, fragmanlar ve basın açıklamalarının medyada tekrarlanması.[1]
  • Sinema gösterim zamanlarının ya da gişe hasılatlarının gazetelerde verilmesi, eleştirel yorumlar içermeden verilen konu özetleri ya da Internet Movie Database gibi film rehberlerinin listelerinde yer alma gibi sıradan yazılar.[2]

Aşağıdaki ölçütler, güvenilir kaynaklarla desteklendiğinde kayda değerliğin oluştuğunu destekler:

  1. Film, geniş kapsamlı dağıtılmış ve ülke çapında tanınan iki ya da daha fazla sinema eleştirmeni tarafından tam kapsamlı olarak eleştiri yazısı yazılmışsa.
  2. Film, aşağıdaki ölçütlere göre tarihî bir önem taşıyorsa:
    • En azından filmin ilk gösterime çıkışından beş yıl sonra film hakkında en az iki önemli makalenin yayımlanmış olması.
    • Filmin gösterime çıkmasından en az beş yıl sonra film eleştirmenleri, akademisyenler ya da sinema profesyonelleri arasında yapılan geniş bir anket ya da inceleme sonucunda kayda değer olduğunun belirtilmesi.[3]
    • Filmin gösterime çıkmasından en az beş yıl sonra ticari olarak yeniden gösterime girmesi ya da bir festivalde gösterilmesi.
    • Sinema tarihi hakkında bir belgeselde, programda yer alması.
  3. Film yapımı ile ilgili herhangi bir alanda önemli bir başarı ödülü alması.[4]
  4. Filmin herhangi bir ulusal arşive girmiş olması.[5]
  5. Kayda değer bir sinema öğretimi olan bir üniversite ya da kolejde filmin "öğretiliyor" olması.

Güncel filmlere karşı eski filmler[kaynağı değiştir]

Vikipedi, kalıcı değeri olan maddeleri barındırır, zaman geçtikçe bu değerin ne kadar objektif olduğuna daha kolay karar verilir. Bazı filmler hakkındaki güncel "ilgi", ya da yayımlanmasından hemen önce filmler hakkında yazılanlar ansiklopedik kayda değerlik olarak alınmamalıdır. Eleştirmenler ve yayımcılar, çok güncel filmlerin kayda değerliği hakkında henüz doğrulanabilir dokümanlar yaratamamış olabilir. Yine de, güncel birçok film, eleştirmenlerin kabulü ve hakkında yazılan çok sayıda malzeme nedeniyle kendi maddeleri olacak kadar kayda değerdir.

Kayda değerlik için diğer kanıtlar[kaynağı değiştir]

Yukarıdaki ölçütlere uymadığı halde yine de kayda değer sayılabilecek bazı filmler olabilir ve bunları kendi içinde değerlendirmek gerekir. Filmin kayda değer olduğunu belirtebilmek için maddenin doğrulanabilir kaynaklar ile desteklenmesi oldukça önemlidir. Kayda değerlik ile ilgili diğer ölçütler arasında aşağıdakiler bulunur:

  1. Film, sinema için benzersiz bir başarı ise, sinema sanatının gelişmesinde önemli bir dönüm noktası ise, ya da ulusal sinemanın gelişimine önemli ölçüde katkıda bulunduysa ve bunu da doğrulanabilir iddialarla destekliyorsa (örneğin, The Adventure of Sudsakorn, "Tayland'da yapılan tek uzun zamanlı klasik animasyon filmi" gibi) kayda değerdir.[6]
  2. Kayda değer bir kişinin önemli ölçüde katkısı olan ya da bu kişinin kariyerinin önemli bir parçası olan filmler de kayda değerdir.
    • Film hakkında yazılacak olanlar eğer söz konusu kişinin maddesinde önemli ölçüde yer tutuyorsa filmin kendi maddesi açılabilir.
  3. Film, önemli bir sinema endüstrisi olmayan bir ülkede, o ülkenin "başlıca film stüdyoları" tarafından yapılmış ve ülke çapında dağıtılmışsa kayda değerdir. Böyle filmler hakkındaki maddelerde, yalnızca yapılmış olmasından başka neden kayda değer olduğu belirtilmeli ve yabancı dillerde de olsa bulunan kaynaklar referans gösterilmelidir.[7]

Gelecek filmler, tamamlanmamış filmler ve gösterime girmemiş filmler[kaynağı değiştir]

Güvenilir kaynaklar tarafından tüm çekimlerinin tamamlandığı doğrulanmayan filmlerin kendi maddeleri olmamalıdır. Bütçe, senaryo ve kasting sorunları, açıklanan çekim tarihinden çok önce bir projeyi etkileyebilir. Bir filmin yüksek profilli bir gösterimi amaçlandığı için sorunlarla karşılaşmayacağı varsayımı yapılmamalıdır çünkü "kesin" prodüksiyon diye bir şey yoktur. Film çekimleri başlayana kadar film hakkındaki bilgiler konu ile ilgili maddeye eklenebilir. Güvenilir kaynaklar film çekimine başlandıktan sonra doğrulama için kullanılmalıdır.

Bunlara ek olarak, çekimine başlanan ama henüz gösterime girmemiş olan filmlerin, kayda değerlik ölçütlerine uymamaları hâlinde kendi maddeleri olmamalıdır. Benzer şekilde geçmişte prodüksiyonu yapılan ama ya tamamlanmamış ya da gösterime girmemiş filmlerin, bu başarısızlık kayda değerlik ölçütlerine uymuyorsa kendi maddeleri olmamalıdır.

  1. ^ Ansiklopedi maddesi olmak için promosyonlar ve ürün pazarlamaları uygun yollar değildir. Film hakkında basılı eserlerin başkası tarafından yazılması gerekir. Maddenin konusunun aynı zamanda maddenin kaynağı olması durumunda doğrulanabilirlik ve tarafsızlık konuları hakkında ayrıca Vikipedi:Otobiyografi yönergesine bakınız. Kayda değerliğin ölçüsü, konudan (ya da yaratıcısı veya yapımcısından) bağımsız kişilerin filmi yeteri kadar kayda değer bulup hakkında önemli sayılabilecek şekilde yazılar yayımlamasıdır.
  2. ^ Bu kaynakların çoğu değerli bilgiler içerebilir ve diğer kaynaklara yönlendirebilir ancak kendileri bir konunun kayda değerliğini belirtmez. Benzer "önemsiz" yayınlar arasında belirli bir festivale katılan TÜM filmler hakkında tanıtımları içeren ve genel olarak içindeki filmlerin kayda değerliği hakkında bilgi vermeyen yayınlar, ya da İnternet üzerinde amatör eleştirmenlerin kendi kayda değerlik ölçütlerine göre yaptıkları eleştiriler sayılabilir.
  3. ^ Örnekler arasında Sight and Sound Poll, Time Out Centenary of Cinema, 1999 Village Voice Critics Poll, vd. verilebilir.
  4. ^ Bu ölçüt ikincildir. Bu ölçüte uyan filmlerin çoğunluğu zaten birinci ölçütü de karşılamaktadır. Ancak bu ölçüt olası tüm durumları kapsamak için konmuştur. Önemli ödülün ne olduğunun ölçütleri henüz belirlenmemiş olsa da Akademi Ödülü, Altın Palmiye, Altın Kamera ve Cannes Film Festivali Büyük Ödülü kesinlikle bunların arasında yer alır. Venedik, Berlin ve Türkçe filmler için de İstanbul, Antalya gibi önemli festivaller de bu ölçüte uyar.
  5. ^ Herhangi bir ülkenin ulusal arşivlerine girmiş olması yeterlidir.
  6. ^ Ancak, her film benzersiz bir başarı iddiasında bulunabileceği için bu konuda aşırıya kaçılmamalıdır. ("Asansör içinde yedi kadının da sarı el çantası taşıdığı tek film" gibi.)
  7. ^ Bu ölçüt, küçük sinema pazarına sahip ülkelerin filmlerini de dikkate almak içindir. Özellikle yaygın İnternet erişimi olmayan, önemli film ile ilgili yayımların çevrimiçi ağda bulunmadığı, ya da dergi ve gazetelerine ulaşımı kolay olmayan ülkeler bunlar arasındadır. Bu durumda "önemli sinema endüstrisi olan ülke" UNESCO raporuna göre yılda 20 ya da daha fazla film yapan ülkedir. "Başlıca film stüdyoları" tanımı ise söz konusu olan ülkeye bağlıdır.