Vientiane Vilayeti

Vientiane
ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ
Vientiane; ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ
İl
	Viengçan Vilayeti
	; Vientiane Vilayeti konumu
	Koordinatlar: 18°06′N 102°36′E / 18.1°K 102.6°D
Ülke	Laos
Merkez	Vientiane
Kuruluş	1871
Yüzölçümü
• Toplam	3.920 km²
Nüfus (2015)
• Toplam	820.924
ISO 3166 kodu	LA-VT
İGE (2017)	0.795; yüksek · 1.

Vientiane Özel Yönetim Bölgesi (Laoca: ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, Nakhônlouang Viangchan; İngilizce: Vientiane Prefecture veya Vientiane Municipality; Kısaca: Vientiane) Laos'un kuzeybatısında bulunan özel bir idari bölgedir. Ülkenin başkenti olan Vientiane'nın yer aldığı bu bölge, 1989 yılında Vientiane ilinden ayrılarak kurulmuştur.^[2] Mekong Nehri'nin kıvrımında yer alan bu bölge Tayland ile sınır komşusudur. Yüzölçümü 3.920 km²'dir. Vientiane şehri 16. yüzyılda Kral Saysettatirat tarafından kurulmuştur. Şehrin eski binalarını antik dönemlerden kalan tapınaklar, müzeler, anıtlar ve parklar oluşturmaktadır.^[2]

Phou Khao Khouay Ulusal Koruma Bölgesi, Phou Phanang Ulusal Koruma Bölgesi ve Houay Ngang orman rezervi gibi koruma alanları yine bu bölgede bulunmaktadır.^[3]

İdari bölümler

Bölge aşağıdaki ilçelerden oluşmaktadır:

Kod	İlçe	Laoca	Nüfus (2015)
01-01	Chanthabuly	Laoca: ຈັນທະບູລີ	69.187
01-02	Sikhottabong	Laoca: ສີໂຄດຕະບອງ	120.999
01-03	Xaysetha	Laoca: ໄຊເສດຖາ	116.920
01-04	Sisattanak	Laoca: ສີສັດຕະນາກ	65.712
01-05	Naxaithong	Laoca: ນາຊາຍທອງ	75.228
01-06	Xaythany	Laoca: ໄຊທານີ	196.565
01-07	Hadxayfong	Laoca: ຫາດຊາຍຟອງ	97.609
01-08	Sangthong	Laoca: ສັງທອງ	29.509
01-09	Mayparkngum	Laoca: ປາກງື່ມ	49.211

Kalın harflerle yazılmış bölgeler, Vientiane kentsel bölgesinin bir parçasıdır.

Demografik bilgiler

Bölgenin 2015 yılı itibarıyla nüfusu 820.942'dir.^[4] Bölgenin 1995-2005 döneminde ortalama yıllık nüfus artışı %2,79'du.^[5] Bölgedeki etnik çoğunluk Laolara aittir.^[6]

Sembol yapılar

Pha That Luang, Laos Ulusal Müzesi, Hor Pha Keo, Vat Si Saket ve Patuxai (Patusay) Anıtı Vientiane şehrindeki önemli yapılardandır.^[6]

Ta Lat Sao sabah pazarı Lanesang Bulvarı'nda yer almaktadır. Her biri iki katlı olan üç ana binalı bu yer Vientiane'nın ticari merkezidir. Pazarda Lao antikalarının, tekstil ürünlerinin, hediyelik eşyaların, el sanatlarının, mücevherlerin ve diğer ithal ürünlerin satıldığı dükkanlar bulunmaktadır.^[6]

Anıtlar

Patuxai

Sol fotoğraf: Patuxai. Sağ fotoğraf: Pha That Luang'daki That Luang Festivali.

Patuxai, 1958'de Lanesang Bulvarı'nda inşa edilen Vientiane'nın sembol yapıtlarından biridir. Mimarisi Zafer Takı'dan esinlenerek tasarlanmıştır.^[6] Anıtın beş kulesi beş Budist ilkesini temsil etmektedir. Dört ana yöne doğru geçitleri vardır. Doğu-Batı geçidi, ulusal geçit gibi törenlerde kullanılan Long Xang (Longsang) Bulvarı'na açılır.^[7] Öğleden sonra anıtları ziyaret eden ziyaretçiler ve yerel halk arasında popüler bir yerdir.^[8]

Pha That Luang

Resmî adı Pha Chedi Lokojumani ("Dünya kadar değerli kutsal stupa" anlamına gelir) olan Pha That Luang, 1566 yılında Kral Saysetathirath döneminde inşa edilmiştir. 1953'te Luang Stupa adıyla yeniden inşa edildi ve şimdi ulusal bir anıt niteliği taşımaktadır. Altın kaplı stupa 45 metre yüksekliğindedir ve içindeki altın renkli merkezî görüntü, uzatılmış bir Lotus tomurcuğunun eğrisi şeklindedir. Her yıl düzenlenen That Luang Festivali burada yapılmaktadır.^[6]^[9] 1945-1975 arasındaki çatışmalarda öldürülenlerin anısına yıldızlarla donatılmış Devrim Anıtı da bu stupanın yakınlarında yer almaktadır.^[6]

Müzeler

Laos Ulusal Müzesi

Laos Ulusal Müzesi, Kültür Merkezi'nin karşısındaki Samsenthai yolu üzerindedir. Fransa'nın sömürge devrinden kalma bir binada 1970'lerdeki devrimini vurgulayan ulusal bir müze olarak kuruldu. Aslen 1925 yılında Fransız valisinin ikametgâhı olarak inşa edilen bu müze, Laos halklarının ülkeyi "yabancı işgalcilerden ve emperyalist güçlerden" kurtarma mücadelesinin altını çizerek Laos'un tarihini sunuyor. Müzede, Kmer döneminden kalma Hindu heykelleri ve Küpler Vadisi'ndeki Ban Pako'da ortaya çıkarılan eşyalar da dahil olmak üzere bir dizi tarihî eser bulunmaktadır.^[10]

Ho Prakeo Müzesi

Ho Prakeo Müzesi, 1565 yılında Kral Saysettatirat tarafından yaptırılan bir tapınaktı. 1828'de Siam'a götürülen Zümrüt Buda buradaydı ve bina 1970'lerde müzeye dönüştürüldü. Müze önemli Budist heykellerine ev sahipliği yapmaktadır. Cumhurbaşkanlığı Sarayı (eski Kraliyet Sarayı) ve çeşitli bahçeler müzenin terasından görülebilir.^[6]

Parklar

Vat Siengkhuan (Xieng Khouan) Buda Parkı

1958'de inşa edilen Xieng Khouan Buda Parkı'nda bahçeler ve ağaçlar arasına yerleştirilmiş Budist ve Hindu heykelleri bulunmaktadır. Vientiane'nın yaklaşık 28 km güneyindedir. Mekong ve Tayland'daki Nong Khai'ye yakın bir konumda bulunmaktadır.^[6] Bu dinî parkın yaratıcısı 1950'lerde ruhani bir lider olan Bunleua Sulilat'tır. 1958'de Vientiane'nın eteklerindeki bu parkta dinî heykeller dikilmeye başladı.^[11]^[12]

Suan Wattanatham Bandapao

Suan Wattanatham Bandapao (Ulusal Etnik Kültür Parkı), Vientiane şehrinin 20 km güneyinde, Khau Midthaphab'a (Mekong'un üzerindeki Tayland-Laos Dostluk Köprüsü) yakındır. Burada bulunan cadde boyunca geleneksel Lao evleri, Laos'un ünlü sanatçılarının heykelleri ve küçük bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır.^[6]

Tapınaklar

Vat Si Saket

1818-1824 yılları arasında Siam sarayında eğitim görmüş Laos Reisi Kral Anouvong tarafından Siam tarzında inşa edilen Vat Si Saket Tapınağı şehrin eski bölgesindedir ve Siam ile savaş sırasında ayakta kalan yapılardan bir tanesidir. Tapınağın ana salonunda ve bahçe duvarlarında çok sayıda küçük niş içinde 6.840 adet Buda heykeli bulunmaktadır. Ayrıca tapınakta tahta, taş, gümüş ve bronzdan yapılmış 300 adet Buda heykeli de bulunmaktadır. Ho Trai olarak bilinen salonda 18. yüzyıla ait Budist el yazmaları bulunuyor. Salon, Fransız sömürge rejimi döneminde 1924'te ve 1930'da olmak üzere iki defa restore edildi. Japonya'da düzenlenen Expo 1970 Osaka'da tapınak Lao ulusal amblemi olarak gösterildi.^[6]^[13]

Vat Si Muang

Settatirat Yolu üzerindeki Ban Simuang köyünde yer alan Vat Si Muang Tapınağı, Vientiane'nın temel yapılarından biridir. 1956'da inşa edilen tapınağın, yerel bir efsaneye göre, temel atılma sürecinde hamile iken kendini adak olarak kurban eden "Si"nin ruhu tarafından korunduğu söyleniyor. Her yılın kasım ayında düzenlenen Phasat Pheung festivali That Luang Festivali'nden iki gün önce gerçekleşir.^[6] Şehir sütunu, şehrin koruyucusu bir semboldür. 1818'de yıkılmış ve 1915'te yeniden inşa edilmiştir. Bu sütunun karşısında, kabartmalı bir Buda görüntüsü ve oyulmuş ahşap stel görülmektedir. Şehir sütununun arkasında adanmışların kötü şanstan kurtulmak için kırık resimler ve saksılar yerleştirdiği bir yer bulunur. Sütunun karşısındaki halka açık parkta Kral Sisavang Vong'un heykeli vardır.^[14]

Vat Ong Teu Mahawihan

"Ağır Buda'nın tapınağı" olarak da adlandırılan Vat Ongtue, on ton (10.160 kg) ağırlığında bir 16. yüzyıl Buda heykeline sahiptir. Kral Saysettatirat tarafından yaptırılmıştır ve tapınak Vaat Ongtue-Settatirat yolu üzerindedir.^[6] Tapınaktaki Ağır Buda Heykeli 5,8 metre yüksekliğindedir ve simin arka tarafında konumlandırılmıştır. Heykel iki tane daha ayakta Buda heykeliyle çevrelenmiştir.^[14]

Vat Inpeng

Inpeng Pagoda'daki Vaat Inpeng Tapınağı, Mon ve Kmer kültürlerine aittir. Laos'un "sanat ve kültürün tarihî simgesi" olarak da bilinir. Efsanelere göre Tanrı, yaşlı bir bilge adam ve yaşlı bir beyaz keşiş kılığına girerek bu pagodanın yapımında yardımcı olmuştur. Vaat Ongtue Tapınağı'nın kuzeyinde yer almaktadır. Buda heykelleri ve kaya sütunlardan oluşan birçok sanatsal ve kültürel yapıya sahiptir.^[6]

Kaynakça

^ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (İngilizce). 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.
^ ^a ^b "Destination: Vientiane Municipality". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Vientiane Capital Province". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Roberts & Kanaley 2006, s. 212.
^ Roberts & Kanaley 2006, s. 200.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m "Vientiane Municipality". Turizm Lao'nun Resmî İnternet Sitesi. 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.
^ "Patuxay Monument Revisited". Vientiane Times. 11 Aralık 2012. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.
^ Burke 2007, s. 97.
^ Burke 2007, s. 91.
^ Chandler et al. 2011, s. 141.
^ Burke 2007, s. 98.
^ "Sala Kaew Ku – Nong Khai, Thailand". Minnesota Museum of the Mississippi and Other Natural Wonders. 16 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2020.
^ Burke 2007, ss. 94–95.
^ ^a ^b Burke 2007, s. 96.

Kaynakça

Burke, Andrew; Vaisutis, Justine (2007). Laos. Lonely Planet. ss. 91-98. ISBN 1-74104-568-1. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Roberts, Brian; Kanaley, Trevor (2006). Urbanization and Sustainability in Asia: Good Practice Approaches in Urban Region Development Good Practice Approaches in Urban Region Development. Asian Development Bank. ss. 200-. ISBN 978-971-561-607-2. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Chandler, David; Holmshaw, Peter; Stewart, Iain; Waters, Richard (1 Haziran 2011). DK Eyewitness Travel Guide: Cambodia & Laos: Cambodia & Laos. DK Eyewitness Travel Guides, Dorling Kindersley Limited. ISBN 978-1-4053-4985-7. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Vientiane Vilayeti ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

[GlobalDataLab-1] "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (İngilizce). 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.

[:0-2] "Destination: Vientiane Municipality". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] "Vientiane Capital Province". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[FOOTNOTERobertsKanaley2006212-4] Roberts & Kanaley 2006, s. 212.

[FOOTNOTERobertsKanaley2006200-5] Roberts & Kanaley 2006, s. 200.

[Vientiane-6] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m "Vientiane Municipality". Turizm Lao'nun Resmî İnternet Sitesi. 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.

[Times-7] "Patuxay Monument Revisited". Vientiane Times. 11 Aralık 2012. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.

[FOOTNOTEBurke200797-8] Burke 2007, s. 97.

[FOOTNOTEBurke200791-9] Burke 2007, s. 91.

[FOOTNOTEChandlerHolmshawStewartWaters2011141-10] Chandler et al. 2011, s. 141.

[FOOTNOTEBurke200798-11] Burke 2007, s. 98.

[12] "Sala Kaew Ku – Nong Khai, Thailand". Minnesota Museum of the Mississippi and Other Natural Wonders. 16 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2020.

[FOOTNOTEBurke200794–95-13] Burke 2007, ss. 94–95.

[FOOTNOTEBurke200796-14] Burke 2007, s. 96.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]