Türkiye'nin dış ilişkileri sayfasının kaynağını görüntüle

{{çoklu sorun|
{{Güncelle|tarih=Mayıs 2023}}
{{Çok uzun|tarih=Haziran 2024}}
}}
{{Türkiye siyaseti}}
[[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]], bulunduğu konum nedeniyle [[Avrupa]] ve [[Asya]]'yı birbirine bağlamaktadır. Türkiye, hem bulunduğu konum, hem de dünya siyasetindeki aktif rolü sebebiyle dünyada diplomatik ağı en geniş ülkelerden birisidir.<ref name="mbz20202">{{Web kaynağı | url = https://www.ft.com/content/990f13cf-613f-48a5-ac02-c8c73741a786 | başlık = UAE vs Turkey: the regional rivalries pitting MBZ against Erdoğan | erişimtarihi = 27 Aralık 2020 | website = Financial Times | soyadı1 = England | ad1 = Andrew | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201026120654/https://www.ft.com/content/990f13cf-613f-48a5-ac02-c8c73741a786 | arşivtarihi = 26 Ekim 2020}}</ref><ref name="gardner20202">{{Web kaynağı | url = https://www.ft.com/content/05f817a2-ed1e-4c88-b204-494870209417 | başlık = Erdoğan is in danger of overreaching with foreign interventionsErdogan is in danger of overreaching with foreign interventions | erişimtarihi = 27 Aralık 2020 | website = www.ft.com | soyadı1 = Gardner | ad1 = David | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201007194431/https://www.ft.com/content/05f817a2-ed1e-4c88-b204-494870209417 | arşivtarihi = 7 Ekim 2020}}</ref> [[Türkiye]] dış ilişkiler konusunda birçok ülkeye, ülkelerin kalkınması için [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı]] ile yardım etmektedir. [[Türkiye]] aynı zamanda birçok ülkenin eğitiminin gelişmesi ve yardım ettiği ülkelerin vatandaşlarının daha iyi eğitim alması için [[Türkiye Maarif Vakfı]] ve [[Türkiye Bursu]] ile yardımlarda bulunmaktadır. [[Türkiye]] neredeyse bütün Afrika ülkelerinde Türkiye Bursu vermektedir.

[[Türkiye]] kurulduğu dönemlerde yeteri kadar güçlü olmadığı için küresel sorunlarda genellikle tarafsız kalmıştır. Ülke yaşadığı savaşları geride bırakıp gelişmeye başladıktan sonra uluslararası problemlerde daha fazla söz sahibi olmaya başlamıştır. 2000'lerde ise bulunduğu [[Balkanlar]] ve [[Orta Doğu]]'da [[bölgesel güç]] haline gelmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.milliyet.com.tr/galeri/iste-2020-raporu-dunyanin-en-guclu-ordulari-aciklandi-6136733/26 | başlık = İşte 2020 raporu! Dünyanın en güçlü orduları açıklandı | erişimtarihi = 16 Haziran 2021 | dil = Türkçe | çalışma = Milliyet | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210616164033/https://www.milliyet.com.tr/galeri/iste-2020-raporu-dunyanin-en-guclu-ordulari-aciklandi-6136733/26 | arşivtarihi = 16 Haziran 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>
[[Dosya:Diplomatic relations of Turkey.svg|küçükresim|{{Lejant|#ff0000|Türkiye}}{{Lejant|#000081|Türkiye ile diplomatik ilişkileri olan ülkeler}}]]
[[Türkiye]] sürdürdüğü dış politikası sayesinde dünyada bir nüfuza sahiptir ve [[İslam dünyası]]'nda, Orta Doğu'da, Türk devletlerinde ve Afrika'da gözle görünür bir etkisi vardır. Dış politikada [[Türkiye]]'nin en çok yardım sağladığı ülkeler genellikle Afrika ülkeleridir.

== Tarih ==
=== Dünya Savaşları ===
{{Ayrıca bakınız|II. Dünya Savaşı'nda Türkiye}}

[[I. Dünya Savaşı]] bittikten bir yıl sonra [[Türk Kurtuluş Savaşı]] başlamış ve [[Türkiye]] bu savaş sonrası 1923 yılında kurulmuştur. Ülke kurulduktan sadece 12 yıl sonra dünyada gerginlik artmış ve 1939 yılında [[II. Dünya Savaşı]] başlamıştır. [[Müttefik Devletler]] çok uğraşsa da, [[Türkiye]] teknolojik olarak [[Avrupa]]'nın gerisinde kalması ve yaptığı savaşların etkisini daha yeni atlatmaya başlaması nedeniyle bu savaşa katılmamıştır. Ancak 1944'teki [[Normandiya Çıkarması]] sonrası dünyadaki birçok ülke gibi [[Türkiye]]'de [[Müttefik Devletler]]'e katılmış ve bu sayede [[Birleşmiş Milletler]]'in kurucu üyelerinden birisi olmuştur.<ref name="Turkey_UN2">{{Web kaynağı|url=http://www.un.org/Overview/growth.htm|başlık=Growth in United Nations membership (1945–2005)|erişimtarihi=30 Ekim 2006|arşivtarihi=17 Ocak 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160117212320/http://www.un.org/Overview/growth.htm|tarih=3 Temmuz 2006|ölüurl=evet|yayıncı=United Nations}}</ref>

=== Soğuk Savaş ===
{{Ana|Soğuk Savaş}}
[[II. Dünya Savaşı]]nın bitiminin ardından 1947'de başlayan [[Soğuk Savaş]] döneminde [[Türkiye]], [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nin [[Sovyetler Birliği]]'ne karşı en önemli müttefiklerinden birisi olmuştur. Bu dönemde [[Yunanistan]]'da [[Yunan İç Savaşı|komünist isyanının]] bastırılmasında zorluk yaşanması ve [[Sovyetler Birliği]]'nin [[Türk Boğazları]]'nda askeri üs talep etmesi nedeniyle [[Amerika Birleşik Devletleri]] 1947'de [[Truman Doktrini]]'ni ilan etmiştir. Doktrinin amacı; [[Türkiye]] ve [[Yunanistan]]'da güvenliğin sağlanması ve bu iki ülkenin komünizme karşı daha güçlü olmasıydı. Bu doktrin ile [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Türkiye]]'ye 100 milyon dolar hibe etmiştir.

[[Türkiye]] ve [[Yunanistan]] 1948 yılında [[Avrupa ekonomisi]]nin yeniden inşası için [[Marshall Planı]] ve [[OECD|OEEC]]'ye dahil edildi,<ref name="Truman Doctrine22">{{Kitap kaynağı|url=http://books.google.com/?id=ID4E3Lm8TsgC&pg=PA198&lpg=PA198&dq=turkey+cold+war|başlık=Outposts and Allies: U.S. Army Logistics in the Cold War, 1945–1953|dil=İngilizce|sayfa=134|yayıncı=Susquehanna University Press|yıl=1988|ad=James A.|soyadı=Huston|isbn=0-941664-84-8}}</ref> daha sonra 1961 yılında [[OECD]]'nin kurucu üyesi haline geldi.<ref name="oecd.org22">{{Web kaynağı|url=http://www.oecd.org/about/membersandpartners/list-oecd-member-countries.htm|başlık=Members and partners|erişimtarihi=9 Ağustos 2014|arşivtarihi=2 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160702043620/https://www.oecd.org/about/membersandpartners/list-oecd-member-countries.htm|ölüurl=evet|website=OECD}}</ref>

[[Türkiye]] 1950'de başlayan [[Kore Savaşı]]'na katılmış ve 18 Şubat 1952'de [[NATO]]'ya üye olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/data/nato-bilgi--notu.pdf | başlık = NATO Bilgi Notu | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200331141628/https://www.mfa.gov.tr/data/nato-bilgi--notu.pdf | arşivtarihi = 31 Mart 2020}}</ref>

== İkili ilişkiler ==
[[Türkiye]]'yi tanıyan ilk devlet [[Ermenistan]]'dır ama [[Ermenistan-Türkiye ilişkileri|Türkiye ile Ermenistan]] arasında hiçbir zaman diplomatik ilişkiler kurulmamıştır.
=== Avrupa ===
{{Ana|Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci}}
{{Ayrıca bakınız|Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri}}[[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]], bulunduğu konum nedeniyle [[Avrupa]] ve [[Asya]]'yı birbirine bağlamaktadır. Ülkenin %3'ü [[Avrupa]] kıtasında<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.milliyet.com.tr/egitim/turkiye-hangi-kitada-dunyanin-hangi-bolgesinde-bulunuyor-6248413 | başlık = Türkiye Hangi Kıtada, Dünyanın Hangi Bölgesinde Bulunuyor? | erişimtarihi = 13 Haziran 2021 | dil = Türkçe | çalışma = Milliyet | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210614004240/https://www.milliyet.com.tr/egitim/turkiye-hangi-kitada-dunyanin-hangi-bolgesinde-bulunuyor-6248413 | arşivtarihi = 14 Haziran 2021 | ölüurl = hayır }}</ref> olmasına rağmen, [[Türkiye]] birçok konuda [[Avrupa ülkeleri listesi|Avrupa ülkeleri]] ile birlikte hareket etmekte ve [[Avrupa Birliği]] dışında bütün [[Avrupa]] örgütlerine üyedir. [[Türkiye]]'nin, [[Avrupa]] ile birlikte hareket ettiği birçok konudan biri de spordur. [[Türkiye]], bütün spor müsabakalarında [[Avrupa]]'ya bağlıdır.

[[Avrupa Birliği]], 27 [[Avrupa Birliği üyesi ülkeler|üye ülkeden]] oluşan ve toprakları büyük ölçüde [[Avrupa|Avrupa kıtasında]] bulunan<!--Lütfen bu notu kaldırmayın. [[İspanya]] ve [[Fransa]]'nın Avrupa Kıtası dışında da toprakları vardır. [[Kıbrıs]] coğrafi olarak Asya kıtasında sayılabilmektedir.--> siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir.
[[Türkiye]]'nin [[Avrupa Birliği]] üyelik süreci, 1963 yılında [[Türkiye]]'nin [[Avrupa Ekonomik Topluluğu]] ile ortaklık antlaşması imzalamasıyla başlayan ve 1987 yılında tam üyeliğe başvurmasıyla ivme kazanan süreçtir. 1999 yılında [[Avrupa Birliği|AB]] üyeleri tarafından aday olarak kabul edilen [[Türkiye]], 2005 yılında tam üyelik müzakerelerine başladı.

[[Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri|Türkiye ile Avrupa Birliği'nin ilişkileri]] 31 Temmuz 1959'da [[Türkiye]]'nin [[Avrupa Ekonomik Topluluğu]]'na yaptığı ortaklık başvurusu ile başladı. AET Bakanlar Konseyi'nin başvuruyu kabul etmesi sonrasında 12 Eylül 1963 tarihinde [[Ankara Anlaşması (1963)|Ankara Anlaşması]] imzalanmıştır. [[Ankara Anlaşması (1963)|Ankara Anlaşması]] ortaklık yaratan bir anlaşmadır. Bunu 1970 yılında imzalanan Katma Protokol izlemiştir. [[Türkiye]]'nin, sonradan Topluluk üyesi olan birçok ülkeden daha önce Topluluk ile ilişkilerini başlatmış olan bu iki önemli belge, o tarihlerden sonra ve 17 Aralık 2004 tarihli Avrupa Konseyi Sonuç Bildirgesi sonrasında hâlen devam etmekte olan süreçte [[Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri|Türkiye–AB ilişkilerinin]] hukuki dayanaklarındandır.<ref name="abg">{{Web kaynağı|url=http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=65&l=1|başlık=Müzakere sürecinde mevcut durum|erişimtarihi=1 Ağustos 2008|arşivtarihi=1 Nisan 2008|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080401043241/http://www.abgs.gov.tr/index.php?p=65&l=1|ölüurl=evet}}</ref>
==== Avrupa merkezli örgütler ====

===== Sosyal =====
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Güneydoğu Avrupa İşbirliği Süreci]]
|Üye
|1996
|-
|[[Avrupa Birliği]]
|Aday Ülke
|
|-
|[[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]]
|Kurucu üye
|25 Haziran 1973
|-
|[[Avrupa Konseyi]]
|Kurucu üye
|9 Ağustos 1949
|-
|[[Europol]]
|Stratejik ortak
|
|}

===== Teknik =====
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Avrupa Patent Ofisi]]
|Üye
|1 Kasım 2000
|-
|[[Avrupa Sivil Havacılık Konferansı]]
|Kurucu üye
|1955
|-
|[[Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü]]
|Üye
|
|-
|[[Avrupa Yayın Birliği]]
|Kurucu üye ([[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]])
|1950
|}

===== Spor =====
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Avrupa Ragbi Federasyonları Birliği]]
|Üye
|2013
|-
|[[UEFA|Avrupa Futbol Federasyonları Birliği]]
|Üye
|1962
|-
|[[FIFA|Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği]]
|Üye
|1923
|-
|[[Uluslararası Olimpiyat Komitesi]]
|Üye
|1911
|}

=== Balkanlar ===
[[Türkiye]] ve [[Türkler|Türk]] halkı, [[Balkanlar|Balkan]] ülkeleri ile ortak tarihe ve birçok ortak değere-kültüre sahiptir. [[Osmanlı İmparatorluğu]] bu bölgeye 14. yüzyılda girmiş, bölgenin çoğunluğunu ve en önemli bölgelerini 19. yüzyıla kadar elinde tutmuştur. 20. yüzyılda kaybettiği savaşlar sonucu birçok bölgede hakimiyetini kaybetmiştir ve elinde sadece [[Doğu Trakya]] bölgesini tutabilmiştir.

[[Türkiye]]'nin şu anki topraklarının %3'ü [[Balkanlar]]'ın [[Doğu Trakya]] bölgesine aittir.

[[Türkiye]]'deki birçok vatandaşın [[Balkanlar|Balkan]] kökenli olduğu düşünülmektedir. Özellikle ülkede [[Arnavutlar|Arnavut]], [[Boşnaklar|Boşnak]], [[Bulgarlar|Bulgar]], [[Makedonlar|Makedon]] ve [[Yunanlar|Yunan]] kökenli vatandaşlara rastlamak mümkündür. Bu nedenle [[Türkiye]]'de 10 milyondan fazla vatandaşın balkan kökenli olduğu tahmin edilmektedir. Ancak kimliğini koruyabilen vatandaşların sayısı oldukça azdır. Örneğin 3.5-6 milyon [[Türkler|Türk]] vatandaşının kökeninin [[Arnavutlar|Arnavut]] olduğu düşünülse de şu anda kimliğini koruyabilen [[Arnavutluk|Arnavut]] vatandaşların sayısı 80 bin ila 500 bin arasındadır. [[Türkiye]]'de kökene dayalı nüfus sayımı yapılmadığı için kesin sonuçlara ulaşmak oldukça zordur.

[[Balkanlar]]'ın birçok şehrinde [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun izlerine, [[Osmanlılar]]'ın mimarilerine rastlamak mümkündür. Bu izlere özellikle de [[Belgrad]], [[Selanik]], [[Sofya]], [[Filibe]], [[Varna]] ve [[Mostar]] gibi şehirlerde rastlanılabilir.
{| class="wikitable"
!Ülke
!Bilgiler
!Notlar
|-
! colspan="3" |[[Arnavutluk-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Albania}}
|
* [[Arnavutluk]]'un, [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin, [[Tiran, Arnavutluk|Tiran]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* İki ülke de [[İslam İşbirliği Teşkilatı|İİT]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] gibi örgütlere üyedir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 430 milyon $'dır.<ref name="auto1332">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/_turkiye-arnavutluk-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Arnavutluk İlişkileri | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140131075857/http://www.mfa.gov.tr/_turkiye-arnavutluk-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 31 Ocak 2014}}</ref>
* [[Arnavutluk]]'u 2018'de 125,935 [[Türkiye]] vatandaşı ziyaret etmiştir.<ref name="auto1332" />
* [[Türkiye]]'de 3.500.000-6.000.000 kişinin [[Arnavutlar|Arnavut]] kökenli olduğu tahmin edilmektedir.{{Adn|[[Arnavutlar]]}}
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[İşkodra]] ve [[Tiran, Arnavutluk|Tiran]]'da merkezi bulunmaktadır.<ref name="auto1332" />
* [[Tiran Üniversitesi]]'nde [[Türkoloji]] bölümü vardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/_turkiye-arnavutluk-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Arnavutluk ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140131075857/https://www.mfa.gov.tr/_turkiye-arnavutluk-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 31 Ocak 2014}}</ref>
* [[Arnavutluk]]'da 300 Türk şirketi faaliyet göstermektedir. Türklerin toplam yatırımı 3 milyar dolar civarındadır.
|
[[Dosya:Great_Mosque_of_Tirana_(2020).jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Great_Mosque_of_Tirana_(2020).jpg|küçükresim|upright=1.36|[[Namazgâh Câmiî]]]]
* [[Türkler]] ile [[Arnavutlar]]'ın ilişkileri 14. yüzyılda, [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun Balkanlar'a yayılması ile başlamıştır.<ref name="Xhudo50532">{{harvnb|Xhudo|1996|pp=50–53}}.</ref>
* [[Arnavutlar]], 1385'te [[Savra Savaşı]] ile birlikte, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] hakimiyetine girmiş ve 1913 [[Balkan Savaşları]]'na kadar Türkler ile birlikte tek bayrak altında yaşamıştır.
*Toplamda 528 sene [[Osmanlı İmparatorluğu]] himayesi altında yaşayan [[Arnavutlar]], [[Osmanlı İmparatorluğu]] ile birlikte kitleler hâlinde [[İslamiyet]]'e geçiş yapmıştır.
* Arnavut kökenli [[Köprülü ailesi]] başta olmak üzere birçok Arnavut devlet adamı [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'nın en üst makamlarında yer almıştır.
* Arnavutluk Büyükelçisi [[Kastriot Robo]], [[2020 Ege Denizi depremi]] sonrası; "Bu zor zamanlarda dostlarımızın yanındayız" açıklamasını yapmıştır.<ref name=":132">{{Web kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/turkiye/yunanistandan-deprem-sonrasi-gecmis-olsun-mesaji,w3glaYN9XkKLnP7mAmulCA|başlık=İzmir'de meydana gelen 6,6 şiddetindeki depremin ardından dünyadan Türkiye ile dayanışma mesajları|erişimtarihi=30 Ekim 2020|arşivtarihi=1 Kasım 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20201101032139/https://www.ntv.com.tr/turkiye/yunanistandan-deprem-sonrasi-gecmis-olsun-mesaji,w3glaYN9XkKLnP7mAmulCA|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=[[NTV]]}}</ref>
*[[Türkiye]], [[Arnavutluk]]'un en büyük yatırımcılarından ve ticaret ortaklarından biridir.
*[[Türkiye]]; [[Arnavutluk]]'un, [[NATO]]'ya girmesini desteklemiştir.
*[[Arnavutluk]]'ta [[Avlonya Körfezi]]'ndeki [[Paşa Liman Üssü]] [[Türkiye]] tarafından yeniden inşa edilmiştir.
*[[Namazgâh Câmiî]], [[Türkiye]] tarafından yapılmıştır.
|-
! colspan="3" |[[Bosna-Hersek-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Bosnia and Herzegovina}}
|
* [[Bosna-Hersek]]'in [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Saraybosna]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 661 milyon $'dır.<ref name=":22">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkiye-bosna-hersek-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Bosna-Hersek Siyasi İlişkileri | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121031031932/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-bosna-hersek-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 31 Ekim 2012}}</ref>
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Fojnica|Foynitsa]], [[Mostar]] ve [[Saraybosna]]'da merkezi bulunmaktadır.<ref name=":22" />
* [[TİKA]] tarafından [[Bosna-Hersek]]'de toplamda 850'den fazla proje hayata geçirilmiş ve toplamda 82 milyon $ kalkınma yardımı sağlanmıştır.<ref name=":22" />
* [[Türkiye]]'de 2.000.000 kişinin [[Boşnaklar|Boşnak]] kökenli olduğu tahmin edilmektedir.{{Adn|[[Boşnaklar]]}}
* [[Türkiye]]'de [[YKS]]'nin düzenlediği üniversite sınavına giren öğrenciler, [[Saraybosna Üniversitesi]]'nde eğitim alabilirler.
|
* [[Boşnaklar]] ile [[Türkler]]'in ilişkileri 14. yüzyılda, [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun [[Balkanlar tarihi|Balkanlar]]'a yayılması ile başlamıştır.<ref name="Xhudo50532" />
* [[Boşnaklar]] 1385'te [[Savra Savaşı]] ile birlikte [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] hakimiyetine girmiş ve 1913 [[Balkan Savaşları]]'na kadar [[Türkler]] ile birlikte tek bayrak altında yaşamıştır.
* [[Türkiye]]'de yaşayan [[Boşnaklar]]ın önemli bir kısmı 1910'lu yıllarda [[Karadağ]]'dan gelmiştir.
* 22 Temmuz 1995'te [[Türkiye cumhurbaşkanı|Türkiye Cumhurbaşkanı]] [[Süleyman Demirel]], her iki ülkenin de [[Bosna-Hersek]] ve [[Hırvatistan]]'ın [[Sırbistan|Sırp]] kuvvetlerine karşı savunmasına katılmasını sağlayan anlaşmayı imzaladığı zaman [[Bosna-Hersek]] ile [[Hırvatistan]] arasında arabuluculuk yaptı.<ref name="Pukanic2">{{Haber kaynağı|url=http://www.nacional.hr/clanak/10613/ante-gotovina-spreman-sam-razgovarati-s-haaskim-istraziteljima-u-zagrebu|başlık=Ante Gotovina: "Spreman sam razgovarati s haaškim istražiteljima u Zagrebu"|erişimtarihi=15 Temmuz 2012|arşivtarihi=24 Temmuz 2012|arşivurl=https://www.webcitation.org/69PEifEVi?url=http://www.nacional.hr/clanak/10613/ante-gotovina-spreman-sam-razgovarati-s-haaskim-istraziteljima-u-zagrebu|tarih=10 Haziran 2003|ölüurl=hayır|dil=Hırvatça|gazete=[[Nacional (weekly)]]|çeviribaşlık=Ante Gotovina: "I am ready to talk to ICTY investigators in Zagreb"|yazar=Ivo Pukanić|df=}}</ref>
* Savaştan sonra, Bosna-Hersek İslam toplumunun başkanı [[Mustafa Cerić]], “Türkiye bizim annemiz, öyleydi, öyle kalacaktır” dedi.<ref name="Boric2">{{Haber kaynağı|url=http://www.bhdani.com/default.asp?kat=txt&broj_id=749&tekst_rb=8|başlık=Zukorlić daje Sandžak za BiH|erişimtarihi=15 Temmuz 2012|arşivtarihi=27 Nisan 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130427130902/http://bhdani.com/default.asp?kat=txt&broj_id=749&tekst_rb=8|tarih=21 Ekim 2011|ölüurl=evet|dil=Boşnakça|gazete=Dani|yazar=Borić, Faruk}}</ref>
* [[Bosna Savaşı]] sırasında [[Türkiye]], [[Boşnaklar]]'a silah yardımında bulunmuştur.
* [[Saraybosna]]'nın merkezinde [[Sokollu Mehmed Paşa]]'nın<ref name="Sarajevo2">{{Web kaynağı|url=http://www.centar.ba/?jezik=bos&x=3&y=212&z=215|başlık=Osnovne škole|erişimtarihi=15 Temmuz 2012|arşivtarihi=27 Kasım 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181127022503/http://www.centar.ba/?jezik=bos&x=3&y=212&z=215|tarih=|ölüurl=hayır|dil=Boşnakça|eser=|yayıncı=Sarajevo Center Municipality|yazar=}}</ref> adını ve [[Bihać]]'ta [[Kanuni Sultan Süleyman]]'ın adını taşıyan caddeler yer almaktadır.<ref name="Sarajevo-22">{{Web kaynağı|url=http://www.mupusk.gov.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=267:bilten-19052009&catid=11:bilteni&Itemid=16|başlık=Bilter 19.05.2009|erişimtarihi=15 Temmuz 2012|arşivtarihi=26 Nisan 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120426012309/http://www.mupusk.gov.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=267%3Abilten-19052009&catid=11%3Abilteni&Itemid=16|tarih=19 Mayıs 2009|ölüurl=evet|dil=Boşnakça|eser=|yayıncı=Ministry of Interior of [[Una-Sana Canton]]|yazar=|df=}}</ref>
* [[Bosna Savaşı]] sırasında yıkılan [[Mostar Köprüsü]], [[TİKA]] tarafından tekrar inşa edilmiştir ve köprü [[Dünya Mirası listesi]]ne eklenmiştir.{{Adn|[[Mostar Köprüsü]]}}
|-
! colspan="3" |[[Bulgaristan-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Bulgaria}}
|
* [[Bulgaristan]]'ın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[Edirne]], [[Bursa]] ve [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Sofya]]'da<ref>{{Web kaynağı | url = http://sofya.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Sofya Büyükelçiliği | website = sofya.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170919194533/http://sofya.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 19 Eylül 2017}}</ref> büyükelçiliği, [[Filibe]]<ref>{{Web kaynağı | url = http://filibe.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Filibe Başkonsolosluğu | website = filibe.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171016003154/http://filibe.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 16 Ekim 2017}}</ref> ve [[Burgaz]]'da<ref>{{Web kaynağı | url = http://burgaz.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Burgaz Başkonsolosluğu | website = burgaz.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171001045454/http://burgaz.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 1 Ekim 2017}}</ref> ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2017'de 4.1 milyar $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-bulgaria.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Bulgaria | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130615023359/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-bulgaria.en.mfa | arşivtarihi = 15 Haziran 2013}}</ref>
* 2019 yılında [[Türkiye]]'yi 2,713,464 Bulgaristan vatandaşı ziyaret etmiştir.
* Günümüzde Türkiye-Bulgaristan ilişkileri dostluk zemininde gelişmesine devam etmektedir. İki ülke arasında geniş bir ticaret ilişkisi mevcuttur.
*[[Bulgaristan Türkleri]] iki ülke arasında önemli bir köprü rolü oynamaktadırlar.
* Türkiye, Bulgaristan’ın ilk beş ticaret ortağı arasındadır. [[Bulgaristan]]’ın dış ticaretinde [[Türkiye]]’nin payı %8 oranındadır.<ref name=":62">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-bulgaristan-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Bulgaristan Siyasi ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120413172732/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-bulgaristan-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 13 Nisan 2012}}</ref>
* [[Bulgaristan]]'daki toplam Türk yatırımları 2 milyar $ civarındadır.<ref name=":62" />
* [[Bulgaristan]]'da yaklaşık 1.500 Türk şirketi faaliyet göstermektedir.<ref name=":62" />
* Türk müteahhitlik firmaları tarafından tamamlanan ve devam eden projelerin tutarı 1,2 milyar $'dır.<ref name=":62" />
* [[Türk-Bulgar iş adamları derneği]] faaliyetlerini 29 Ekim 2012'den beri sürdürmektedir.<ref name=":62" />
|
* [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin [[Bulgarlar]]la karşılaşması [[14. yüzyıl]] ortalarına dayanır.
* [[Bulgarlar]] 1364 yılında [[Sırplar]]la birlikte Osmanlı Devleti'ne karşı yaptıkları [[Sırpsındığı Savaşı]]'nı kaybederek [[Osmanlılar]] tarafında vergiye bağlandılar.
* 1382 yılında [[Sofya]], [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'nin eline geçti. 3 ay süren bir kuşatma sonunda 17 Temmuz 1393 tarihinde [[Tırnova]] kenti de düştü. 1396 yılında Osmanlı padişahı [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]], [[Niğbolu Savaşı]]'nı kazanarak [[Vidin]]'i Osmanlı topraklarına kattı.
*Osmanlı'da 1402 tarihinde başlayan [[Fetret Devri]]'nden yararlanan Bulgar kralı II. Konstantin [[Vidin]]'de 1422 yılına kadar hüküm sürdüyse de bundan sonra [[Bulgar Çarlığı]] tamamen tarihe karıştı ve Bulgar tarihinde 456 yıl sürecek olan [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] dönemi başladı.
* Osmanlı, Bulgaristan topraklarında derin bir iz bıraktı. [[Bulgarlar]] daha çok köyler ve kasabalarda yaşamaya devam ederken, [[Sofya]], [[Filibe]] ve [[Varna]] gibi büyük şehirler [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] kimliğine büründüler.
* Bulgaristan topraklarında büyük bir [[Türkleşme]] süreci yaşandı. Buna karşılık çok sayıda Bulgar da [[İstanbul]] ve [[Anadolu]]'ya yerleşti. [[Bulgarlar]] kendilerine ait olan [[Bulgar Ortodoks Kilisesi]]'ni kurarak kendi dinlerini serbestçe uygulamaya devam ettiler.
* 1984-1989 yılları arasında Bulgaristan'ın Komünist cumhurbaşkanı [[Todor Jivkov]], Türklere kar<nowiki/>şı ağır bir [[Bulgarlaştırma]] siyaseti başlattı. [[Bulgar Türkleri|Türklerin]] adları zorla [[Bulgarlar|Bulgar]] adlarla değiştirildi. Bu dönemde millî halter [[Naim Süleymanoğlu]], [[1988 Yaz Olimpiyatları]]'nda kırılması imkansız bir rekoru kırmış ve bu rekorundan sonra [[Birleşmiş Milletler]]'de [[Bulgar Türkleri]]'ne uygulanan asimileyi anlatmıştır. Daha fazla uluslararası baskıya dayanamayan Bulgaristan hükûmeti sınırlarını açarak [[Bulgar Türkleri]]'nin Türkiye'ye dönmesine izin vermiştir. Böylelikle 300 bin [[Bulgar Türkleri|Bulgar Türkü]] anavatanına dönmüştür.
* [[Bulgaristan Meclisi]], 2007 yılında [[Ermeni Kırımı]]'nı tanımayı içeren yasayı reddetti. Ayrıca Bulgaristan Meclisi, Nisan 2012 tarihinde [[Todor Jivkov]] rejiminde uygulanan [[Türkler]]i [[Bulgarlaştırma]] politikasını kınadığını deklare etti.
* Türkiye, Bulgaristan'ın Avrupa-Atlantik yapılarıyla bütünleşmesini başından beri desteklemiştir. [[Bulgaristan]] Mart 2004'te [[NATO]]'ya, 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren de [[Avrupa Birliği|AB]]’ye üye olmuştur.
|-
! colspan="3" |[[Hırvatistan-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Croatia}}
|
* [[Hırvatistan]]'ın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]] ve [[İzmir]]'de ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* Türkiye'nin [[Zagreb]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.
* Türkiye'yi 2018 yılında 44.188 Hırvat vatandaş ziyaret etmiştir.<ref name=":32">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-hirvatistan-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Hırvatistan ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081201121427/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-hirvatistan-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Aralık 2008}}</ref>
* İki ülke de [[NATO]] ve [[DTÖ]] gibi örgütlere üyedir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 284 milyon $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-croatia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Croatia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150910164340/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-croatia.en.mfa | arşivtarihi = 10 Eylül 2015}}</ref>
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Zagreb]]'de merkezi bulunmaktadır.
* Hırvatistan'da 26'den fazla Türk firması bulunmaktadır. Türk yatırımcıların yatırımı toplamda 960 milyon €'dur.<ref name=":32" />
*Hırvatistan'da 300 Türk yaşamaktadır.
|
* [[Osmanlı İmparatorluğu]] 16. yüzyılda [[Hırvatistan]]'ın bir bölümünü ele geçirdi. [[Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları]]nı kaybeden Osmanlı, Hırvatistan'ın [[Dalmaçya]] kıyılarını [[Venedik Cumhuriyeti]]'ne bırakmak zorunda kaldı.
* [[Bosna-Hersek]] ve Hırvatistan'ın Sırp kuvvetlerine karşı savunmasına katılmasını sağlayan anlaşmayı imzaladığı zaman [[Bosna-Hersek]] ile Hırvatistan arasında arabuluculuk yaptı.<ref name="Pukanic2" />
|-
! colspan="3" |[[Türkiye-Yunanistan ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Greece}}
|
* [[Yunanistan]]'ın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[Edirne]], [[İstanbul]] ve [[İzmir]]'de ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Atina]]'da büyükelçiliği,<ref name="atina.be.mfa.gov.tr">{{Web kaynağı|url=http://atina.be.mfa.gov.tr/Mission|başlık=T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Athens|arşivtarihi=27 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171027015037/http://atina.be.mfa.gov.tr/Mission|website=atina.be.mfa.gov.tr}}</ref> [[Gümülcine]],<ref>{{Web kaynağı | url = http://gumulcine.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Gümülcine Başkonsolosluğu | website = gumulcine.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171210212951/http://gumulcine.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 10 Aralık 2017}}</ref> [[Pire (şehir)|Pire]],<ref>{{Web kaynağı | url = http://atinapire.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Consulate General In Athens | website = atinapire.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171009215034/http://atinapire.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 9 Ekim 2017}}</ref> [[Rodos]]<ref>{{Web kaynağı | url = http://rodos.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Rodos Başkonsolosluğu | website = rodos.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171101115622/http://rodos.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 1 Kasım 2017}}</ref> ve [[Selanik]]'de<ref name="selanik.bk.mfa.gov.tr">{{Web kaynağı | url = http://selanik.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Selanik Başkonsolosluğu | website = selanik.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171001045428/http://selanik.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 1 Ekim 2017}}</ref> ise konsolosluğu bulunmaktadır.<ref name="selanik.bk.mfa.gov.tr"/>
* İki ülkede [[KEİ]], [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] gibi örgütlere üyedir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 4.18 milyar $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-greece.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Greece | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130915105110/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-greece.en.mfa | arşivtarihi = 15 Eylül 2013}}</ref>
* [[Batı Trakya]]'da 150 binden fazla Türk yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkish-minority-of-western-thrace.en.mfa | başlık = Turkish Minority of Western Thrace | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090423060800/http://www.mfa.gov.tr/turkish-minority-of-western-thrace.en.mfa | arşivtarihi = 23 Nisan 2009}}</ref>
* Yunanistan'ı 2017 yılında 921.000 Türk vatandaş ziyaret etmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.turob.com/tr/bilgi-merkezi/basin-bultenleri/yunanistan-turizm-pazari-5-yil-sonra-toparlandi-turk-turist-sayisi-gerilemeye-basladi#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20verilerine%20g%C3%B6re,%20Yunanistan%27a,y%C4%B1l%C4%B1nda%20921%20bin%20ki%C5%9Fiye%20ula%C5%9Ft%C4%B1. | başlık = Yunanistan turizm pazarı 5 yıl sonra toparlandı, Türk turist sayısı gerilemeye başladı... | erişimtarihi = 13 Haziran 2021 | dil = Türkçe | çalışma = www.turob.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201206004634/http://www.turob.com/tr/bilgi-merkezi/basin-bultenleri/yunanistan-turizm-pazari-5-yil-sonra-toparlandi-turk-turist-sayisi-gerilemeye-basladi#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20verilerine%20g%C3%B6re,%20Yunanistan%27a,y%C4%B1l%C4%B1nda%20921%20bin%20ki%C5%9Fiye%20ula%C5%9Ft%C4%B1. | arşivtarihi = 6 Aralık 2020}}</ref>
* Türkiye'yi 2019 yılında 836,882 [[Yunanlar|Yunan]] vatandaş ziyaret etmiştir.{{Kaynak belirt}}
* Yunanistan’ın 2002-2017 yılları arasında [[Türkiye]]'ye doğrudan yatırımlarının toplam değeri 6,9 milyar $ seviyesine yükselmiştir.<ref name=":72">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-yunanistan-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Yunanistan ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081201121534/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-yunanistan-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Aralık 2008}}</ref>
* Türkiye'nin 2002-2019 yılları arasındaki yatırım tutarı 305 milyon $ düzeyindedir.<ref name=":72" />
* Yunanistan vatandaşlarına Türkiye tarafından öğrenim bursu hizmeti verilmektedir.<ref name=":72" />
[[Dosya:Recep Tayyip Erdoğan and George Papandreou, Turkey November 2009.jpg|orta|küçükresim|[[Yorgo Papandreu]] ve [[Recep Tayyip Erdoğan]], 2009'da [[Ankara]]'da]]

| [[Dosya:Andreas_Papandreou_and_Turgut_Özal_1986.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Andreas_Papandreou_and_Turgut_%C3%96zal_1986.jpg|küçükresim|Yunanistan Başbakanı [[Andreas Papandreu]], Türkiye Başbakanı [[Turgut Özal]] ile [[Davos]]'ta görüşürken, Şubat 1986]][[Dosya:Recep_Tayyip_Erdoğan_and_George_Papandreou,_Greece_May_2010_6.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Recep_Tayyip_Erdo%C4%9Fan_and_George_Papandreou,_Greece_May_2010_6.jpg|küçükresim|Türkiye Başbakanı [[Recep Tayyip Erdoğan]], Yunan besteci [[Mikis Theodorakis]] ve Yunanistan başbakanı [[Yorgo Papandreu]] ile [[Atina]]'da, Mayıs 2010]]
* [[Türkler]] ve [[Yunanlar]] çok uzun süredir birlikte yaşadıklarını için ortak bir kültüre ve tarihe sahip iki millettir.<ref name=":72" />
* Yunanlar ve Türkler ilk olarak Türklerin [[Anadolu]]'ya girmesi ile tanışmışlardır.
* Türkler ve Yunanlar, [[Selçuklu Devleti]], [[Osmanlı İmparatorluğu]] ve şu anki [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]] dönemlerinde birçok kez karşı karşıya gelmişlerdir.
* [[Yunanistan]]'ın en çok [[Türkler|Türk]] vatandaşının bulunduğu [[Selanik]] şehri, [[Osmanlı İmparatorluğu]] karakteri kazanan bir şehirdir.
* [[Osmanlı İmparatorluğu]], [[Yunanlar]]'a karşı ilk savaşını 1363 yılında [[Bizans İmparatorluğu]] ile yapmış ve bu savaştan kesin zafer ile ayrılarak [[Doğu Trakya]]'yı ele geçirmiştir.
* Türkler ve Yunanlar 14. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar tek çatı altında yaşamıştır. Daha sonra [[Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi]] sonucu iki milletten de milyonlarca kişi göç etmek zorunda kalmıştır. Bu mübadele iki milleti 600 yıl sonra ilk defa ayırmıştır.
* Osmanlı İmparatorluğu 1397'ye kadar şu anki Yunanistan topraklarının çoğunu ele geçirmiş ve Yunanlar 1830 yılına kadar bağımsız bir devlet kuramamış, Osmanlılar'ın himayesi altında yaşamıştır.
* Yunan kuvvetleri [[İzmir]], [[Gümülcine]] ve [[Dimetoka]]'yı işgal edince, [[Türk Kurtuluş Savaşı]] başlamıştır.
* Savaş 1923'te [[Lozan Antlaşması]] ile bitmiş; [[Batı Trakya]] ve Doğu Ege Adaları Yunanistan'a verilmiştir.
* 1934-36 yılları arasında [[Atina]]'da [[Balkan Antantı|I. Balkan Antantı]] imzalandı. [[Türkiye]] ve [[Yunanistan]] askerî ve siyasi olarak ittifak kurdu.
* 1947'de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin oluşturduğu [[Truman Doktrini]]'nden iki ülke de faydalandı.
* 1952-57 yılları arasında Türkiye ve Yunanistan, birlikte [[NATO]]'ya katıldı.
* 1963 yılında [[Kıbrıs]]'ta [[Rum]]lar, Türkler'i adadan çıkarmak için [[Enosis]] planını uygulamaya başladı ve [[Yunanistan]] bu plan doğrultusunda [[Kıbrıs Cumhuriyeti|Kıbrıs]]'a destek sağladı. Türkiye ve Yunanistan arasında görüşmeler oldu ve Türkiye 1974 yılında bölgeye askeri müdahalede bulundu.
* 1983'te iki ülke arasında [[Limni]] krizi çıktı.
* 1996'da iki ülke arasında bu kez [[Kardak Krizi]] ortaya çıktı.
* Türkiye ve Yunanistan, [[Ege Adaları|Ege adalarının]] durumu ve karasuları ile hava sahasının kapsamı konusunda yıllardır sorun yaşamaktadır.
*Şubat 1999'da, Yunan makamlarının [[Türkiye]]'nin en çok aranan suçlusu [[Abdullah Öcalan]]'a yardım ve yataklık ettiğinin ortaya çıkması ile diplomatik bir kriz ortaya çıkmıştır.
*[[Abdullah Öcalan]] Türk makamları tarafından yakalandığında üstünde Yunan ve Kıbrıs pasaportları bulunmuş, daha sonra [[Kenya]]'nın [[Nairobi]] kentindeki Yunanistan Büyükelçiliği'nde saklandı ortaya çıkmıştır. 
*İki ülke arasındaki ilişkiler 1999'da her iki ülkeyi de vuran [[1999 Gölcük depremi|büyük depremin]] ardından düzelmiştir. Bu dönemde iki ülke de birbirine karşılıklı yardımlarda bulunmuştur.
* İki ülkenin de [[deprem kuşağı]]nda yer alması sebebiyle [[Ege Denizi]] ve [[Marmara Denizi]]'nde olan depremlerde her ülke de bu depremlerden etkilenmektedir.
*[[Türkiye]]'nin, 1999'da yaşadığı [[Gölcük depremi]] sırasında Yunanistan gazetesi [[Elefteropitiya]], "Dayan Komşu" başlığı ile depremi haber yapmıştır. Bu dönemde [[Atina]]'dan Türkiye'ye yardım amaçlı birçok görevli gelmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://listelist.com/yunanistan-dayan-komsu/|başlık=99 Marmara Depremi'nde Yardımımıza Uzanan Vefalı Bir El; "Dayan Komşu"|erişimtarihi=13 Haziran 2021|arşivtarihi=22 Ağustos 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180822115055/https://listelist.com/yunanistan-dayan-komsu/|tarih=26 Temmuz 2018|dil=Türkçe|çalışma=ListeList}}</ref>
* 2013 yılında Yunan makamları tarafından [[Türkiye-Yunanistan sınırı]]na yakın iki ayrı noktada düzenlenen operasyonlarda dört [[DHKP-C]] militanı Türkiye'ye karşı bir saldırı hazırlığındayken yakalanarak tutuklandı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.hurriyetdailynews.com/dhkpc-arrests-in-greece-coordinated-by-cia-mit-eyp-62411|başlık=DHKP/C arrests in Greece coordinated by CIA, MİT, EYP|erişimtarihi=6 Ocak 2018|arşivtarihi=23 Eylül 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180923113528/http://www.hurriyetdailynews.com/dhkpc-arrests-in-greece-coordinated-by-cia-mit-eyp-62411|ölüurl=hayır|website=Hürriyet Daily News}}</ref>
* 2014 yılında yine Yunanistan tarafından düzenlenen bir dizi operasyon sonucunda aralarında üst düzey yöneticilerin de olduğu birçok [[DHKP-C]] üyesi tutuklandı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2017/12/17/captured-dhkp-c-terrorists-in-athens-plotted-attacking-erdogan-greek-media-says|başlık=Captured DHKP-C terrorists in Athens plotted attacking Erdoğan, Greek media says|erişimtarihi=6 Ocak 2018|arşivtarihi=1 Temmuz 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180701164859/https://www.dailysabah.com/war-on-terror/2017/12/17/captured-dhkp-c-terrorists-in-athens-plotted-attacking-erdogan-greek-media-says|ölüurl=hayır|yayıncı=}}</ref>
* 28 Kasım 2017'de Yunan polisinin [[Atina]]'da düzenlediği bir baskında dokuz Türk'ü (bir kadın ve sekiz erkek) birçok [[Devrimci Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi|DHKP-C]]'li gözaltına alındı. Militanların Yunanistan'ı ziyareti sırasında [[Recep Tayyip Erdoğan]]'a karşı bir suikast planı hazırladıkları ortaya çıktı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.hurriyetdailynews.com/arrested-dhkp-c-militants-plotted-to-assassinate-erdogan-in-athens-greek-media-124323|başlık=Arrested DHKP-C militants plotted to assassinate Erdoğan in Athens: Greek media|erişimtarihi=6 Ocak 2018|arşivtarihi=8 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190308081423/http://www.hurriyetdailynews.com/arrested-dhkp-c-militants-plotted-to-assassinate-erdogan-in-athens-greek-media-124323|ölüurl=hayır|website=Hürriyet Daily News}}</ref>
* Şubat 2018'de; [[Interpol]] tarafından kırmızı bültenle aranan bir şüpheli, Yunanistan'a kaçak yollardan girmeye çalışırken yakalandı. Yunan yargısı şüphelinin Türkiye'ye iade edilmesine hükmetti.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.hurriyetdailynews.com/greece-to-extradite-suspected-terrorist-to-turkey-132711 |başlık=Greek court rules to extradite suspected terrorist to Turkey |erişimtarihi=14 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190308081632/http://www.hurriyetdailynews.com/greece-to-extradite-suspected-terrorist-to-turkey-132711 |arşivtarihi=8 Mart 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>
* 2018'de Yunanistan'da [[Attika orman yangınları]] başlamıştır ve Türkiye bu dönemde, Yunanistan'a yardım etmek için talepte bulunmuş,<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haberler.com/turkiye-nin-orman-yangini-icin-yaptigi-yardim-11081914-haberi/|başlık=Türkiye'nin Orman Yangını İçin Yaptığı Yardım Teklifine Yunanistan'dan Ret: Zaten Yağmur Yağacak|erişimtarihi=13 Haziran 2021|arşivtarihi=24 Temmuz 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180724205827/https://www.haberler.com/turkiye-nin-orman-yangini-icin-yaptigi-yardim-11081914-haberi/|tarih=24 Temmuz 2018|dil=Türkçe|çalışma=Haberler.com}}</ref> yangın söndürme uçaklarını hazırlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yangin-sondurme-ucaklari-yunanistana-yardim-icin-bekliyor/1212149|başlık='Yangın söndürme uçakları Yunanistan'a yardım için bekliyor|erişimtarihi=13 Haziran 2021|arşivtarihi=25 Temmuz 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180725222100/https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/yangin-sondurme-ucaklari-yunanistana-yardim-icin-bekliyor/1212149|çalışma=www.aa.com.tr}}</ref>
* 2020'de meydana gelen [[2020 Ege Denizi depremi]]'nden Yunanistan'da etkilenmiştir. Bu dönemde iki ülke de birbirine geçmiş olsun dileklerinde bulunmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cnnturk.com/dunya/delta-varyanti-sonrasi-covid-19-belirtileri-guncellendi-iste-en-yaygin-belirtiler|başlık=Delta varyantı sonrası COVID-19 belirtileri güncellendi: İşte en yaygın belirtiler - Sayfa 1|erişimtarihi=13 Haziran 2021|arşivengelli=evet|dil=Türkçe|çalışma=[[CNN Türk]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210614004241/https://www.cnnturk.com/dunya/delta-varyanti-sonrasi-covid-19-belirtileri-guncellendi-iste-en-yaygin-belirtiler|arşivtarihi=14 Haziran 2021|ölüurl=hayır}}</ref>
* İki ülke bir süredir [[Doğu Akdeniz doğalgaz anlaşmazlığı]] sorunu yaşamaktadır.
|
|-
! colspan="3" |[[Kosova-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Kosovo}}
|
* [[Kosova]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'ni, [[Priştine]]'de büyükelçiliği, [[Prizren]]'de ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2015'te 249 milyon $'dır.<ref name=":52">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-kosovo_.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Kosovo | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150918033134/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-kosovo_.en.mfa | arşivtarihi = 18 Eylül 2015}}</ref>
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[İpek, Kosova|İpek]], [[Priştine]] ve [[Prizren]]'de merkezi bulunmaktadır.
* [[Kosova bayrağı]]'nda yer alan yıldızlardan biri[[Kosova Türkleri]]'ni simgelemektedir.
* Kosova'da 70 bin civarı [[Kosova Türkleri|Kosova Türkü]] olduğu tahmin edilmektedir.
* Kosova'da toplamda 367,8 milyon € Türk yatırımı vardır.<ref name=":52" />
|[[Dosya:Thaci-Erdogan.jpg|küçükresim|Kosova Başbakanı [[Hashim Thaçi]] le [[Recep Tayyip Erdoğan]], [[Prizren]]'de 3 Kasım 2010'da Kosova'nın bağımsızlık günü kutlamalarında]]
* Türkiye, [[Kosova Savaşı]] sırasında [[Kosova Kurtuluş Ordusu|KKO]]'ya ve Kosovalılara yardımda bulunmuştur.
* [[Kosova Savaşı]] sırasında birçok insan vatanından göç etmek zorunda kalmıştır ve göç edenlerin bir kısmı [[Türkiye]]'ye gelmiştir.
*Türkiye, Kosova bağımsızlığını ilan ettikten 1 gün sonra 18 Şubat 2008 tarihinde Kosova'yı tanımıştır.<ref name="turktanima">[http://www.mfa.gov.tr/turkiye---kosova-siyasi-iliskileri-.tr.mfa Türkiye - Kosova Siyasi İlişkileri], Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.</ref> Ayrıca, tüm ülkelere Kosova Cumhuriyeti'nin tanınması için çağrıda bulunmuştur.<ref name="turktanima2">[http://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-turkiye_nin-kosova_yi-tanidigina-dair-aciklamasi_-18-subat-2008.tr.mfa "Sayın Bakanımızın Türkiye´nin Kosova´yı Tanıdığına Dair Açıklaması, 18 Şubat 2008"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090323220343/http://www.mfa.gov.tr/sayin-bakanimizin-turkiye_nin-kosova_yi-tanidigina-dair-aciklamasi_-18-subat-2008.tr.mfa |tarih=23 Mart 2009 }}, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.</ref>
*29 Mart 2018'de [[Millî İstihbarat Teşkilatı|MİT]]'in düzenlediği bir operasyonla yakalanan ve [[Gülen Hareketi]] üyesi olduğu iddia edilen altı kişi Türkiye'ye iade edildi. Ertesi gün Kosova Başbakanı [[Ramush Haradinaj]], bu olaydan haberinin olmadığını belirtti ve içişleri bakanı ile istihbarat şefini görevden aldı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43592511 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180405123859/http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43592511 |arşivtarihi=5 Nisan 2018 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.dw.com/tr/kosovada-g%C3%BClen-operasyonu-ile-ilgili-soru%C5%9Fturma/a-43207243 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Nisan 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180405232238/http://www.dw.com/tr/kosovada-g%C3%BClen-operasyonu-ile-ilgili-soru%C5%9Fturma/a-43207243 |arşivtarihi=5 Nisan 2018 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://tr.sputniknews.com/avrupa/201804051032917823-kosova-parlamentosu-mit-operasyonunu-sorusturacak/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180405123945/https://tr.sputniknews.com/avrupa/201804051032917823-kosova-parlamentosu-mit-operasyonunu-sorusturacak/ |arşivtarihi=5 Nisan 2018 |ölüurl=hayır }}</ref> Türkiye Cumhurbaşkanı [[Recep Tayyip Erdoğan]], Haradinaj'ı başkalarının talimatıyla hareket etmekle suçladı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.euronews.com/2018/03/31/erdogan-dan-kosova-basbakan-na-kimden-talimat-ald-n |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=19 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180406040406/http://tr.euronews.com/2018/03/31/erdogan-dan-kosova-basbakan-na-kimden-talimat-ald-n |arşivtarihi=6 Nisan 2018 |ölüurl=hayır }}</ref> [[Ramush Haradinaj|Haradinaj]] ise [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]]'a yanıt olarak Türkiye'nin Kosova'nın iç işlerine karışmamasını beklediklerini söyledi.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.dw.com/tr/kosova-ba%C5%9Fbakan%C4%B1ndan-erdo%C4%9Fana-yan%C4%B1t/a-43232312 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=21 Nisan 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180407031204/http://www.dw.com/tr/kosova-ba%C5%9Fbakan%C4%B1ndan-erdo%C4%9Fana-yan%C4%B1t/a-43232312 |arşivtarihi=7 Nisan 2018 |ölüurl=hayır }}</ref>
* Kosova Cumhurbaşkanı [[Hashim Thaçi]], sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, [[İzmir]]'de meydana gelen depremden duyduğu üzüntüyü ifade ederek "Dualarımız hayatını kaybedenler ve yaralıların yakınlarıyla, Kosova bu zor zamanda Türk halkı ve devletinin yanındadır" açıklamasını yapmıştır.<ref name=":132" />
|-
! colspan="3" |[[Karadağ-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Montenegro}}
|
* [[Karadağ]]'ın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Podgorica]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://podgorica.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy in Podgorica | website = podgorica.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171009003619/http://podgorica.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 9 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2015'te 46 milyon $'dır.<ref name="auto1342">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-montenegro%20.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Montenegro | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716150527/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-montenegro%20.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* Türkiye'yi 2012 yılında 13.197 Karadağlı vatandaş ziyaret etmiştir.
* Karadağ'da yaşayan Türk ve Müslümanlara hizmet verip iyi eğitimli imam ihtiyacını karşılamak amacıyla [[Türkiye Diyanet Vakfı]], her yıl Karadağlı öğrencilere burs vermektedir.
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Podgorica]]'da merkezi bulunmaktadır.
* [[Karadağ Üniversitesi]]'nde [[Türkoloji]] bölümü kurulması için çalışmalar başlatılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-karadag-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Karadağ ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121125032814/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-karadag-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 25 Kasım 2012}}</ref>
|
* Karadağ halkı, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'ya karşı en çok isyan çıkaran milletlerden biriydi. 1711, 1712 ve 1714 yıllarında ayaklanan halk, aynı zamanda [[Hersek İsyanı]]na da destek vermiştir.
* 1877-78 [[Osmanlı-Rus savaşları|Osmanlı-Rus savaşı]]'nda Osmanlı İmparatorluğu'na karşı saf almış ve [[Belgrad]]'da Osmanlı'yı meşgul etmiştir.
* [[II. Abdülhamid|Abdülhamid]] döneminde 30 yılı aşkın bir süre, küçük sınır çatışmaları bir kenara, iki devlet arasında barışın hakim olduğu bir süreç göze çarpmaktadır. İlki 1883 ve ikincisi 1899 yıllarında olmak üzere Karadağ Prensi Nikola, [[Sultan Abdülhamid]]'in davetlisi olarak [[İstanbul]]'a gelmiş, törenlerle karşılanarak şaşaalı gösterilerle ağırlanmıştır.
* [[II. Abdülhamid]] döneminde [[İstanbul]] [[Büyükçekmece]] başta olmak üzere [[Ereğli]] gibi yerlerde taş işçisi, kuyucu, maden işçisi, bekçilik vb. işlerde çalışan Karadağlıların sayısında artış görülmüştür.{{Kaynak belirt}} Bunun yanında [[İstanbul]]'daki okullarda bizzat [[II. Abdülhamid|Abdülhamid]]'in bursuyla okuyan Müslüman ve Hristiyan [[Karadağlılar (Slav)|Karadağlıların]] sayısı önemli bir seviyeye ulaşmıştır.
* Türkiye'de yaşayan [[Boşnaklar]]ın önemli bir kısmı 1910'lu yıllarda [[Karadağ]]'dan gelmiştir.
|-
! colspan="3" |[[Kuzey Makedonya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|North Macedonia}}
|
* [[Kuzey Makedonya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Üsküp]]'de büyükelçiliği, [[Manastır, Kuzey Makedonya|Manastır]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* İki ülke de [[NATO]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 503 milyon $'dır.<ref name="auto632">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/makedonya-cumhuriyeti-ekonomisi.tr.mfa | başlık = Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin Ekonomisi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120905043627/http://www.mfa.gov.tr/makedonya-cumhuriyeti-ekonomisi.tr.mfa | arşivtarihi = 5 Eylül 2012}}</ref>
* Türkiye'yi 2018'de 209,519 Makedon vatandaş ziyaret etmiştir.<ref name="auto632" />
* Kuzey Makedonya'da 80 bin civarı Türk yaşadığı ve 200 bin kişinin [[Kuzey Makedonya Türkleri|Makedonya Türkü]] olduğu tahmin edilmektedir.
* Türkiye'de 35 bin civarı [[Makedonlar|Makedon]] yaşadığı tahmin edilmektedir.
* Kuzey Makedonya'nın dış yatırımlardan sorumlu devlet bakanı Türk asıllı [[Elvin Hasan]]'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-makedonya-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Kuzey Makedonya ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120908022021/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-makedonya-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 8 Eylül 2012}}</ref>
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Üsküp]]'de merkezi bulunmaktadır.
* Türkiye'de [[YKS]]'nin düzenlediği üniversite sınavına giren öğrenciler, [[Uluslararası Balkan Üniversitesi]]'nde eğitim alabilmektedir.
* Türk firmalarının Kuzey Makedonya'daki yatırımları 1 milyar $'dan fazladır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://uskup.be.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/354185 | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı ÜSKÜP BÜYÜKELÇİLİĞİ | erişimtarihi = 13 Haziran 2021 | çalışma = uskup.be.mfa.gov.tr | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210614004242/http://uskup.be.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/354185 | arşivtarihi = 14 Haziran 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>
|
* [[Türkler]] ile [[Makedonlar]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun Balkanlar'a açılma politikası ile tanışmışlardır.
* Osmanlı 14. yüzyılda şu anki Makedonya bölgesini ele geçirmiştir ve bölge [[Balkan Savaşları]]'na kadar Osmanlılar'ın himayesi altında kalmıştır.
* Osmanlı İmparatorluğu döneminde bölge yoğun Türk göçü almıştır.
* Kuzey Makedonya'nın başkenti olan [[Üsküp]], Osmanlı İmparatorluğu karakteri kazanan bir şehirdir.
|-
! colspan="3" |[[Romanya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Romania}}
|
* [[Romanya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]] ve [[İzmir]]'de ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Bükreş]]'te büyükelçiliği, [[Köstence]]'de ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* İki ülke de [[KEİ]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] gibi örgütlere üyedir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2015'te 5.4 milyar $'dır.<ref name="auto662">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-romania.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Romania | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120928014952/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-romania.en.mfa | arşivtarihi = 28 Eylül 2012}}</ref>
* Türkiye'yi 2019'da 763,320 Rumen vatandaş ziyaret etti.<ref name="auto662" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Bükreş]]'te ve [[Köstence]]'de merkezi bulunmaktadır.
* [[Romanya Türkleri]], ülkede 32.000 civarı bir nüfusa sahiptir.
* Romanya'nın anayasasının 6. maddesine göre ülkedeki azınlıklar ([[Romanya Türkleri]] dahil) kendi dillerini konuşabilir ve eğitim alabilmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.mfa.gov.tr/-turkiye-romanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180226185018/http://www.mfa.gov.tr/-turkiye-romanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa |arşivtarihi=26 Şubat 2018 |ölüurl=hayır }}</ref>
|
* Türkler, Rumenler ile ilk defa [[Eflak Prensliği|Eflak]] prensi [[I. Vladislav]]'ın [[Osmanlılar]]'dan yardım istemesi ile tanışmıştır.
* [[I. Kosova Savaşı]]'nda [[Eflak Prensliği|Eflak]] prensi Mirça, Sırplara yardım etmiştir. Bunun üzerine [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]], Eflak üzerine Türk kuvvetlerini göndermiştir. Mirça, [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]]'in şehzadeleri arasındaki savaşlara karışmış, önce [[Musa Çelebi]]'ye daha sonra da [[Düzmece Mustafa]]'ya yardım etmiştir.
* 1417 yılında [[Çelebi Mehmet]], Eflak üzerine bir sefer düzenlemiş ve bu seferde Mirça'nın ordularını yenilgiye uğratmıştır. Bunun üzerine [[Eflak Prensliği]], [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ne vergi ödemek zorunda kalmış, böylelikle de Osmanlı hakimiyetine girmiştir.
* [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmet]] zamanındaki [[Eflak Prensliği|Eflak]] prensi [[III. Vlad]], Macarlar ile anlaşarak [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ne vergilerini ödememiştir. Hamza Paşa komutasındaki iki bin kişilik bir orduyu pusuya düşürerek öldürmüştür. [[Niğbolu]], [[Vidin]] ve [[Tuna]] kıyılarındaki şehirlere saldırıp bu şehirleri harap etmiştir. 1462 yılında [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmet]], [[Eflak Prensliği|Eflak]] üzerine bir sefer düzenlemiştir ve bölgeyi Osmanlı vasalı yapmıştır.
* 1878 yılındaki [[93 Harbi]]'ne kadar [[Eflak]] ve [[Boğdan]], Osmanlılar'ın himayesi altında kalmıştır ve Osmanlı İmparatorluğu bölgeyi kaybedince bölgede [[Romanya Prensliği]] kurulmuştur.
|-
! colspan="3" |[[Sırbistan-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Serbia}}
|
* [[Sırbistan]]'ın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Belgrad]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://belgrad.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Belgrade | website = belgrad.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170923163344/http://belgrad.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 23 Eylül 2017}}</ref>
* İki ülke de [[KEİ]], [[DTÖ]] ve [[CEFTA]] gibi örgütlere üyedir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi, 2015'te 731 milyon $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-serbia%20.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Serbia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201009104124/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-serbia%20.en.mfa | arşivtarihi = 9 Ekim 2020}}</ref>
* Türkiye'yi 2019 yılında 282,347 Sırp vatandaş ziyaret etti.
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Belgrad]]'da merkezi bulunmaktadır.
* Sırbistan’da 50’yi aşkın Türk şirketi faaliyet göstermekte olup, toplam Türk yatırımlarının tutarı yaklaşık 200 milyon $’dır.<ref name=":82">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sirbistan_siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Sırbistan ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081201122113/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sirbistan_siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Aralık 2008}}</ref>
* Türkiye’deki Sırp yatırımlarının tutarı yaklaşık 36 milyon $’dır.<ref name=":82" />
* Sırbistan ve Türkiye, çok değişken ilişkilere sahiptir.
|[[Dosya:Mustafa_Kemal_Ataturk_and_King_Alexander_I_of_Yugoslavia_1933.jpg|küçükresim|[[Mustafa Kemal Atatürk]] ve [[I. Aleksandar]]]]
* Bugünkü [[Sırbistan]] coğrafyası, [[I. Kosova Muharebesi|1389 Kosova Muharebesi]]'nden sonra yaklaşık beş yüzyıl boyunca [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] hakimiyetinde kaldı.
* [[Sırbistan Krallığı]], [[Berlin Kongresi|1878 Berlin Konferansı]]'ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını elde etti.
* Osmanlı İmparatorluğu, [[Romanya]] ve [[Yunanistan]] ile birlikte [[Sırbistan Krallığı|Sırbistan Krallığ]]ı'nı tanıyan ilk üç ülke arasında yer aldı.
* [[II. Dünya Savaşı]]nın ardından Türkiye, 1944 [[Tito-Subasiç Anlaşması]] ile kurulan [[Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti]]'ni tanıyan ilk ülkeler arasında yer aldı.
* [[1998-1999 Kosova Savaşı]] sırasında 25 Mart 1999 tarihinde [[Yugoslavya Federal Cumhuriyeti|Yugoslavya]], [[NATO]]'ya savaş ilan edip [[Birleşmiş Milletler]]'e de bildirince, NATO üyesi Türkiye de ülkeyle resmen savaşa girmiş oldu. Bu gelişme üzerine Türkiye'nin [[Belgrad]] Büyükelçisi Ali Ahmet Acet'le birlikte 19 kişilik elçilik kafilesi, elçilik binasını tahliye edip süresiz olarak bu ülkeyi terk etti. Ali Ahmet Acet ile büyükelçilik kafilesi aynı yılın temmuz ayında geri döndü.<ref>[http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ara.aspx?&ilkTar=01.01.1999&sonTar=30.06.2004&ekYayin=&drpSayfaNo=&araKelime=b%C3%BCy%C3%BCkel%C3%A7i%20ahmet%20acet&gelismisKelimeAynen=&gelismisKelimeHerhangi=&gelismisKelimeYakin=&gelismisKelimeHaric=&Siralama=RANK%20DESC&SayfaAdet=20&isAdv=true Demirel İran için devrede] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140102192857/http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Ara.aspx?&ilkTar=01.01.1999&sonTar=30.06.2004&ekYayin=&drpSayfaNo=&araKelime=b%C3%BCy%C3%BCkel%C3%A7i%20ahmet%20acet&gelismisKelimeAynen=&gelismisKelimeHerhangi=&gelismisKelimeYakin=&gelismisKelimeHaric=&Siralama=RANK%20DESC&SayfaAdet=20&isAdv=true|tarih=2 Ocak 2014}}, Milliyet, 31 Temmuz 1999.</ref>
* [[Kosova]]'nın 17 Şubat 2008'de aldığı bağımsızlık kararının ertesi gün [[Türkiye]] tarafından tanınmasıyla bağlantılı olarak ikili ilişkilerde yaşanan ciddi tıkanıklık, tarafların dikkatli tutumu sayesinde, çok kısa bir sürede tümüyle aşılabildi.
* Türkiye ve Sırbistan arasındaki ilişkiler, son dönemlerde en yükseğe ulaşmıştır. İki ülke de birbirlerini "komşu ülke" olarak görmekte ve uluslararası ilişkilere değer vermektedirler. Özellikle Türkiye'nin [[Bosna-Hersek]]-[[Sırbistan]] arasındaki sorunu çözerek yardımcı olmasıyla, bu yakınlaşma iyice artmıştır.<ref name="İlişkiler2">*{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/turkiye-sirbistan_siyasi-iliskileri-.tr.mfa|başlık=Türkiye - Sırbistan Siyasi İlişkileri|erişimtarihi=3 Ocak 2012|arşivtarihi=11 Temmuz 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140711083211/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-sirbistan_siyasi-iliskileri-.tr.mfa|ölüurl=hayır|yazar=Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı}} (3 Ocak 2012).</ref>
* Başbakan [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın 23 Ekim 2013 tarihinde Kosova'ya yaptığı ziyarette [[Kosova Demokratik Türk Partisi]]nin, [[Prizren]] şehir merkezinde düzenlediği mitingde yaptığı konuşmada "Türkiye Kosova, Kosova Türkiye'dir" sözleri<ref>[https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/243233--erdogan-prizrende-halka-hitap-etti Başbakan Erdoğan, Kosova'da birlik ve beraberlik mesajları vererek, "Türkiye Kosova, Kosova Türkiye'dir" dedi.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140102193938/https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/243233--erdogan-prizrende-halka-hitap-etti|tarih=2 Ocak 2014}}, Anadolu Ajansı, 23 Ekim 2013.</ref> iki ülke arasında gerginliğe neden oldu. Sırbistan Cumhurbaşkanı [[Tomislav Nikolić]] yayımladığı yazılı açıklamada, Başbakan Erdoğan'ın "Kosova Türkiye, Türkiye Kosova'dır" ifadelerinin ülkesini rahatsız ettiğini belirterek Türkiye'nin özür dilemesini beklediğini söyledi.<ref>[http://www.sabah.com.tr/Dunya/2013/10/27/sirbistandan-turkiyeye-kosova-tavri Sırbistan'dan Türkiye'ye Kosova tavrı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131201014728/http://www.sabah.com.tr/Dunya/2013/10/27/sirbistandan-turkiyeye-kosova-tavri|tarih=1 Aralık 2013}}, Sabah, 27 Ekim 2013.</ref>
* [[Sırbistan]]'ın başkenti [[Belgrad]], Osmanlı İmparatorluğu karakteri kazanan, [[Osmanlı mimarisi]] içeren bir şehirdir.
|-
! colspan="3" |[[Slovenya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Slovenia}}
|
* [[Slovenya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Ljubljana]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://ljubljana.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Ljubljana | website = ljubljana.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171024112329/http://ljubljana.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 24 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[Dünya Ticaret Örgütü|DTÖ]] gibi örgütlere üyedir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2015'te 1.15 milyar $'dır.<ref name="auto1552">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-slovenia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Slovenia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716150525/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-slovenia.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* Türkiye'yi 2019'da 50,414 Sloven vatandaş ziyaret etti.
* [[Slovenya]], [[Türkiye]]'nin [[Avrupa Birliği|AB]] üyeliğine destek vermektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-slovenya-siyasi-iliskileri|başlık=Türkiye - Slovenya siyasi ilişkileri|arşivengelli=evet|tarih=1 Ocak 2021}}</ref>
|
* 25 Haziran 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan eden [[Slovenya]], [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]] tarafından 6 Şubat 1992 de tanınmıştır.
* 25 Ağustos 2010 tarihi itibarıyla [[Slovenler|Sloven]] vatandaşlara vize muafiyeti hakkı verilmiştir.{{Kaynak belirt}}
|}

=== Doğu Avrupa ===
{| class="wikitable" style="width:100%; margin:auto;"
!Ülke
!Bilgiler
!Notlar
|-
! colspan="3" |[[Belarus-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Belarus}}
|
* [[Belarus]]'un [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.<ref name="auto119">{{Web kaynağı | url = http://minsk.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Minsk Büyükelçiliği | website = minsk.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171002174854/http://minsk.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 2 Ekim 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Minsk]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto119" />
* İki ülke de [[AGİT]] üyesidir.<ref>http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-political-relations-with-belarus.en.mfa {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190114210346/http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-political-relations-with-belarus.en.mfa |tarih=14 Ocak 2019 }} Turkish Ministry of Foreign Affairs about relations with Belarus</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 691 milyon $'dır.<ref name="auto92">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-belarus.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Belarus | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150111220939/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-belarus.en.mfa | arşivtarihi = 11 Ocak 2015}}</ref>
* 2019'da Türkiye'ye 258,419[[Belaruslular|Belaruslu]] vatandaş ziyaret etti.
|
* Türkiye, Belarus'un bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. Diplomatik ilişkiler 25 Mart 1992'de kuruldu.<ref name="mfa.gov.tr3">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-belarus.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Belarus|arşivtarihi=11 Ocak 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150111220939/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-belarus.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
* [[Recep Tayyip Erdoğan]], 11 Kasım 2016 tarihinde [[Minsk]]’e gerçekleştirdiği ziyarette iki ülke arasında 9 belge imzalanmıştır.<ref name=":1">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-belarus-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Türkiye%2C%20Belarus%27un%20bağımsızlığını%20tanıyan,temas%20ve%20ziyaretlerde%20artış%20kaydedilmiştir. | başlık = Türkiye-Belarus İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120211060340/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-belarus-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Türkiye%2C%20Belarus%27un%20bağımsızlığını%20tanıyan,temas%20ve%20ziyaretlerde%20artış%20kaydedilmiştir. | arşivtarihi = 11 Şubat 2012}}</ref>
* Belarus’ta faaliyet gösteren 50 Türk şirketinin bu ülkedeki toplam yatırımları 1,5 milyar dolar düzeyindedir.
*Türk müteahhitlik firmaları, Belarus’ta faaliyetlerine başladıkları 1991 yılından günümüze kadar 918 milyon dolar değerinde 46 proje üstlenmişlerdir.<ref name=":1" />
|-
! colspan="3" |[[Çek Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Czech Republic}}
|
* [[Çekya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Prag]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://prag.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy in Prague | website = prag.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170926175529/http://prag.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 26 Eylül 2017}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 3.65 milyar $'dır.<ref name="auto42">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-czech-republic.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and the Czech Republic | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716122804/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-czech-republic.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* 2019'da Türkiye'yi 311,359 [[Çek]] ziyaret etti.<ref name="auto42" />
|
* [[Çek Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri|Türk-Çek ilişkileri]], [[Çekoslovakya]]’yla 1924'te diplomatik ilişkilerin kuruluşundan bugüne kadar, ülkenin [[Çekoslovakya'nın İşgali|Almanya işgali]] altında bulunduğu 1939-1945 dönemindeki kesinti ve takip eden [[Soğuk Savaş]] yıllarının durağanlığı bir yana bırakılırsa, daima dostane olmuştur.<ref name=":210">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-cek-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Çek Cumhuriyeti İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081201121736/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-cek-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Aralık 2008}}</ref>
* [[Çekoslovakya]]'nın bölünmesinden sonra 1 Ocak 1993'te kurulan [[Çekya]], Türkiye tarafından aynı gün tanınmıştır.<ref name=":210" />
* [[Orta Avrupa]]'nın en eski üniversitesi olan [[Prag Üniversitesi|Charles Üniversitesi]]'nde çalışmalarına devam eden [[Türkoloji]] kürsüsü bulunur.{{Adn|[[Çek Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri]]}}
* [[Çekya]], [[Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci|Türkiye'nin AB üyelik sürecini]] desteklemektedir.<ref name=":210" />
|-
! colspan="3" |[[Estonya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Estonia}}
|
* [[Estonya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Tallinn]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://tallin.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Tallinn | website = tallin.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171006114001/http://tallin.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 6 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 312 milyon $'dır.<ref name="auto6">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-estonia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Estonia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160112022033/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-estonia.en.mfa | arşivtarihi = 12 Ocak 2016}}</ref>
* 2019'da Türkiye'yi 77,041[[Estonlar|Eston]] ziyaret etmiştir.<ref name="auto6" />
* Estonya'da 575 Türk yaşamaktadır.<ref name="auto6" />
|[[Dosya:Türgi_suursaadik_Eestis,_Süleyman_İnan_Özyıldız.jpg|sağ|küçükresim|Türkiye'nin Estonya büyükelçisi [[Süleyman İnan Özyıldız]] (sol), Estonya Başbakanı [[Jüri Ratas]] (sağ) ile görüşürken]]
* [[Mustafa Kemal Atatürk]]'ün özel emriyle yeni [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]]'nin 18. büyükelçiliği 1935'te [[Tallinn]]'de açıldı. Bu yakınlaşmanın sebeplerinden biri de, Estonların binlerce yıl önce Urallardan ötesinden çıkması ve konuştukları dilin Türk diliyle akrabalığı olup olmadığının araştırılması ve karşılıklı ilişkileri geliştirmekti.{{Adn|[[Estonya-Türkiye ilişkileri]]}}
* Türkiye 23 Ocak 1924 tarihinde [[Estonya|Estonya Cumhuriyeti]]'nin bağımsızlığını tanımıştır. Türkiye, Estonya'nın [[Sovyetler Birliği]] tarafından hukuka aykırı bir biçimde ilhak edilmesini tanımayan az sayıdaki ülkelerden biridir. Diğer bir ifadeyle, Türkiye hiçbir zaman Estonya'da [[Sovyetler Birliği]] yönetimini tanımamıştır. Sovyetler Birliği'nin [[Sovyetler Birliği'nin dağılması|dağılmasıyla]] tekrar bağımsızlığını elde etmiş ve iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 23 Ekim 1991 tarihinde yeniden kurulmuştur.{{Adn|[[Estonya-Türkiye ilişkileri]]}}
* Türkiye, tarihi ilişkileri nedeniyle [[Estonya]]'nın [[NATO]]'ya girmesinde en istekli ve kararlı ülkelerden biri olmuştur. Ayrıca ordusu yeni gelişmeye başlayan Estonya'ya Türkiye, askeri destek sağlamaktadır.{{Adn|[[Estonya-Türkiye ilişkileri]]}}
* Türkiye-Estonya parlamento grubu Haziran 2003'te Estonya Parlamentosu olan [[Riigikogu]]'da oluşturulmuştur.{{Adn|[[Estonya-Türkiye ilişkileri]]}}
* Estonya, [[Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci|Türkiye'nin AB üyeliğini]] desteklemektedir.{{Adn|[[Estonya-Türkiye ilişkileri]]}}
|-
! colspan="3" |[[Letonya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Latvia}}
|
* [[Letonya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Riga]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://riga.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Riga | website = riga.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180404025842/http://riga.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 4 Nisan 2018}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* Letonya'da 200 Türk yaşamaktadır.<ref name="auto159">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-latvia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Latvia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716150507/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-latvia.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 291 milyon $'dır.<ref name="auto159" />
* 2019'da Türkiye'yi 86,051 [[Letonlar|Leton]] ziyaret etmiştir.
|
* [[Türkiye]], Letonya'yı 1925 yılında tanımıştır. Baltıklarda ilk Türk Büyükelçiliği 1929 yılında [[Riga]]'da açıldı. 1944 yılında Sovyetler Birliği işgali ve ilhakı Türkiye tarafından tanınmamıştır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla 3 Eylül 1991 yılında [[Letonya]]'nın tekrar bağımsızlık kazanmasıyla ikili ilişkiler tekrar kurulmuştur.<ref name=":022">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-letonya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Dışişleri bakanlığı|arşivtarihi=24 Ekim 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141024143530/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-letonya-siyasi-iliskileri.tr.mfa}}</ref>
* Letonya'da iki [[Türkoloji]] bölümü bulunur. [[Cēsis|Cesis]] şehrinde Türk şehitliği bulunmaktadır. [[93 Harbi|1877-1878 Osmanlı-Rus savaşında]] yaralanan ve Ruslara esir düşen Türk askerlerinin bir bölümü o dönemde Rus toprağı olan bugünkü [[Letonya]] topraklarına götürülmüştür. Bunlardan bir kısmı Cesis'teki mezarlığa defnedildi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://letonyarehberi.com/kultur-turlari/cesis-turk-sehitligi/|başlık=Cesis Türk Şehitliği'nin hikayesi nedir?|erişimtarihi=24 Mayıs 2021|arşivtarihi=8 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170708044440/http://letonyarehberi.com/kultur-turlari/cesis-turk-sehitligi/|tarih=28 Haziran 2016|dil=Türkçe|çalışma=Letonya Rehberi}}</ref>
* Türkiye, [[Letonya]]'nın [[NATO]] üyeliğini desteklemiştir. Letonya'da [[Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci|Türkiye'nin AB üyeliğini]] desteklemektedir.{{Kaynak belirt}}
|-
! colspan="3" |[[Litvanya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Lithuania}}
|
* [[Litvanya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Vilnius]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://vilnius.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Vilnius | website = vilnius.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171017002058/http://vilnius.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 17 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 687 milyon $'dır.<ref name="auto151">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-lithuania.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Lithuania | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140528123753/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-lithuania.en.mfa | arşivtarihi = 28 Mayıs 2014}}</ref>
* 2019'da Türkiye'yi 229,704 Litvanyalı vatandaş ziyaret etmiştir.<ref name=":33">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-litvanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Litvanya İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110601234753/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-litvanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Haziran 2011}}</ref>
* Litvanya'da 475 Türk yaşamaktadır.<ref name=":33" />
|
* Türkiye 28 Temmuz 1922'de<ref name="auto32">Krickus, Richard. "Lithuania: Nationalism in the Modern Era." pp.&nbsp;157-81 in Ian Bremmer and Ray Taras, eds., Nations and Politics in the Soviet Successor States. New York: Cambridge University Press, 1993.</ref> Litvanya'yı resmî olarak tanıdı ve aynı gün Türkiye'nin [[Estonya]] Büyükelçisi de [[Litvanya]]'ya akredite oldu. [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'nin [[Estonya]], [[Letonya]] ve [[Litvanya|Litvanya'nın]] işgalini ve ilhakını takiben [[Tallinn]]'deki [[Türkiye|Türk]] Büyükelçiliği, 5 Eylül 1940'ta<ref>Bremmer, Ian, and Ray Taras, eds. Nations and Politics in the Soviet Successor States. New York: Cambridge University Press, 1993.</ref> kapatıldı. Ancak Türkiye, Litvanya'nın Sovyet ilhakını<ref name="auto2">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-lithuania.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Lithuania|arşivtarihi=28 Mayıs 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140528123753/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-lithuania.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref> hiçbir zaman tanımadı.
* [[Mihail Gorbaçov|Gorbaçev]]'in [[Ocak Olayları|Vilnius Katliamı]]'na izin verdiğinin ifşa edilmesinin<ref name="auto32" /> ardından Türkiye, Litvanya'nın bağımsızlığını tanımayı yeniledi ve<ref name="auto2" /> diplomatik ilişkilerini 3 Eylül 1991'de yeniden sağladı.
* Türkiye ile Litvanya arasındaki siyasi ilişkiler olumlu bir seyir izlemektedir. Türkiye’nin Litvanya’nın [[NATO]] üyeliğini, Litvanya’nın Türkiye’nin AB üyeliğini desteklemesi iki ülke arasında işbirliği ve görüş alışverişini hızla artırmıştır.<ref name=":33" />
* Türkiye, Litvanyalılar için en çok tercih edilen turizm ülkesi konumundadır. Litvanya’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı 2019 yılında 229.704 olmuştur.<ref name=":33" />
* Litvanya'da [[Türkçe]] dil dersleri, [[Vilnius Üniversitesi]] [[Filoloji]] Fakültesine bağlı Litvan Filolojisi Türkçe Bölümünde, [[Vilnius Üniversitesi]] Doğu Araştırmaları Merkezi Çağdaş Asya Çalışmaları Programı bünyesindeki Türkçe Bölümünde, Litvanya Eğitim Bilimleri Üniversitesinde ve Vytautas Didzioji (Kaunas) Üniversitesinde verilmektedir.<ref name=":33" />
|-
! colspan="3" |[[Moldova-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Moldova}}
|
* [[Moldova]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Kişinev]]'de büyükelçiliği, [[Komrat]]'ta ise konsolosluğu bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://kisinev.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Kişinev Büyükelçiliği | website = kisinev.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171017005150/http://kisinev.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 17 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke de [[Karadeniz Ekonomik İşbirliği]] üyesidir.
* İki ülkenin ticaret hacmi 2018'de 568 milyon $'dır.<ref name="auto47">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-moldova.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Moldova | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160625050456/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-moldova.en.mfa | arşivtarihi = 25 Haziran 2016}}</ref>
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nun [[Komrat]]'ta merkezi bulunmaktadır.
* [[Moldova]]'da 135.000'den fazla [[Gagavuz Türkleri|Gagavuz Türkü]]'nün yaşadığı [[Gagavuzya]] özerk cumhuriyeti bulunmaktadır.
* İki ülke arasında [[serbest ticaret]] anlaşması vardır.
|
* [[Osmanlı İmparatorluğu]] günümüz [[Moldova]] topraklarına 274 yıl boyunca hükmetmiştir.{{Adn|[[Eski Osmanlı topraklarında şu an bulunan devletler listesi]]}} Bölgenin adı [[Osmanlı İmparatorluğu]]

döneminde [[Besarabya]] olarak geçmiştir.{{Adn|[[Eski Osmanlı topraklarında şu an bulunan devletler listesi]]}}

* Türkiye'nin Moldova'daki yatırımları 300 milyon $ civarındadır.<ref name=":43">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-moldova-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Moldova İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081201121754/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-moldova-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Aralık 2008}}</ref>
* Türk müteahhit şirketleri Moldova’da değeri 518 milyon Dolar’a ulaşan 38 proje üstlenmiştir.<ref name=":43" />
|-
! colspan="3" |[[Polonya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Poland}}
|
* [[Polonya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Varşova]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://varsova.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Warsaw | website = varsova.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171001045639/http://varsova.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 1 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de, 6.45 milyar $'dır.<ref name="auto135">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/commercial-and-economic-relations-between-turkey-and-poland.en.mfa | başlık = Commercial and Economic Relations between Turkey and Poland | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190412201632/http://www.mfa.gov.tr/commercial-and-economic-relations-between-turkey-and-poland.en.mfa | arşivtarihi = 12 Nisan 2019}}</ref>
* 2018'de Türkiye'yi 880,839 [[Polonyalılar|Polonyalı]] ziyaret etmiştir.<ref name="auto135" />
|[[Dosya:Lech_and_erdogan.JPG|küçükresim|[[Erdoğan]] ve Polonya cumhurbaşkanı [[Lech Kaczyński]] İstanbul'da, 24 Ocak 2007]]
* [[Türkler]]in [[Polonyalılar]]la tarihe geçen ilk karşılaşmaları [[Avrupa Hun İmparatorluğu|Avrupa Hun]] ve [[Avrupa Avar İmparatorluğu|Avarların]] [[5. yüzyıl|5.]]-[[9. yüzyıl]]lar arasında Avrupa'ya yaptıkları istilalar sırasında olmuştur.
* Günümüzdeki anlamıyla [[Polonya-Türkiye ilişkileri|Türkiye-Polonya ilişkilerinin]] başlaması [[14. yüzyıl]]a rastlar. [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'nın, [[Balkanlar tarihi|Balkanlarda]] genişlemeye başladığı bu dönemde her ne kadar Osmanlı-Polonya orduları doğrudan doğruya karşı karşıya gelmediyse de [[Niğbolu Savaşı]], [[Kosova Savaşı]] ve [[Varna Savaşı]]'ndaki [[Haçlı Orduları|Haçlı ordularında]] çok sayıda Polonyalı asker bulunmaktaydı. Ancak Osmanlı Devletinin Polonya'yla doğrudan doğruya karşı karşıya gelmesi özellikle [[Mohaç Savaşı (1526)|Mohaç Savaşı]]'ndan sonra olmuştur. 
*[[Macaristan]]'ın büyük bir bölümünün Osmanlı'nın eline geçmesiyle Osmanlı, [[Polonyalılar]] ile komşu haline gelmiş, [[16. yüzyıl|16.]] ve [[17. yüzyıl]] her iki ülkenin de en güçlü düzeylerine eriştiği bir dönem olduğu için çok sayıda [[Osmanlı-Lehistan savaşları]]na sahne olmuştur.
* 1683 yılındaki [[II. Viyana Kuşatması]]'nda Lehistan ordusu çok önemli bir rol oynadı. [[Viyana]] düşmek üzereyken Lehistan kralı [[III. Jan Sobieski]], 75.000 kişilik bir orduyla Viyana'nın yardımına koştu. Böylece kuşatma başarısızlığa uğradı. Ancak bu tarihten sonra [[Lehistan Krallığı|Lehistan]] gitgide zayıfladı. Lehistan sayesinde Osmanlı egemenliğinden kurtulan Avrupalı devletler, bu zayıflıktan yararlanarak 1795 yılında Lehistan'ı kendi aralarında bölüştüler. [[18. yüzyıl]] boyunca [[Polonyalılar]] [[Rusya]], [[Almanya]] ve [[Avusturya]]'nın egemenliği altında yaşadılar. Osmanlı bu durumdan hiçbir zaman hoşnut kalmadı. Bağımsızlığını yitiren Polonyalılara yardım elini uzatan nadir ülkelerden biri oldu. Polonya'daki bağımsızlık hareketlerini desteklediler, Polonyalı göçmenlere kucak açtılar. Hatta [[İstanbul]] yakınlarında Polonyalılar için [[Polonezköy]] adında bir köy kuruldu. Bu köy günümüze kadar varlığını sürdürmektedir.
* Türkiye Cumhuriyeti'ni ilk tanıyan Avrupa devleti, [[Polonya Cumhuriyeti]]'dir
* [[II. Dünya Savaşı]] sırasında [[Nazi Almanyası]]'nın [[Türkiye]] büyükelçisi [[Franz von Papen]], [[Polonya]]'nın büyükelçilik binasını istemiştir ve dönemin cumhurbaşkanı [[İsmet İnönü]]; "Bizim, Polonya ile ananevi bir dostluğumuz var. Geçmişte, Polonya'nın taksimi zamanında, Türkiye Polonya Büyükelçisi'nin gelişi için 150 sene beklemiştir. Şimdi çok kısa bir müddet için Polonyalı dostlarımızı kıramam ve sizin bu talebinizi Türkiye katiyen yerine getirmez..." diye bir cevap vermiştir.
* Polonya Cumhurbaşkanı [[Andrzej Duda]], 2021 yılında yaptığı [[Türkiye]] ziyaretinde, [[Türkiye]]'den 24 adet [[silahlı insansız hava aracı]] alacağını açıklamıştır.<ref name=":032">{{Haber kaynağı|url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57218776|başlık=Polonya, Türkiye'den SİHA satın alan ilk NATO üyesi oluyor|erişimtarihi=31 Mayıs 2021|dil=Türkçe|çalışma=BBC News Türkçe|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210523180301/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57218776|arşivtarihi=23 Mayıs 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Bu anlaşma ile Türkiye, ilk defa [[NATO]] ve [[Avrupa Birliği]]'ne üye bir ülkeye [[Silahlı İnsansız Hava Aracı|SİHA]] satışı yapmış oldu.<ref name=":032" />
|-
! colspan="3" |[[Rusya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Russia}}
|
* [[Rusya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]], [[Antalya]] ve [[Trabzon]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Moskova]]'da büyükelçiliği, [[Kazan, Tataristan|Kazan]], [[Novorossiysk]] ve [[Sankt-Peterburg]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://stpetersburg.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı St. Petersburg Başkonsolosluğu | website = stpetersburg.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171019161645/http://stpetersburg.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 19 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke de [[BSEC]], [[G20]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 26.3 milyar $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-russian-federation.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and the Russian Federation | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161127194730/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-russian-federation.en.mfa | arşivtarihi = 27 Kasım 2016}}</ref>
* 2019'da Türkiye'yi 7.017.657 [[Ruslar|Rus]] ziyaret etmiştir.
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Kazan, Tataristan|Kazan]] ve [[Moskova]]'da merkezi bulunmaktadır.
|[[Dosya:Recep_Tayyip_Erdoğan_and_Vladimir_Putin_at_the_opening_ceremony_of_TurkStream_Pipeline.jpg|küçükresim|[[Türkiye cumhurbaşkanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]] ve [[Rusya devlet başkanı]] [[Vladimir Putin]] [[TürkAkım]] açılış töreninde, 19 Kasım 2018]]
* İki ülkenin ilişkileri ilk olarak [[Osmanlı İmparatorluğu]] ve [[Rus İmparatorluğu]] döneminde başlamıştır.
* 1686-1700 [[Osmanlı-Rus savaşları|Osmanlı-Rus Savaşı]], 1683-1699 [[Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları|Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşı]]’nın bir parçasıdır. [[II. Viyana Kuşatması]] sonrasında çok sayıda Avrupa ülkesi [[Osmanlı İmparatorluğu]]’na karşı birleşerek saldırıya geçti. 1686 yılında Rusya da [[Kutsal İttifak]] ülkelerine katıldı. 1687 ve 1689 yıllarında [[Kırım]]’a, 1695 ve 1696 yıllarında ise [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'ya ait olan [[Azak]]’a saldırıya geçtiler. Kırım’da başarılı olamayan Rusya, Azak’ı ele geçirmeyi başardı. Savaş 1700 yılında imzalanan anlaşmayla sona erdi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.bilmediginseylervar.com/sebepleri-ve-sonuclariyla-tarihteki-osmanli-rus-savaslari/|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=26 Haziran 2016|arşivtarihi=10 Ağustos 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160810063602/http://www.bilmediginseylervar.com/sebepleri-ve-sonuclariyla-tarihteki-osmanli-rus-savaslari/|ölüurl=evet}}</ref>
* 1700’deki [[İstanbul Antlaşması (1700)|İstanbul Antlaşması]] ile Ruslar [[İstanbul]]’da devamlı elçiliğe sahip oldu. [[Azak]], Rus hakimiyetine girdi, [[Ortodoks Kilisesi|Ortodoksların]] [[Kudüs]] haccı serbest bırakıldı. [[III. Ahmet]] dönemindeki [[Prut Savaşı]]ndan (1711) sonra yapılan [[Prut Antlaşması]] ile [[Azak]], Osmanlı'ya yeniden geçti. 1736’da Rusya, Azak’ı yine aldı, Kırım’a girdi. 1739’da [[Belgrad Antlaşması (1739)|Belgrad Antlaşması]] ile Azak, Rusların oldu. 1769’da Osmanlı Devleti [[Hotin]]’de yenildi, [[Eflak]] ve [[Boğdan]] Ruslara bırakıldı. Sonraki dönemde Osmanlı İmparatorluğu, Eflak ve Boğdan'ı yeniden topraklarına kattı. Ayrıca, [[Kuban Nehri]] ağzından Güneyde [[Bzıb Irmağı|Bzıb]] ağzına kadar uzanan [[Çerkesya]] kıyılarının denetimi, [[Anapa]] Kalesi ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçti.<ref>[[1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı]]</ref> Daha sonraları  1774'te [[Küçük Kaynarca Antlaşması]] ile Ruslar Kırım’ı aldı. Fakat 1853-1856 tarihi savaşlarında Osmanlı İmparatorluğu büyük bir saldırı başlatmış, Rusya'ya nota verilmişti. Fakat Ruslar, Osmanlı sınırlarına ufak çaplı saldırılar başlatması üzerine padişah, savaş ilan etti ve savaşta Osmanlı Devleti Kırım'ı geri aldı. Bu çatışmada 80.000 kişi ölmüş, 40.000 kişi yaralanmıştır. 100.000'i hastalıktan olmak üzere toplamda 220.000 Rus askeri ölmüştür.<ref>[[Kırım Savaşı]]</ref>[[Dosya:Erdogan,_Medvedev.jpeg|küçükresim|upright=0.91|Moskova'da 16 Mart 1921 tarihinde"[[Türkiye-SSCB dostluk ve tarafsızlık antlaşması]]"nı imzalayan [[Georgiy Çiçerin]] ve [[Ankara Hükûmeti]] temsilcisi Dışişleri Halk Komiseri [[Yusuf Kemal Tengirşenk]]'in Türkiye Devleti ve Rusya arasında dostluk ve kardeşlik antlaşmasının bir göstergesi olan antlaşma sırasında çekilen resim, [[Dimitri Medvedev]] tarafından Türkiye Başbakanı [[Recep Tayyip Erdoğan]]'a ziyareti sırasında hediye edilmiştir, 16 Mart 2011]]
*1792’de [[Yaş Antlaşması]] yapıldı ve 1798’de iki devlet ittifak oldu, ittifak 8 yıl sürdü. [[Akka]]’dan sonra ikinci ittifak 1805’te yapıldı. Ancak barış uzun sürmedi, 1806’da başlayan savaş, 1812’de [[Bükreş Antlaşması (1812)|Bükreş Antlaşması]] ile bitti.
* 1827’de Osmanlı donanması, [[Navarin Deniz Savaşı|Navarin]]'de [[Fransa]]-[[İngiltere]]-[[Rusya]] ittifakınca yakıldı. 1829’da Ruslar batıdan [[Edirne]]’ye, doğudan [[Erzurum]]’a kadar Osmanlı’yı kuşattı. [[Edirne Antlaşması (1829)|Edirne Antlaşması]] ile Osmanlı devleti, Balkanlar’da topraklarını kaybetti, [[Yunanistan]] bağımsız oldu.
* 1876’da [[Rus İmparatorluğu|Rusya]] savaş açtı, ikinci defa batıdan [[Edirne]]’ye, doğudan [[Erzurum]]’a girdi. [[Plevne]]’de [[Gazi Osman Paşa]] uzun süre direndikten sonra yenildi. 1878’de [[Edirne Antlaşması (1829)|Edirne Antlaşması]] ve üç ay sonra [[Ayastefanos Antlaşması|Ayastefanos (Yeşilköy) anlaşması]] ile Osmanlı topraklarını kaybetti. [[İngiltere]], Kıbrıs’ı aldı. [[Sırbistan]], [[Karadağ]] ve [[Romanya]] bağımsız oldu.
* [[Türk Kurtuluş Savaşı]]'nın başladığı dönemde [[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusya]] ile diplomatik ilişkiler geliştirildi.[[Türk Kurtuluş Savaşı|Kurtuluş Savaşı]]'nı silah yardımı gibi maddi düzeyde destekleyen [[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusyası]]'yla Batılı emperyalist devletlere karşı savaşım noktasında işbirliği yapıldı.<ref>[http://www.turkey.mid.ru/20-30gg_t.html Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçiliği internet sitesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170625045234/http://www.turkey.mid.ru/20-30gg_t.html|tarih=25 Haziran 2017}} 27 Ekim 2011 tarihinde erişilmiştir.</ref>
*Meclis'in açılmasından üç gün sonra [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]], [[Vladimir Lenin|Lenin]]'e bir mektup yazarak siyasi ve askeri nitelikli bağlaşmadan söz etti. Sovyet Dışişleri Bakanı [[Georgi Çiçerin|Çiçerin]] tarafından verilen yanıtlarda dostluk ve diplomatik ilişkinin kurulup geliştirilme dileği belirtildi.
*11 Mayıs 1920'de [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]], Moskova'ya Dışişleri Bakanı [[Bekir Sami Kunduh|Bekir Sami Bey]] başkanlığında bir heyet gönderdi. Moskova'daki görüşmeler sonucu iki ülke arasında Mart 1921'de bir Dostluk Antlaşması imzalandı. [[Kars]] ve [[Ardahan]] Türkiye'ye; [[Batum]] ise [[Sovyetler Birliği]]'ne bırakıldı.
* İki ülke arasındaki dostluk spor alanına da yansıdı. 1920'li yıllarda kurulan [[Sovyetler Birliği millî futbol takımı]] ilk maçını; yine aynı dönemde yeni kurulan [[Türkiye millî futbol takımı]] ile 16 Kasım 1924 yılında Moskova'da oynadı.
* [[II. Dünya Savaşı]] bittikten sonra Sovyetler, Türkiye’ye nota verdi. [[İstanbul Boğazı|Boğazlar]]’da üs ve doğudan toprak istedi. Bu sırada Türkiye savaşta tarafsız iken, savaş biterken [[Almanya]] ve [[Japonya]]’ya savaş ilan ederek Batı ittifakına girdi. 1952’de [[NATO]]’ya katılınca iki yıl sonra Sovyetler, isteklerinden vazgeçti. Sonrasında ise [[Soğuk Savaş]] başladı.
* [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]]ndan sonra Türkiye ve Rusya arasında [[müteahhitlik]]<ref>{{Web kaynağı|url=https://tr.sputniknews.com/ekonomi/201702161027244523-yurtdisi-muteahhitlik-gelirindeki-kayip-turizmin-iki-katini-buldu/|başlık=Yurt dışı müteahhitlik gelirindeki kayıp, turizmin 2 katını buldu|erişimtarihi=19 Şubat 2019|arşivtarihi=20 Şubat 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190220002949/https://tr.sputniknews.com/ekonomi/201702161027244523-yurtdisi-muteahhitlik-gelirindeki-kayip-turizmin-iki-katini-buldu/|tarih=16 Şubat 2017|ölüurl=evet|yayıncı=tr.sputniknews.com}}</ref> ve [[bavul ticareti]]<ref>{{Web kaynağı|url=http://havakargoturkiye.com/App_FileUpload/Files/Databank_GHlfc_mkirci.pdf|başlık=TÜRKİYE’DEKİ BAVUL TİCARETİ GELİŞMELER VE YENİ ALTERNATİFLER|erişimtarihi=19 Şubat 2019|arşivtarihi=4 Nisan 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180404031502/http://havakargoturkiye.com/App_FileUpload/Files/Databank_GHlfc_mkirci.pdf|tarih=2007|ölüurl=evet|yayıncı=havakargoturkiye.com|soyadı1=KIRCI|ad1=Murat}}</ref> gelişti. [[Sarp sınır kapısı]] açıldı. 1980'lerde başlayan doğalgaz anlaşmalarıyla Türkiye, Rusya'dan doğalgaz almaya başladı. [[Mavi Akım]] anlaşması yapıldı. Günümüzde Rusya'da 86.000 civarında [[Türkler|Türk]] yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/dunya/rusyadaki-turk-vatandaslarinin-sayisi-yuzde-11-azaldi-40042588|başlık=Rusya'daki Türk vatandaşlarının sayısı yüzde 11 azaldı|erişimtarihi=19 Şubat 2019|arşivtarihi=20 Şubat 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190220062852/http://www.hurriyet.com.tr/dunya/rusyadaki-turk-vatandaslarinin-sayisi-yuzde-11-azaldi-40042588|tarih=19 Ocak 2016|ölüurl=hayır|yayıncı=hurriyet.com.tr}}</ref> [[Türkiye]]'deki [[Ruslar|Rus]] sayısı ise 25.000 kadardır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.antalyahayat.com/haber/yabanci-nufus-adnks-2016-19218.html|başlık=YABANCI NÜFUS ADNKS 2016|erişimtarihi=19 Şubat 2019|arşivtarihi=20 Şubat 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190220062836/http://www.antalyahayat.com/haber/yabanci-nufus-adnks-2016-19218.html|tarih=3 Şubat 2017|ölüurl=evet|yayıncı=antalyahayat.com}}</ref>
* 18 Temmuz 2012 tarihinde [[Rusya devlet başkanı]] [[Vladimir Putin]] ve [[Türkiye başbakanı|Türkiye Başbakanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]], [[Kremlin]]'de görüştüler. Liderler ekonomik ilişkiler, nükleer enerji alanında ortak projeler ve buna ek olarak [[Suriye sorunu]]nu müzakere ettiler. Liderler, ortak basın toplantısında, görüşmelerle ilgili memnuniyetlerini dile getirdiler.


* [[Viktor Yanukoviç]] hükûmetinin devrilmesinden sonra başlayan protestolar sonucunda [[Kırım]] ve Doğu Ukrayna'daki Rus azınlık ayaklandı. Kırım, Rusya tarafından ilhak edilince[[Türkiye cumhurbaşkanı|Türkiye Cumhurbaşkanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]], Kırım'da tarihi haklarının bulunduğunu söyledi.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.turkrus.com/66986-erdogandan-rusyaya-mesajlar-xh.aspx |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160508194350/http://www.turkrus.com/66986-erdogandan-rusyaya-mesajlar-xh.aspx |arşivtarihi=8 Mayıs 2016 |ölüurl=hayır }}</ref> Özellikle [[2015 Rus Su-24 uçağının düşürülmesi|2015 Rus SU-24 uçağının düşürülmesinden]] sonra Türkiye, [[Ukrayna]]'ya açıkça destek olmaya başladı. [[Türkiye]] [[Ukrayna]]'ya hem politik hem de askeri alanda yardım etmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.mebnews.com/haber/905/turkiyeden-ukraynaya-askeri-destek.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160610161546/http://www.mebnews.com/haber/905/turkiyeden-ukraynaya-askeri-destek.html |arşivtarihi=10 Haziran 2016 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.yeniakit.com.tr/haber/turkiyeden-ukraynaya-kirim-destegi-134376.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160616191030/http://www.yeniakit.com.tr/haber/turkiyeden-ukraynaya-kirim-destegi-134376.html |arşivtarihi=16 Haziran 2016 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.sabah.com.tr/dunya/2016/02/12/turkiyeden-ukraynaya-kredi-destegi |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160815135955/http://www.sabah.com.tr/dunya/2016/02/12/turkiyeden-ukraynaya-kredi-destegi |arşivtarihi=15 Ağustos 2016 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.aksam.com.tr/ekonomi/turkiye-ukraynaya-c2yardim-elini-uzatiyor/haber-287783 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160610014949/http://www.aksam.com.tr/ekonomi/turkiye-ukraynaya-c2yardim-elini-uzatiyor/haber-287783 |arşivtarihi=10 Haziran 2016 |ölüurl=hayır }}</ref>
* [[Suriye]]'de devlet başkanı [[Beşar Esad]]'ın değişmesini isteyen Batılı devletler ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Özgür Suriye Ordusu]]na silah ve cephane yardımı yaparken, krizin çözümünde Türkiye Cumhuriyeti, [[Suriye]] hükûmetine karşı çıkarken<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.habervitrini.com/gundem/erdogan-esada-yuklendi-882193/|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=22 Ekim 2016|arşivtarihi=13 Eylül 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170913183308/http://www.habervitrini.com/gundem/erdogan-esada-yuklendi-882193/|ölüurl=evet}}</ref> [[Rusya]] ise [[Beşşar Esad|Esad]] yanlısı olduğunu beyan etmektedir.
* [[Türkiye]], 2011 yılında patlak veren [[Suriye İç Savaşı]] nedeniyle hava savunma sistemlerini güçlendirmek için bazı girişimlerde bulunmuştur. Bu çerçevede, [[NATO]]'ya başvuran Türkiye, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Almanya]] ve [[İspanya]] gibi müttefik ülkelerden geçici süreyle [[Patriot (füze)|Patriot]] füzelerini tedarik etmiştir.<ref>NATO'dan Patriot füzelerine onay. Erişim adresi http://www.aljazeera.com.tr/haber/natodan-patriot-fuzelerine-onay {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200111064633/http://www.aljazeera.com.tr/haber/natodan-patriot-fuzelerine-onay |tarih=11 Ocak 2020 }}</ref> Ancak daha sonra [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[Almanya]], Türkiye'ye konuşlandırdıkları [[MIM-104 Patriot|Patriot]]'ları geri çekti.<ref>Onuş, S. (2015, 18 Ağustos). ABD ve Almanya, Patriotlar'ı neden çekiyor? Erişim adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/08/150818_patriot_turkiye {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20151025113248/http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/08/150818_patriot_turkiye |tarih=25 Ekim 2015 }}</ref> Bunun üzerine Türkiye, ahiren üst düzey stratejik ilişkiler kurduğu [[Rusya]]'yla [[S-400]] hava savunma sisteminin tedarikine ilişkin anlaşma imzaladı.<ref>Ntv. (2017, 29 Aralık). Türkiye ile Rusya arasında S-400 anlaşması imzalandı. Erişim adresi https://www.ntv.com.tr/turkiye/turkiye-ile-rusya-arasinda-s-400-anlasmasi-imzalandi,rGJzdHMSW0qLGc0J-AEN1Q {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200131202649/https://www.ntv.com.tr/turkiye/turkiye-ile-rusya-arasinda-s-400-anlasmasi-imzalandi,rGJzdHMSW0qLGc0J-AEN1Q |tarih=31 Ocak 2020 }}</ref>
*Ekim 2019'da Rus devlet silah ihracatçısı [[Rosoboronexport]] Genel Müdürü [[Alexander Mikheev]], [[S-400]] hava savunma sisteminin [[Türkiye]]'ye tesliminin tamamlandığını açıkladı.<ref>S-400 deliveries to Turkey completed, new deal under discussion, Russia says. Erişim adresi https://www.dailysabah.com/defense/2019/10/23/s-400-deliveries-to-turkey-completed-new-deal-under-discussion-russia-says {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200131202646/https://www.dailysabah.com/defense/2019/10/23/s-400-deliveries-to-turkey-completed-new-deal-under-discussion-russia-says |tarih=31 Ocak 2020 }}</ref> [[S-400]] hava savunma sisteminin tedariki [[Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri|Türkiye-ABD ilişkilerinin]] bozulmasına neden oldu. Nitekim, 26 Kasım 2019'da [[ABD Dışişleri Bakanı]] [[Mike Pompeo]], Türkiye'nin [[S-400]] hava savunma sistemini test etmesine ilişkin olarak [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin ''"Türkiye'ye net bir şekilde, S-400 hava savunma sistemini tam olarak operasyonel hale getirmesini istemediğini ilettiğini"'' söyledi.<ref>S-400 - ABD Dışişleri Bakanı Pompeo: Türkiye'nin adımları kaygı verici - BBC News Türkçe. (2019, 26 Kasım). Erişim adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50565654 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20191127082656/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50565654 |tarih=27 Kasım 2019 }}</ref> [[Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı|Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı]], [[S-400]] hava savunma sistemin Nisan 2020'de faal hale getirilmesinin planlandığını açıkladı.<ref>Ankara: S-400 savunma sistemi Nisan 2020'de faal olacak. (2019, 15 Eylül). Erişim adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49706558 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20191024161030/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49706558 |tarih=24 Ekim 2019 }}</ref>
* [[Türkiye]] ile [[Rusya]]'nın enerji alanındaki işbirliği 2015 yılında başlatılan [[TürkAkım]] projesiyle daha da ileri bir boyuta taşınmıştır. Yıllık 31,5 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesi olan boru hattı 8 Ocak 2020'de açıldı.<ref>TürkAkım doğalgaz boru hattı açıldı. (2020, 8 Ocak). Erişim adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51033412 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200119064550/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51033412 |tarih=19 Ocak 2020 }}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Slovakya-Türkiye ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Slovakia}}
|
* [[Slovakya]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Bratislava]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://bratislava.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Bratislava | website = bratislava.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170923170234/http://bratislava.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 23 Eylül 2017}}</ref>
* İki ülke de [[OECD]], [[NATO]] ve [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 1.30 milyar $'dır.<ref name="auto442">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-slovakia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Slovakia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200728075455/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-slovakia.en.mfa | arşivtarihi = 28 Temmuz 2020}}</ref>
* 2019'da [[Türkiye]]'yi 207,108 [[Slovaklar|Slovak]] ziyaret etmiştir.<ref name="auto442" />
* Slovakya’da yaklaşık 650 Türk yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-slovakya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Slovakya Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20081201121816/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-slovakya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 1 Aralık 2008}}</ref>
|
* 1948 yılında<ref name="Bradley, J.F.N. Czechoslovakia 1971">Bradley, J.F.N. Czechoslovakia: A Short History. Edinburgh: [[Edinburgh University Press]], 1971.</ref> [[Çekoslovakya]] ile [[Türkiye]] arasındaki ilişkiler, Türk işletmelerinin sahip olduğu mülklerin kamulaştırılması<ref name="Bradley, J.F.N. Czechoslovakia 1971" /><ref name="Kosta, Jin 1985">Kosta, Jin. Neue Reformansätze im Wirtschaftssystem der CSSR. (Berichte des Bundesinstituts fur ostwissenschaftliche und internationale Studien, 21-1985.) Cologne: Bundesinstitut fur ostwissenschaftliche und internationale Studien, 1985.</ref> konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle hızla kötüleşti.<ref name="Bradley, J.F.N. Czechoslovakia 1971" />
* 1993 yılında Türkiye, hem [[Slovakya]]'yı hem de [[Çekya]]'yı ayrı ve bağımsız bir devlet olarak resmen tanıdı.<ref name="mfa.gov.tr22">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-slovakia.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Slovakia|arşivtarihi=28 Temmuz 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200728075455/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-slovakia.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref> Diplomatik ilişkiler ve [[Bratislava]]'daki Türk Büyükelçiliği 4 Ocak 1993'te kuruldu.<ref name="mfa.gov.tr22" />
* Slovakya ve Türkiye, güçlü diplomatik bağlara sahiptir ve Slovakya'nın [[NATO]] İttifakına katıldığı 2004 yılından bu yana askeri alanlarında işbirliği yapılmaktadır.<ref name="mfa.gov.tr3" />
|-
! colspan="3" |[[Türkiye-Ukrayna ilişkileri]]
|-
|{{bayrakülke|Ukraine}}
|
* [[Ukrayna]]'nın [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]] ve [[Antalya]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Kiev]]'de<ref>{{Web kaynağı | url = http://kiev.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Kyiv | website = kiev.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171001232145/http://kiev.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 1 Ekim 2017}}</ref> büyükelçiliği, [[Odessa]]'da ise konsolosluğu bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://odessa.be.mfa.gov.tr/ | başlık = Türkiye Cumhuriyeti Odessa Başkonsolosluğu | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|date=Aralık 2022 }}</ref>
* İki ülke de [[DTÖ]] üyesidir.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 4.8 milyar $'dır.<ref name="auto42" />
* 2019'da Türkiye'yi, 1.547.996 [[Ukraynalılar|Ukraynalı]] ziyaret etmiştir.<ref name="auto42" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün, [[Kiev]]'de merkezi bulunmaktadır.
|[[Dosya:Petro_Poroshenko_and_Recep_Tayyip_Erdoğan.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Petro_Poroshenko_and_Recep_Tayyip_Erdo%C4%9Fan.jpg|küçükresim|[[Ukrayna cumhurbaşkanı|Ukrayna Devlet Başkanı]] [[Petro Poroşenko|Petro Poroshenko]], [[Türkiye cumhurbaşkanı|Türkiye Cumhurbaşkanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]] ile [[İstanbul]]'da görüştü, 3 Kasım 2018]]

* [[Türkiye]] ile [[Ukrayna]]'nın tarih boyunca tarihî, coğrafî ve kültürel yakınlıkları oldu. İki ülke arası diplomatik ilişkiler 1990'larda Türkiye'nin, Ukrayna'nın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biri olmasıyla başladı.
* Türkiye ile Ukrayna arasındaki ilişkilerde [[Kırım Tatarları]]'nın da önemli bir rolü vardır.<ref name=":052">{{Web kaynağı |url=http://www.haberturk.com/dunya/haber/1207417-cumhurbaskani-erdogan-konusuyor |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=18 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160310014033/http://www.haberturk.com/dunya/haber/1207417-cumhurbaskani-erdogan-konusuyor |arşivtarihi=10 Mart 2016 |ölüurl=hayır }}</ref>
* [[Sovyetler Birliği'nin dağılması]] sonrasında Ukrayna'daki rejim değişikliği ile kurulan yeni Ukrayna devletini 16 Aralık 1991 tarihinde ilk tanıyan ülkelerden biri Türkiye Cumhuriyeti olmuş ve ikili ilişkiler olumlu seyretmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ukrayna-siyasi-iliskileri_.tr.mfa|başlık=Türkiye-Ukrayna Siyasi İlişkileri|erişimtarihi=22 Nisan 2019|arşivtarihi=22 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190422061701/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ukrayna-siyasi-iliskileri_.tr.mfa|ölüurl=hayır|yayımcı=Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|yıl=2011}}</ref> Bu dönemde, her iki tarafın da başta ticaret olmak üzere ikili ilişkileri geliştirme isteği ve iradesi artmıştır. 3 Aralık 1993 tarihinde onaylandıktan sonra, 3919 numaralı kanunun 8 Aralık 1993 tarihindeki 21782 sayılı [[T.C. Resmî Gazete|Resmî Gazete]] de yayımlanmasıyla yürürlüğe giren "Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması" ikili ilişkileri olumlu seyrini pekiştirmiştir.<ref name="kanunum">{{Web kaynağı|url=https://www.kanunum.com/files/3919-1-1.pdf|başlık=Türkiye Cumhuriyeti ile Ukrayna Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun|erişimtarihi=24 Nisan 2019|arşivtarihi=27 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190427112145/https://www.kanunum.com/files/3919-1-1.pdf|ölüurl=evet|biçim=PDF|sayfalar=32-35|yayımcı=[[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]|yıl=1993}}</ref>
* 2014 yılında [[Rusya]]'nın [[Ukrayna]]'ya bağlı olan [[Kırım]]ı işgal etmesi<ref>{{Web kaynağı|url=http://dunya.bugun.com.tr/natodan-flas-aciklama-haberi/996985|başlık=NATO'dan flaş açıklama|erişimtarihi=22 Şubat 2016|arşivtarihi=4 Aralık 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141204172636/http://dunya.bugun.com.tr/natodan-flas-aciklama-haberi/996985|ölüurl=evet|yayıncı=Bugün}}</ref> üzerine Türkiye taraflara itidal çağrısı yapmıştır. Daha sonra Ukrayna, Türkiye'den yardım istemiştir. Türkiye bu konuda hamleler yapmış,<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/03/140303_turkiye|başlık=Türkiye'nin Kırım'da savaş endişesi|arşivengelli=evet|tarih=3 Mart 2014|yayıncı=BB Türkçe|yazar=Serkan Demirtaş}}</ref> Rusya ile birebir görüşmeler yapılmış ve olumlu sonuçlar alınmıştır. Genel olarak Türkiye, Rusya'nın Kırım'a olan müdahalesini "işgal" şeklinde nitelendirmiştir. 2016 yılında Ukrayna devlet başkanı [[Petro Poroşenko]] ile Türkiye'de buluşan [[Recep Tayyip Erdoğan]], Kırım sorunu için: "Türkiye, Kırım'ın gayrimeşru ihlakını tanımamıştır, bundan sonra da tanımayacaktır." ifadelerini kullanmıştır.<ref name=":052"/>
* 2015 yılında sınır ihlali gerçekleştirdiği iddiasıyla [[Türk Hava Kuvvetleri]] tarafından [[2015 Rus Su-24 uçağının düşürülmesi|Rus Su-24 uçağının düşürülmesinin]] akabinde Rusya ve Türkiye arasında diplomatik ve ticari kriz yaşanmış, Rusya hükûmeti Türkiye'ye karşı ticari yaptırım uygulama kararı almış, Ukrayna hükûmeti ise yaşanan krizin ardından Türkiye'ye destek vermiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.milliyet.com.tr/ukrayna-dan-turkiye-ye-destek/dunya/detay/2156253/default.htm|başlık=Ukrayna'dan Türkiye'ye destek|erişimtarihi=22 Şubat 2016|arşivtarihi=8 Aralık 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151208185901/http://www.milliyet.com.tr/ukrayna-dan-turkiye-ye-destek/dunya/detay/2156253/default.htm|tarih=30 Kasım 2015|ölüurl=hayır|yayıncı=Milliyet}}</ref> Şubat 2016'da ise Ukrayna ve Türkiye ortak askerî araç ve silah üretimi konusunda anlaştı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.sabah.com.tr/gundem/2016/02/16/ukrayna-ile-turkiye-ortak-silah-uretecek|başlık=Ukrayna ile Türkiye ortak silah üretecek|erişimtarihi=22 Şubat 2016|arşivtarihi=10 Mart 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160310021113/http://www.sabah.com.tr/gundem/2016/02/16/ukrayna-ile-turkiye-ortak-silah-uretecek|tarih=16 Şubat 2016|ölüurl=evet|yayıncı=Sabah}}</ref>
|}

=== Afrika ===
[[Türkiye]] şu anda [[Afrika ülkeleri listesi|Afrika ülkelerine]] en çok yardım sağlayan ülkelerden birisidir.{{Kaynak belirt}} Özellikle Müslüman Afrika ülkelerinde sevilen bir ülkedir.<ref name=":02">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-afrika-iliskileri.tr.mfa | başlık = TÜRKİYE-AFRİKA İLİŞKİLERİ | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101006194848/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-afrika-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 6 Ekim 2010}}</ref>

==== Faaliyetler ====
[[Türkiye]] [[Afrika ülkeleri listesi|Afrika ülkelerindeki]] sorunları çözmek için "Afrika'nın sorunlarına Afrikalı çözümler" ilkesi ile hareket etmektedir.<ref name=":02" />

[[Türkiye]] Büyükelçiliklerin yanı sıra [[Afrika]]'da; [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]], [[Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı|AFAD]], [[Yunus Emre Enstitüsü]], [[Maarif Vakfı]], [[Türkiye Diyanet Vakfı]], [[Anadolu Ajansı]] ve [[Türk Hava Yolları]]'da faaliyet göstermektedir.<ref name=":02" />

1992 yılından, 2020 yılına kadar 13.119 Afrikalı öğrenci [[Türkiye]]'de [[lisans]], [[lisansüstü]] ve [[doktora]] eğitimi almıştır.<ref name=":02" />

===== Ticaret =====
[[Türkiye]]'nin, [[Afrika ülkeleri listesi|Afrika ülkeleri]] ile ticaret rakamları 2003 yılında 5,4 milyar $ seviyelerindeyken bu sayı 2020 itibarıyla 25,3 milyar $ bandına çıkmıştır.<ref name=":02" /> 2003 yılında [[Sahra Altı Afrika]] ülkeleri ticaret 1,35 milyar $ seviyelerindeyken 2020'den sonra bu sayı 10 milyar $'a çıkmıştır.<ref name=":02" />

===== 1970'ler =====
[[Türkiye]]'nin [[Sahraaltı Afrikası|Sahraaltı Afrika ülkelerine]] yönelik ilk açılımı 1978-79 yıllarında gerçekleşmiştir. Bu amaçla  [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Dışişleri Bakanlığı]]'nda Afrika işlerine bakacak bir daire kurulmuş ve ekonomik ilişkileri geliştirme ağırlıklı çalışmalara başlanmıştır.

[[Afrika ülkeleri listesi|Afrika ülkeleriyle]] ekonomik ilişkileri geliştirmek için kamu ve özel kesim temsilcilerinden oluşan bir heyet 12-18 Şubat 1979 tarihlerinde [[Nijerya]] ve [[Kenya]]'yı ziyaret etmiş, daha sonra da üç gruba ayrılarak [[Uganda]], [[Etiyopya]] ve [[Sudan]]'da temaslarda bulunmuştur. Aynı dönemde [[Tanzanya]] ve [[Somali]]'de büyükelçilikler açılmış, [[Zimbabwe]]'nin bağımsızlığı için mücadele eden örgütlere yardım sağlanmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/olaylar-ve-gorusler/afrika-acilim-politikasi-1717211|başlık=Afrika açılım politikası|erişimtarihi=27 Nisan 2020|arşivtarihi=16 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200516174353/https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/olaylar-ve-gorusler/afrika-acilim-politikasi-1717211|tarih=30 Ocak 2020|ölüurl=hayır|yayıncı=[[Cumhuriyet (gazete)|Cumhuriyet]]|yazar=Selçuk İncesu}}</ref>

===== 2000'ler =====
[[Türkiye]], 2002'de kurulan [[Afrika Birliği]]'nin, 2005 yılında gözlemci üyesi, 2008'de ise stratejik ortağı olmuştur.<ref name=":02" /><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.mfa.gov.tr/afrika-birligi.tr.mfa |başlık=Türkiye 2005 yılında Afrika Birliği gözlemci üye statüsünü elde etti |erişimtarihi=11 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160918234239/http://www.mfa.gov.tr/afrika-birligi.tr.mfa |arşivtarihi=18 Eylül 2016 |ölüurl=hayır }}</ref>

[[Türkiye'nin Afrika'ya açılma politikası]] 2013 yılına kadar başarılı şekilde sürdürülmüş ve [[Türkiye]] bu doğrultuda [[Afrika]] ortaklık politikasına başlamıştır.<ref name=":02" />{{Ayrıca bakınız|Afrika Birliği}}[[Türkiye]]'nin 2002 yılında 12 Afrika ülkesinde büyükelçiliği bulunurken bu sayı 2019'da 42'ye yükselmiştir.<ref name=":02" /> 2008 yılında [[Türkiye]]'de 10 Afrika ülkesinin büyükelçiliği bulunurken, 2019 yılında da bu sayı 36'ya çıkmıştır.<ref name=":02" /> Son olarak [[Sierra Leone]] [[Türkiye]]'de büyükelçilik açmıştır ve [[Ankara]]'daki büyükelçilik sayısı 37 olmuştur.<ref name=":02" />

==== Kuzey Afrika ülkeleri ====
{| class="wikitable"
!Ülke
!Bilgiler
!Notlar
|-
! colspan="3" |[[Cezayir-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{ALG}}
|
* [[Cezayir]]'in, [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da başkonsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Cezayir (şehir)|Cezayir]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de, 3,17 milyar $'dır.<ref name="auto14932">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-algeria.en.mfa | başlık = Turkey-Algeria Economic and Trade Relations | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110609070810/http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-algeria.en.mfa | arşivtarihi = 9 Haziran 2011}}</ref>
* 3 milyon [[Cezayir]] vatandaşının [[Cezayir Türkleri|Cezayir Türkü]] olduğu tahmin edilmektedir.
* 2017 yılında [[Türkiye]]'yi 213.333 [[Cezayirliler|Cezayirli]] vatandaş ziyaret etti.
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Cezayir (şehir)|Cezayir]]'de bir merkezi bulunmaktadır.<ref name=":92">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkiye-cezayir_siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Cezayir ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110513035804/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-cezayir_siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 13 Mayıs 2011}}</ref>
* [[Cezayir]], [[Türkiye]]'nin 4. Büyük doğalgaz tedarikçisidir.<ref name=":92" />
*
|
* [[Cezayir]], 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar, [[Cezayir-i Garp Eyaleti]] adıyla [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na bağlıydı.
* Türkiye-Cezayir arasındaki 500 yıllık dostluğun sembollerinden biri olan Cezayir'deki [[Ketchaoua Camii]], 2017 yılında Türk sermayesi ile restore edilmiştir. Restorasyon, Türkiye Başbakanı 
[[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın 2006 yılında [[Cezayir]] ziyareti sırasında imzalanan "Dostluk ve İşbirliği Anlaşması'na ilişkin projelerden biri olarak tarihe geçmiştir.
* [[Cezayir]] tarafının talebi üzerine başkent [[Cezayir]]’deki [[Keçiova Camii]]'ne ilaveten tarihi Kasaba mahallesindeki evlerin bir bölümünün ve Oran vilayetindeki Bey Sarayı ile Paşa Camii’nin
restorasyonunun da ülkemizce yapılması kararlaştırılmıştır.
* [[Cezayir]], [[Türkiye]]'ye bağımlı pozisyonda yer almaktadır. [[Türkiye]], [[Cezayir]]'i uluslararası alanda korumaktadır ve ülkeye yardım etmeye devam etmektedir.<ref name=":92" />
|-
! colspan="3" |[[Mısır-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Egypt}}
|
* [[Mısır]]'ın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da başkonsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Kahire]]'de<ref>{{Web kaynağı | url = http://kahire.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Embassy of Turkey in Cairo | website = kahire.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170921231403/http://kahire.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 21 Eylül 2017}}</ref> büyükelçiliği, [[İskenderiye]]'de başkonsolosluğu bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://iskenderiye.bk.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Consulate General in Alexandria | website = iskenderiye.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171009203906/http://iskenderiye.bk.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 9 Ekim 2017}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 5,25 milyar $'dır.<ref name="auto742">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-egypt.en.mfa | başlık = Turkey-Egypt Economic and Trade Relations | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110505095404/http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-egypt.en.mfa | arşivtarihi = 5 Mayıs 2011}}</ref>
* 2017 yılında [[Türkiye]]'yi 100.971 [[Mısır]]lı vatandaş ziyaret etti.<ref name="auto742" />
* [[Mısır]]'da 3.500 civarı [[Mısır Türkleri|Türk]] yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-misir_siyasi-iliskileri-.tr.mfa | başlık = Türkiye-Mısır ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120930023751/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-misir_siyasi-iliskileri-.tr.mfa | arşivtarihi = 30 Eylül 2012}}</ref>
* 1.5 milyon [[Mısır]] vatandaşının [[Mısır Türkleri|Mısır Türkü]] olduğu tahmin edilmektedir.
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Kahire]]'de bir merkezi bulunmaktadır.<ref name=":42">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-egypt.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Egypt | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130616214259/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-egypt.en.mfa | arşivtarihi = 16 Haziran 2013}}</ref>
|
* [[Osmanlı İmparatorluğu]], 1517 yılında [[Ridaniye Muharebesi]] sonrası, [[Mısır]] ve çevresindeki bölgelere hakim olan [[Memlûk Devleti]]'ni yıkmış ve [[Mısır]] coğrafyası [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun hakimiyetine geçmiştir.
* [[Osmanlı İmparatorluğu]], [[Memlûk Devleti]]'ni yıkarak haliefeliği almıştır.
* 1798 yılında [[Fransa]] eyalete çıkarma yapmıştır. 1805 yılında vali olan [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]] bağımsız olarak hareket etmeye başlamış 1833'te [[Konya]]'da 1839'da [[Nizip]]'te Osmanlı ordusunu mağlup
ettikten sonra 1841'de [[Kavalalılar Hanedanı]] tarafından yönetilecek olan, iç işlerinde serbest dış işlerinde [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ne bağlı [[Mısır Hidivliği]]'ni kurmuştur. Böylece [[Mısır Eyaleti]] ortadan kalkmıştır.
* [[İngiltere]] 1882'de [[Mısır]]'ı işgal etmiştir. Fakat, [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]], [[Mısır]]'daki egemenliğinden vazgeçmeyerek [[Mısır]] hükûmetini ve Hıdiv'i [[İngiltere]]'ye karşı savunmasız bırakmamış, en azından kolay lokma yapmamış,
1914 yılında [[I. Dünya Savaşı]]'nın başında İngiltere Mısır'ı ilhak ettiğini açıklamıştır. [[Lozan Antlaşması]]'nın 17. maddesinde "[[Türkiye]]'nin, [[Mısır]] ve [[Sudan]] üzerindeki bütün hak ve dayanaklarından feragatinin hükmü

5 Kasım 1914 tarihinden geçerlidir." hükmü yer almıştır.
* [[2013 Mısır askerî darbesi]]nin ardından iki ülke arasındaki ilişkiler gerginleşmiş ve iki ülkenin diplomatik ilişkileri maslahatgüzar seviyesine gerilemiştir. İlerleyen dönemlerde ise cumhurbaşkanı 
[[Recep Tayyip Erdoğan]] ve başbakan Binali Yıldırım, askerî müdahaleyi darbe olarak nitelendirmiştir. Erdoğan Sisi’yi “[[tiran]]” olarak nitelemiştir, [[Abdülfettah el-Sisi|Sisi]] ise "Türkiye içişlerimize karışmayı bırakmalı"

şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
|-
! colspan="3" |[[Libya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Libya}}
|
* [[Libya]]'in, [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da başkonsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Trablus]]'da<ref>{{Web kaynağı | url = http://trablus.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Turkish Embassy In Tripoli | website = trablus.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171020035340/http://trablus.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 20 Ekim 2017}}</ref> büyükelçiliği, [[Mısrata]]'da<ref name=":14">{{Web kaynağı | url = http://misurata.bk.mfa.gov.tr/Mission/ | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Consulate General of the Republic of Turkey in Misrata | website = misurata.bk.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170930222558/http://misurata.bk.mfa.gov.tr/Mission/ | arşivtarihi = 30 Eylül 2017}}</ref> başkonsolosluğu bulunmaktadır.<ref name=":14" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 1.87 milyar $'dır.<ref name="auto1052">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-libya.en.mfa | başlık = Turkey-Libya Economic and Trade Relations | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110609074029/http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-libya.en.mfa | arşivtarihi = 9 Haziran 2011}}</ref>
* 2018 yılında [[Türkiye]]'yi 188,312 [[Libyalı]] vatandaş ziyaret etti.<ref name="auto1052" />
* 1.4 milyon [[Libya]] vatandaşının [[Libya Türkleri|Libya Türkü]] olduğu tahmin edilmektedir.
* [[Türkiye]], [[Libya]]'daki iç sebeplerde, [[Libya]]'ya destek sağlamaktadır.
* İki ülke [[Akdeniz]]'de ortak hareket etmektedir.
|
* [[Osmanlı İmparatorluğu]], 16. yüzyılın ortalarında [[Libya]] kıyı bölgelerini fetih etmiştir.
* [[Osmanlı İmparatorluğu]]'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, [[Libya]] ve [[Türkiye]], diğer [[Arap devletleri]]yle
karşılaştırıldığında çok az da olsa bir [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] mirasını paylaşmaktadır.
* [[Trablusgarp Savaşı]]'ndan sonra (1911-1912), [[İtalya Krallığı]] Libya'yı fethederken Osmanlı İmparatorluğu Afrika'daki son toprak parçasını kaybetti.
* [[Muammer Kaddafi]]'nin 1974'te [[Kıbrıs Harekâtı|Türkiye'nin Kıbrıs harekâtı]] sırasında [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin [[Türkiye]]'ye silah ambargosu uygulandığından [[Türkiye]]'ye [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] yapımı uçaklarına yedek parça sağlamasına ve 
Türk eşyalarını almaya tercih edilmesinde karar vermiştir.
* [[Muammer Kaddafi]] birçok konuda [[Türkiye]]'nin lehine politika yönetse de [[Kürtler|Kürt]] bağımsızlığını desteklemiştir. Bu destekleme sonucunda [[Türkiye]]-[[Libya]] ilişkileri zarar görmüştür.
* Türkiye, [[Fransa cumhurbaşkanı]] [[Sarkozy]]'yi Libya halkının özgürleşmesi konusunda Fransız çıkarlarını sürdürmekle suçladı<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/24/turkey-france-clash-libya-campaign|başlık=Turkey and France clash over Libya air campaign|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=22 Eylül 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130922002848/https://www.theguardian.com/world/2011/mar/24/turkey-france-clash-libya-campaign|tarih=24 Mart 2011|ölüurl=hayır|ile=www.theguardian.com|ad=Ian|soyadı=Traynor}}</ref> ve 20 Mart'ta gözlemci bir tutum aldı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://en.trend.az/world/turkey/1848933.html|başlık=Turkey to make 'necessary contribution' to protect Libyan people|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=1 Şubat 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160201222049/https://en.trend.az/world/turkey/1848933.html|tarih=20 Mart 2011|ölüurl=evet|website=Trend.Az}}</ref> Türkiye, 2011 yılında Libya
ile ilişkileri kesen ilk ülkeler arasında yer aldı ve Kaddafi'ye görevi bırakmasını ve sürgüne gitmesini teklif etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-libya-turkey-idUSTRE7596K820110610|başlık=Turkey says offered Gaddafi "guarantee" to quit Libya|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=11 Nisan 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190411003412/https://www.reuters.com/article/us-libya-turkey-idUSTRE7596K820110610|tarih=10 Haziran 2011|ölüurl=hayır|yayıncı=|ile=www.reuters.com}}</ref> Kaddafi ise bunu reddetti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.france24.com/en/20110703-turkey-pledges-200-million-aid-libya-rebels-transitional-council-gaddafi|başlık=Turkey recognises Libyan rebels|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=10 Temmuz 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110710064412/https://www.france24.com/en/20110703-turkey-pledges-200-million-aid-libya-rebels-transitional-council-gaddafi|tarih=3 Temmuz 2011|ölüurl=hayır|website=France 24}}</ref>
* [[İkinci Libya İç Savaşı]]'nın patlak vermesiyle, Türkiye [[Trablus]]'taki [[BM]] tarafından tanınan [[Ulusal Mutabakat Hükûmeti]]'ni, [[Tobruk]]'taki [[Halife Hafter|Hafter]] yönetimindeki [[Temsilciler Meclisi (Libya)|Temsilciler Meclisi]]'ne karşı desteklemektedir. 
Hafter'in Türkiye karşıtı tutumu, Türkiye ile Tobruk hükûmeti arasında süren düşmanlığa katkıda bulunmuş, Türkiye de Trablus'taki hükûmete silah ve mühimmat taşımıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://english.alarabiya.net/en/News/north-africa/2018/11/14/Haftar-displeasure-over-Qatar-Turkey-on-display-at-Palermo.html|başlık=Haftar displeasure over Qatar, Turkey on display at Palermo|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=14 Kasım 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181114161932/http://english.alarabiya.net/en/News/north-africa/2018/11/14/Haftar-displeasure-over-Qatar-Turkey-on-display-at-Palermo.html|ölüurl=hayır|website=english.alarabiya.net}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://thearabweekly.com/haftar-accuses-turkey-violating-arms-embargo-libya|başlık=Haftar accuses Turkey of violating arms embargo on Libya - AW staff|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=23 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200323160357/https://thearabweekly.com/haftar-accuses-turkey-violating-arms-embargo-libya|ölüurl=evet|website=AW}}</ref>
* 2 Ocak 2020'de [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]], başkentte BM tarafından tanınan hükûmeti desteklemek için Libya'ya asker yerleştirme tasarısını onayladı. Mevzuat 325-184 oyla kabul edildi, ancak
konuşlandırmanın ayrıntıları miktar ve zamanlama açısından henüz açıklanmadı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/01/turkey-parliament-approves-military-deployment-libya-200102113511422.html|başlık=Turkey's parliament approves military deployment to Libya|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=2 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200102153117/https://www.aljazeera.com/news/2020/01/turkey-parliament-approves-military-deployment-libya-200102113511422.html|ölüurl=hayır|website=www.aljazeera.com}}</ref> 6 Ocak'ta Türk birlikleri Libya'ya gönderilmeye başladı.<ref name="BBC News 20202">{{Web kaynağı|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-51003034|başlık=Turkey deploys troops to bolster Libyan government|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=6 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200106011913/https://www.bbc.com/news/world-africa-51003034|tarih=6 Ocak 2020|ölüurl=hayır|website=BBC News}}</ref> 8 Ocak 2020'de Türkiye cumhurbaşkanları

Tayyip Erdoğan ve Hafter'i destekleyen [[Rusya devlet başkanı]] [[Vladimir Putin]] arasındaki görüşmelerden sonra, Türkiye ve [[Rusya]] Libya'daki tüm tarafları 12 Ocak gece yarısından itibaren ateşkes ilan etmeye çağırdı.<ref>{{haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-libya-security-turkey-russia-idUSKBN1Z7255|başlık=Turkey, Russia call for ceasefire in Libya on Jan 12|erişimtarihi=16 Haziran 2020|tarih=8 Ocak 2020|iş=Reuters|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200410080812/https://www.reuters.com/article/us-libya-security-turkey-russia-idUSKBN1Z7255|arşivtarihi=10 Nisan 2020|ölüurl=hayır}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Fas-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Morocco}}
|
* [[Fas]]'ın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da başkonsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Rabat]]'ta büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://rabat.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı Rabat Büyükelçiliği | website = rabat.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170929104135/http://rabat.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 29 Eylül 2017}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 2.71 milyar $'dır.<ref name="auto522">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-morocco.en.mfa | başlık = Turkey-Morocco Economic and Trade Relations | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110209094343/http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-morocco.en.mfa | arşivtarihi = 9 Şubat 2011}}</ref>
* 2017 yılında [[Türkiye]]'yi 114,155 [[Faslılar|Faslı]] vatandaş ziyaret etti.<ref name="auto522" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Rabat]]'ta bir merkezi bulunmaktadır.
* [[Fas]]’ta son yıllarda altyapı ihalelerini kazanan Türk firmalarının sayısı artmaktadır.<ref name=":102">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-fas_siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Fas ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120215182835/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-fas_siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 15 Şubat 2012}}</ref>
* Halihazırda [[Fas]]’ta faaliyet gösteren Türk firması sayısı 160 civarındadır.<ref name=":102" />
* [[Fas]]'da müteahhitlik faaliyetleri yöneten Türk firmalarının yatırımı 4,1 milyar $ civarındadır.<ref name=":102" />
|
[[Dosya:Lagos46_kopie.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Lagos46_kopie.jpg|küçükresim|Portekiz ordusunun kuşatılmasını tasvir eden [[Ksar el Kebir]] savaşı]][[null|bağlantı=|küçükresim]]
* 16. yüzyılda [[Portekiz]] ile karşılaşan [[Fas]]. O dönemde [[Osmanlı İmparatorluğu]] padişahı [[III. Murad]]'dan yardım istemiştir. Bu isteğe olumlu yanıt veren Murad; 10 bin yeniçeri 
ve 34 sahra topu ile [[Fas]]'a yardımda bulunmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/tr/dunya/osmanli-fas-ittifakinin-zaferiyle-sonuclanan-vadisseyl-savasi-fasta-anildi/1550410 | başlık = Osmanlı-Fas ittifakının zaferiyle sonuçlanan Vadisseyl Savaşı Fas'ta anıldı | erişimtarihi = 13 Haziran 2021 | çalışma = [[Anadolu Ajansı]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190806192056/https://www.aa.com.tr/tr/dunya/osmanli-fas-ittifakinin-zaferiyle-sonuclanan-vadisseyl-savasi-fasta-anildi/1550410 | arşivtarihi = 6 Ağustos 2019}}</ref>
* 1558'de [[Osmanlılar]], [[İspanyol İmparatorluğu]] ile [[Mostaganem Muharebesi]] yaşamıştır. Bu savaştan [[Osmanlılar]] kesin zafer ile ayrılarak [[Fas]]'a karşı üstünlük kurmuştur.
Savaştan sonra [[Fas]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na bağlı olarak varlığını sürdürmüştür.
|-
! colspan="3" |[[Tunus-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Tunisia}}
|
* [[Tunus]]'un, [[Ankara]]'da büyükelçiliği, [[İstanbul]]'da başkonsolosluğu bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin [[Tunus (şehir)|Tunus]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://tunus.be.mfa.gov.tr/Mission | başlık = T.C. Dışişleri Bakanlığı T.C. Tunus Büyükelçiliği | website = tunus.be.mfa.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170923162312/http://tunus.be.mfa.gov.tr/Mission | arşivtarihi = 23 Eylül 2017}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 1.10 milyar $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-tunisia.en.mfa | başlık = Turkey-Tunisia Economic and Trade Relations | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110609073951/http://www.mfa.gov.tr/turkey_s-commercial-and-economic-relations-with-tunisia.en.mfa | arşivtarihi = 9 Haziran 2011}}</ref>
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün [[Tunus (şehir)|Tunus]]'da bir merkezi bulunmaktadır.
|[[ملف:Turkish and Tunisian prime ministers.jpg|bağlantı=https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D9%81:Turkish_and_Tunisian_prime_ministers.jpg|küçükresim|[[Recep Tayyip Erdoğan]] ve [[Ali Larayedh]].]]
* [[Osmanlılar]], [[İspanya hükümdarları listesi|İspanya Kralı]] [[II. Felipe]]'nin [[Tunus]]'u topraklarına katmasını engellemek için [[İspanyol İmparatorluğu]]'nun 7.000 askerine karşı
100.000 asker ve 300 gemi ile 1574 yılında [[İspanyol İmparatorluğu|İspanyollar]] ile savaşmıştır ve kesin zafer ile ayrılarak [[Tunus]] topraklarını sınırlarına katmıştır.
* 1574'te son [[Hafsiler|Hafsi]] Hukümdarı [[İstanbul]]'a getirilerek öldürülmüştür.
* [[Tunus]], 1881 yılında [[Fransa|Fransızlar]] tarafından işgal edilene kadar [[Osmanlı İmparatorluğu]] hakimiyetinde kalmıştır.
* [[Türkiye]], [[Tunus]]'u ilk tanıyan devletlerden biridir.
|}

==== Sahra Altı Afrika ülkeleri ====
{| class="wikitable"
!Ülke
!Notlar
!Bilgiler
|-
! colspan="3" |[[Angola-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Angola}}
|
* [[Angola]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto772">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-angola.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Angola | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140313020422/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-angola.en.mfa | arşivtarihi = 13 Mart 2014}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Luanda]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto772" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 212 milyon $'dır.<ref name="auto772" />
|
* [[Angola]], bağımsızlığını ilan ettiği yıl [[Türkiye]], [[Angola]]'yı tanımıştır.<ref name="auto222">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-angola.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Angola|arşivtarihi=13 Mart 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140313020422/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-angola.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
* [[Türkiye]] tarafından Angolalı öğrencilere 1992’den bu yana [[Türkiye Bursu]] verilmektedir.<ref name="auto222" />
|-
! colspan="3" |[[Benin-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Benin}}
|
* [[Benin]]'in [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto192">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-benin.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Benin | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140311073108/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-benin.en.mfa | arşivtarihi = 11 Mart 2014}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Cotonou]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto192" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 142 milyon $'dır.<ref name="auto192" />
|
* İki ülke arasında Türkiye-Benin İş Konseyi kurulmuştur.<ref>{{Web kaynağı |url=https://deik.org.tr/turkiye-afrika-is-konseyleri-turkiye-benin-is-konseyi#kunye |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190308175011/http://www.deik.org.tr/turkiye-afrika-is-konseyleri-turkiye-benin-is-konseyi#kunye |arşivtarihi=8 Mart 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>
* İki ülkenin meclisleri arasında imzalanan bir anlaşmayla ''Türkiye - Benin Parlamentolar Arası Dostluk Grubu'' kurulmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/dostluk_gruplari.ulkeler?pUlkeNo=242&pTip=6|erişimtarihi=16 Ocak 2024|çalışma=[[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]|başlık=Türkiye - Benin Parlamentolar Arası Dostluk Grubu}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Botsvana-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Botswana}}
|
* [[Botsvana]]'nın [[Birleşmiş Milletler|BM]] [[Cenevre]] Ofisi'ndeki Daimi Temsilciliği de [[Türkiye]]'ye akredite edilmiştir.
* [[Türkiye]]'nin, [[Gaborone]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto902">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-botswana.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Botswana | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151021/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-botswana.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2020'da 5 milyon $'dur.<ref name=":11">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-botsvana-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Bostvana ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716162256/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-botsvana-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
|
* Türkiye, 2009 yılından beri Botsvana öğrencilerine burs vermektedir. 2012'de 13 öğrenci [[Türkiye]]'de eğitim görmüştür.<ref name=":11" /><ref name="auto12">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-botswana.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Botswana|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160716151021/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-botswana.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Burkina Faso-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Burkina Faso}}
|
* [[Burkina Faso]]'nun, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto272">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-burkina-faso.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Burkina Faso | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190925072729/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-burkina-faso.en.mfa | arşivtarihi = 25 Eylül 2019}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Ouagadougou]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto272" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 52.2 milyon $'dır.<ref name="auto272" />
|
* Türkiye, [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] ve [[Türk Kızılay]]ı aracılığıyla sağlık, gıda, eğitim, bilim, ulaşım gibi çeşitli alanlarda Burkina Faso’ya kalkınma yardımlarında bulunmaktadır.
* İki ülke arasında vize muafiyeti anlaşması vardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-burkina-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Burkina Faso ilişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120214211246/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-burkina-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 14 Şubat 2012}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Burundi-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Burundi}}
|
* [[Burundi]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1152">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-burundi.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Burundi | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151023/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-burundi.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Bujumbura]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1152" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 3.1 milyon $'dır.<ref name="auto1152" />
|
* [[Soğuk Savaş]] döneminde, özellikle 1960'lı yıllarda, [[Türkiye]] ile [[Burundi]] arasındaki ikili ilişkiler, [[Burundi]]'nin [[Komünizm|komünist]] [[Çin]] ile olan ilişkileri hasebiyle soğudu.
Ancak kısa bir süre sonra ilişkiler normale dönmüştür.<ref name="Burundi 1973 pp.&nbsp;482">“L’Engrenage de la Violence au Burundi.” Revue Française d’Études Politiques Africaines 9 (July 1973): pp.&nbsp;48-69.</ref>
* 1972'de [[Burundi]]'deki [[Tutsiler|Tutsi]] ağırlıklı hükûmet ve ordu tarafından ülkedeki [[Hutular]]a karşı işlenen [[Ikiza|katliamın]] akabinde ilişkiler tekrar kötüleşti.<ref name="Burundi 1973 pp.&nbsp;482"/><ref>Morris, Roger, et al. Passing By: The United States and the Genocide in Burundi, 1972. Washington, D.C.: Carnegie Endowment for International Peace, 1993.</ref>
* 2000 yılında, Türk diplomatik misyonlarının [[Arusha Barış Mutabakatı]]'nı güçlü bir şekilde desteklemesiyle ikili ilişkiler yeniden canlandı.<ref>Mpozagara, Gabriel. La République du Burundi. Paris: Éditions Berger-Levrault, 2009.</ref>
* Türkiye, Burundi'den kahve ithal etmektedir. Ayrıca Türkiye çeşitli uluslararası yardım programlarıyla Burundi'ye destek sağlamaktadır.<ref name="Gildea">Gildea, R. Y., and A. Taylor. “Rwanda and Burundi.” Focus 13, no. 6 (February 1993).</ref>
|-
! colspan="3" |[[Kamerun-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Cameroon}}
|
* [[Kamerun]]'un, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.
* [[Türkiye]]'nin, [[Yaoundé]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 205 milyon $'dır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-cameroon.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Cameroon | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151026/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-cameroon.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
|
* Kamerun’da TMV’nin okullarında eğitim verilmektedir.
* [[Türkiye Bursları]] kapsamında Kamerunlu öğrencilere burs verilmektedir.
|-
! colspan="3" |[[Yeşil Burun Adaları-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Cape Verde}}
|
* [[Türkiye]]'nin [[Dakar]]'daki [[Senegal]] Büyükelçisi de [[Yeşil Burun Adaları]]'na akreditedir.<ref name="auto1572">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-cape-verde.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Cape Verde | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151028/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-cape-verde.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 9.5 milyon $'dır.<ref name="auto1572" />
|
* İki ülkenin ilişkileri pek gelişmemiştir.
|-
! colspan="3" |[[Orta Afrika Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Central African Republic}}
|
* [[Orta Afrika Cumhuriyeti]]'nin, [[İstanbul]]'da fahri konsolosluğu bulunmaktadır.<ref name="auto512">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-central-african-republic.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and the Central African Republic | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140527094424/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-central-african-republic.en.mfa | arşivtarihi = 27 Mayıs 2014}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Yaoundé|Yaoundé']]deki [[Kamerun]] Büyükelçisi de [[Orta Afrika Cumhuriyeti]]'ne akreditedir.<ref name="auto512" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019 'da 5.81 milyon $'dır.<ref name="auto512" />
|
* [[Türkiye]], [[Orta Afrika Cumhuriyeti|OAC]]’ye yönelik olarak başta [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]], [[Kızılay]], [[Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı|AFAD]], [[Türkiye Diyanet Vakfı]] ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarımız aracılığıyla olmak üzere çok sayıda insani yardım, bağış, altyapı restorasyonu, kira desteği gibi yardım faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.<ref name=":14" />
* 1992 yılından bu yana [[Türkiye Bursları]] kapsamında [[Türkiye]]'de [[Orta Afrika Cumhuriyeti|OAC]]’den öğrencilere eğitim imkanı sağlanmaktadır.<ref name=":14" />
* [[Türkiye]], OAC'de camileri ve hastaneleri yenilemektedir.<ref name=":14" />
|-
! colspan="3" |[[Çad-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Chad}}
|
* [[Çad]]'ın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto532">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-chad.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Chad | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151033/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-chad.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[N'Djamena]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto532" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 72.4 milyon $'dır.<ref name="auto532" />
* [[Türkiye]] hükûmeti, [[Çad]]lı öğrencilere [[Türkiye Bursu]] vermektedir.
|
* [[Türkler]] ve [[Çadlılar]]'ın ilişkilerinin başlangıcı [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun 18. yüzyıllarına dayanır.
* [[Osmanlı İmparatorluğu]], 18 yüzyılda, [[Çad]] bölgesindeki [[Müslüman]] nüfusa askeri eğitim verme amaçlı birlik göndermiştir. Bu bölgeye giden birliklerden bazı askerleri geri dönmemiştir. Bu sebepten dolayı şu anda kendini [[Osmanlı]] torunu olarak tanımlayan [[Çad]] vatandaşları vardır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.zaman.com.tr/dunya_cadda-osmanli-izleri_1332605.html|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=6 Ocak 2015|arşivtarihi=19 Ocak 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160119042928/http://www.zaman.com.tr/dunya_cadda-osmanli-izleri_1332605.html|ölüurl=evet}}</ref>
* [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]], [[Fizan]] Sancağı ve [[Trablusgarp]] Eyaleti'ne bağlı olarak sahraaltı Afrika ile ilişkilerini sürdürmüştür.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.isam.org.tr/documents%5C_dosyalar%5C_pdfler%5Cislam_arastirmalari_dergisi%5Csayi04%5C069_104.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160206222542/http://www.isam.org.tr/documents%5C_dosyalar%5C_pdfler%5Cislam_arastirmalari_dergisi%5Csayi04%5C069_104.pdf |arşivtarihi=6 Şubat 2016 |ölüurl=hayır }}</ref>
* 19. yüzyıl ortalarında  [[Sudan]] ve [[Uganda]] toprakları [[Mısır Eyaleti|Mısır]] valileri tarafından ele geçirilmişti. Diğer taraftan [[Trablusgarp Eyaleti|Trablusgarp]]'tan güneye doğru [[Çad Gölü]] havzasına kadar gidilerek [[Nijer]] ve [[Çad]] üzerinde hâkimiyet kurulmaya çalışılmıştı.<ref name=":15">{{Web kaynağı|url=http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuturkiyat/article/view/1023015992|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=6 Ocak 2015|arşivtarihi=12 Nisan 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150412234339/http://journals.istanbul.edu.tr/iuturkiyat/article/view/1023015992|ölüurl=evet}}</ref>
* [[Çad]] bağımsızlığını ilan ettiği yıl [[Türkiye]], [[Çad]]'ı tanımıştır.
|-
! colspan="3" |[[Komorlar-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Comoros}}
|
* [[Komorlar|Komorlar'ın]] [[Kahire]]'deki [[Mısır]] Büyükelçisi de [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto1162">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-comoros%20.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and the Comoros | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151036/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-comoros%20.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Antananarivo]]'daki [[Madagaskar]] büyükelçisi de [[Komorlar]]'a akreditedir.<ref name="auto1162" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 21 milyon $'dır.<ref name="auto1162" />
|
* [[Türkiye]], [[Komorlar]]'ın, balıkçlık altyapısının geliştirilmesi ve otoyollarının güçlendirilmesi<ref name="auto23">Charpantier, Jean. "Le regime d'Ali Soilih Moroni, 1975-1978: Analyse structurelle (troisième partie)," Le mois en Afrique: Etudes politiques, économiques et sociologiques africaines [Paris], Nos. 223-224, 1984, pp.&nbsp;29-47.</ref> için en çok yardımı sağlayan üçüncü ülkedir.<ref name="auto13">Ostheimer, John M. "Political Development in Comoros," African Review [Dar-es-Salaam], 3, No. 3, 2003, pp.&nbsp;491-506.</ref>
* [[Türkiye]], [[Moroni]]'deki [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] koordinasyon ofisi aracılığıyla [[Komorlar]]'a kalkınma desteği ve teknik yardım sağlamaktadır.
* İki ülke, Komorlu genç diplomatların [[Türkiye]]'de eğitim almasına izin veren bir eğitim anlaşması imzaladı.<ref name="auto">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-comoros%20.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and the Comoros|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160716151036/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-comoros%20.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
* [[Türkiye]], [[Komorlar|Komor Adaları]]'ndan 127 öğrenciye [[Türkiye]]'deki lisans derecelerine finansman sağlayan [[Türkiye Bursları]]'nı sağlamıştır.
|-
! colspan="3" |[[Kongo Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Congo}}
|
* [[Kongo Cumhuriyeti]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunaktadır.<ref name="auto1252">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-congo.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Congo | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201015005020/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-congo.en.mfa | arşivtarihi = 15 Ekim 2020}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Brazzaville]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1252" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 57 milyon $'dır.<ref name="auto1252" />
|
* [[Türkiye]], [[Kongo Cumhuriyeti]]'ni bağımsızlığını ilan ettiği yıl tanımıştır.
* 2018'de faaliyete giren [[İstanbul Havalimanı]]'nın açılışına [[Kongo Cumhuriyeti]] başkan yardımcısı katılım sağlamıştır.<ref name=":16">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kongo-demoktratik-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye-Kongo Demokratik Cumhuriyeti İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160625015230/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kongo-demoktratik-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 25 Haziran 2016}}</ref>
* [[Maarif Vakfı]], [[Kongo Cumhuriyeti]]'nde eğitim ve öğretim faaliyetlerinde bulunmaktadır.<ref name=":16" />
* [[Türkiye]] [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla çeşitli alanlarda [[Kongo Cumhuriyeti]]'ne kalkınma yardımlarında bulunmaktadır.<ref name=":16" />
* [[Türkiye]] tarafından [[Kongo Cumhuriyeti]] öğrencilerine 1992’den bu yana [[Türkiye Bursu]] verilmektedir.<ref name=":16" />
|-
! colspan="3" |[[Fildişi Sahili-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{Bayrakülke|nation=Fildişi Sahili}}
|
* [[Fildişi Sahili]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1422">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-cote.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Côte d’Ivoire | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150422033328/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-cote.en.mfa | arşivtarihi = 22 Nisan 2015}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Abidjan]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1422" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 410 milyon $'dır.<ref name="auto1422" />
|
* 2016 yılında [[Fildişi Sahili]] ve [[Türkiye]] arasında eğitim, güvenlik, ekonomi, teknoloji ve kalkınma alanlarında dokuz belge imzalanmıştır.<ref name=":17">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-fildisi-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Fildişi Sahili İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160306192337/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-fildisi-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 6 Mart 2016}}</ref>
* [[Türkiye]] ile [[Fildişi Sahili]] arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin ahdi temelini 2005 yılında imzalanan Ticaret Anlaşması ile Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması oluşturmaktadır.<ref name=":17" />
* [[Fildişi Sahili]], [[Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı]] tarafından 2018-2019 dönemi için öncelikli ülkelerden biri olarak seçilmiştir.<ref name=":17" />
* [[Türkiye]] [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla sağlık, gıda, eğitim, bilim, ulaşım gibi çeşitli alanlarda [[Fildişi Sahili]]’ne kalkınma yardımlarında bulunmaktadır.<ref name=":17" />
* [[Türkiye Bursları]] kapsamında 1992 yılından bu yana Fildişili öğrencilere burs verilmektedir.<ref name=":17" />
* [[Türkiye Maarif Vakfı]]'nın, [[Fildişi Sahili]]'nde bir okullu bulunmaktadır.<ref name=":17" />
|-
! colspan="3" |[[Kongo Demokratik Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Democratic Republic of Congo}}
|
* [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto302">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-democratic-republic-of-congo.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and the Democratic Republic of Congo | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151041/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-democratic-republic-of-congo.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Kinşasa]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto302" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 54.7 milyon $'dır.<ref name="auto302" />
|
* [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti]] bağımsızlığını ilan etmesinin ardından [[Türkiye]], [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti|Demokratik Kongo Cumhuriyeti]] ile diplomatik ilişkiler kuran ilk ülkelerden birisi olmuştur.<ref name="Mabiala Mantuba-Ngoma 2004 pp.&nbsp;12">Mabiala Mantuba-Ngoma, P. “La nouvelle histoire du Congo. Mélanges eurafricains offerts à Frans Bontinck, C.I.C.M.” Cahiers Africains 65–66–67 (2004), pp.&nbsp;1–365.</ref>
* [[Türkiye]], [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla 137 milyon $ tutarında ekonomik yardım için birçok program başlatmıştır.<ref name="Mabiala Mantuba-Ngoma 2004 pp.&nbsp;12"/>
* [[Türkiye Maarif Vakfı]]'nın, [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti]]'nde okulları vardır.<ref name="mfa.gov.tr">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-democratic-republic-of-congo.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and the Democratic Republic of Congo|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160716151041/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-democratic-republic-of-congo.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Cibuti-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Djibouti}}
|
* [[Cibuti]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto872">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-djibouti.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Djibouti | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141129130017/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-djibouti.en.mfa | arşivtarihi = 29 Kasım 2014}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Cibuti (şehir)|Cibuti]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto872" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 252 milyon $'dır.<ref name="auto872" />
* İki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ve ticari ilişkiler her geçen yıl gelişmektedir.<ref name=":18">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-cibuti-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Türkiye-Cibuti%20arasındaki%20diplomatik%20ilişkiler,ilişkiler%20her%20geçen%20yıl%20gelişmektedir. | başlık = Türkiye - Cibuti Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141002101400/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-cibuti-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Türkiye-Cibuti%20arasındaki%20diplomatik%20ilişkiler,ilişkiler%20her%20geçen%20yıl%20gelişmektedir. | arşivtarihi = 2 Ekim 2014}}</ref>
|
* [[Cibuti]] 16. yüzyılda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] Egemenliğine geçti ve [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlının]] bir Eyaleti olan [[Habeş Eyaleti]] sınırlarına dahil edildi. Eyalet bugünkü [[Eritre]] ve [[Cibuti]]’nin tamamıyla [[Somali]] ve [[Etiyopya]]’nın kuzey bölgelerini kapsıyordu
* 330 yıl [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] Egemenliğinde olan bölge 1885 yılında [[Eski Osmanlı topraklarında şu an bulunan devletler listesi|Osmanlı Toprakları]] olmaktan çıktı.
* İki ülke arasındaki ilk resmî diplomatik ilişkiler [[Cibuti]]'nin 1977'de [[Fransa]]'dan bağımsızlığını ilan etmesiyle başlamıştır.<ref name=":02" />
* Kasım 2019'da [[Türkiye Diyanet Vakfı]] tarafından yaptırılan "[[Cibuti 2. Abdülhamid Han Camii]]" resmî bir törenle açıldı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/dunya/sentop-cibuti-2-abdulhamid-han-camisini-acti/1659357|başlık=Şentop, Cibuti 2. Abdülhamid Han Camisi'ni açtı|erişimtarihi=26 Mayıs 2021|arşivtarihi=30 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191130190722/https://www.aa.com.tr/tr/dunya/sentop-cibuti-2-abdulhamid-han-camisini-acti/1659357|çalışma=www.aa.com.tr}}</ref>
* [[Türkiye Bursları]] kapsamında [[Cibuti]]’ye yüksek öğrenim bursları tahsis edilmektedir. 1992 yılından günümüze 243 Cibutili öğrenciye burs tahsis edilmiştir. 2019-2020 akademik yılında Cibuti’ye tahsis edilen burs sayısı 16’dır.<ref name=":18" />
|-
! colspan="3" |[[Eritre-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Eritrea}}
|
* [[Eritre]]'nin [[Doha]]'daki [[Katar]] büyükelçiliği [[Türkiye]] ile akreditedir.<ref name="auto1452">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-eritrea.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Eritrea | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130313033430/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-eritrea.en.mfa | arşivtarihi = 13 Mart 2013}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Asmara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1452" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 14 milyon $'dır.<ref name="auto1452" />
|
* 1517'de [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] [[Medri Bahri]]'yi fethetti. [[Eritre]]'nin kuzeydoğusunu ele geçiren [[Türkler]], [[Sudan]]'a inerek otoritesini kabul ettirdi ve [[Habeş Eyaleti]]'ni kurdu.<ref name="MB013">{{Kitap kaynağı|url=https://www.google.com/books?id=sG41eDVRDnoC&pg=PA31|başlık=A Pawn in World Politics: Eritrea|sayfalar=31-32|yayıncı=University of Florida Press|yıl=1991|isbn=0-8130-1044-6|yazar=Okbazghi Yohannes}}</ref>
* [[Massava]] ve [[Sevakin]] Türk yönetimine geçti. [[Massava]] eyaletin başkenti oldu.<ref name="MB013"/><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://www.google.com/books?id=X38lxaUjm1MC&pg=PA951|başlık=Encyclopaedia Aethiopica: D-Ha|sayfa=951|yayıncı=Otto Harrassowitz Verlag|yıl=2005|isbn=978-3-447-05238-2|yazar=Siegbert Uhlig}}</ref>
* [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]] [[Kızıldeniz|Kızıl Denize]] hakim oldukları süre boyunca [[Eritre]]'ye de 1800'lerin sonunda [[İtalya Krallığı|İtalyan]] işgaline kadar hakim oldular.<ref name="MB013"/>
* Eritre-Türkiye ilişkileri, 1993'te [[Eritre]]'nin bağımsızlığını ilan etmesi üzerine, [[Türkiye]]'nin, [[Eritre]]'yi tanıyan ilk ülkelerden birisi olmasıyla başlamıştır.<ref name=":03">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-eritre-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye - Eritre Siyasi İlişkileri|arşivtarihi=8 Haziran 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130608135238/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-eritre-siyasi-iliskileri.tr.mfa|çalışma=Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
* 2019-2020 akademi yılında 15 [[Eritre]]li öğrenci [[Türkiye Bursu]] ile [[Türkiye]]'de eğitim almaya başlamıştır.<ref name=":03"/> 1992 yılından bu zamana kadar [[Eritre]]'den, [[Türkiye]]'ye 132 öğrenci gelmiştir.<ref name=":03" />
|-
! colspan="3" |[[Ekvator Ginesi-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Equatorial Guinea}}
|
* [[Ekvator Ginesi]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto332">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-equatorial-guinea.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Equatorial Guinea | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151045/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-equatorial-guinea.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Malabo]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto332" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 42 milyon $'dır.<ref name="auto332" />
|
* Ayrıca 1992’den bu yana [[Türkiye Bursları]] kapsamında [[Ekvator Ginesi]]’nden 3 öğrenciye burs verilmiştir.<ref name=":04">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ekvator-ginesi-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye Ekvator Ginesi ilişkileri|arşivtarihi=1 Kasım 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121101123046/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ekvator-ginesi-siyasi-iliskileri.tr.mfa|yayıncı=Türkiye Cumhuriyet Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Esvatini-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Eswatini}}
|
* [[Esvatini|Eswatini]]'nin [[Brüksel]]'deki [[Belçika]] Büyükelçiliği [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto1532">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-swaziland.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Eswatini | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170113043216/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-swaziland.en.mfa | arşivtarihi = 13 Ocak 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Pretoria]]'daki [[Güney Afrika Cumhuriyeti|Güney Afrika]] Büyükelçisi de [[Esvatini]]'ye akreditedir.<ref name="auto1532" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 310 bin $'dır<ref name="auto1532" />
|
* [[Türkiye]], özel mülkiyetin kamulaştırılmasına karşı çıkan <ref>Daniel, J. ‘The Political Economy of Colonial and Post-colonial Swaziland’, South African Labour Bulletin, 7, 6 (1982), pp.&nbsp;90–113.</ref> ve Svazi toplulukları arasındaki kavgayı bitiren [[II. Sobhuza|Sobhuza'yı]] destekledi.<ref name="Kuper, H 2018">Kuper, H. Sobhuza II Ngwenyama and King of Swaziland: The Story of an Hereditary Ruler and His Country (London: Gerald Duckworth and Co. Ltd., 2018).</ref> [[Türkiye]] [[Sobhuza]]’nın bölgenin ekonomik kalkınması için Beyaz yerleşimcilere ihtiyaç duyduğu yönündeki iddiasına açıkça katılmasa da, sahibinin ırkından bağımsız olarak özel mülkiyetin korunması gerektiğini savundu.<ref name="Kuper, H 2018" />
|-
! colspan="3" |[[Etiyopya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Ethiopia}}
|
* [[Etiyopya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto342">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-ethiopia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Ethiopia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151048/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-ethiopia.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref> z
* [[Türkiye]]'nin, [[Addis Ababa]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto342" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 400 milyon $'dır.<ref name="auto342" />
* [[Etiyopya]]'da 2019 itibarıyla 200 [[Türkiye|Türk]] firması vardır.<ref name=":19">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-etiyopya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Etiyopya Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160402152249/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-etiyopya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 2 Nisan 2016}}</ref>
|
* [[Türkler]] ile [[Etiyopya]] halkının ilişkileri [[Osmanlı İmparatorluğu]] dönemine dayanmaktadır. [[Osmanlı İmparatorluğu]] 1555 yılında bölgenin bazı kısımlarını almış ve bölgeye 1885 yılına kadar hükmetmiştir.
* Ülkede [[Osmanlılar]] döneminden kalan Osmanlı torunları vardır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/etiyopyadaki-osmanli-torunlari-turkiye-ozlemi-cekiyor/1135885 | başlık = Etiyopya'daki Osmanlı torunları Türkiye özlemi çekiyor | erişimtarihi = 15 Haziran 2021 | çalışma = [[Anadolu Ajansı]] | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210616164626/https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/etiyopyadaki-osmanli-torunlari-turkiye-ozlemi-cekiyor/1135885 | arşivtarihi = 16 Haziran 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>
* [[Etiyopya]] ile ilk diplomatik temaslar 1896 yılında [[II. Abdülhamid|Sultan II. Abdülhamid]] ve [[İmparator II. Menelik]] dönemlerinde heyet teatisi ile başlamıştır.<ref name=":19" />
* [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun ilk [[Sahra Altı Afrika|Sahra Altı]] konsolosluğu 1910-1912 yılları arasında [[Harar]]'da açılmıştır.
* [[Türkiye]], [[Etiyopya]] Hükûmeti tarafından [[Çin]] ve [[Hindistan]] ile birlikte [[Etiyopya]]’nın üç stratejik ortağından biri olarak kabul edilmektedir.<ref name=":19" />
* [[Türkiye]], [[Etiyopya]]'da büyükelçilik açan 6. devlettir. Bugün iki ülke arasında ekonomik ve siyasi açıdan oldukça iyidir.<ref>[http://www.waltainfo.com/Interview/2008/Mar/mulatu.htm Ethiopian Ambassador to Turkey: Ethiopia does not need political reform] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110927140838/http://www.waltainfo.com/Interview/2008/Mar/mulatu.htm|tarih=27 Eylül 2011}}, [//en.wikipedia.org/wiki/Walta_Information_Center Walta Information Center]</ref>
*
|-
! colspan="3" |[[Gabon-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Gabon}}
|
* [[Gabon]]'un, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto162">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-gabon.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Gabon | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160630130120/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-gabon.en.mfa | arşivtarihi = 30 Haziran 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Libreville]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto162" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 40 milyon $'dır.<ref name="auto162" />
|
* [[Türkiye Maarif Vakfı]] [[Gabon]]'da okullar işletmekte ve 1992'den beri Gabonlu öğrencilere burs vermektedir.<ref name="mfa">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-gabon.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Gabon|arşivtarihi=30 Haziran 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160630130120/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-gabon.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
* Türkiye, [[Omar Bongo|Bongo'nun]] cumhurbaşkanlığa gelmesinden sonra [[Gabon]]'un ekonomik genişlemesini destekledi ve [[Transgabonais Demiryolu]]'nun yukarı [[Ogowe Nehri|Ogooué Nehri]] vadisi bölümünün inşaası sırasında teknik uzmanlıkla işbirliği yapmıştır.<ref name="auto14">Baker, Charles. "Reflexions sur les sources de l'histoire gabonaise." Paideuma 33 (2017): pp.&nbsp;133-141.</ref>
|-
! colspan="3" |[[Gambiya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Gambia}}
|
* [[Gambiya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1462">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-gambia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Gambia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140409225726/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-gambia.en.mfa | arşivtarihi = 9 Nisan 2014}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Banjul]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1462" />
|
* [[Gambiya]] ile [[Türkiye]] arasında dostane ilişkiler vardır.<ref name="auto4">Ajayi, Simon Ademola. Yahya Jammeh ve  Gambiya  Devrimi: 1994–2001. Ibadan, Nigeria: Stirling-Horden, 2003.</ref>
* [[Türkiye]] [[Gambiya|Gambiya’yı]] [[İngiltere]]’den bağımsızlığını kazandığı 1965 yılında tanımıştır. [[Gambiya-Türkiye ilişkileri|Türkiye Gambiya ilişkileri]] 1990’lı yıllarda askeri eğitim ve lojistik yardım faaliyetleri çerçevesinde yoğunlaşmıştır.
* [[Türkiye]], [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla çeşitli alanlarda [[Gambiya]]’ya kalkınma yardımında bulunmaktadır.<ref name=":07">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gambiya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye - Gambiya İlişkileri|arşivtarihi=16 Eylül 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120916003049/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gambiya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|yayıncı=Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
* [[Türkiye Maarif Vakfı]], Ekim 2017'den beri [[Banjul]]'da faaliyet göstermektedir.<ref name=":07"/>
|-
! colspan="3" |[[Gana-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Ghana}}
|
* [[Gana]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto372">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-ghana.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Ghana | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151053/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-ghana.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Akra]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto372" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 353 milyon $'dır<ref name="auto372" />
|
* [[Gana-Türkiye ilişkileri]], [[Gana]]'nın 1957'de bağımsızlığını ilan etmesi üzere 1958 yılında başlamıştır.<ref name=":011">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gana-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye-Gana ilişkileri|arşivtarihi=9 Ocak 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120109061725/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gana-siyasi-iliskileri.tr.mfa|çalışma=Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]], [[Gana]]'ya insani yardımların yanı sıra ülkenin kalkınması için de yardımlarda bulunmaktadır.<ref name=":011"/>
* [[Gana]]'da 150 civarı [[Türkiye|Türk]] firması faaliyet göstermektedir, enerji ve müteahhitlik sektörü başta gelmektedir.<ref name=":011"/>
* [[Türkiye hükûmetleri listesi|Türkiye hükümeti]] 1992 yılından beri, [[Gana]]lı öğrencilere [[Türkiye bursu]] vermektedir.<ref name=":011"/>
* [[Türkiye İhracatçılar Meclisi]], [[COVID-19]] sebebi ile düşen ihracatı canlandırmak için girişimlerde bulunmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.itohaber.com/haber/guncel/214512/gana_da_lojistik_merkez_kurulacak.html|başlık=Gana'da lojistik merkez kurulacak|erişimtarihi=24 Mayıs 2021|arşivtarihi=24 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210524115952/https://www.itohaber.com/haber/guncel/214512/gana_da_lojistik_merkez_kurulacak.html|çalışma=www.itohaber.com}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Gine-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Guinea}}
|
* [[Gine]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto482">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-guinea.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Guinea | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160304054915/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-guinea.en.mfa | arşivtarihi = 4 Mart 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Konakri]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto482" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 136 milyon $'dır.<ref name="auto482" />
|
* [[Fransa]], [[Türkiye]] veya [[Amerika Birleşik Devletleri]]'nin [[Gine]]'ye herhangi bir yardım sağlaması veya herhangi bir ticari ilişki kurması durumunda de [[Charles de Gaulle|Gaulle]]'ün [[NATO]]'dan ayrılmaya hazır olacağı yönünde zorla tehdit etti. Bu nihai sonucun ardından Başkan [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]], [[Gine]]'nin dış yardım taleplerini kabul etmeyi reddetti. [[Türkiye]] de [[Charles de Gaulle|Gaulle]]’ü aşırı olmakla suçladı ancak [[Gine]]’ye yardım sağlamaktan kaçındı.
* [[Türkiye Maarif Vakfı]] şu anda [[Gine]]'de 5 okul yönetiyor.
* [[Türkiye]], 1992'den beri Gineli öğrencilere burs veriyor.
|-
! colspan="3" |[[Gine-Bissau-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Guinea Bissau}}
|
* [[Gine-Bissau]]'nun, [[Ankara]]'da ve [[İstanbul]]'da fahri konsoloslukları bulunmaktadır.<ref name="auto1322">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-guinea-bissau.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Guinea Bissau | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151100/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-guinea-bissau.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Dakar]]'daki Senegal Türk büyükelçiliği Gine Bissau'ya akreditedir.<ref name="auto1322" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 5 milyon $'dır.<ref name="auto1322" />
|
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]], [[Gine-Bissau|Gine Bissau]]’da “eğitim, sağlık, idari ve sivil altyapıların güçlendirilmesi” alanlarında birçok proje gerçekleştirmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gine-bissau-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Türkiye - Gine Bissau ilişkileri|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160716162636/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-gine-bissau-siyasi-iliskileri.tr.mfa}}</ref>
* [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]] Hükûmeti ile [[Gine-Bissau|Gine Bissau Cumhuriyeti]] Hükûmeti Arasında Güvenlik İşbirliği Anlaşması 22 Şubat 2014 tarihinde [[Bissau]]'da imzalanmıştır.
* 2014 yılında ayrıca, Sivil Havacılık Mutabakat Muhtırası imzalanmış; Hava Ulaştırma Anlaşması parafe edilmiştir.
|-
! colspan="3" |[[Kenya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Kenya}}
|
* [[Kenya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1132">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-kenya.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Kenya | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130412224608/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-kenya.en.mfa | arşivtarihi = 12 Nisan 2013}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Nairobi]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1132" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 235 milyon $'dır.<ref name="auto1132" />
|
* [[Kenya-Türkiye ilişkileri|Türkiye-Kenya ilişkileri]] [[Kenya]]’nın 1963’te bağımsızlığını kazandığı günden bu yana her geçen gün gelişen bir seyir izlemiştir.<ref name=":20">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kenya-siyasi-iliskileri-.tr.mfa#:~:text=Türkiye-Kenya%20ilişkileri%20Kenya%27nın,yılında%20Ankara%27da%20Büyükelçilik%20açmıştır.&text=Büyükelçiler%20Konferansına%20konuşmacı%20olarak%20katılmıştır. | başlık = Türkiye - Kenya Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120110170749/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kenya-siyasi-iliskileri-.tr.mfa#:~:text=Türkiye-Kenya%20ilişkileri%20Kenya%27nın,yılında%20Ankara%27da%20Büyükelçilik%20açmıştır.&text=Büyükelçiler%20Konferansına%20konuşmacı%20olarak%20katılmıştır. | arşivtarihi = 10 Ocak 2012}}</ref>
* [[Türkiye]] [[Afrika ülkeleri listesi|Afrika]]’yla ilişkilerinde [[Kenya]]’yı başat bir aktör olarak değerlendirmektedir.<ref name=":20" />
* [[Türkiye Bursu|Türkiye Bursları]] kapsamında Kenyalı öğrencilere her yıl yüksek öğrenim bursları tahsis edilmektedir.<ref name=":20" />
* Türkiye Bursları kapsamında, 2019-2020 öğretim yılı için 26 Kenyalı öğrenciye burs sağlanmıştır.<ref name=":20" />
|-
! colspan="3" |[[Lesotho-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Lesotho}}
|
* [[Lesotho|Lesoto]]'nun [[Roma]] Büyükelçiliği [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto702">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-lesotho.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Lesotho | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151102/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-lesotho.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Pretoria]]'daki [[Güney Afrika Cumhuriyeti|Güney Afrika]] büyükelçiliği [[Lesotho]]'ya akreditedir.<ref name="auto702" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 1.65 milyon $'dır.<ref name="auto702" />
|
* [[Türkiye]] birçok [[Afrika ülkeleri listesi|Afrika ülkesine]] verdiği [[Türkiye Bursunu]], [[Lesotho]] öğrencilerine de vermektedir.<ref name=":012">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-lesotho-siyasi-iliskileri-.tr.mfa|başlık=Türkiye - Lesotho Siyasi İlişkileri|arşivtarihi=27 Şubat 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130227044821/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-lesotho-siyasi-iliskileri-.tr.mfa|çalışma=T.C. Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı]], [[Lesotho]]'nun başkenti [[Pretoria]]'da çeşitli projeler yönetmektedir.<ref name=":012" />
|-
! colspan="3" |[[Liberya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Liberia}}
|
* [[Brüksel]]'deki [[Liberya]] Büyükelçiliği de [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto642">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-liberia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Liberia | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716151105/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-liberia.en.mfa | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Akra]]'daki [[Gana]] Büyükelçisi [[Liberya]]'ya akreditedir.<ref name="auto642" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 192 milyon $'dır.<ref name="auto642" />
|
* [[Birinci Liberya İç Savaşı]] ve [[İkinci Liberya İç Savaşı|İkinci Liberya İç Savaşı'nın]] ardından [[Dünya Bankası]], [[Uluslararası Para Fonu|IMF]] ve [[Afrika Kalkınma Bankası]] konsorsiyumu<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Clegg III, Claude A. The Price of Liberty: African Americans and the Making of Liberia. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2004.}}</ref> ile işbirliği yapan [[Türkiye]], [[Liberya]]'nın 3,4 milyar ABD doları tutarında dış borcunu ödemek için para topladı ve ülkenin yeniden inşaasına yardım etmek için 75 milyon ABD doları bağışladı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Chan, Stephen. Grasping Africa: A Tale of Achievement and Tragedy. New York: Palgrave Macmillan, 2007.}}</ref>
* <ref>Wright, Stephen. African Foreign Policies. Boulder, Colo.: Westview, 1998.</ref> [[Harvard Üniversitesi]]nde öğrenim görmüş [[Ellen Johnson Sirleaf|Cumhurbaşkanı Ellen Johnsob Sirleaf'ın]] seçilmesinden bu yana, Liberya ile Türkiye arasındaki ilişkiler önemli ölçüde gelişti.
|-
! colspan="3" |[[Madagaskar-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Madagascar}}
|
* [[Madagaskar]]'ın [[Roma]]'daki [[İtalya]] Büyükelçiliği [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto562">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-madagascar.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Madagascar | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120210235638/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-madagascar.en.mfa | arşivtarihi = 10 Şubat 2012}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Antananarivo]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto562" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 76.5 milyon $'dır.<ref name="auto562" />
|
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı]] ve [[Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı|Sağlık Bakanlığı]] aracılığıyla [[Madagaskar]]'a [[insani yardım]]lar yapılmaktadır.<ref name=":014">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-madagaskar-siyasi-iliskileri-.tr.mfa|başlık=Türkiye - Madagaskar Siyasi İlişkileri|arşivtarihi=30 Nisan 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170430174042/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-madagaskar-siyasi-iliskileri-.tr.mfa|çalışma=T.C. Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
* Bugüne kadar [[Türkiye Bursu]] kapsamında 119 [[Madagaskar]]lı öğrenci Türkiye'de eğitim almıştır.<ref name=":014"/>
|-
! colspan="3" |[[Mali-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Mali}}
|
* [[Mali]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto832">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-mali.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Mali | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201014020000/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-mali.en.mfa | arşivtarihi = 14 Ekim 2020}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Bamako]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto832" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 57 milyon $'dır.<ref name="auto832" />
|
* 1992'den beri Malili öğrencilere [[Türkiye]]'den burs sağlanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-mali-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Mali-Türkiye ilşkileri|arşivtarihi=27 Haziran 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150627060039/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-mali-siyasi-iliskileri.tr.mfa}}</ref>
* [[Mali]]’de [[Türkiye Maarif Vakfı]] okullarında eğitim verilmektedir.
|-
! colspan="3" |[[Malavi-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Malawi}}
|
* [[Malavi]]'nin [[Berlin|Berlin']]deki [[Almanya]] Büyükelçiliği  [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto682">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-malawi.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Malawi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170227233428/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-malawi.en.mfa | arşivtarihi = 27 Şubat 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Lusaka]]'daki [[Zambiya]] Büyükelçisi [[Malavi]]'ye de akreditedir.<ref name="auto682" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 21 milyon $'dır.<ref name="auto682" />
|
* [[Rodezya ve Nyasaland Federasyonu]]'nun kurulmasının tartışıldığı görüşmelerde Malavi'deki siyahi çoğunluk,<ref>Africa Since 1914: A Historical Bibliography. Santa Barbara: ABC-Clio Bilgi Servisi, 1985.</ref> federasyonun Afrikalılara değil  Avrupalı yerleşimcilere<ref>Brown, Edward, et al. A Bibliography of Malawi. Syracuse: Syracuse Üniversitesi Yayınları, 1965.</ref> fayda sağlayacağını savunarak federasyonu desteklemedi. Türkiye, 1953 yılında [[Rodezya ve Nyasaland Federasyonu]]'nun kurulmasından duyduğu endişeyi dile getirmiş ve çoğunluğu kapsayan bir ülke yaratmayı amaçlayan [[Nyasaland Afrika Kongresi]]'ni diplomatik olarak desteklemiştir.<ref name="hod">Hodgkin, T. Afrika Siyasi Partileri. Harmondsworth: Penguen, 1961.</ref> 1958'de [[Nyasaland Afrika Kongresi]] üyesi [[Hastings Banda|Dr. Hastings Banda]] cezaevine gönderildi. Türkiye, [[Hastings Banda]]'nın suçlu olmadığını belirten 1959 [[Devlin Komisyonu]]'nu desteklemiştir.<ref name="hod" />
* [[Türkiye]], [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı Başkanlığı]] aracılığıyla çeşitli alanlarda [[Malavi]]’ye kalkınma yardımında bulunmaktadır.<ref name=":015">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-malavi-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye Malavi siyasi ilişkileri|arşivtarihi=18 Mayıs 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180518030037/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-malavi-siyasi-iliskileri.tr.mfa|yayıncı=Türkiye Cumhuriyet Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Mauritius-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Mauritius}}
|
* [[Mauritius]]'un [[Berlin]]'deki [[Almanya]] Büyükelçiliği  [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto222" />
* [[Türkiye]]'nin [[Antananarivo]]'daki [[Madagaskar]] Büyükelçisi [[Mauritius]]'a akredite oldu.<ref name="auto222" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 76.5 milyon $'dır.<ref name="auto222" />
|
* [[Türkiye]]'de "Türkiye Bursları" kapsamında Mauritiuslu öğrencilere yüksek öğrenim bursu tahsis edilmektedir. 1992 yılından günümüze 54 öğrenciye burs sağlanmıştır.<ref name=":21">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-mauritius-federal-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Mauritius Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 15 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170312031331/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-mauritius-federal-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 12 Mart 2017 | ölüurl =  }}</ref>
* [[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı|Türkiye Dışişleri Bakanlığının]] Diplomasi Akademisince her yıl düzenlenen Uluslararası Genç Diplomatlar Eğitim programı kapsamında, şu ana kadar [[Mauritius]]’tan 4 diplomat Türkiye'de ağırlanmıştır.<ref name=":21" />
* İkili ekonomik ilişkilerin hukuki altyapısını tesis etmek amacıyla çalışmalar sürmektedir. İki ülke arasında Serbest Ticaret, Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması ile Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşmaları imzalanmıştır.<ref name=":21" />
|-
! colspan="3" |[[Moritanya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Mauritania}}
|
* [[Moritanya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto762">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-mauritania.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Mauritania | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170505162653/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-mauritania.en.mfa | arşivtarihi = 5 Mayıs 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Nuakşot]]'ta büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto762" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 245 milyon $'dır.<ref name="auto762" />
|
* İki ülke arasındaki ilişkiler, [[Moritanya]]’nın bağımsızlığını kazandığı 1960’ı takip eden yarım yüzyıllık süreçte oldukça zayıf seyretmiş ve ülkenin ilk cumhurbaşkanı [[Muhtâr Veled Dâde|Muhtar Veled Dâde]]’nin 1974’te [[Türkiye]]’yi ziyareti dışında üst düzey bir ilişki kurulmamıştır.<ref name=":22" />
* 2016 yılında [[Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı|Türkiye Tarım ve Orman Bakanlığı]] ve 2017’de [[Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı]] tarafından gerçekleştirilen Moritanya ziyaretleri, iki ülke arasındaki ticari ilişkileri güçlendirmiş, birçok ortak proje ve hibe programı üzerinde mutabakatlar sağlanmıştır.<ref name=":22" />
* [[Moritanya]]’da az sayıda Türk firması inşaat, balıkçılık ve mobilya sektörlerinde faaliyet göstermektedir ancak ülke sahip olduğu potansiyelle Türk iş adamları için yeni ve büyük bir pazar potansiyeli taşımaktadır. Özellikle [[Moritanya]]’nın sahip olduğu zengin balık varlığı bu bakımdan dikkate değerdir.<ref name=":22" />
* [[Türkiye]], [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla çeşitli alanlarda [[Moritanya]]’ya kalkınma yardımlarında bulunmaktadır.<ref name=":22" />
* [[Türkiye Maarif Vakfı]] [[Moritanya]]’da eğitim-öğretim faaliyetlerinde bulunmaktadır. Moritanyalı öğrencilere 1992’den bu yana Türkiye Bursları verilmektedir.<ref name=":22" />
|-
! colspan="3" |[[Mozambik-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Mozambique}}
|
* [[Mozambik]]'in [[Roma]]'daki [[İtalya]] Büyükelçiliği de [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto152">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-mozambique.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Mozambique | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170505162527/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-mozambique.en.mfa | arşivtarihi = 5 Mayıs 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Maputo]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto152" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 153 milyon $'dır.<ref name="auto152" />
|
* İki ülke arasındaki ilişkilerin hukuki zemininin kurulması amacıyla başta ekonomik olmak üzere, her alanda anlaşmaların imzalanması için çalışmalar sürdürülmektedir. Bugüne değin [[Mozambik]] ve [[Türkiye]] arasında Hava Ulaştırma Anlaşması imzalanmıştır.
* Doğal kaynaklar bakımından son derece zengin olan [[Mozambik]]’le sanayi ve teknolojik açıdan daha gelişmiş [[Türkiye]] arasındaki ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi için büyük bir potansiyel mevcuttur. [[Türkiye]]'nin [[Mozambik]]'te 40’a yakın firması ve bu firmaların 200 milyon Dolar civarında yatırımı bulunmaktadır.
|-
! colspan="3" |[[Namibya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Namibia}}
|
* [[Türkiye]]'nin, [[Windhoek]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto262">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-namibia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Namibia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160916184341/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-namibia.en.mfa | arşivtarihi = 16 Eylül 2016}}</ref>
* İki ülkenin ticaret hacmi 12 milyon $'dır.<ref name="auto262" />
|
* [[Türkiye]], Namibya kurulduktan sonra ülkenin bağımsızlığını savundu ancak birçok ülke, ülkenin [[Sovyetler Birliği]] ile müttefik olan [[Sam Nujoma]] yönetimindeki hareketini desteklemekten vazgeçti.<ref name="auto17">Dickson, David. United States Foreign Policy towards Sub-Saharan Africa. Lanham, Md.: University Press of America, 1985.</ref>
* Türkiye Bursları kapsamında, 1992 yılından bu yana 12 Namibyalı öğrenciye burs tahsis edilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye---namibya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Namibya Siyasi ve Ekonomik İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170330050822/https://www.mfa.gov.tr/turkiye---namibya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 30 Mart 2017}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Nijer-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Niger}}
|
* [[Nijer]]'in, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1562">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-niger.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Niger | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160805145729/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-niger.en.mfa | arşivtarihi = 5 Ağustos 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Niamey]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1562" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 72 milyon $'dır.<ref name="auto1562" />
* [[Nijer]]’de 400 civarında [[Türkler|Türk]] yaşamaktadır.<ref name=":23">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-nijer-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Nijer%20ile%201967%20yılında%20diplomatik%20ilişki%20tesis%20edilmiştir.&text=Parlamentolararası%20ilişkiler%20bağlamında%2C%20TBMM%20ve,ulaşmıştır%20(Tamamı%20ihracatımızdan%20oluşmaktadır). | başlık = Türkiye-Nijer İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170426223436/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-nijer-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Nijer%20ile%201967%20yılında%20diplomatik%20ilişki%20tesis%20edilmiştir.&text=Parlamentolararası%20ilişkiler%20bağlamında%2C%20TBMM%20ve,ulaşmıştır%20(Tamamı%20ihracatımızdan%20oluşmaktadır). | arşivtarihi = 26 Nisan 2017}}</ref>
|
* 19. yüzyıl ortalarında  [[Sudan]] ve [[Uganda]] toprakları [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'nın [[Mısır Eyaleti|Mısır]] valileri tarafından ele geçirilmişti. Diğer taraftan [[Trablusgarp Eyaleti|Trablusgarp]]'tan güneye doğru [[Çad Gölü]] havzasına kadar gidilerek [[Nijer]] ve [[Çad]] üzerinde hâkimiyet kurulmaya çalışılmıştı.<ref name=":15" />
* 2012 yılından bu yana 2 ülke arasında 29 uluslararası anlaşma imzalanmıştır.<ref name=":016">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/turkiye-nijer-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=T.C. Dışişleri Bakanlığı'ndan|erişimtarihi=9 Ekim 2020|arşivtarihi=26 Nisan 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170426223436/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-nijer-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa|website=T.C. Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
* Parlamentolararası ilişkiler bağlamında, [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] ve Nijer Ulusal Meclisi bünyesinde Dostluk Grupları mevcuttur.<ref name=":23" />
* [[Türk Sivil Toplum Kuruluşları]] [[Nijer]]’de aktif durumda olup, su kuyuları açmakta, ücretsiz sağlık hizmetleri vermekte ve halka gıda dağıtmaktadırlar.<ref name=":23" />
* Her yıl 50 Nijerli hastaya [[Türkiye]] de ücretsiz tedavi imkânı sunulmaktadır.<ref name=":23" />
* [[Türkiye Maarif Vakfı]]’na ait “Türk-Nijer Dostluk Okulları” [[Nijer]]’de faaliyet göstermektedir.<ref name=":23" />
* 1992’den bu yana Türkiye Bursları kapsamında Nijerli öğrencilere burs verilmektedir.<ref name=":23" />
|-
! colspan="3" |[[Nijerya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Nigeria}}
|
* [[Nijerya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1482">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-nigeria.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Nigeria | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141230042535/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-nigeria.en.mfa | arşivtarihi = 30 Aralık 2014}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Abuja]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1482" />
* İki ülkenin ticaret hacmi 2019'da 726 milyon $'dır.<ref name="auto1482" />
* Nijerya ve Türkiye[[İslam İşbirliği Teşkilatı|, İİT]] ve [[D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı|D-8'e]] üyelikleri aracılığıyla işbirliği yapmaktadır.<ref name="mfa.gov.tr2">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-nigeria.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Nigeria|arşivtarihi=30 Aralık 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141230042535/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-nigeria.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
|
* [[Nijerya]] ve [[Türkiye]] birçok ulusal problemde batı yanlısı anlayışı ile ortak hareket etmiştir.
* [[Nijerya İç Savaşı|Nijerya İç Savaşı'na]] kadar [[Nijerya]] ve [[Türkiye]] çok güçlü ilişkilere sahipti. Bu güçlü ilişki, [[Nijerya İç Savaşı]] sırasında zayıfladı.<ref name="Jorre, John 19722">de St. Jorre, John. The Nigerian Civil War. London: Hodder and Stoughton, 1972.</ref> [[Türkiye]] iç savaş sırasında tarafsız kaldı<ref name="Jorre, John 19722" /> ve <ref name="Jorre, John 19722" /> iki tarafa da silah satmayı reddetti. İlişkiler 1990'ların başında dış politikada yakın işbirliği ile yeniden gelişti.<ref name="Akindele, R.A. 2016, pp.&nbsp;363-703">Akindele, R.A., and Bassey E. Ate. "Nigeria's Foreign Policy, 1986-2000 A.D.: Background and Reflections on the Views from Kuru," Afrika Spectrum [Hamburg], 3, 21, 2016, pp.&nbsp;363-70.</ref>
* 1990 yazında [[Irak]]'ın [[Kuveyt]]'i işgaliyle başlayan [[Körfez Savaşı|Körfez krizi]] sırasında iki ülke işbirliği yaptı.<ref name="Akindele, R.A. 2016, pp.&nbsp;363-703"/> Her iki ülke de [[Birleşmiş Milletler|BM]] politikasının aktif bir destekçisi oldu.<ref name="Akindele, R.A. 2016, pp.&nbsp;363-703"/>
* Türkiye Bursları kapsamında, 1992’den bu yana Nijeryalı öğrencilere burs verilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-nijerya-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Nijerya İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151217003143/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-nijerya-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 17 Aralık 2015}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Ruanda-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Rwanda}}
|
* [[Ruanda]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1302">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-rwanda.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Rwanda | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170424234810/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-rwanda.en.mfa | arşivtarihi = 24 Nisan 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Kigali]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1302" />
* İki ülkenin ticaret hacmi 2019'da 32 milyon $'dır.<ref name="auto1302" />
* Türk yatırımları [[Ruanda]]'daki tüm [[Doğrudan yabancı yatırım|DYY'nin]] %15'ini oluşturmaktadır.
|
* [[Ruanda Soykırımı|Ruanda soykırımının]] sona ermesinden sonra, [[Türkiye]]<ref name="auto18">Berkman, Steve. The World Bank and the Gods of Lending. Sterling, Va.: Kumarian Press, 2008.</ref> ve [[Amerika Birleşik Devletleri]] Ruanda hükûmetine yardım etti<ref name="auto3">Uvin, Peter. Aiding Violence: The Development Enterprise in Rwanda. West Hartford, Conn.: Kumarian Press, 1998.</ref> ve ülkeye yatırım yapmaya başladı.
* [[Türkiye]], barışı koruma misyonunun artık [[Ruanda]]'nın güvenliğiyle her zamankinden daha alakalı olduğunu savunarak, [[Birleşmiş Milletler|BM]]'yi 270 askerin [[Ruanda]]'da kalmasına izin vermeye ikna etmek için [[Amerika Birleşik Devletleri'nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi|BM Büyükelçisi]] [[Madeleine Albright]] ile işbirliği yaptı.
* Son dönemlerde en çok gelişen [[Afrika ülkeleri listesi|Afrika ülkelerinden]] birisi olan [[Ruanda]]'ya en çok yatırım yapan ülkelerin başında [[Türkiye]] gelmektedir.
* [[Ruanda]]’ya, Türkiye Bursları kapsamında her yıl yüksek öğrenim bursu tahsis edilmektedir. 2019-2020 akademik yılında lisans, yüksek lisans ve doktor öğrencilerinden oluşan 35 Ruanda vatandaşına burs verilmiştir. 1992 yılından bu yana toplam 180 Ruandalı öğrenci hükümet burslarından faydalanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ruanda-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye Ruanda İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171210013828/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ruanda-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 10 Aralık 2017}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[São Tomé ve Príncipe-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|São Tomé and Príncipe}}
|
* [[Lizbon]]'daki [[São Tomé ve Príncipe|São Tomé ve Principe]] Büyükelçiliği [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto1062">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-sao-tome-and-principe.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and São Tomé and Príncipe | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170505162703/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-sao-tome-and-principe.en.mfa | arşivtarihi = 5 Mayıs 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Libreville]]'deki [[Gabon]] büyükelçisi de [[São Tomé ve Príncipe]]'ye akreditedir.<ref name="auto1062" />
* İki ülkenin ticaret hacmi 2019'da 2.3 milyon $'dır.<ref name="auto1062" />
|
* [[Türkiye]]'nin [[São Tomé ve Príncipe]] ile 300 yılı aşkın süredir ilişkisi vardır.<ref name="auto111">Serels, Mitchell. Jews of São Tomé and Príncipe: A Brief History. Brooklyn: Sepher-Hermon Press, 1997.</ref>
* İlişkiler [[Sefarad Yahudileri]]'nin 15. yüzyıl sonlarında [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na gelmesiyle başladı.
* 1672'de [[São Tomé ve Príncipe]]'de [[Portekiz'in kolonileri|Portekiz Kolonisi]]'nin kurulmasıyla birlikte, [[Sefarad Yahudileri]] ve [[Anusimler|Anusimler'in]] tekrar [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na göç dalgası yaşandı.
* [[Türkiye]], [[São Tomé ve Príncipe|Sao Tome ve Principe]]'ye geliştirme yardımı yapılmasını sağlayan [[Lomé Sözleşmesi]] ve sonrasında [[Cotonou Anlaşması]] ile ilişkiler daha da güçlendi.<ref name="auto111"/>
|-
! colspan="3" |[[Senegal-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Senegal}}
|
* [[Senegal]]'in, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto542">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-senegal.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Senegal | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130707024305/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-senegal.en.mfa | arşivtarihi = 7 Temmuz 2013}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Dakar]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto542" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 292 milyon $'dır.<ref name="auto542" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün, [[Dakar]]'da merkezi bulunmaktadır.
|
* [[Türkiye]] ve [[Senegal]] tarihsel olarak çok dostane ilişkilere sahiptir.<ref name="Gellar, Sheldon 1982">Gellar, Sheldon. Senegal: An African Nation Between Islam and the West. Boulder, CO: Westview Press, 1982.</ref>
* [[Türkiye]], Fransa'nın sömürge desteğini terk etmesiyle aynı zamana denk gelen 1966-1973 [[Sahel kuraklığı]]nı yaşarken [[Senegal]]'e yardım etti.<ref name="Diagne, Pathé 1984">Diagne, Pathé. Sénégal: Crise économique et sociale et devenir de la démocratie. Dakar: Sankore, 1984.</ref>
* Türkiye, Senegal'deki nüfus artışının<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Dieng, Amady Aly. "L'accumulation du capital et la répartition des revenues au Sénégal." Présence africaine 93 (1st Quarter, 1975): pp.&nbsp;25-57.}}</ref> ekonomik büyümeyi çok geride bıraktığının görüp, [[Türkiye Maarif Vakfı|Maarif Vakfı]] aracılığıyla [[Senegal]]'de okullar inşa etti.
* [[Türkiye Maarif Vakfı]] Senegal'de okullar işletiyor ve [[Türkiye|Türk]] Hükûmeti 1992'den beri Senegalli öğrencilere burs veriyor.<ref name="mfa2">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-senegal.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Senegal|arşivtarihi=7 Temmuz 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130707024305/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-senegal.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
* [[Türkiye]], parlak bir başbakan olarak kabul edilen [[Abdou Diouf]]'u destekliyordu. [[Türkiye]], [[Abdou Diouf]]'un 1983 seçimlerinde 13 siyasi partinin daha aday olmasına izin verdiği siyasi süreci serbestleştirmesini destekledi.<ref>Manning, Patrick. Francophone Sub-Saharan Africa: 1880-1985. Cambridge: Cambridge University Press, 1988.</ref>
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]]'nın [[Batı Afrika]] merkezi Nisan 2007' den bu yana [[Dakar]]'da bulunuyor.
|-
! colspan="3" |[[Seyşeller-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Seychelles}}
|
* [[Paris]]'teki [[Seyşeller]] Büyükelçiliği [[Türkiye]]'ye akreditedir.<ref name="auto1012">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-seychelles.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Seychelles | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170227151752/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-seychelles.en.mfa | arşivtarihi = 27 Şubat 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin [[Nairobi]]'deki [[Kenya]] büyükelçisi [[Seyşeller]]'e akreditedir.<ref name="auto1012" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 25 milyon $'dır.<ref name="auto1012" />
|
* İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler Haziran 1995’te kurulmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye---seyseller-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Seyşeller%20Siyasi%20İlişkileri-,Türkiye%20-%20Seyşeller%20Siyasi%20İlişkileri,arasında%20sorunsuz%20siyasi%20ilişkiler%20mevcuttur. | başlık = Türkiye - Seyşeller Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191122091209/https://www.mfa.gov.tr/turkiye---seyseller-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Seyşeller%20Siyasi%20İlişkileri-,Türkiye%20-%20Seyşeller%20Siyasi%20İlişkileri,arasında%20sorunsuz%20siyasi%20ilişkiler%20mevcuttur. | arşivtarihi = 22 Kasım 2019}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Sierra Leone-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Sierra Leone}}
|
* [[Sierra Leone]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto602">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-sierra-leone.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Sierra Leone | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170505162542/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-sierra-leone.en.mfa | arşivtarihi = 5 Mayıs 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Freetown]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto602" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 54 milyon $'dır.<ref name="auto602" />
|
* Sierra Leone, [[Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi]]’nin 1645 sayılı karar muvacehesinde oluşturulmuş olan [[Barış İnşa Komisyonu]] [[Sierra Leone]] Konfigürasyonunda [[Türkiye]]'nin de yer almasını istemiş ve bu amaçla [[Birleşmiş Milletler|BM]] nezdinde yapılan başvuru uygun görülerek [[Türkiye]] Nisan 2012’de bu Konfigürasyonun üyesi olmuştur.<ref name=":24">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sierra-leone-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Sierra%20Leone%20ile%20ilişkilerimiz%201971,2020%20yılının%20başında%20faaliyete%20geçmiştir.&text=Türkiye%20ile%20Sierra%20Leone%20arasındaki,4%20milyon%20ABD%20Doları%20olmuştur. | başlık = Türkiye - Sierra Leone İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20191107104555/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-sierra-leone-siyasi-iliskileri.tr.mfa#:~:text=Sierra%20Leone%20ile%20ilişkilerimiz%201971,2020%20yılının%20başında%20faaliyete%20geçmiştir.&text=Türkiye%20ile%20Sierra%20Leone%20arasındaki,4%20milyon%20ABD%20Doları%20olmuştur. | arşivtarihi = 7 Kasım 2019}}</ref>
* Ekim 2012’de imzalanan Ticari, Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması [[Türkiye]]tarafından onaylanmıştır. Anlaşmanın [[Sierra Leone]] tarafının da onaylamasını takiben yürürlüğe girmesiyle Karma Ekonomik Komisyonu mekanizması da hayata geçecektir.<ref name=":24" />
* [[Türkiye]], [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı]] aracılığıyla sağlık, gıda, eğitim gibi çeşitli alanlarda [[Sierra Leone]]’ye kalkınma yardımlarında bulunmaktadır.<ref name=":24" />
* [[Türkiye]] tarafından [[Sierra Leone]]li öğrencilere 1992’den bu yana Türkiye Bursu verilmektedir.
|-
! colspan="3" |[[Somali-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Somalia}}
|
* [[Somali]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto12" />
* [[Türkiye]]'nin, [[Mogadişu]]'da büyükelçiliği, [[Hargeisa]]'da konsolosluğu bulunmaktadır.<ref name="auto12" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 250 milyon $'dır.<ref name="auto12" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün, [[Mogadişu]]'da merkezi bulunmaktadır.
* Hem [[Türkiye]] hem [[Somali]], [[İslam İşbirliği Teşkilatı]]'nın kurucu üyeleri arasındadır.
* Bir Türk firması olan [[Favori LLC]], [[Somali]]'nin başkentindeki havalimanını rezive etmiş; 15 uçaklık kapasiteyi 60 uçağa kadar çıkarmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aksam.com.tr/ekonomi/somaliye-turk-firma-havalimani-yapacak--162839h/haber-162839|başlık=Somali'ye Türk firma havalimanı yapacak|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=18 Ekim 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151018172554/https://www.aksam.com.tr/ekonomi/somaliye-turk-firma-havalimani-yapacak--162839h/haber-162839|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|website=aksam.com.tr}}</ref>
* Mogadişu Limanı, Türk şirketlerinin kontrolündedir.<ref name=":25">{{Web kaynağı|url=http://www.portstrategy.com/news101/insight-and-opinion/the-strategist/holidays-in-mogadishu|başlık=Holidays in Mogadisu|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=7 Nisan 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140407092412/http://www.portstrategy.com/news101/insight-and-opinion/the-strategist/holidays-in-mogadishu|ölüurl=evet|website=www.portstrategy.com}}</ref><ref name=":26">{{Web kaynağı|url=https://diplomat.so/2014/09/21/somalia-hands-over-mogadishu-seaport-to-turkish-company/|başlık=Somalia hands over Mogadishu seaport to Turkish company - Diplomat News Network %|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=1 Ekim 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141001054403/https://diplomat.so/2014/09/21/somalia-hands-over-mogadishu-seaport-to-turkish-company/|tarih=21 Eylül 2014|ölüurl=evet|website=Diplomat News Network}}</ref>
[[Dosya:Turkish Army Base - Mogadishu.jpg|orta|küçükresim|upright=1.22|Türk askerleri ve Somalili yetkililer üssün açılışını yapıyor.]]
|
* [[Somali]] ve [[Türkiye]] arasındaki ilişkiler [[Orta Çağ]]'da [[Adal Sultanlığı]] ile [[Osmanlı İmparatorluğu]] dönemine uzanan bir geçmişe sahip olup<ref name="mfa4">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/turkiye-somali-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye - Somali Siyasi İlişkileri|erişimtarihi=4 Temmuz 2016|arşivtarihi=16 Kasım 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141116111340/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-somali-siyasi-iliskileri.tr.mfa|ölüurl=hayır|yayımcı=[[Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı]]}}</ref> iki devlette [[Habeşistan-Adal Savaşı]]'nda müttefiktilerdi.<ref name="Ciawrr">{{kitap kaynağı|url=http://books.google.com/books?id=neUKEvaYPZYC|başlık=Cambridge Illustrated Atlas, Warfare: Renaissance to Revolution, 1492-1792|erişimtarihi=4 Temmuz 2016|arşivtarihi=22 Mayıs 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160522073157/https://books.google.com/books?id=neUKEvaYPZYC|ölüurl=hayır|sayfa=9|yayımcı=Cambridge University Press|yıl=1996|isbn=0521470331|son=Black|ilk=Jeremy}}</ref>
* [[Osmanlı İmparatorluğu]] ve [[Ajura İmparatorluğu]] var olduğu dönemlerde iki ülke birçok savaşta müttefik olmuştur. [[Osmanlı İmparatorluğu]], [[Ajura İmparatorluğu]]'nu, [[Portekiz İmparatorluğu]]'na karşı korumuştur.
* Türk denizci [[Ali Beğ|Ali Beğ']]in Somali filosu ile iş birliği yapmasıyla 1580'li yıllarda ilişkiler zirveyi görmüştür. Ali Beğ, Somali filosu ile birlikte [[Portekiz İmparatorluğu]]'nun [[Güneydoğu Afrika]]'da tuttuğu topraklara saldırılara katılmıştır.{{sfnp|Welch|1950|p=25}} Bu saldırılar neticesinde [[Mombasa]], [[Kilwa Kisiwani]] ve Pate gibi önemli bölgeler [[Portekiz İmparatorluğu]]'nun elinden çıkmıştır. 16. ve 17. yüzyıllarda da varlığını sürdüren [[Ajura İmparatorluğu]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun sikke modeline benzer bir sikke modeli kullanarak [[Portekiz İmparatorluğu]]'nun [[Hint Okyanusu]]'nda kurmuş olduğu ekonomik güce meydan okumuştur bu sayede [[Portekiz İmparatorluğu]]'na karşı ekonomik bağımsızlığını ilan etmiştir.<ref>COINS FROM MOGADISHU, c. 1300 to c. 1700 by G. S. P. Freeman-Grenville pg 36</ref>
* Günümüzde iki ülke arasında ilişkiler oldukça gelişmiş olup [[Türkiye]] [[Somali]] hükûmetinin iş birliği ile ülkede altyapı ve yardım projeleri gerçekleştirmektedir.<ref name="mfa4"/>
* 2011 yılında [[Somali]]'de yaşanan kuraklık sebebiyle [[Türkiye]] 201 milyon [[Amerikan doları]] yardım yapmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=turkey-raises-201-million-for-somalia-2011-08-26|başlık=Turkey raises $201 million for Somalia|erişimtarihi=4 Temmuz 2016|arşivtarihi=8 Eylül 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110908092346/http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=turkey-raises-201-million-for-somalia-2011-08-26|ölüurl=hayır}}</ref>
* [[Türkiye]], [[Somali İç Savaşı]] sonrası [[Somali]] makamları ile iş birliğini ve diyaloğu sürdüren ender ülkelerden birisi haline getirmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.nation.co.ke/oped/Opinion/Why-Turkish-aid-model-is-proving-to-be-a-success-/-/440808/1378016/-/item/0/-/7rmpkt/-/index.html|başlık=WARAH: Why Turkish aid model is proving to be a success|erişimtarihi=27 Nisan 2020|arşivtarihi=10 Kasım 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131110212547/https://www.nation.co.ke/oped/Opinion/Why-Turkish-aid-model-is-proving-to-be-a-success-/-/440808/1378016/-/item/0/-/7rmpkt/-/index.html|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|website=Daily Nation}}</ref>
* [[Somali]]'de 20 yıl sonra yapılabilen 2012 seçimleri ile birlikte [[Hasan Şeyh Mahmud]] seçimi kazanmış, cumhurbaşkanı seçilmiştir. Türk makamları [[Hasan Şeyh Mahmud]]'un seçilmesini olumlu karşılamış, ilişkileri aynen devam ettirmiştir.<ref name="allafrica.com">{{Web kaynağı|url=https://allafrica.com/stories/201208220474.html|başlık=Somalia: UN Envoy Says Inauguration of New Parliament in Somalia 'Historic Moment'|erişimtarihi=27 Nisan 2020|arşivtarihi=14 Ekim 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121014234626/https://allafrica.com/stories/201208220474.html|ölüurl=hayır}}</ref>
* <ref name="allafrica.com"/> Mayıs 2013'te [[İstanbul]]'da Türkiye-Somali destekli şekilde bir forum başlatılmış, hem Türk şirketlerinin hem de Somali şirketlerinin ortak çalışması, iki ülkenin yatırım alması gibi konularda uzlaşı sağlanmıştır. 25 Ocak 2015'te Türkiye Cumhurbaşkanı [[Recep Tayyip Erdoğan]] [[Mogadişu|Somali'nin başkentine]] yeniden ziyaret gerçekleştirmiştir. Bu ziyarette [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|Türkiye destekli kalkınma projeleriyle]] ilgili açılışları gerçekleştirmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://goobjoog.com/english/press-release-erdogans-somalia-visit/|başlık=Press Release: Erdogan’s Somalia Visit|erişimtarihi=27 Nisan 2020|arşivtarihi=17 Kasım 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171117180627/http://goobjoog.com/english/press-release-erdogans-somalia-visit/|tarih=25 Ocak 2015|ölüurl=evet|website=Goobjoog News English}}</ref> Bu projelerden birisi [[Digfer Hastanesi]]'nin açılışıdır, bu hastane açılıştan sonra "Erdoğan Hastanesi" veya "Türk Hastanesi" isimleriyle anılmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://goobjoog.com/english/the-turkeys-president-formally-opens-digfeer-hospital/|başlık=The Turkey’s president formally opens Digfeer Hospital|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=10 Nisan 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180410041629/http://goobjoog.com/english/the-turkeys-president-formally-opens-digfeer-hospital/|tarih=25 Ocak 2015|ölüurl=evet|website=Goobjoog News English}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://dayniilecom.com/January2015/31January17.htm|başlık=Dayniile Online daily news From Somalia|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=16 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200516164641/https://web.archive.org/web/20150216135343/http://dayniilecom.com/January2015/31January17.htm|tarih=16 Şubat 2015|website=web.archive.org|ölüurl=}}</ref>
* [[Recep Tayyip Erdoğan]], 2020 yılında yaptığı bir açıklamada [[Somali]]'nin [[Türkiye]]'yi petrol aramak için davet ettiğini söylemiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-turkey-somalia-oil-idUSKBN1ZJ1DZ|başlık=Erdogan says Somalia has invited Turkey to explore for oil in its seas: NTV|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=21 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200121040239/https://www.reuters.com/article/us-turkey-somalia-oil-idUSKBN1ZJ1DZ|tarih=20 Ocak 2020|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|website=Reuters}}</ref>
* 2013 yılında [[Mogadişu Limanı]], 20 yıllık süreyle Türk bir şirkete kiralandı.<ref name=":25" /> 2014 yılında liman tamamen Türk şirketlerin kontrolüne bırakıldı. Limandan elde edilen gelirin %55'i Somali'nin hazinesine gidecekken %45'ini Türk şirketin alması kararlaştırıldı.<ref name=":26" />
* 2010 yılında varılan askeri anlaşma 2014 yılında geliştirildi. Somalili askerlerin [[Türkiye]]'de eğitim görmesi, Türkiye'nin Somali'de askeri üs kurması gibi kararlar alındı.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.raxanreeb.com/2014/02/somalia-ministry-of-defense-sings-an-agreement-of-military-support-with-turkish-defense-ministry/|başlık=SOMALIA: Ministry of Defense signs an agreement of military support with Turkish Defense ministry|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=13 Nisan 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140413141402/http://www.raxanreeb.com/2014/02/somalia-ministry-of-defense-sings-an-agreement-of-military-support-with-turkish-defense-ministry/|ölüurl=evet}}</ref>
* 2015 yılında Dışişleri Bakanlıkları nezaretinde yeni kalkınma projeleri imzalandı. Yeni askeri, idari ve ticari anlşamalar içeren bu anlaşmayla birlikte [[Somali-Türkiye ilişkileri|Türkiye-Somali ilişkileri]] zirve noktalarına ulaştı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://goobjoog.com/english/turkeys-president-pledges-to-construction-of-10-thousad-houses-in-mogadishu-somalia/|başlık=Turkey’s president pledges to construct 10 thousand new houses in Mogadishu|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=21 Kasım 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20181121073007/http://goobjoog.com/english/turkeys-president-pledges-to-construction-of-10-thousad-houses-in-mogadishu-somalia/|tarih=25 Ocak 2015|ölüurl=evet|website=Goobjoog News English}}</ref>
* Eylül 2017'de [[Türk Silahlı Kuvvetleri]], yapılan anlaşmalardan sonra [[Mogadişu|Somali'nin başkentinde]] [[TURKSOM Askerî Eğitim Üssü]]'nü kurmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-somalia-turkey-military/turkey-opens-military-base-in-mogadishu-to-train-somali-soldiers-idUSKCN1C50JH?il=0|başlık=Turkey opens military base in Mogadishu to train Somali soldiers|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=3 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171003050235/https://www.reuters.com/article/us-somalia-turkey-military/turkey-opens-military-base-in-mogadishu-to-train-somali-soldiers-idUSKCN1C50JH?il=0|tarih=30 Eylül 2017|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|website=Reuters}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aljazeera.com/news/2017/10/turkey-sets-largest-overseas-army-base-somalia-171001073820818.html|başlık=Turkey sets up largest overseas army base in Somalia|erişimtarihi=29 Nisan 2020|arşivtarihi=1 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171001130441/https://www.aljazeera.com/news/2017/10/turkey-sets-largest-overseas-army-base-somalia-171001073820818.html|ölüurl=hayır|website=www.aljazeera.com}}</ref>
[[Dosya:2015 01 25 Turkish President Visit to Somalia-6 (15742800133).jpg|orta|küçükresim|upright=1.44|Somali Cumhurbaşkanı [[Hasan Şeyh Mahmud]], [[Somali]]'nin başkenti [[Mogadişu]]'ya ziyarette bulunan Türkiye Cumhurbaşkanı [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ı karşılıyor, 25 Ocak 2015]]

|-
! colspan="3" |[[Güney Afrika Cumhuriyeti-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|South Africa}}
|
* [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto712">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-republic-of-south-africa.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and the Republic of South Africa | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170407225259/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-the-republic-of-south-africa.en.mfa | arşivtarihi = 7 Nisan 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Pretoria]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto712" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 1.3 milyar $'dır.<ref name="auto712" />
* [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'nde 3.600 [[Türkiye]] vatandaşı ikamet ediyor.<ref name="auto712" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün, [[Johannesburg]]'da merkezi bulunmaktadır.
* [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'ndeki Türk yatırımlarının değeri 600 milyon dolardan fazladır.<ref name=":27">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-guney-afrika-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Güney Afrika Siyasi İlişkileri | tarih =  | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100317160446/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-guney-afrika-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 17 Mart 2010}}</ref>
* [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'nde 5.000 civarı [[Türkler|Türk]] yaşadığı düşünülmektedir.<ref name=":27" />
|
* İki ülkenin ilişkileri pek eskiye dayanmamaktadır. İlişkiler 27 Şubat 1993 tarihinde [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'nin, [[Türkiye]]'de büyükelçilik açması ile başlamıştır.<ref name=":27" />
* [[Türkiye]]'nin, [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'ndeki 600 milyon $'dan fazla yatırımı genelde madencilik sektörü ile bağlantılıdır.<ref name=":27" />
|-
! colspan="3" |[[Güney Sudan-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|South Sudan}}
|Ana Madde: [[Güney Sudan-Türkiye ilişkileri]]
* [[Güney Sudan]]'ın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto912">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-south-sudan.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and South Sudan | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170424234355/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-south-sudan.en.mfa | arşivtarihi = 24 Nisan 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Cuba]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto912" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 3.2 milyon $'dır.<ref name="auto912" />
|
* 19. yüzyıl ortalarında  [[Sudan]] ve [[Uganda]] toprakları [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'nın [[Mısır Eyaleti|Mısır]] valileri tarafından ele geçirilmişti. Diğer taraftan [[Trablusgarp Eyaleti|Trablusgarp]]'tan güneye doğru [[Çad Gölü]] havzasına kadar gidilerek [[Nijer]] ve [[Çad]] üzerinde hâkimiyet kurulmaya çalışılmıştı.<ref name=":15" />
* [[Türkiye]], 2011'de Güney Sudan'ın [[Sudan]]'dan ayrılmasıyla bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden birisidir. Bağımsızlığın akabinde Juba'daki Türk Başkonsolosluğu büyükelçilik statüsüne yükseltildi.
* [[Türkiye]], [[Güney Sudan]]’da [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı]]aracılığıyla kapasite artırımı ve teknik işbirliği çalışmalarında bulunmaktadır.<ref name="mfaTR">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-south-sudan.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and South Sudan|arşivtarihi=24 Nisan 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170424234355/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-south-sudan.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
* İki ülke Nisan 2017’de ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmek amacıyla "Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması" imzalamıştır.<ref name="mfaTR" />
* [[Türkiye]] tarafından [[Güney Sudan]]’da [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] eşgüdümünde, kapasite artırımı ve teknik işbirliği çalışmalarına öncelik verilmektedir.<ref name=":28">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-guney-sudan-cumhuriyeti-siyasi--iliskileri.tr.mfa#:~:text=Türkiye%20Güney%20Sudan%27ı%20bağımsızlığını%20takiben%20ilk%20tanıyan%20ülkelerden%20birisidir.&text=Güney%20Sudan%20ile%20ekonomik%2Fticari,Anlaşması%20Nisan%202017%27de%20imzalanmıştır. | başlık = Türkiye-Güney Sudan Cumhuriyeti Siyasi İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160716162652/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-guney-sudan-cumhuriyeti-siyasi--iliskileri.tr.mfa#:~:text=Türkiye%20Güney%20Sudan%27ı%20bağımsızlığını%20takiben%20ilk%20tanıyan%20ülkelerden%20birisidir.&text=Güney%20Sudan%20ile%20ekonomik%2Fticari,Anlaşması%20Nisan%202017%27de%20imzalanmıştır. | arşivtarihi = 16 Temmuz 2016}}</ref>
* Eğitim işbirliği bağlamında ve Türkiye Bursları kapsamında, [[Güney Sudan]]’dan 2019-2020 döneminde 26 öğrenciye burs verilmiştir. Bugüne kadar toplam 140 Güney Sudanlı öğrenciye burs sağlanmıştır.<ref name=":28" />
|-
! colspan="3" |[[Sudan-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Sudan}}
|
* [[Sudan]]'ın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto692">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-sudan.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Sudan | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150219180750/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-sudan.en.mfa | arşivtarihi = 19 Şubat 2015}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Hartum]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto692" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 434 milyon $'dır.<ref name="auto692" />
* [[Yunus Emre Enstitüsü]]'nün, [[Hartum]]'da merkezi bulunmaktadır.
* [[Osmanlı İmparatorluğu]] döneminde sahip olunan ve [[Lozan Antlaşması]] ile kaybedilen [[Sevakin]] adası 2017 yılında 99 yıllığına [[Türkiye]]'ye kiralanmıştır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.asiatimes.com/2019/10/article/neo-ottoman-turkeys-string-of-pearls/|başlık=Neo-Ottoman Turkey’s ‘String of Pearls’|erişimtarihi=8 Temmuz 2020|arşivtarihi=22 Ekim 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191022053740/http://www.asiatimes.com/2019/10/article/neo-ottoman-turkeys-string-of-pearls/|ölüurl=evet|gazete=[[Asia Times]]|alıntı=The same year, Turkey signed trade and investment deals with Sudan, including to lease Suakin Island for 99 years as a possible military base. The island is located in the Red Sea close to Saudi Arabia and was once a key naval base of the Ottoman Empire.|ad=Christina|soyadı=Lin}}</ref>
|
* [[Osmanlı İmparatorluğu]]'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, [[Sudan]] ve [[Türkiye]], diğer [[Arap devletleri]]yle karşılaştırıldığında çok az da olsa bir [[Osmanlı mirası]]nı paylaşmaktadır.
* [[Mısır Hidivliği|Mısır Hidivi]] [[Kavalalı Mehmed Ali Paşa]]'nın aracılığı ile [[Osmanlı İmparatorluğu]], 19. yüzyılın başlarında Sudan'ı fethetti. Bu dönem [[Osmanlı döneminde Sudan|Türkiye dönemi]] olarak adlandırıldı. [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] yönetimi altında, [[Tanzimat]] reformlarının bir parçası olarak [[Sudan]]'da kölelik kaldırıldı ve ekonomisi gelişmeye başladı
* 1870'lerden itibaren [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun zayıflaması, [[Muhammed Ahmed]]'in [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] yönetimine karşı başlattığı isyanın yolunu açtı.<ref>{{dergi kaynağı|url=https://www.academia.edu/16552670/_The_Ottoman_State_s_Perception_about_the_Sudanese_Mahdi_Uprising_International_Journal_of_Turcologia_9_18_Paris_2014|başlık=“The Ottoman State’s Perception about the Sudanese Mahdi Uprising”, International Journal of Turcologia, 9/18, Paris 2014.|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=1 Temmuz 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200701215806/https://www.academia.edu/16552670/_The_Ottoman_State_s_Perception_about_the_Sudanese_Mahdi_Uprising_International_Journal_of_Turcologia_9_18_Paris_2014|ölüurl=hayır|website=Academia.edu|ilk=Omer|son=Kocyigit}}</ref> [[Muhammed Ahmed]] kendini [[Mehdi]] olarak ilan ettikten sonra, Britanyalı komutanlar altında [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun Sudanlı [[Mehdiler]]e karşı ağır askeri yenilgisiyle sonuçlanan [[Mehdi Savaşı]]'nı başlattıktan sonra, hem Mısırlılardan hem de Osmanlılardan gelen öfkeyle karşılandı.<ref>{{Web kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=4x09OvMBMmgC&pg=PA208&lpg=PA208&dq=muhammad+ahmad+mahdi+ottoman+empire&source=bl&ots=Zca3fgsAGR&sig=ACfU3U3RIMnGKWxi4RQQJEJH4TzC8qkqnA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj7icunu6ThAhWVAYgKHXkSCHoQ6AEwDXoECAgQAQ#v=onepage&q=muhammad+ahmad+mahdi+ottoman+empire&f=false|başlık=The Arabs of the Ottoman Empire, 1516-1918: A Social and Cultural History|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=2 Temmuz 2020|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200702003211/https://books.google.com/books?id=4x09OvMBMmgC&pg=PA208&lpg=PA208&dq=muhammad+ahmad+mahdi+ottoman+empire&source=bl&ots=Zca3fgsAGR&sig=ACfU3U3RIMnGKWxi4RQQJEJH4TzC8qkqnA&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj7icunu6ThAhWVAYgKHXkSCHoQ6AEwDXoECAgQAQ#v=onepage&q=muhammad+ahmad+mahdi+ottoman+empire&f=false|tarih=29 Nisan 2013|ölüurl=hayır|sayfa=208|yayımcı=[[Cambridge University Press]]|ile=Google Books|ilk=Bruce|son=Masters}}</ref> [[Herbert Kitchener]] tarafından yeniden düzenlenen [[Osmanlı ordusu]], 1890'lara kadar Osmanlı ve Mısır güçlerini toplayarak pahalı ve kanlı bir savaşla [[Sudan]]'ı fethetti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=YeNrDgAAQBAJ&pg=PT100&lpg=PT100&dq=herbert+kitchener+sudan+ottoman&source=bl&ots=aubWpRtqBY&sig=ACfU3U3Gx61IXmLTAAcVuwmLvpsF29YC7g&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjM_5OXvKThAhXIF4gKHYIoBEIQ6AEwCnoECAcQAQ#v=onepage&q=herbert+kitchener+sudan+ottoman&f=false|başlık=The Fall of the Ottomans: The Great War in the Middle East|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=1 Temmuz 2020|arşivengelli=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200701225040/https://books.google.com/books?id=YeNrDgAAQBAJ&pg=PT100&lpg=PT100&dq=herbert+kitchener+sudan+ottoman&source=bl&ots=aubWpRtqBY&sig=ACfU3U3Gx61IXmLTAAcVuwmLvpsF29YC7g&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjM_5OXvKThAhXIF4gKHYIoBEIQ6AEwCnoECAcQAQ#v=onepage&q=herbert+kitchener+sudan+ottoman&f=false|tarih=10 Mart 2015|ölüurl=hayır|yayımcı=Basic Books|ile=Google Books|ilk=Eugene|son=Rogan}}</ref>
* [[I.Dünya Savaşı]]'nın patlak vermesiyle [[Büyük Britanya]], [[Mısır Eyaleti|Mısır]] ve [[Mısır Eyaleti|Sudan]]'ı [[Osmanlı İmparatorluğu]]'ndan ayırdı ve iki ülkenin 20. yüzyılın ortalarına kadar resmi ilişkileri olmayacaktı. Bununla birlikte, 1916'da [[Darfur Sultanlığı]], Büyük Britamya'nın [[Darfur]]'u Sudan'a ilhak etmesi ile [[Osmanlı İmparatorluğu]]'na desteğini ilan etti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.historyextra.com/period/darfur-the-history-behind-the-bloodshed/|başlık=Darfur: The history behind the bloodshed|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=4 Şubat 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180204084456/https://www.historyextra.com/period/darfur-the-history-behind-the-bloodshed/|ölüurl=hayır|website=History Extra}}</ref>
* 19. yüzyıl ortalarında  [[Sudan]] ve [[Uganda]] toprakları [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'nın [[Mısır Eyaleti|Mısır]] valileri tarafından ele geçirilmişti. Diğer taraftan [[Trablusgarp Eyaleti|Trablusgarp]]'tan güneye doğru [[Çad Gölü]] havzasına kadar gidilerek [[Nijer]] ve [[Çad]] üzerinde hâkimiyet kurulmaya çalışılmıştı.<ref name=":15" />
* [[Sudan]]'ın 1956'da [[Mısır]]'dan bağımsızlığının ardından [[Türkiye]] ile diplomatik ilişkiler kurdu ve [[Türkiye]], [[Sudan]]'da büyükelçilik açan ilk ülkeler arasında yer aldı. Bununla birlikte, 20. yüzyılın sonlarında [[Sudan-Türkiye ilişkileri]], [[Türkiye]]'nin [[Orta Doğu]] ve [[Balkanlar]]'a daha fazla ilgi duyması, [[Sudan]]'ın yaşadığı siyasi kargaşalar, uzaklığı ve ilgi eksikliği ile nedeniyle pek gelişemedi. Buna rağmen, ilişkiler [[Cafer Nimeyri]] yönetiminde nispeten iyi ilişkilere sahipken [[Ömer el-Beşir]] yönetiminde 1990'lardan 2000'lere kadar soğuktu.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.politurco.com/political-islam-divides-both-sudan-and-turkey.html|başlık=“Political Islam Divides Both Sudan and Turkey”|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=30 Mart 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190330113850/https://www.politurco.com/political-islam-divides-both-sudan-and-turkey.html|ölüurl=hayır|website=Politurco.com|ilk=TURKMEN|son=TERZI}}</ref>
* Yıllar süren ilişkilerin ihmal edilmesinden sonra, [[Recep Tayyip Erdoğan]] döneminde Türkiye, dikkatini ilişkilerini güçlendiren Sudan da dahil olmak üzere [[Afrika]]'ya yönlendirmeye başladı ve Türkiye, Sudan'daki varlığını artırdı. En dikkat çekenlerden biri, Sudan adası [[Sevakin]]'in, [[Mısır]] ve [[Suudi Arabistan]] gibi bölgesel rakiplerin şüphelerle tepki gösterdiği 99 yıllık bir sözleşme ile Türkiye'ye kiralanmasıdır.
* [[Türkiye]], [[Sudan Devrimi|hükûmet karşıtı protestolar]] sırasında Ömer el-Beşir yönetimindeki Sudan hükûmetine destek verdi ve Sudan'a protestocularla savaşmak için yardım, mühimmat ve destek gönderme sözü verdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-sudan-protests-idUSKCN1PH1TU|başlık=Sudan accepted economic assistance from UAE, Russia, Turkey: oil...|erişimtarihi=16 Haziran 2020|arşivtarihi=23 Ocak 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20190123222423/https://www.reuters.com/article/us-sudan-protests-idUSKCN1PH1TU|tarih=23 Ocak 2019|ölüurl=hayır|website=Reuters.com}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Tanzanya-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Tanzania}}
|
* [[Tanzanya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto312">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-tanzania.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Tanzania | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160607045514/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-tanzania.en.mfa | arşivtarihi = 7 Haziran 2016}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Darüsselam]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto312" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2015'ta 151 milyon $'dır.<ref name="auto312" />
|
* Türkiye Bursları kapsamında Tanzanyalı öğrencilere yükseköğrenim bursları tahsis edilmektedir. 2019-2020 eğitim yılında Türkiye Burslarından yararlanmaya hak kazanan öğrencilerin sayısı 27 olmuştur.<ref name=":29">{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/turkiye-tanzanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye - Tanzanya ilişkileri|arşivtarihi=2 Mart 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140302162021/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-tanzanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|tarih=1 Ocak 2021}}</ref>
* [[Recep Tayyip Erdoğan]] Doğu Afrika turu kapsamında 22-23 Ocak 2017 tarihlerinde Tanzanya’yı ziyaret etmiştir ve bu ziyaret sonucunda 10 Anlaşma imzalanmıştır.<ref name=":29" />
|-
! colspan="3" |[[Togo-Türkiye ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Togo}}
|
* [[Türkiye]], [[Lomé]]'de büyükelçilik açmayı planlamaktadır.<ref name="auto932">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-togo.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Togo | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170505162721/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-togo.en.mfa | arşivtarihi = 5 Mayıs 2017}}</ref>
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 106 milyon $'dır.<ref name="auto932" />
|
* [[Türkiye]], 1992'den beri [[Togo]]'daki öğrencilerine burs vermektedir.<ref name="mfa5">{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-togo.en.mfa|başlık=Relations between Turkey and Togo|arşivtarihi=5 Mayıs 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170505162721/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-togo.en.mfa|yayıncı=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref>
|-
! colspan="3" |[[Türkiye-Uganda ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Uganda}}
|
* [[Uganda]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto82">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/turkey_uganda-relations.en.mfa | başlık = Turkey-Uganda Relations | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170309065900/http://www.mfa.gov.tr/turkey_uganda-relations.en.mfa | arşivtarihi = 9 Mart 2017}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Kampala]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto82" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2018'de 40 milyon $'dır.<ref name="auto82" />
|
* 19. yüzyıl ortalarında  [[Sudan]] ve [[Uganda]] toprakları [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'nın [[Mısır Eyaleti|Mısır]] valileri tarafından ele geçirilmişti. Diğer taraftan [[Trablusgarp Eyaleti|Trablusgarp]]'tan güneye doğru [[Çad Gölü]] havzasına kadar gidilerek [[Nijer]] ve [[Çad]] üzerinde hâkimiyet kurulmaya çalışılmıştı.<ref name=":15" />
|-
! colspan="3" |[[Türkiye-Zambiya ilişkileri]]
|
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Zambia}}
|
* [[Zambiya]]'nın, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1072">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-zambia.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Zambia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150402131151/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-zambia.en.mfa | arşivtarihi = 2 Nisan 2015}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Lusaka]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto1072" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019'da 23 milyon $'dır.<ref name="auto1072" />
|
* İki ülke, işbirliği ilişkilerini geliştirmek üzere tarım, turizm, sağlık, altyapı/konut gibi alanlarda teknik düzeyde yakın çalışmalar yürütmektedir.<ref name=":30">{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-zambiya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye Zambiya İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150402121147/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-zambiya-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 2 Nisan 2015}}</ref>
* [[Türkiye]] [[Zambiya]]’nın kalkınma gündemine ülkenin 7. Ulusal Kalkınma Planına (2017-2021) uygun çerçevede kapasite geliştirme ve kurumsal yapılandırma kapsamında katkı sunmaktadır.<ref name=":30" />
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla çeşitli alanlarda [[Zambiya]]’ya kalkınma yardımında bulunmaktadır.<ref name=":30" />
* [[Türkiye]] tarafından Zambiyalı öğrencilere 1992’den bu yana Türkiye Bursu verilmektedir'''.<ref name=":30" />'''
|-
! colspan="3" |[[Türkiye-Zimbabve ilişkileri]]
|- valign="top"
|{{bayrakülke|Zimbabwe}}
|
* [[Zimbabve]]'nin, [[Ankara]]'da büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto552">{{Web kaynağı | url = http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-zimbabwe.en.mfa | başlık = Relations between Turkey and Zimbabwe | yayıncı = Ministry of Foreign Affairs of Turkey | arşivurl = https://web.archive.org/web/20201115154849/http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-zimbabwe.en.mfa | arşivtarihi = 15 Kasım 2020}}</ref>
* [[Türkiye]]'nin, [[Harare]]'de büyükelçiliği bulunmaktadır.<ref name="auto552" />
* İki ülke arasındaki ticaret hacmi 17 milyon $'dır.<ref name="auto552" />
| colspan="4" |
* [[Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı|TİKA]] aracılığıyla çeşitli alanlarda [[Zambiya]]’ya kalkınma yardımında bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.mfa.gov.tr/turkiye-zimbabve-siyasi-iliskileri.tr.mfa | başlık = Türkiye - Zimbabve İlişkileri | çalışma = T.C. Dışişleri Bakanlığı | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180220023146/https://www.mfa.gov.tr/turkiye-zimbabve-siyasi-iliskileri.tr.mfa | arşivtarihi = 20 Şubat 2018}}</ref>
* [[Türkiye]] tarafından Zambiyalı öğrencilere 1992’den bu yana Türkiye Bursu verilmektedir'''.'''
|}

=== Okyanusya ===
Türkiye'nin [[Okyanusya]] ülkeleri ile etkileşimi tarihsel olarak Suriye ve Lübnan bölgelerinden [[Avustralya]]'ya yapılan göçlerle başlamıştır. [[I. Dünya Savaşı]]'nda [[Anzak]] birliklerinin [[Gelibolu]]'daki serüveni, savaş sonrasında ilişkileri olumlu etkilemiş, Avustralyalı devlet adamlarıyla asker ailelerinin [[Gelibolu]]’daki anıt mezarları ziyaretleri ile iki ülke ilişkileri ileri dönemde de artarak gelişmiştir.

Diplomatik ilişkiler ise 1967-1968 yıllarında karşılıklı açılan büyükelçilikler ile başlamıştır. 23-25 Nisan 2015 tarihlerinde İstanbul ve Çanakkale’de gerçekleştirilen [[Çanakkale Savaşları]] ’nın 100. Yıldönümü Anma Etkinliklerine katılmak üzere dönemin Avustralya Başbakanı [[Tony Abbott]] Türkiye'yi ziyaret etmiştir. Ayrıca dönemin Yeni Zelanda Başbakanı [[John Key]], anma etkinlikleri kapsamında İstanbul’da düzenlenen Barış Zirvesi’nde ana konuşmacılardan biri olmuştur. 10 binden fazla Yeni Zelandalı ve Avustralyalının katıldığı [[Anzak Günü]] törenleri de başarıyla gerçekleştirilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/turkiye-avustralya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye - Avustralya Siyasi İlişkileri|erişimtarihi=14 Mayıs 2020|arşivtarihi=16 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160716162844/http://www.mfa.gov.tr/turkiye-avustralya-siyasi-iliskileri.tr.mfa|ölüurl=hayır|yayıncı=T.C. Dışişleri Bakanlığı}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.mfa.gov.tr/turkiye---yeni-zelanda-siyasi-iliskileri.tr.mfa|başlık=Türkiye - Yeni Zelanda Siyasi İlişkileri|erişimtarihi=14 Mayıs 2020|arşivtarihi=10 Aralık 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171210015145/http://www.mfa.gov.tr/turkiye---yeni-zelanda-siyasi-iliskileri.tr.mfa|ölüurl=hayır|yayıncı=T.C. Dışişleri Bakanlığı}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/25461/268875|başlık=Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı-Avustralya İlişkileri|erişimtarihi=24 Kasım 2016|arşivtarihi=14 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200514213959/https://dergipark.org.tr/tr/pub/sutad/issue/25461/268875|ölüurl=evet|biçim=PDF|yayıncı=Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi}}</ref><gallery> Atatürk'ün Anzaklara Not'u.jpg|Atatürk'ün Anzaklar'a notu, Çanakkale </gallery>

== Uluslararası örgütler ==
{{Ana|Türkiye'nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar listesi}}

=== Sosyal ===
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Asya Karşılıklı Tedbir ve Güvenlik Önlemleri Konferansı]]
|Üye
|1993
|-
|[[Avustralya Grubu]]
|Üye
|
|-
|[[Akdeniz için Birlik]]
|Üye
|13 Temmuz 2008
|-
|[[Güney Doğu Asya Ülkeleri Birliği]]
|Diyalog Ortağı
|6 Ağustos 2017
|-
|[[Güneydoğu Avrupa İşbirliği Süreci]]
|Üye
|1996
|-
|[[Asya İşbirliği Diyaloğu]]
|Üye
|26 Eylül 2013
|-
|[[Şangay İşbirliği Örgütü]]
|Diyalog Ortağı
|26 Nisan 2013
|-
|[[Avrupa Birliği]]
|Aday Ülke
|
|-
|[[Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı]]
|Kurucu üye
|25 Haziran 1973
|-
|[[Avrupa Konseyi]]
|Kurucu üye
|9 Ağustos 1949
|-
|[[Birleşmiş Milletler]]
|Kurucu üye
|24 Ekim 1945
|-
|[[Interpol]]
|Üye
|
|-
|[[Europol]]
|Stratejik ortak
|
|-
|[[İslam İşbirliği Teşkilatı]]
|Kurucu üye
|25 Eylül 1969
|-
|[[Afrika Birliği]]
|Stratejik ortak
|Ocak 2008<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.mfa.gov.tr/afrika-birligi.tr.mfa|başlık=Afrika Birliği (AfB)|erişimtarihi=27 Mayıs 2021|arşivtarihi=7 Şubat 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130207034059/https://www.mfa.gov.tr/afrika-birligi.tr.mfa|yayıncı=T.C. Dışişleri Bakanlığı}}</ref>
|-
|[[Akdeniz İçin Birlik]]
|Kurucu üye
|13 Temmuz 2008
|-
|[[Türk Konseyi]]
|Kurucu üye
|3 Ekim 2009
|-
|[[Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi]]
|Kurucu üye
|21 Kasım 2008
|-
|[[Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı]]
|Kurucu üye
|12 Temmuz 1993
|-
|[[Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu]]
|Gözlemci
|2008
|}

=== Ekonomik ===
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Asya Kalkınma Bankası]]
|Üye
|1991
|-
|[[Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası]]
|Üye
|20 Mart 1991
|-
|[[Dünya Ticaret Örgütü]]
|Üye
|26 Mart 1995
|-
|[[G-20]]
|Kurucu üye
|1976
|-
|[[D-8]]
|Kurucu üye
|1997
|-
|[[Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu]]
|Üye
|26 Temmuz 2017
|-
|[[Ekonomik İşbirliği Teşkilatı]]
|Kurucu üye
|1985
|-
|[[Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü]]
|Kurucu Üye
|14 Aralık 1960
|-
|[[Karadeniz Ülkeleri Ekonomik İşbirliği Teşkilatı]]
|Kurucu üye
|25 Haziran 1992
|-
|[[Uluslararası Para Fonu]]
|Üye
|11 Kasım 1947
|-
|[[Uluslararası Ödemeler Bankası]]
|Üye
|
|-
|[[Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası]]
|Üye
|
|-
|[[Dünya Bankası]]
|Üye
|1947
|-
|[[İslam Kalkınma Bankası]]
|Kurucu üye
|10 Ağustos 1974
|}

=== Askeri ===
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Karadeniz Donanma İş Birliği Görev Grubu]]
|Kurucu üye
|2 Nisan 2001
|-
|[[Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü]] 
|Üye
|18 Şubat 1952
|-
|[[Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı]]
|Kurucu Üye
|25 Ocak 2013
|}

=== Teknik ===
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Avrupa Patent Ofisi]]
|Üye
|1 Kasım 2000
|-
|[[Avrupa Sivil Havacılık Konferansı]]
|Kurucu üye
|1955
|-
|[[Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü]] 
|Üye
|
|-
|[[Avrupa Yayın Birliği]] 
|Kurucu üye ([[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]])
|1950
|-
|[[Dünya Posta Birliği]]
|Kurucu üye
|1 Temmuz 1875
|-
|[[Uluslararası Telekomünikasyon Birliği]]
|Kurucu üye
|1 Ocak 1866
|-
|[[Uluslararası Denizcilik Örgütü]]
|Üye
|1958
|-
|[[Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu]]
|Üye
|
|-
|[[Uluslararası Enerji Ajansı]]
|Üye
|2015
|-
|[[Nükleer Enerji Ajansı]]
|Üye
|
|-
|[[Nükleer Tedarikçiler Grubu]]
|Üye
|
|-
|
|
|
|}

=== Spor ===
{| class="wikitable"
!Kuruluş
!Üyelik durumu
!Üye olduğu tarih
|-
|[[Avrupa Ragbi Federasyonları Birliği]]
|Üye
|2013
|-
|[[UEFA|Avrupa Futbol Federasyonları Birliği]]
|Üye
|1962
|-
|[[FIFA|Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği]]
|Üye
|1923
|-
|[[Uluslararası Olimpiyat Komitesi]]
|Üye
|1911
|-
|}

== Savaşlar ==
[[Dosya:MG08_on_the_minaret_of_the_Ayasofya_Museum_1941.jpg|sağ|küçükresim|upright=1.45|[[Ayasofya]]'nın minaresine konuşlanmış hava savunma maksatlı [[MG 08]] makineli tüfek birliği (Eylül 1941).]]

=== II. Dünya Savaşı ===
{{Ana|II. Dünya Savaşı'nda Türkiye}}
[[II. Dünya Savaşı]] öncesinde [[Çekoslovakya]]'nın ve [[Arnavutluk]]'un işgallerinden endişelenen Türk hükûmeti, 1939'da [[İngiltere]] ve [[Fransa]] ile ortak bir bildiri yayımladı. 19 Ekim 1939'da [[Ankara]]'da bu iki devlet ile [[Türkiye]] arasında ittifak kuruldu.<ref>Çelik, s. 57</ref><ref name="ozcelik256">Özçelik, s. 255-256</ref> Buna göre [[Akdeniz]]'de bir savaşın olması halinde üç devlet yardımlaşacaktı. Maddeler arasında askerî  ve maddi yardımdan da bahsedilmekteydi. Ancak savaş zamanı [[Türkiye]], [[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusya]] unsurunu gerekçe göstererek savaşa fiilen katılmadı.<ref name="ozcelik256" /> 25 Mart 1941 tarihinde [[Türkiye]] ile [[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusya]] arasında saldırmazlık halini duyuran bildiri yayımlandı.<ref>Özçelik, s. 260</ref> Aynı yıl [[Nazi Almanyası]] ile [[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusya]] arasında [[Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı|saldırmazlık paktı]] geçerliyken [[Balkan Cephesi (II. Dünya Savaşı)|Balkan Seferi]] başladı. İşgal ihtimali üzerinden baskı yapan [[Müttefik Devletler|Müttefiklere]] rağmen [[Türkiye]] çatışmaya girmedi ve Alman büyükelçisi [[Franz von Papen|Von Papen]] aracılığıyla diplomatik ilişkiler geliştirildi; 18 Haziran 1941'de [[Türk-Alman Dostluk Paktı]] imzalandı.<ref name="Özçelik, s. 259">Özçelik, s. 259</ref><ref>Çelik, s. 55</ref>{{Ayrıca bakınız|Türk-İngiliz-Fransız Üçlü İttifakı}}Aynı zamanda [[Nazi Almanyası|Almanya]]'ya 90.000 ton [[krom]] madeninin satımı başladı, bunun karşılığında [[Türkiye]]'nin silah ve araç ihtiyacı [[Nazi Almanyası|Almanya]] tarafından karşılanacaktı.<ref name="Özçelik, s. 259" /><ref>Mumcu, s. 43</ref> İmzalanan antlaşmadan dört gün sonra [[Barbarossa Harekatı]] başladı; 12 Temmuz 1941'de [[İngiltere]]-[[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusya]] ortak hareket antlaşması imzalandı.<ref>Mumcu, s. 37</ref> Bu harekâtın ardından Alman Dışişleri Bakanı [[Ribbentrop]], büyükelçi aracılığıyla Alman kuvvetlerinin [[Türkiye]] üzerinden [[Kafkasya|Kafkaslara]] ve [[Irak]]'a sevkiyatı için baskı yapmaya başladı, bu isteğin yerine getirilmesi halinde [[Türkiye]]'ye [[Balkanlar]]'da bazı toprakların ve [[Ege Denizi|Ege]]'de bir adanın teslim edileceği taahhüt edildi.<ref>Mumcu, s. 51-52</ref> Her iki tarafın baskılarına rağmen [[Türkiye]] savaşa girmedi, bu süre zarfında [[Nazi Almanyası|Almanya]], [[Stalingrad Muharebesi]]'ni kaybetti ve [[Türkiye'nin denge politikası]] devam etti. İki tarafla imzalanan saldırmazlık paktlarına rağmen [[Türkiye]] temkinli davranmaktaydı; zira komşu ülke [[İran]], saldırmazlık paktına rağmen Ağustos 1941'de Sovyet-İngiliz ortak saldırısına uğradı, aynı şekilde saldırmazlık paktı imzalanalı 2 yıl olmadan [[Nazi Almanyası|Almanya]] da [[Sovyetler Birliği|Sovyet Rusya]]'ya saldırmıştı.<ref>Özçelik, s. 260-261</ref> 14 Ocak 1943'te [[Müttefik Devletler|Müttefik]] devlet başkanlarının katılımıyla [[Casablanca Konferansı]] düzenlendi, konferansta [[Türkiye]]'nin güçlendirilmesi ve savaşa sokulması kararlaştırıldı.<ref name="koklu52">Köklü, s. 52-53</ref><ref>Özçelik, s. 261</ref> Amaç, [[Nazi Almanyası]]'nın uydu devleti [[Romanya]]'daki petrol kuyularını vurmaktı.<ref name="koklu52" /> Konferanstan sonra [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin diplomatik ve maddi temasları [[İngiltere]] üzerinden kurmayı tercih etmesi [[Türkiye]]'de tepkiyle karşılandı.<ref name="koklu52" /> [[Balkanlar]]'da yeni bir cephe açılmasını düşünen [[Winston Churchill|Churchill]], bu cephede [[Müttefik Devletler|Müttefiklere]] [[Türkiye]]'nin de destek vermesini sağlamak için 30 Ocak 1943'te [[Adana]]'ya geldi.<ref name="celik72">Çelik, s. 72</ref> [[Adana]]'nın 23 kilometre dışında bulunan [[Yenice istasyonu]]nda bir tren vagonunun içinde yapılan [[Adana Görüşmesi|Yenice görüşmelerinde]], [[Sovyetler Birliği|Sovyetler]]'e olan güvensizlik ve Türk ordusunun donanımsızlığı gerekçeleriyle [[Winston Churchill|Churchill]]'in talepleri reddedildi.<ref name="celik72" /> Bölgede varlığı devam eden [[Nazi Almanyası|Almanya]] ile ilişkileri zayıflatmamak için basın yoluyla [[Türkiye]]'nin dış politikada değişime başvurmayacağı açıkça ifade edildi.<ref>Çelik, s. 73</ref> 1943'ten sonra [[Müttefik Devletler|Müttefiklerin]] baskıları devam etse de [[Türkiye]]'nin denge politikası bir süre devam etti, [[Müttefik Devletler|Müttefiklerin]] savaştaki üstünlüğü [[Nazi Almanyası-Türkiye ilişkileri|Türk-Alman ilişkilerini]] de etkiledi ve 20 Nisan 1944'te [[Nazi Almanyası|Almanya]]'ya krom sevkiyatı durduruldu.<ref name="celik84">Çelik, s. 84</ref> [[Müttefik Devletler|Müttefikler]], sevkiyatın durdurulmaması halinde ambargo uygulayacaklarını belirtmişlerdi.<ref name="celik84" /> [[Nazi Almanyası|Almanya]]'nın buna tepkisi büyükelçi aracılığıyla nota vermek oldu.<ref>Çelik, s. 85</ref> Ağustos 1944'te [[Bulgaristan Krallığı]], savaştan çekildi ve ülkeye [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] ordusu girdi; bu gelişmelere paralel olarak [[Türkiye]], [[Nazi Almanyası|Almanya]] ve [[Japon İmparatorluğu|Japonya]] ile bütün ilişkilerini kestiğini duyurdu.<ref>Çelik, s. 86</ref>
==== Sıkı Yönetim ve Kısmi Seferberlik ====
20 Kasım'da [[İstanbul]], [[Kırklareli (il)|Kırklareli]], [[Edirne (il)|Edirne]], [[Tekirdağ]], [[Çanakkale (il)|Çanakkale]] ve [[Kocaeli]] illerinde sıkıyönetim ilan edildi ve ertesi gün bu bölgeyi kapsayan sıkıyönetim komutanlığına Jandarma Genel Komutanı [[Korgeneral]] [[Ali Rıza Artunkal]] atandı.

Savaşın başlamasından kısa bir süre sonra [[Seferberlik|kısmi seferberlik]] ilan edilerek 1920, 1921, 1922 doğumlular silah altına alındı. [[1. Ordu (Türkiye)|1. Ordu]]'ya bağlı üç Kolordu [[Edirne]] sınırına kaydırıldı. Karargâhı [[Ankara]]'da bulunan [[2. Ordu (Türkiye)|2. Ordu]] ise olası bir [[İstanbul]]'un işgaline karşı, başkent [[Ankara]]'yı koruması için [[Balıkesir]]'e kaydırıldı. Karargâhı [[Erzurum]]'da bulunan [[3. Ordu (Türkiye)|3. Ordu]], [[Sovyetler Birliği]], [[İran]], [[Irak]] ve [[Suriye]] sınırını korumakla görevlendirildi. Ordunun asker sayısı 1.300.000 kişiye çıkarıldı.{{vikikaynak|Adolf Hitler'in İsmet İnönü'ye mektubu}}
==== Hitler'in İsmet İnönü'ye mektubu ====
[[Adolf Hitler|Hitler]]'in [[İsmet İnönü]]'ye mektubu; Resmî  olarak 1 Eylül 1939 sabah saat 5.45’te Alman ordularının [[Polonya]] sınırına saldırmasıyla başlayıp 2 Eylül 1945’te [[Japonya'nın teslimiyet belgesi]]nin imzalanması ile sonuçlanan [[II. Dünya Savaşı|İkinci Dünya Savaşı]] sırasında, Almanya Devlet Başkanı [[Adolf Hitler]]'in Almanya Büyükelçisi [[Franz von Papen|Von Papen]] aracılığı ile Cumhurbaşkanı [[İsmet İnönü]]'ye yazdığı 1 Mart 1941 tarihli mektuptur.[[Dosya:German-Turkish_Treaty_of_Friendship_and_Non-Aggression.jpg|küçükresim|upright=1.14|[[Türk-Alman Dostluk Paktı|Türk-Alman Dostluk ve Saldırmazlık Paktı]] imzalanırken, 1941.]]Mektupların metni, 1967’de [[Milliyet (gazete)|Milliyet’te]] yayınlandı. Haberde İnönü Türkiyesi’nin Hitler Almanyası’na ‘müzahir’ (arka çıkan) olduğu diye değil, İnönü’nün ülkesini her saldırıya karşı korumaya hazır olduğu şeklinde yorumlanmıştı. Ayrıca şu belirtilmişti: ''O sırada “kudretinin zirvesinde olan Hitler, bu gibi sözlere nadiren muhatap olmuştu."''.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.radikal.com.tr/yazarlar/altan-oymen/hitler-ile-inonunun-1941-martindaki-mektuplasmasi-995617/|başlık=Hitler İle İnönü'nün 1941 Martındaki Mektuplaşması|erişimtarihi=22 Şubat 2016|arşivtarihi=1 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200301134441/http://www.radikal.com.tr/yazarlar/altan-oymen/hitler-ile-inonunun-1941-martindaki-mektuplasmasi-995617/|ölüurl=hayır|çalışma=Altan Öymen|yayıncı=Milliyet Gazetesi}}</ref>

==== Türk-Alman Dostluk Paktı ====
{{Ana|Türk-Alman Dostluk Paktı}}
[[Türkiye]] yönetiminin bu öneriyi kabul etmesi, [[Müttefikler]]le ilişkilerini bir dar boğaza sürüklemiştir. 18 Haziran 1941'de imzalanan saldırmazlık anlaşması [[Türkiye]]’nin [[Nazi Almanyası|Almanya]] ile olan ilişkileri yönünden bir kilometre taşı oldu. Ne var ki 10 Ağustos 1941'de [[Sovyetler Birliği|Rusya]] ve [[İngiltere]], ortak notayı [[Türkiye]] hükûmetine ilettiler. Bu notada, [[Türkiye]]'nin toprak bütünlüğüne saygılı olunacağı ancak, [[Montrö Antlaşması]] gereği [[Türkiye]]'nin boğazları savaş gemilerine kapalı tutma taahhüdüne sadık kalmasının gereği belirtilmiştir. İzleyen yıllar, [[Müttefikler]]in [[Türkiye]]'nin kendi cephelerinde savaşa girmesi konusunda baskılarının giderek arttığı yıllar olmuştur

=== Kore Savaşı ===
[[Dosya:WaltonWalker&TahsinYazici.jpg|sol|küçükresim|upright=0.9|[[Birleşmiş Milletler|BM]] Gücü Genel Komutanı General [[Walton Walker|W. Walker]] [[Tuğgeneral]] [[Tahsin Yazıcı]]'ya 'Gümüş Yıldız' madalyasını takar iken]]
[[Dosya:Parade_of_Turkish_soldiers_wearing_uniforms_of_the_Turkish_Brigade.JPG|sağ|küçükresim|upright=1.13|Kore Savaşı'na gönderilen birliklerin temsili geçidi, üniformaların kollarında mavi üzerine beyaz harflerle "Korea" arması dikilmişti.]]
[[II. Dünya Savaşı]]'nın bitip [[Soğuk Savaş]]'ın başlamasıyla [[Türkiye]], uluslararası ortamda kendini yalnız buldu. [[II. Dünya Savaşı]]'nda tarafsız kalarak bütünlüğünü [[Almanya]]'ya karşı korumuş ancak savaş sonrasında [[Sovyetler Birliği]]'nin [[Doğu Anadolu Bölgesi]]'nde toprak ve [[İstanbul Boğazı|Boğazlar]]'da üs ve ortak savunma talepleriyle karşılaşmıştır. Böylece [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] tehdidine karşı müttefik arayan [[Türkiye]] [[Batı Bloku]]'na ve [[Amerika Birleşik Devletleri|Amerika]]'ya yaklaşmaya başladı.

[[Türkiye]], [[NATO]]'ya girişini hızlandırmak için, başlayan [[Kore Savaşı]]'na birlikler göndermiştir. Özellikle sol kesimler tarafından "Türk gencinin kanının Amerika'ya satılması" şeklinde eleştirilen bu davranış, [[Türkiye]] ile [[Batı Bloku]] arasındaki yakınlaştırmayı hızlandırmış ve 18 Şubat 1952'de [[Türkiye]] bir [[NATO]] üyesi olmuştur.

==== Konuşlandırma ====
[[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]], başlangıçta [[Kore]]’ye topçu taburu takviyeli bir piyade alayı göndermeyi düşündüğü halde, sonradan bu birliğin bir tugay seviyesinde olmasına karar verdi.

Üç piyade taburundan oluşan 241. Piyade Alayı, bir topçu taburu, bir istihkam bölüğü, bir uçaksavar bataryası, bir ordudonatım bölüğü, bir ulaştırma bölüğü, bir tanksavar takımı ve bir depo bölüğünden oluşuyordu.

Gönüllü olanlardan seçilmiş olan bu tugay 259 subay, 18 askerî  memur, 4 sivil memur, 395 astsubay, 4414 erbaş ve er olmak üzere 5090 kişiydi.<ref>Tarihi Değiştiren Savaşlar, Ali Çimen-Göknur Göğebakan, Timaş yayınları, İstanbul 2006, ISBN 975-263-486-9</ref> Tugay komutanlığına Tuğgeneral [[Tahsin Yazıcı]] seçilmişti.

[[Ankara]]’da oluşturulan tugay demiryolu ile [[İskenderun]]’a aktarıldıktan sonra Amerika’nın tahsis ettiği gemilerle [[Kore]]’nin [[Pusan]] limanına nakledildi. Burada bekletilmeden [[Daegu]] şehrine alınarak kışlaya yerleştirildi.

Taegu’da Türk Tugayı Amerikan malzemesi ile yeniden donatıldı. Eskimiş malzemeler ise geri gönderildi. Bu yeni malzemeyi kullanmak için eğitiminden geçen tugay 10 Kasım 1950’de cepheye hareket etti. Önce [[Seul]]’un 60–100&nbsp;km kuzeyinde bölgenin emniyet sorumluluğunu üstlenen tugay daha sonra Kunu-ri bölgesine nakledildi.

==== Kunu-ri Muharebesi ====
{{Ana|Kunu-ri Muharebesi}}
[[Çin]]’in savaşa dahil olmasının ardından [[Birleşmiş Milletler|BM]] kuvvetlerinin cephesi yarılmıştı. [[ABD Kara Kuvvetleri]] [[9. Kolordu (ABD)|9. Kolordusu]]’nun ihtiyat tugayı olan [[Türk Tugayı]], [[Kunu-ri Muharebesi|Kunu-ri]] bölgesinde direnerek [[8. Ordu (ABD)|8. Ordu]]’nun{{Kaynak belirt}} yok olmadan çekilmesini sağladı.

[[Douglas MacArthur]] "Türklerin kahramanca çarpışmaları Birleşmiş Milletler Kuvvetlerinin salimen yeni müdafaa hatlarına çekilmelerini mümkün kılmıştır."dedi.

==== Kumyangjang-ni Muharebesi ====
{{Ana|Kumyangjang-ni Muharebesi}}
[[Türk Tugayı]] birlikleri, 6 Ocak 1951'de Chonan'da 20 gün ihtiyatta kaldıktan sonra 24 Ocak'ta Chonan'dan hareket ederek [[Çin Halk Gönüllü Ordusu]]'nun savunma mevziinin bir kısmını almak üzere saldırıya geçti ve bölgeyi savunan Çin Halk Gönüllü Ordusu 150. Tümeni'ne bağlı 447. ve 448. alayları ile mücadeleye girdi. Başlangıçta inisiyatif [[Çin]] birliklerindeydi. Ancak silah üstünlüğünü Çinliler elde edememişlerdi. Çinlilerin el bombası sayısı azdı. [[Türk Tugayı|Türk tugayı]] Çinlilerden daha fazla el bombasına sahipti. Bunun nedenlerinden biri de [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] tarafından silah ve cephane ile desteklenmesiydi.

Savaşın başında mevzilerinde bulunan Çinliler etkili bir şekilde ateş yağdırmaya başladılar. Ancak önceden mevzilendirilen Türk 1. Takımı görünmeden Çinlilerin mevzilerine yaklaşıp el bombası kullanarak Çinlilerin mevzilerini aldı. Çinlilerin bu bölgedeki mevzileri yeniden ele geçirebilmek için uğraşması sonucu Türk 2. Taburu 185 rakımlı tepeyi ve ardından 156 rakımlı tepeyi süngü hücumuyla aldı. Alay taarruz grubu da rahat bir şekilde Kumyangjang-ni kasabasını aştı.

==== Savaş Sonrası ====
1960 yılında 200 kişilik bir bölük gücüne ve 1965 yılında bir manga gücüne düşürüldü. 1971 yılında tamamen geri çekildi.

=== Körfez Savaşı ===
{{Ana|Körfez Savaşı}}
[[Soğuk Savaş]]'ın sona ermesinden sonra Batı açısından stratejik önemini kaybedeceğini düşünen [[Türkiye]]'nin endişeleri [[Irak]]'ın [[Kuveyt]]'i işgaliyle birlikte ortadan kalktı. Özellikle Cumhurbaşkanı [[Turgut Özal]], doğan fırsatı kullanarak [[Türkiye]]'nin stratejik öneminin azalmadığını göstermek istiyordu. Körfez krizinde aktif politika izlemek isteyen [[Turgut Özal|Özal]], temkinli bir siyasetten yana olan Başbakan [[Yıldırım Akbulut]], Dışişleri Bakanı [[Ali Bozer]] ve Genelkurmay Başkanı [[Necip Torumtay]] ile karşı karşıya kaldı, [[Turgut Özal|Özal]]'ın tutumuna tepki gösteren Dışişleri Bakanı [[Ali Bozer]] (11 Ekim 1990), Millî Savunma Bakanı [[Safa Giray (siyasetçi)|Safa Giray]] ve Genelkurmay Başkanı [[Necip Torumtay]] (3 Aralık 1990) görevlerinden istifa ettiler. Ayrıca Özal'ın uygulamak istediği aktif siyaset muhalefet tarafından sert biçimde eleştirildi.
[[Dosya:Bush_ozal_bos.jpg|sol|küçükresim|upright=1.14|[[Turgut Özal]], [[George H. W. Bush]] yönetiminin kararını destekleyerek, Irak'a karşı saldırı amacıyla Türk Hava sahası ve [[İncirlik Üssü]]'nün kullanılmasına izin verdi.]]
[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] bu kriz sırasında Ankara'dan 3 konuda yardım istedi; [[Türkiye]]'deki üslerin Irak'a yönelik hava harekâtlarında kullandırılması ve Saddam'ın Kuveyt cephesindeki asker sayısını azaltması için Türkiye'nin Irak sınırına asker kaydırması. Türkiye bu iki talebe olumlu cevap verirken, [[Suudi Arabistan]]'da toplanan koalisyon kuvvetlerine birlik gönderilmesi isteği ise Özal'ın tüm ısrarlarına rağmen [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]'nin karşı çıkması sonucu gerçekleşmedi. Türkiye bu doğrultuda 180,000 kadar askeri Irak sınırına kaydırarak, Irak'ın kuzeyde 8 tümen tutmasını sağladı ve böylece kara savaşında koalisyon güçleri üzerindeki yükü hafifletmiş oldu.

[[Türkiye]], [[Körfez Savaşı|Körfez krizinin]] başında ılımlı bir politika izlemesine rağmen 8 Ağustos 1990'da, [[Birleşmiş Milletler|BM]]'nin [[Irak]]'a ambargo kararlarına uyarak [[Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı]]nı kapattı. [[Irak]]'a yönelik uluslararası [[ambargo]]ya katılmasına ve [[İncirlik Hava Üssü]]'nün [[Amerika Birleşik Devletleri|Amerikan]] uçakları tarafından kullanılmasına müsaade etmesine rağmen [[Türkiye]], [[Körfez Savaşı]]'na fiili olarak katılmadı. Sadece [[Irak]]'ın [[Türkiye]] topraklarına olası bir [[füze]] saldırısında bulunmasından [[Saddam Hüseyin|Saddam]]'ı caydırmak amacıyla [[Irak]] sınırına asker yığmakla yetindi.

[[Turgut Özal|Özal]]'ın [[Musul]] ve [[Kerkük]]'ün alınmasından, bölgedeki [[Arap ülkeleri]]yle geliştirilecek ekonomik ve ticari ilişkiler ile bu ülkeleri potansiyel silah pazarı olarak görme planları uzun vadede sonuç vermedi. Aksine, savaştan sonra [[Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı]]nı kapatılmasından dolayı [[Türkiye]]'nin uğradığı zararın tazmin edilmesi için [[körfez ülkeleri]] tarafından verilen 3 milyar dolarlık yardımın ödenmesinde bile isteksiz davranıldı. [[Körfez ülkeleri]]nden ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'den alınan yardımlar ve tazminatlar, [[Türkiye]]'nin, [[Körfez Savaşı]]'ndan sonra da yaklaşık 12 yıl yürürlükte kalan [[Birleşmiş Milletler|BM]] ambargosuna uyması nedeniye uğradığı 100 milyar ABD Dolarının üzerindeki zararın karşılanmasında çok yetersiz kaldı.

Ayrıca savaştan sonra ayaklanan Kürtlerin Saddam kuvvetleri tarafından saldırıya uğraması sonucunda, 1,5 milyon [[Kürtler|Kürt]] [[Türkiye]] sınırından geçti. [[Türkiye]] duruma kayıtsız kalmayıp Kürtlerin sığındıkları dağlardan indirilip, [[Irak]] tarafındaki düzlüklere yerleştirilmesi için burada bir tampon bölge oluşturulması fikrini [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye iletti. Bundan sonra [[Irak]]'ın kuzeyinde Kürtler için oluşturulan Güvenlik Bölgesi'nin korunması için aralarında [[Türkiye]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[İngiltere]] ve [[Fransa|Fransız]] askeri kuvvetlerinin bulunduğu [[Çekiç Güç]]'ün [[Türkiye]] sınırları içinde de konuşlanmasına izin verildi (Temmuz 1991). 2003'teki [[Irak Savaşı]]'na kadar görev yapan [[Çekiç güç|Çekiç Güç]]'ün varlığı [[Türkiye]]'de büyük tartışmalara yol açtı.

Dönemin Başbakanı [[Yıldırım Akbulut]]'un Millî Düşünce Merkezi'nde bu konuyu anlattığı konferans yayınlanmıştır.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=XOO2nFnLLoQ Youtube konferans]</ref>

=== Bosna Savaşı ===
[[Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti]]'nin dağılmasının ardından [[Bosna Savaşı]] başladı. Durum 1992'de kötüleşmeye başladı ve [[NATO]] 1993'te [[Bosna]]'da [[uçuşa yasak bölge]]ye, [[Uçuş Yasağı Harekâtı]] ile [[Bosna Savaşı]]'na müdahale etmeye başladı. Türkiye bu savaşta ABD ile iş birliği yaparak ve Bosna askerlerine silah yardımında bulunarak destek verdi.<ref>{{Web kaynağı|url=http://arsiv.ntv.com.tr/news/148268.asp|başlık=Türkiye Bosna'ya silah sağladı.|erişimtarihi=15 Nisan 2016|arşivtarihi=9 Şubat 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150209155931/http://arsiv.ntv.com.tr/news/148268.asp|ölüurl=evet}}</ref><ref name=":2">{{Web kaynağı|url=https://www.researchgate.net/publication/301650648_Turkiye%27nin_Bosna_Hersek_Savasi%27ndaki_Politikasi|başlık=Türkiye’nin Bosna Hersek Savaşı’ndaki Politikası|arşivengelli=evet|çalışma=Gülçin Sağır Keskin|erişimtarihi=16 Haziran 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210612171847/https://www.researchgate.net/publication/301650648_Turkiye%27nin_Bosna_Hersek_Savasi%27ndaki_Politikasi|arşivtarihi=12 Haziran 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Savaşta [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] mali destekte bulunurken [[Türkiye]] de Bosna ordusuna eğitim desteği verdi.<ref name=":2" /> [[Türkiye]] 1994 yılının Temmuz ayında [[Bosna]]'nın [[Zenica]] şehrine 1500 asker göndererek ateşkesin gözlemcisi olmuştur.<ref name=":2" /> [[Hırvatistan]] Ankara Büyükelçisi, Dönemin Cumhurbaşkanı [[Süleyman Demirel]]'in, Hırvat Cumhurbaşkanı ile konuşmasının barışa zemin oluşturduğunu söylemiştir.<ref name=":2" />

==== Yugoslavya'ya Ambargo ====
27 Mayıs 1992'de, kuşatma altında bulunan [[Saraybosna]]'da, [[Vase Miskin]] sokağında meydana gelen patlama sonucunda 17 sivil hayatını kaybetti, 108 kişi de yaralandı. Onlarca sivilin ölmesi üzerine [[İngiltere]] Başbakanı [[John Major]], ABD Başkanı [[George H. W. Bush]], [[Türkiye]] Dışişleri Bakanı [[Hikmet Çetin]] ve başka siyasi liderleri hemen bu olayın Sırplar tarafından yapıldığını anlamıştı.{{kaynak belirt}} Neticede, üç gün sonra, 30 Mayıs 1992'de, [[BM Güvenlik Konseyi]], Sırpların yaptığı [[ekmek]] bekleyen insanlara saldırı nedeniyle [[Yugoslavya Federal Cumhuriyeti]]'ne petrol satışının yasaklanması ve hava bağlantısının kesilmesini de kapsayan geniş bir ekonomik [[ambargo]] uygulanmasını kabul etti.
[[Dosya:Bosnia, Mostar, old bridge 2.JPG|küçükresim|upright=1|2003 senesinde [[Türkiye]] tarafından restore edilen [[Mostar Köprüsü]].]]

==== Savaş Sonrası ====
[[Bosna-Hersek İslam toplumu]]nun başkanı [[Mustafa Cerić]], ''“Türkiye bizim annemiz, öyleydi, öyle kalacaktır”'' dedi.<ref name="Boric2"/> Dönemin Türkiye Başbakanı [[Recep Tayyip Erdoğan]], 11 Temmuz 2012 tarihinde [[Srebrenitsa Katliamı]]'nın [[Srebrenitsa]]'daki anma törenlerine katıldığı zaman, [[Aliya İzzetbegoviç]]'in kendisini hastanede ziyaret ederken, ''"Bosna, size emanet, buralar Osmanlı’nın bakiyesidir"'' dediğini söylemiştir.<ref name="Bitno">{{Haber kaynağı|url=http://www.bitno.ba/vijesti/bosna-i-hercegovina/tayyip-erdogan-alija-mi-je-ostavio-bosnu-u-amanet|başlık=Tayyip Erdogan: Alija mi je ostavio Bosnu u amanet|erişimtarihi=15 Temmuz 2012|arşivtarihi=17 Temmuz 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120717041858/http://www.bitno.ba/vijesti/bosna-i-hercegovina/tayyip-erdogan-alija-mi-je-ostavio-bosnu-u-amanet|tarih=11 Temmuz 2012|ölüurl=evet|dil=Boşnakça|gazete=Bitno|yazar=|df=}}</ref> Son yıllarda Boşnak politikacılar arasında Türk nüfuzu artıyor. [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]], iki büyük Boşnak siyasi partisinin, [[Demokratik Eylem Partisi (Bosna-Hersek)|Demokratik Eylem Partisi]]'nin ve [[Bosna-Hersek Sosyal Demokrat Partisi]]'nin uzlaştırılması konusundaki gayretiyle bilinmektedir.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.dnevni-list.ba/index.php?option=com_content&view=article&id=31169:erdogan-miri-tihia-i-lagumdiju-&catid=10:izdvojeno1&Itemid=21|başlık=Erdogan miri Tihića i Lagumdžiju|erişimtarihi=18 Ekim 2012|tarih=18 Ekim 2012|gazete=[[Dnevni list]]|ad=Sanja|soyadı=Bjelica-Šagovnović|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230703173155/https://dnevni.ba/?option=com_content&view=article&id=31169%3Aerdogan-miri-tihia-i-lagumdiju-&catid=10%3Aizdvojeno1&Itemid=21|arşivtarihi=3 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Türkiye]] savaş bittikten sonra savaş sırasında [[Hırvatlar]] tarafından yıkılan [[Mostar Köprüsü]]'nün restorasyonunu üstlenmiştir.

=== Kosova Savaşı ===
1998-1999 Kosova Savaşı,<ref>[http://www.porttakal.com/haber-kosova-savasi-nda-organ-kacakciligi-173232.html Kosova Savaşı'nda Organ Kaçakçılığı]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020}}</ref> [[Yugoslavya Federal Cumhuriyeti]] ordusunun, bağımsızlık isteyen [[Kosova Kurtuluş Ordusu]]’na ve bu örgüt yanında yer alan milis güçlerine karşı yürüttüğü operasyon ve buna karşı [[NATO]]'nun başlattığı müdahaledir.

[[NATO]]'nun [[Yugoslavya]]'ya karşı hava saldırılarına başlamasıyla, [[Yugoslavya Federal Cumhuriyeti|Yugoslavya]] kimliği altında [[Sırplar|Sırp]] ordusu ve milis güçleri tarafından [[Kosova]]lı [[Müslüman]] sivillere karşı [[etnik temizlik]] girişimi başlatılmıştır.

[[Kosova Savaşı]]'nın başlaması ile milyonlarca insan ülkesinden başka ülkelere göç etmek zorunda kaldı. Göç edenlerin en çok göç ettikleri ülkeler [[Arnavutluk]], [[Kuzey Makedonya]], [[Karadağ]] ve [[Türkiye]] oldu. [[Türkiye]] bu olanlara sessiz kalmamış ve 1999 yılında [[Kosova]]'ya yardım etmiştir.<ref name=":3">{{Web kaynağı|url=https://www.tuicakademi.org/mehmet-nizam-199-kosova-krizi-ve-nato-mudahelesi/|başlık=1999 Kosova Krizi ve NATO Müdahalesi|erişimtarihi=27 Mayıs 2021|arşivtarihi=30 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160730223558/https://www.tuicakademi.org/mehmet-nizam-199-kosova-krizi-ve-nato-mudahelesi/|tarih=26 Mart 2015|dil=Türkçe|çalışma=TUİÇ Akademi|soyadı=Editör}}</ref> Türk uçakları ilk olarak denetim uçuşları yapmıştır ve daha sonra da [[KFOR|Barış Gücünün]] bir parçası olmuştur.<ref name=":3" /> [[Kosova Türkleri|Kosova'da Türklerin]] yaşıyor olması da [[Türkiye]]'nin [[Kosova]]'ya yardım etmesini tetikleyen unsurlardan birisi olmuştur.<ref name=":3" /> Savaşın sonunda bağımsızlığı ilan eden [[Kosova]]'yı tanıyan ilk devletlerden birisi [[Türkiye]] olmuştur.<ref name=":3" />
[[Dosya:Coat of arms of the Kosovo Force.svg|sol|küçükresim|upright=0.55|[[KFOR]] (Kosovo Force) Kosova Barış Gücü arması.]]

==== Tarihsel Geri Plan ====
{{Ana|Kosova tarihi}}
[[Sırplar]] ve [[Arnavutlar]], 20. yüzyıl boyunca bölgenin kontrolü için yarışmışlardır. [[Sırplar]] toplam nüfusun % 10'una sahip olmalarına rağmen, tarihsel ve duygusal olarak bölgenin önemi onlar için çok büyüktür. [[Kosova]]’da yaşayan bir diğer millet olan [[Kosova Türkleri|Türkler]], Sırp-Arnavut çekişmesinde çeşitli sosyal ve kültürel sebeplerden dolayı genellikle [[Arnavutlar|Arnavut]] tarafında yer almışlardır. [[Sırplar]]ın ta 1389 senesine [[I. Kosova Muharebesi]]’ne dayanan ve [[Kosova Türkleri|Türklere]] karşı olan ters duruşları, Kosova meselesinde merkezde olmuştur. 1990’larda artan Sırp milliyetçiliğinin beslendiği ve hatta temellendiği bu husus, son Kosova Savaşı öncesinde Kosova’daki Türkleri ve Arnavutları (Müslüman olmaları sebebiyle Goralılar, Boşnakları da) karşı cephede tutmuştur.

==== Kosovo Force ====
{{Ana|KFOR}}
[[KFOR|Kosovo Force (KFOR)]], [[Kosova]]'da güvenliği sağlamakla görevli [[NATO]] önderliğinde çok uluslu bir barış gücüdür.<ref name="NATO's role in Kosovo">{{Web kaynağı|url=http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_48818.htm|başlık=NATO's role in Kosovo|erişimtarihi=13 Haziran 2010|arşivtarihi=11 Haziran 2010|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100611233430/http://www.nato.int/cps/en/natolive/topics_48818.htm|tarih=10 Haziran 2010|ölüurl=hayır|yayıncı=Nato.int|alıntı=Today, just under 10,000 troops from the NATO-led Kosovo Force (KFOR), provided by 31 countries (24 NATO and 7 non-NATO), are still deployed in Kosovo to help maintain a safe and secure environment.}}</ref>

[[Türkiye]], barış gücüne 752 asker göndermiştir ve şu anda ise 402 asker ile bölgede gözlemci konumundadır. [[Türkiye]] bölgede en çok asker bulunduran 3. ülkedir.

=== Afganistan Savaşı ===
{{Ana|Afganistan Savaşı (2001-günümüz)}}
[[Afganistan Savaşı (2001-günümüz)|Afganistan Savaşı]], 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. [[Amerika Birleşik Devletleri]] tarafından [[11 Eylül saldırıları]] gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı [[George W. Bush]]'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât [[Usame bin Ladin]]'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda [[Taliban]] ve diğer [[Taliban]] yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle [[Afganistan]]'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[Birleşik Krallık]] önce hava bombardımanı daha sonra da takviye güçlerle beraber [[Afganistan]]'a asker indirdi. 2002'de Amerikan ve İngiliz askerleri [[Kuzey İttifakı]] ile savaşa katıldı. Daha sonra gerginlikler üzerine [[NATO]] güçleri (Koalisyon güçleri) [[Afganistan]]'a asker indirdiler. Daha sonra Amerikan hükûmeti kalıcı barışı sağlamak amacı ile bölgede asker bulundurup varlıklarını hissettireceklerini açıkladı.

Başlangıçtaki atak [[Taliban]]'ı güçten düşürdü, fakat [[Taliban]] kuvvetleri yeniden toparlandılar.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.cfr.org/publication/10551/|başlık=The Taliban Resurgence in Afghanistan|erişimtarihi=15 Ocak 2008|arşivtarihi=27 Eylül 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20060927101915/http://www.cfr.org/publication/10551/|ölüurl=evet}}</ref> Savaşın amacı olan [[El-Kaide]]'nin hareketlerini kısıtlamak, tam olarak başarıldı denemez.<ref name="rothstein">{{Web kaynağı|url=http://books.google.com/books?id=w7fmg1cCjskC&vid=ISBN8170493064&dq=Afghanistan+and+the+troubled+future+of+unconventional+warfare&q=Al+Qaeda&pgis=1#search|başlık=Afghanistan: and the troubled future of unconventional warfare By Hy S. Rothstein|erişimtarihi=15 Ocak 2008|arşivtarihi=27 Haziran 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140627190026/http://books.google.com/books?id=w7fmg1cCjskC&vid=ISBN8170493064&dq=Afghanistan+and+the+troubled+future+of+unconventional+warfare&q=Al+Qaeda&pgis=1#search|ölüurl=hayır}}</ref> 2006'dan bu yana artan [[Taliban]] kaynaklı isyancı hareketler, gelişen yasa dışı uyuşturucu üretimi ve zayıf yönetimin [[Kâbil|Kabil']]in dışındaki kısıtlı kontrolü dolayısıyla [[Afganistan]]'ın istikrarı tehlikede görülmektedir.<ref name="unfailed">{{Web kaynağı|url=http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=20702&Cr=afghan&Cr1=|başlık=Afghanistan could return to being a ‘failed State,’ warns Security Council mission chief|erişimtarihi=15 Ocak 2008|arşivtarihi=11 Temmuz 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090711205553/http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=20702&Cr=afghan&Cr1=|ölüurl=hayır}}</ref>

==== Türkiye'nin desteği ====
[[Kararlı Destek Misyonu]] ile [[Afganistan]]'a yardım ve destek amaçlı koalisyon kurulmuştur. Kurulan koalisyona [[Türkiye]], [[Uluslararası Güvenlik Destek Gücü]] ile birlikte toplamda 1.327 asker göndererek katkı vermiştir. Ayrıca [[Türkiye]] bu savaşta [[Çerçeve Ülke]] görevini üstlenen devletlerden birisi olmuştur. Bu savaş sonrası [[Türkiye]] 2020 yılına kadar [[Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı]]nın güvenliğini ve işletmesini üstlenmiştir.

== Harekâtlar ==
[[Dosya:Operación_Atila._Monumento_la_Operación_Jul_Ago_1974.jpg|sol|küçükresim|upright=0.9|1974 yılında Türk askerinin Kıbrıs'a asker girişini konu alan Çıkartma Anıtı.]]

=== Kıbrıs Harekâtı ===
{{Ana|Kıbrıs Harekâtı}}
20 Temmuz 1974'te Başbakan [[Bülent Ecevit]]’in liderliğinde [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]nin [[Kıbrıs]]'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı [[Yunanistan]] hükûmetinin desteğiyle gerçekleştirilen [[15 Temmuz 1974 Darbesi|15 Temmuz 1974 darbesinin]] ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla [[Kuzey Lefkoşa]] da dahil olmak üzere adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı.<ref name="hoff">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/?id=LZXbg3ZwvGoC&dq=|başlık=Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession|dil=İngilizce|sayfalar=39-47|yayıncı=EMartinus Nijhoff Publishers|yıl=2006|isbn=978-90-04-15223-6|yazar=Hoffmeister, Frank}}</ref> 140 bin<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=aD-D5KusCkMC&pg=PA32&cad=0#v=onepage&q&f=false|başlık=The EU and Conflict Resolution: Promoting Peace in the Backyard|tarih=2007|dil=İngilizce|sayfa=32|yayıncı=Routledge|isbn=9781134123384|soyadı1=Tocci|ad1=Nathalie}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=hzEDg6-d80MC&pg=PA2&cad=0#v=onepage&q&f=false|başlık=Cyprus: A Troubled Island|erişimtarihi=21 Aralık 2017|arşivtarihi=26 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170326101642/https://books.google.com/books?id=hzEDg6-d80MC#v=onepage&q&f=false|tarih=2000|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|sayfa=2|yayıncı=Greenwood Publishing Group|isbn=9780275965334|soyadı1=Borowiec|ad1=Andrew}}</ref> ila 200 bin<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=eWPJAAAAQBAJ&pg=PA130#v=onepage&q&f=false|başlık=Resolving the Cyprus Conflict: Negotiating History|erişimtarihi=21 Aralık 2017|arşivtarihi=15 Aralık 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191215084833/https://books.google.com/books?id=eWPJAAAAQBAJ&pg=PA130#v=onepage&q&f=false|tarih=2011|ölüurl=hayır|sayfa=130|yayıncı=Palgrave Macmillan|isbn=9781137016270|soyadı1=Michael|ad1=Michális Stavrou}}</ref> [[Kıbrıs Rumları|Rum]] adanın kuzeyinden, 42 bin<ref>[http://bookshop.europa.eu/en/euromosaic-iii-pbNC7406031/downloads/NC-74-06-031-EN-C/NC7406031ENC_002.pdf;pgid=y8dIS7GUWMdSR0EAIMEUUsWb0000Lsab9OuA;sid=SF0M7ZqZICYM_8sXXGqSSvi8BT4Sn51KTo4=?FileName=NC7406031ENC_002.pdf&SKU=NC7406031ENC_PDF&CatalogueNumber=NC-74-06-031-EN-C&ei=1gwnU7faJqnT0QWx54HgCw&usg=AFQjCNF6avQTP4kZ9l1_7FC2O0oDwS6ZTQ Katholieke Universiteit Brussel, 2004] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20151017204605/http://bookshop.europa.eu/en/euromosaic-iii-pbNC7406031/downloads/NC-74-06-031-EN-C/NC7406031ENC_002.pdf;pgid=y8dIS7GUWMdSR0EAIMEUUsWb0000Lsab9OuA;sid=SF0M7ZqZICYM_8sXXGqSSvi8BT4Sn51KTo4=?FileName=NC7406031ENC_002.pdf&SKU=NC7406031ENC_PDF&CatalogueNumber=NC-74-06-031-EN-C&ei=1gwnU7faJqnT0QWx54HgCw&usg=AFQjCNF6avQTP4kZ9l1_7FC2O0oDwS6ZTQ|tarih=17 Ekim 2015}} "Euromosaic III: Presence of Regional and Minority Language Groups in the New Member States", p.&nbsp;18</ref> ila 65 bin<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=5XATV852SyIC&pg=PA51&cad=0#v=onepage&q&f=false|başlık=The Property Rights of Refugees and Internally Displaced Persons: Beyond Restitution|tarih=2012|dil=İngilizce|sayfa=51|yayıncı=Routledge|isbn=9780415579605|soyadı1=Smit|ad1=Anneke}}</ref> [[Kıbrıs Türkleri|Türk]] adanın güneyinden göçmen oldu.

==== Zürih ve Londra Antlaşması ====
{{Ana|Zürih ve Londra Antlaşması}}
[[Zürih ve Londra Antlaşmaları|Zürih ve Londra Antlaşması]], 11 Şubat 1959 tarihinde [[Birleşik Krallık]], [[Türkiye]], [[Yunanistan]] devletleri [[Kıbrıs]]'taki [[Rum]] ve [[Türkler|Türk]] toplumları arasında imzalanan, bağımsız bir devlet olarak [[Kıbrıs halkları]]nın durumunu belirleyen ve [[Kıbrıs Cumhuriyeti]] anayasasını onaylayan antlaşmadır. Rum tarafını [[Başpiskopos]] [[III. Makarios|Makarios]], Türk tarafını ise [[Fazıl Küçük]] temsil etmekteydi.

Bunu takip eden 19 Şubat 1959 tarihli [[Londra Antlaşması (1959)|Londra Antlaşması]] ile [[Kıbrıs Cumhuriyeti]]'nin bağımsız bir devlet olarak 16 Ağustos 1960 tarihinde kurulması sağlanmış oldu.
[[Dosya:PentemiliNightAttack21July1974.JPG|sağ|küçükresim|upright=1.14|Pentemillî köprübaşı civarındaki durumlar (21 Temmuz 1974).]]

==== Harekât kararı ====
[[Kıbrıs Cumhuriyeti|Kıbrıs]]'ta bir darbe yapıldığı haberi, [[Lefkoşa]]'da bulunan Türk Büyükelçiliği'nin gönderdiği şifreli mesajla 15 Temmuz 1974 sabahı Türk Dışişleri tarafından öğrenildi.<ref name="serkan2">{{Web kaynağı|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lHBKl_MkfgxnesOHURCMQ_CY1J8O-VRmrU1xDyxHStOM|başlık=Kıbrıs Barış Harekatı (20 Temmuz 1974)|erişimtarihi=4 Kasım 2016|arşivtarihi=7 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161107155545/https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lHBKl_MkfgxnesOHURCMQ_CY1J8O-VRmrU1xDyxHStOM|ölüurl=hayır|website=tez.yok.gov.tr/|yayıncı=Trakya Üniversitesi  Sosyal Bilimler Enstitüsü|soyadı1=Açıkgöz|ad1=Serkan}}</ref> [[Kıbrıs Cumhuriyeti|Kıbrıs]]'taki durumun [[Türkiye]]'nin bir askerî müdahalesini gerektirecek kadar ciddi olduğu değerlendirmesini yapan Türk hükûmeti, 1960 yılında [[Kıbrıs Cumhuriyeti]] [[Garanti Antlaşması]]'nın [[garantör devlet]] olarak [[Türkiye]]'ye verdiği müdahale hakkını kullanmadan önce, diğer bir garantör devlet olan [[İngiltere]]'nin yetkilileriyle görüşerek birlikte hareket etmek üzere girişimde bulundu. [[İngiltere]] kabul etmezse, [[Türkiye]]'nin yalnız başına hareket etmesi; görüşmeler sırasında [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]'nin hazırlık yapması kararlaştırıldı.<ref name="gurhan2">{{Web kaynağı|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lLnz3cLurpNuT5vnlnOQ0d1z6SWa35gxTQrYtipkr9FT|başlık=20 Temmuz 1974 Kıbrıs Barış Harekatı'nı Hazırlayan Koşullar|erişimtarihi=4 Kasım 2016|arşivtarihi=7 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161107155553/https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lLnz3cLurpNuT5vnlnOQ0d1z6SWa35gxTQrYtipkr9FT|ölüurl=hayır|website=tez.yok.gov.tr|yayıncı=Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2007|soyadı1=Yellice|ad1=Gürhan}}</ref>

Dışişleri yetkilileri bu düşünce ve planlarını 16 Temmuz'da [[İngiltere]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin Ankara büyükelçiliklerine bildirdi.<ref name="gurhan2"/> 16 Temmuz 1974'te muhalefet partilerinin başkanlarıyla da üç saate yakın bir toplantı yapan başbakan<ref name="serkan2"/> Ertesi gün konuyu müzakere için [[Londra]]'ya gitti.<ref>{{Web kaynağı|url=https://johschool.com/Makaleler/954946619_yasincoskun.pdf|başlık=1974 Kıbrıs Barış Harekâtının Türk-Ingiliz Ilişkilerine Etkileri|erişimtarihi=12 Ocak 2021|arşivtarihi=22 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161122225707/https://johschool.com/Makaleler/954946619_yasincoskun.pdf|çalışma=johschool.com|doi=10.14225/joh729}}</ref> Kimi kaynaklara göre heyet henüz [[Etimesgut Havalimanı|Etimesgut Askeri Havaalanı]]'ndan yeni kalkmışken Başbakan Vekili Erbakan Milli Güvenlik Kurulunu acil gündem koduyla toplamış; toplantı devam ederken Erbakan, dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral [[Semih Sancar]]'a gemilerin yola çıkması için emir vermiştir.<ref name="dunyabulteni">{{Web kaynağı|url=http://www.dunyabulteni.net/haber/219496/kibris-harektinin-asil-mimari-erbakandi|başlık=Kıbrıs Harekâtı'nın asıl mimarı Erbakan'dı|erişimtarihi=4 Kasım 2016|arşivtarihi=4 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161104001235/http://www.dunyabulteni.net/haber/219496/kibris-harektinin-asil-mimari-erbakandi|ölüurl=hayır|website=dunyabulteni.net|yayıncı=Dunyabulteni.net 20 Temmuz 2012}}</ref>

Türkiye heyeti, İngiltere Başbakanı [[Harold Wilson]], İngiltere Dışişleri Bakanı [[James Callaghan]] ve [[Kıbrıs Sorunu|Kıbrıs meselesini]] görüşmek üzere [[Londra]]'ya gelen [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] Dışişleri Bakan yardımcısı [[Joseph Sisco]] ile ayrı ayrı görüşmeler yaptı.<ref name="serkan2"/> [[İngiltere]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] konuya [[Türkiye]] gibi yaklaşmamaktaydı. Bu arada [[Türkiye]]'de Başbakan Yardımcısı [[Necmettin Erbakan]] ve Maliye Bakanı [[Deniz Baykal]], muhalefet partilerinin başkanlarıyla bir toplantı yaptı. Toplantının sonunda tüm muhalefet parti başkanlarının hükûmetin kararlığını gördüğü ve destek verdiği ifade edilir.<ref name="serkan2"/>

Türk heyeti, 18 Temmuz 1974 akşamı saat 20.30'da [[Londra]]'dan [[Ankara]]'ya hareket etti;<ref name="gurhan2"/> Başbakan [[Bülent Ecevit|Ecevit]], 19 Temmuz'da 02:00'da [[Ankara]]'ya varınca [[Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı|Genelkurmay başkanlığında]] komutanlar ile bir toplantı yaptı. [[İngiltere]]'deki görüşmelerin aktarıldığı ve hazırlıkların gözden geçirildiği bu toplantıda başbakan harekâtın amacı ve adının "''[[Kıbrıs Harekâtı|Barış Harekatı]]''" olduğunu belirtti.<ref name="yildirim2">{{Web kaynağı|url=https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Keh6sQzap4ZTp8dqWPlH1Nqi22CrJweO2s9GlS6bqLaMmIrBzyDCR-BYePu4UlpK|başlık=Bütün yönleriyle 1974 Kıbrıs Harekatı|erişimtarihi=6 Kasım 2016|arşivtarihi=7 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161107155559/https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=Keh6sQzap4ZTp8dqWPlH1Nqi22CrJweO2s9GlS6bqLaMmIrBzyDCR-BYePu4UlpK|ölüurl=hayır|website=tez.yok.gov.tr/|yayıncı=Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2004|soyadı1=Yıldırım|ad1=Mehmet}}</ref>  Genelkurmaydaki toplantının ardından Bakanlar Kurulu toplanıp oy birliği ile [[Kıbrıs]]'a müdahale kararı aldı. Bakanlar Kurulunun yazılı kararı, 19 Temmuz 1974 sabahı Genelkurmay Başkanlığına ulaştırıldı.<ref name="serkan2"/>

==== Hazırlıklar ====
[[Kıbrıs Cumhuriyeti|Kıbrıs]]'taki [[Sampson darbesi]]nden sonra siyasal, diplomatik etkinliklerle birlikte askeri hazırlıklar yapılmış; Genelkurmay, 1964 yılından beri hazırlanmış ve geliştirilmiş planlar üzerine çalışmaya başlamış ve görev alacak birlikler alarma geçirilmişti.<ref name="yildirim2"/> Bu hazırlıklar çerçevsinde Türk ordusunun harekâta katılabilecek satıh birlikleriyle muharebe ve idari destek birlikleri [[Taşucu|Mersin-Taşucu]] bölgesi ve civarında yığınak yaptı.<ref name="sibel">{{Web kaynağı|url=http://www.arsivbelge.com/yaz.php?sc=71|başlık=Askeri Açıdan Kıbrıs Barış Harekatının Oluşumu, Gelişmesi ve Sonuçları|erişimtarihi=6 Kasım 2016|arşivtarihi=26 Aralık 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161226213555/http://arsivbelge.com/yaz.php?sc=71|ölüurl=hayır|website=arsivbelge.com|yayıncı=Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültes|soyadı1=Akgün|ad1=Sibel}}</ref> [[Türk Deniz Kuvvetleri|Deniz]] ve [[Türk Hava Kuvvetleri|Hava Kuvvetleri]] bir yandan savaş hazırlıklarını yürütürken buna paralel olarak Mersin-Taşucu-Kıbrıs üçgeni ve civarında keşif ve devriye harekâtını sürdürdü.<ref name="sibel" /> Türk Ordusu Güney'de Kıbrıs'a karşı hazırlanırken, Batıda da olası bir Yunan savaşına karşı önlem aldı. [[Trakya]]'daki 2. ve 5. Kolordu birlikleri Yunan sınırına hareket etti; [[Batı Anadolu]]'daki Ege Ordusu sefer görev yerini aldı.<ref name="sibel" /> Donanma [[Ege Denizi|Ege]] ve [[Akdeniz]]'e açıldı, bazı sivil gemiler ordu emrine alındı.

Türk heyetinin olumlu bir sonuç elde edemeden [[Londra]]'dan dönüşünden sonra Genelkurmay'da yapılan toplantıda hazırlıklar gözden geçirildi. Ordu, daha önce de kararlaştırıldığı gibi 20 Temmuz 1974 Cumartesi sabahı harekete hazırdı.<ref name="gurhan2"/> Türk çıkartma filosu 19 Temmuz sabahı saat 11.30'da [[Mersin]]'den [[Girne]]'nin batısına doğru hareket etti.<ref name="serkan2"/> 6 tane boş Türk ticaret gemisinden oluşan sahte çıkarma filosu ise [[Gazimağusa|Mağusa]]'ya doğru yol aldı.<ref name="serkan2" />

Savaşı gerektirecek durumun baş göstermesi nedeniyle [[Ankara]], [[İstanbul]], [[Tekirdağ]], [[Kırklareli]], [[Edirne (il)|Edirne]], [[Çanakkale]], [[Balıkesir]], [[Manisa]], [[İzmir]], [[Aydın]], [[Muğla]], [[Adana]], [[Mersin|İçel]] ve [[Hatay]]'da 20 Temmuz sabah saat 07.00'den itibaren bir ay süre ile, anayasanın 12. maddesi hükmüne dayanarak sıkıyönetim ilan edildi.<ref name="serkan2" /><ref name="sarp">{{Web kaynağı|url=http://aa.com.tr/tr/turkiye/kibris-baris-harekati-40-yasinda/139981|başlık=Kıbrıs Barış Harekatı 40 yaşında|erişimtarihi=6 Kasım 2016|arşivtarihi=7 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161107093013/http://aa.com.tr/tr/turkiye/kibris-baris-harekati-40-yasinda/139981|ölüurl=hayır|website=aa.com.tr|yayıncı=Anadolu Ajansı, 19 Temmuz 2014|soyadı1=Özer|ad1=Sarp}}</ref>

==== Sonuçlar ====
[[Kıbrıs Harekâtı|Kıbrıs Barış Harekâtı]] sonunda tarafların kayıpları şöyleydi: [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]'nden 415 [[Türk Kara Kuvvetleri|Kara]], 65 [[Türk Deniz Kuvvetleri|Deniz]], 5 [[Türk Hava Kuvvetleri|Hava]], 13 [[Jandarma (Türkiye)|Jandarma]] olmak üzere toplam: 498 ölü ve 1.200 yaralı vermiştir. [[Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi|Kıbrıs Türk]] tarafı ise, 70 [[Türk Mukavemet Teşkilatı|mücahit]] ölü, 270 sivil ölü, 1,000 yaralı.<ref name="haydarcakmak">Haydar Çakmak: ''Türk dış politikası, 1919-2008'', Platin, 2008, ISBN 9944137251, [http://books.google.de/books?id=_2UwAQAAIAAJ&q=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&dq=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&hl=de&sa=X&ei=clJoUZnIDqWg7AbmzYDoAw&ved=0CDIQ6AEwAA sayfa 688] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131104185721/http://books.google.de/books?id=_2UwAQAAIAAJ&q=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&dq=%22Komutanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+personeli+olmak+%C3%BCzere+toplam%22&hl=de&sa=X&ei=clJoUZnIDqWg7AbmzYDoAw&ved=0CDIQ6AEwAA|tarih=4 Kasım 2013}}</ref> [[Kıbrıs Türkleri]] genel olarak 1672 ölü ve binlerce yaralı vermiştir. [[Rum]]lar ve [[Yunanlar]] ise 4 bin ölü, 12 bin yaralı vermiştir.<ref name="ReferenceA" />

Savaşın dışında olmasına rağmen [[Birleşmiş Milletler Barış Gücü|BM Barış Gücü]] askerleri de kayıp vermişti: 3 [[Avusturyalılar|Avusturyalı]] asker ölmüş, 24 [[Avusturyalılar|Avusturyalı]], 17 [[Finler|Finlandiyalı]], 4 [[İngilizler|İngiliz]] ve 3 [[Kanadalılar|Kanadalı]] asker de yaralanmıştı.

1975 yılında [[Kıbrıs Türk Federe Devleti]], 15 Kasım 1983'te ise [[Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti]] kurulmuştur.

=== PKK'ya karşı harekâtlar ===
{{Ana|Türkiye-PKK çatışması}}
[[Türkiye-PKK çatışması]], [[PKK]] ve [[Türk Silahlı Kuvvetleri]] arasında örgütün 1978'de yılında kurulması ile beraber başlayan ve halen devam eden çatışmaları kapsamaktadır. 1984 yılına kadar küçük ölçekli silahlı çatışmalar yaşanmışsa da; Türk güvenlik güçleri ve [[PKK]] mensupları arasındaki topyekün silahlı mücadele 1984 yılında [[PKK]]'nın gerçekleştirdiği [[Eruh]] ve [[Şemdinli]] saldırıları ile başlamıştır. Çatışmalar genellikle; [[Türkiye]], [[Suriye]] ve [[Irak]]'da gerçekleşmektedir.

1980'den beri [[Suriye]]'de bulunan [[Abdullah Öcalan]], [[Türkiye]]'nin yoğun baskıları sonucu [[Suriye]]'den çıkartılmıştır. Önce [[Rusya]], ardından da sırasıyla [[İtalya]], [[Yunanistan]] ve [[Kenya]]'ya giden Öcalan, 15 Şubat 1999'da [[Nairobi]]'deki [[Yunanistan]] Büyükelçiliğinde yakalanmış, [[Türkiye]]'ye getirilmiş ve burada [[Öcalan Davası|yargılanmıştır]].<ref name="nytimes-capture2">{{Haber kaynağı|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E03E3D8143DF933A15751C0A96F958260|başlık=U.S. Helped Turkey Find and Capture Kurd Rebel|erişimtarihi=15 Aralık 2007|tarih=20 Şubat 1999|eser=[[The New York Times|New York Times]]|yazar=Weiner, Tim|arşivurl=https://web.archive.org/web/20081206181909/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E03E3D8143DF933A15751C0A96F958260|arşivtarihi=6 Aralık 2008|ölüurl=hayır}}</ref>

[[Türk Silahlı Kuvvetleri|TSK]] tarafından [[PKK]]’yı hedef alan sınır ötesi harekâtlar 1983 yılında başlatıldı. Terörle mücadele sürecinin bir parçası olan bu operasyonlar, [[Irak]]’ın kuzeyinde bulunan kampları ve bölgedeki peşmergeleri hedef aldı ve yıllar içinde [[Türk Silahlı Kuvvetleri|TSK]] bu bölgeye pek çok hava ve kara harekâtı düzenledi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.dogrulukpayi.com/bulten/tsk-nin-sinir-otesi-harekatlari | başlık = TSK’nın Sınır Ötesi Harekatları | erişimtarihi = 16 Haziran 2021 | dil = tr-TR | çalışma = www.dogrulukpayi.com | ad = Emincan | soyadı = Yüksel | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200602233934/https://www.dogrulukpayi.com/bulten/tsk-nin-sinir-otesi-harekatlari | arşivtarihi = 2 Haziran 2020}}</ref>

2012 yılının yaz mevsiminde, Kürtlerin [[Rojava|Kuzey Suriye]]'de denetimi ele geçirmesi ile [[Türkiye-PKK çatışması]] farklı bir boyut almıştır. [[Türkiye]], [[Suriye rejimi]]ni [[PKK]]'nın [[Suriye]] kolu olan [[PYD]]/[[YPG]]'yi desteklemekle suçlamıştır.<ref>[http://english.al-akhbar.com/node/10932 Turkey accuses Assad of arming PKK] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150908000507/http://english.al-akhbar.com/node/10932|tarih=8 Eylül 2015}}</ref>

==== Sınır ötesi operasyonlar ====
[[Türkiye]], [[PKK]] ve ilgili gruplara karşı [[Suriye]] ve [[Irak]]'ta çok sayıda hava saldırısı ve kara operasyonu düzenledi.
{| class="wikitable sortable collapsible"
!Tarih
!Yer
!Operasyon
!Türk kuvvetleri
ölen (yaralanan)
!Türkiye müttefikleri
ölen (yaralanan)
!PKK ve müttefikleri
ölen (yakalanan)
|-
|5 Ekim – 15 Kasım 1992
|Kuzey Irak
|[[Ekim 1992 sınır ötesi harekatı]]
|28 (125)
|—
|1,551 (1,232)
|-
|20 Mart – 4 Mayıs 1995
|Kuzey Irak
|[[Çelik Harekâtı]]
|64 (185)
|—
|555 (13)
|-
|12 Mayıs – 7 Temmuz 1997
|Kuzey Irak
|[[Çekiç Harekâtı]]
|114 (338)
|—
|2,730 (415)
|-
|25 Eylül – 15 Ekim 1997
|Kuzey Irak
|[[Şafak Harekâtı]]
|31 (91)
|—
|865 (37)
|-
|21 - 29 Şubat 2008
|Kuzey Irak
|[[Güneş Harekâtı]]
|27
|—
|240<ref>{{Web kaynağı|url=http://news.monstersandcritics.com/europe/news/article_1404642.php/Twenty-five_killed_in_clashes_between_Turkish_soldiers_PKK|başlık=Twenty-five killed in clashes between Turkish soldiers, PKK - Monster…|erişimtarihi=5 Ocak 2019|arşivtarihi=12 Ekim 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121012081424/http://news.monstersandcritics.com/europe/news/article_1404642.php/Twenty-five_killed_in_clashes_between_Turkish_soldiers_PKK|tarih=4 Eylül 2012|ölüurl=evet|website=Archive.vn}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.thaindian.com/newsportal/uncategorized/38-killed-in-pkk-attack-on-turkish-border-posts_100103566.html|başlık=38 killed in PKK attack on Turkish border posts|erişimtarihi=5 Ocak 2019|arşivtarihi=14 Ağustos 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180814170324/http://www.thaindian.com/newsportal/uncategorized/38-killed-in-pkk-attack-on-turkish-border-posts_100103566.html|ölüurl=hayır|website=Thaindian News}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ploughshares.ca/libraries/ACRText/ACR-Turkey2.htm|başlık=Archived copy|erişimtarihi=15 Nisan 2011|arşivtarihi=7 Şubat 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110207170943/http://ploughshares.ca/libraries/ACRText/ACR-Turkey2.htm|ölüurl=evet}}</ref>
|-
|24 - 25 Temmuz 2015
|Kuzey Irak
|[[Şehit Yalçın Operasyonu]]
| -
| -
|160
|-
|24 Ağustos 2016 - 29 Mart 2017
|Suriye
|[[Fırat Kalkanı Harekâtı]]*
|71
|614
|131 (37)
|-
|25 Nisan 2017
|Suriye, Kuzey Irak
|Nisan 2017 Suriye ve Irak hava harekâtı
|0
|—
|70
|-
|20 Ocak – 24 Mart 2018
|Suriye
|[[Zeytin Dalı Harekâtı]]
|55
|318 (Türkiye iddiası)
2,541 (SDF iddiası)
|820 (SDF iddiası)
4,558 (Türkiye iddiası)
|-
|19 Mart 2018 – günümüz
|Kuzey Irak
|Dicle Kalkanı Harekâtı
|112 (17)
|—
|234<ref>{{Web kaynağı|url=http://musingsoniraq.blogspot.co.uk/2018/05/april-2018-large-drop-in-violence-in.html|başlık=April 2018 Large Drop In Violence In Iraq|erişimtarihi=2 Mayıs 2018|arşivtarihi=20 Mayıs 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180520101153/http://musingsoniraq.blogspot.co.uk/2018/05/april-2018-large-drop-in-violence-in.html|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|website=Musingsoniraq.blogspot.co.uk}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://musingsoniraq.blogspot.co.uk/2018/04/march-2018-return-of-islamic-state.html|başlık=March 2018 The Return Of The Islamic State Insurgency|erişimtarihi=2 Mayıs 2018|arşivtarihi=3 Mayıs 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180503111328/http://musingsoniraq.blogspot.co.uk/2018/04/march-2018-return-of-islamic-state.html|ölüurl=hayır|dil=İngilizce|website=Musingsoniraq.blogspot.co.uk}}</ref>
|-
|15 Ağustos 2018
|Sinjar, Irak
|Sinjar'a hava harekâtı
|—
|—
|5
|-
|28 Mayıs 2019 – günümüz
|Kuzey Irak
|[[Pençe Harekatı]]
|—
|—
|2
|-
|7 Ekim 2019 – günümüz
|Suriye
|[[Barış Pınarı Harekâtı]]
|9 (100)
|130 (417)
|702
|-
|15 Haziran 2020 – günümüz
|Kuzey Irak
|[[Pençe-Kartal Operasyonu]]
|—
|—
|—
|-
! colspan="3" |Toplam:
!511 (856)
!1062-3,285 (417)
!8,065-11,803 (1,734)
|}
<nowiki>*:</nowiki> [[Fırat Kalkanı Harekâtı]]'nda [[Türkiye]] ve [[Özgür Suriye Ordusu]] beraber [[Irak ve Şam İslam Devleti|IŞİD]]'e karşı savaşırken, [[YPG]] de [[Irak ve Şam İslam Devleti|IŞİD]]'e karşı savaşmaktaydı. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] tarafından desteklenen [[YPG]] ve [[Türkiye]], tam çatışmaya girmekten kaçındı. [[Türkiye]]'nin stratejik hedefi, [[Afrin]] kantonunun [[YPG]] kontrolündeki [[Menbic|Münbiç]] ve diğer [[Suriye Kürdistanı|Rojava]] bölgelerine bağlanmasını engellemekti. Bu durum dolayısıyla olaylardaki kayıpların yalnızca küçük bir bölümü [[Türkiye-YPG çatışması|Türkiye-YPG arasındaki çatışma]] sebebiyle gerçekleşti.

=== Suriye'ye yapılan operasyonlar ===
{{Ana|Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye'ye yaptığı operasyonlar listesi}}
[[Suriye İç Savaşı]]'nın çıkması ile birlikte Türk ordusu, [[Türkiye]]'nin [[Suriye-Türkiye sınırı|sınır güvenliğini]] sağlamak amacıyla terör örgütü olarak tanıdığı [[IŞİD]] ve [[PKK]]'nın Suriye kolu olduğunu belirttiği [[PYD]], [[YPG]]'ye karşı sınır ötesi operasyonlar düzenlemiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://t24.com.tr/haber/suriye-sinirinda-hazirlik-turkiye-nin-onceki-askeri-operasyonlarinda-neler-yapildi,842758|başlık=Suriye sınırında hazırlık: Türkiye’nin önceki askeri operasyonlarında neler yapıldı?|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=16 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200516173409/https://t24.com.tr/haber/suriye-sinirinda-hazirlik-turkiye-nin-onceki-askeri-operasyonlarinda-neler-yapildi,842758|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|website=T24}}</ref> Türk ordusunun [[Suriye]]'ye ilk harekâtı [[Şah Fırat Operasyonu]] ile 22 Şubat 2015'te gerçekleşmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/turkiye/suleymah-saha-operasyon-1-asker-sehit,LmYkF4lOM0SlRTLJzsiEeg|başlık=TSK'dan Süleyman Şah karakoluna|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=16 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200516173414/https://www.ntv.com.tr/turkiye/suleymah-saha-operasyon-1-asker-sehit,LmYkF4lOM0SlRTLJzsiEeg|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|website=www.ntv.com.tr}}</ref> [[Suriye Silahlı Kuvvetleri]]nin [[Suriye]]'nin kuzeyinde kontrolü kaybetmesi sebebiyle<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haber3.com/dunya/ortadogu/suriyenin-kuzeyi-pkkya-gecti-haberi-1390099|başlık=Suriye'nin kuzeyi PKK’ya geçti !|erişimtarihi=31 Mayıs 2020|arşivtarihi=10 Haziran 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200610193540/https://www.haber3.com/dunya/ortadogu/suriyenin-kuzeyi-pkkya-gecti-haberi-1390099|tarih=22 Temmuz 2012|ölüurl=evet|dil=tr-TR}}</ref> [[Türk Silahlı Kuvvetleri|Türk ordusu]] ile [[Suriye]] ordusu sık sık karşı karşıya gelmemiştir. Son olarak [[Türk Silahlı Kuvvetleri|Türk ordusu]] ile Suriye ordusu arasında [[2020 İdlib çatışmaları|İdlib'de yaşanan olaylar sonrası]] [[Bahar Kalkanı Harekâtı]] başlatılmıştır. Bu harekât [[Türk Silahlı Kuvvetleri]]nin 2020 itibarıyla Suriye'ye yaptığı son askerî  harekât durumundadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/idlibe-duzenlenen-harekatin-adi-belli-oldu-5654351/|başlık=Hulusi Akar açıkladı: Bahar Kalkanı Harekatı başladı!|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=2 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200302132308/https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/idlibe-duzenlenen-harekatin-adi-belli-oldu-5654351/|ölüurl=evet|dil=Türkçe|website=www.sozcu.com.tr}}</ref> Bu operasyonlar neticesinde [[İdlib]], [[Cerablus]], [[El-Bab]], [[Azez]], [[Rasulayn]], [[Tel Abyad]] gibi şehirler [[Türk Silahlı Kuvvetleri|Türk ordusu]] tarafından kontrol edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.stratejikortak.com/2020/03/suriye-haritasi-sondurum2020.html|başlık=Suriye Son Durum Haritası (Mart 2020)|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=16 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200516173425/https://www.stratejikortak.com/2020/03/suriye-haritasi-sondurum2020.html|tarih=3 Mart 2020|ölüurl=evet|dil=Türkçe|website=Stratejik Ortak}}</ref>

==== Operasyonlar listesi ====
{| class="wikitable"
!Operasyon adı
!Yer
!Amaç
!Başlangıç
!Bitiş
!Lider veya komutan
!Sonuç
!Kaynak
|-
|[[Şah Fırat Operasyonu]]
|[[Kobani]] - [[Halep (il)|Halep]]
|Artan [[IŞİD]] saldırıları sonrası [[Süleyman Şah]]'ın naaşı ve 38 personelin ülkeye getirilmesi.
|22 Şubat 2015
|23 Şubat 2015
|[[Necdet Özel]]
|Süleyman Şah'ın naaşı [[Türkiye]]'ye getirildi.
|<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.aljazeera.com.tr/haber/adim-adim-sah-firat-operasyonu|başlık=Adım adım Şah Fırat operasyonu|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=24 Şubat 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150224215212/http://www.aljazeera.com.tr/haber/adim-adim-sah-firat-operasyonu|ölüurl=evet|dil=Türkçe|website=Al Jazeera Turk - Ortadoğu, Kafkasya, Balkanlar, Türkiye ve çevresindeki bölgeden son dakika haberleri ve analizler}}</ref>
|-
|[[Fırat Kalkanı Harekâtı]]
|[[Cerablus]], [[El-Bab]] - [[Halep (il)|Halep]]
|IŞİD'i Türkiye sınırından uzaklaştırmak, [[Menbic]]'i ele geçiren [[YPG]]'nin [[Afrin Kantonu]] ile [[Menbic|Menbic Kantonu]]'nu birleştirip koridor kurmasını engellemek.
|24 Ağustos 2016
|29 Mart 2017
|[[Hulusi Akar]]
|Cerablus ve El-Bab Türk ordusu tarafından ele geçirildi. IŞİD Halep'in kuzeyinden çıkarıldı. Menbic-Afrin arası bağlantı kesildi.
|<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/mgk-firat-kalkani-harekati-basariyla-sonuclandi/782654|başlık='Fırat Kalkanı Harekatı başarıyla sonuçlandı'|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=29 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170329215259/https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/mgk-firat-kalkani-harekati-basariyla-sonuclandi/782654|ölüurl=hayır|yayıncı=[[Anadolu Ajansı]]}}</ref>
|-
|İdlib operasyonu
|[[İdlib]]
|Olası bir göçü engellemek için İdlib'de gerginliği düşürmek.
|8 Ekim 2017
|27 Şubat 2020
|[[Hulusi Akar]]
|Operasyon, [[Bahar Kalkanı Harekâtı]] olarak genişletildi.
|<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-turkiyeden-osoya-destek-icin-idlibe-top-atisi-yapildi-40603438|başlık=Son dakika: Türk askeri bu sabah top atışı yaptı... İdlib'te son durum...|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=11 Ekim 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191011172538/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-turkiyeden-osoya-destek-icin-idlibe-top-atisi-yapildi-40603438|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|website=www.hurriyet.com.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/son-dakika-haberi-idlib-operasyonu-basladi-2046895/|başlık=İdlib operasyonu başladı|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=16 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171016115435/https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/son-dakika-haberi-idlib-operasyonu-basladi-2046895/|ölüurl=evet|dil=Türkçe|website=www.sozcu.com.tr}}</ref>
|-
|[[Zeytin Dalı Harekâtı]]
|[[Afrin]], [[Halep (il)|Halep]]
|YPG'yi Afrin'den atarak [[Hatay]], [[Kilis]] ve [[Gaziantep]] sınırlarını güvene almak.
|20 Ocak 2018
|24 Mart 2018
|[[Hulusi Akar]]
|YPG Afrin'den çıkarıldı.
|<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/zeytin-dali-harekatinin-ikinci-yil-donumu/1707348|başlık=Zeytin Dalı Harekatı'nın ikinci yıl dönümü|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=20 Ocak 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200120211241/https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/zeytin-dali-harekatinin-ikinci-yil-donumu/1707348|ölüurl=hayır|yayıncı=Anadolu Ajansı}}</ref>
|-
|[[Barış Pınarı Harekâtı]]
|[[Rasulayn]], [[Tel Abyad]]
|[[Suriye Kürdistanı]]'nda bulunan YPG'yi Türkiye sınırından uzaklaştırmak
|9 Ekim 2019
|18 Ekim 2019
|[[Hulusi Akar]]
|[[Türk Silahlı Kuvvetleri]], [[Resulayn]], [[Tel Abyad]], [[Suluk, Suriye|Suluk]] dahil olmak üzere 600 yerleşim yerini ele geçirdi, [[M4 karayolu (Suriye)|M4 Karayolu]]'nun Fırat'ın doğusunda kalan kısmını büyük ölçüde kontrol etti ve 4820 kilometrekare alanda hakimiyet sağladı.
|<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2019/11/21/hulusi-akar-600-yerlesim-yeri-kontrol-altina-alindi/|başlık=Akar: 600 yerleşim yeri kontrol altına alındı|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=11 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200511091345/https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2019/11/21/hulusi-akar-600-yerlesim-yeri-kontrol-altina-alindi/|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|website=www.gazeteduvar.com.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.syriahr.com/?p=342499|başlık=القوات التركية والفصائل تحاصر مدينة رأس العين (سري كانييه) بشكل كامل، ولا صحة لسيطرة "النظام السوري" على سجون قوات سوريا الديمقراطية ضمن المناطق التي انتشرت بها • المرصد السوري لحقوق الإنسان|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=17 Ekim 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191017091714/https://www.syriahr.com/?p=342499|tarih=17 Ekim 2019|ölüurl=hayır|dil=ar|website=المرصد السوري لحقوق الإنسان}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/en/operation-peace-spring/infographic-turkeys-anti-terror-operation-in-n-syria-one-week-on/1616204|başlık=INFOGRAPHIC - Turkey's anti-terror operation in N Syria, one week on|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=18 Ekim 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191018135043/https://www.aa.com.tr/en/operation-peace-spring/infographic-turkeys-anti-terror-operation-in-n-syria-one-week-on/1616204|ölüurl=hayır|website=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.syriahr.com/?p=346094|başlık=30 يوما من نبع السلام: "قسد" تخسر نصف مساحة سيطرتها تقريبا.. وروسيا و"النظام" لاعب جديد في الشمال السوري.. وانتهاكات الفصائل التركية تجبر المدنيين على الفرار.. وأكثر من 870 شهيداً وقتيلاً.. وأوضاع إنسانية وصحية كارثية تهدد المنطقة • المرصد السوري لحقوق الإنسان|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=9 Kasım 2019|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191109153549/https://www.syriahr.com/?p=346094|tarih=9 Kasım 2019|ölüurl=hayır|dil=ar|website=المرصد السوري لحقوق الإنسان}}</ref>
|-
|[[Bahar Kalkanı Harekâtı]]
|[[İdlib]]
|Olası göçü engellemek.
|27 Şubat 2020
|5 Mart 2020
|[[Hulusi Akar]]
|Ateşkes yapıldı, çatışmalar ve Türkiye sınırına doğru göç hareketleri durdu.
|<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/bahar-kalkani-harekati/bakan-akar-idlibde-baslatilan-bahar-kalkani-harekati-basariyla-surdurulmekte/1750603|başlık=Bakan Akar: İdlib'de başlatılan Bahar Kalkanı Harekatı başarıyla sürdürülmekte|erişimtarihi=12 Mayıs 2020|arşivtarihi=2 Mart 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200302155417/https://www.aa.com.tr/tr/bahar-kalkani-harekati/bakan-akar-idlibde-baslatilan-bahar-kalkani-harekati-basariyla-surdurulmekte/1750603|ölüurl=hayır|yayıncı=Anadolu Ajansı}}</ref>
|}
<gallery>
|Fırat Kalkanı Harekâtı'nda bir Türk keskin nişancısı
Dosya:Turkish soldiers on Barsaya mountain.png|Türk ordusu [[Burseya Dağı]]'nda
Dosya:Turkish Army Captured Afrin 02.jpg|Türk ordusu mensubu askerler ve Türk ordusu tarafından eğitip donatılan [[Suriye Milli Ordusu]] üyeleri tarafından Afrin'deki hükûmet binasına asılan Türk bayrağı, 18 Mart 2018
Dosya:Afrin frontlines 2018.gif|Türk ordusunun Afrin'de ilerleyişi
Dosya:Barış Pınarı Harekatı sonrası Suriye Demokratik Güçleri tarafından terkedilmiş bir kontrol noktası.jpg|[[Türk Silahlı Kuvvetleri]]nin [[Rasulayn]]'a operasyonu sırasında oluşan görüntü
Dosya:Barış Pınarı Hârekatı sonrası Resulayn (Serêkanî) bombalanıyor.jpg|Rasulayn Türk ordusu tarafından bombalanıyor, 10 Ekim 2019
Dosya:Changing frontlines of the Turkish offensive in Rojava, 2019.gif|Türk ordusunun Barış Pınarı Harekâtı'nda ilerleyişi
Dosya:Turkish Northern Syria (2).svg|Türk ordusunun Suriye'nin kuzeyinde kontrol ettiği bölgeler. Mavi:[[Zeytin Dalı Harekâtı]] bölgesi, yeşil: [[Fırat Kalkanı Harekâtı]] bölgesi, kahverengi: [[Barış Pınarı Harekâtı]] bölgesi (Bahar Kalkanı Harekâtı dahil edilmemiştir)
Dosya:Turkish Observation Points in Idlib.svg|Türk ordusunun İdlib'deki askerî gücü
</gallery>

== NATO ve Türkiye ==
{{Ana|NATO-Türkiye ilişkileri}}
[[NATO-Türkiye ilişkileri]], [[Türkiye]]'nin, [[NATO]] üyesi olmak için girdiği [[Kore Savaşı]] ile 1952 yılında<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.mfa.gov.tr/data/nato-bilgi--notu.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=11 Haziran 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200331141628/https://www.mfa.gov.tr/data/nato-bilgi--notu.pdf |arşivtarihi=31 Mart 2020 |ölüurl=hayır }}</ref> başlamıştır.

=== Katkılar ===

* [[Ege Denizi]]'ndeki düzensiz geçişin önlenmesi, keşif gözetleme ve denetim konularında destek sağlanması. Aynı zamanda [[Türkiye]] [[NATO]]'nun faaliyetlerine daimi katılım sağlamaktadır.
* [[Irak]]'a askeri eğitmen ve askeri danışmanlık sağlanması. [[Irak]]'ta kuvvet koruma timi konuşlandırılması.
* [[IŞİD]] ile mücadele koalisyonu kapsamında gerçekleşen [[NATO]] uçaklarının uçuşlarına yakıt ikmali gerçekleştirilmesi.
* [[Doğu Avrupa]]'ya yönelik yapılan tedbirlerde gerçekleşen uçuşlara yakıt ikmali yapılması.
* [[Konya Hava Üssü]]'nün [[NATO]]'ya sunulması.
* [[NATO Daimi Deniz Güçleri]]ne ve [[NATO Daimi Mayın Karşı Tedbir Güçleri]]ne daimi surette katılım.

=== Savaşlar ===

* [[Körfez Savaşı]]
* [[Bosna Savaşı]]
* [[Kosova Savaşı]]
* [[Afganistan Savaşı (2001-günümüz)|Afganistan Savaşı]]

=== İstanbul İş Birliği Girişimi ===
[[NATO]]'nun sınırlarını genişletmek ve [[Akdeniz Diyaloğu]] adı altında daha fazla Müslüman devlet ile iş birliği yapmak için 2004 yılında gerçekleştirdiği zirvedir. [[Türkiye]], [[NATO]]'ya üye en gelişmiş Müslüman devlet olduğu için bu zirve [[İstanbul]]'da yapılmıştır.

'''''Girişimde birliği katılması için görüşülen ülkeler;'''''

* {{AFG}}
* {{AUS}}
* {{BHR}}
* {{Bayrakülke|nation=BAE}}
* {{KOR}}
* {{IRQ}}
* {{JPN}}
* {{QAT}}
* {{KUW}}
* {{MGL}}
* {{PAK}}
* {{VEN}}
* {{Bayrakülke|nation=Yeni Zelanda}}

''Ayrıca Bakınız: [[İstanbul İş Birliği Girişimi]]''

=== NATO ile bağlantılı tesis ve karargâhlar ===
[[Türkiye]] [[NATO]]'nun komuta ve kuvvet yapısına en çok katkıyı yapan ülkelerdendir. [[NATO Kara Komutanlığı|NATO'nun Kara Komutanlığının]] ([[LANDCOM]]) merkezi [[İzmir]]'de yer almaktadır.<ref>{{Web kaynağı|url=https://lc.nato.int/default.aspx|başlık=Home|erişimtarihi=27 Mayıs 2021|arşivtarihi=14 Haziran 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160614133259/https://lc.nato.int/default.aspx|dil=İngilizce|çalışma=lc.nato.int}}</ref> [[NATO Mukabele Kuvveti|NATO Mukabele Kuvveti (NRF)]] kapsamındaki Çok Yüksek Hazırlık Seviyeli Görev Gücüne, 2021 yılında [[Türkiye]] liderlik edecektir.
{| class="wikitable"
!Tesis/Karargâh
!Şehir
!Kullanan Ülkeler
!Açıklama
|-
|{{Ortala|[[İncirlik Hava Üssü]]}}
|{{Ortala|[[Adana]]}}
|{{TUR}}
{{ABD}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin Türkiye'deki en önemli
askeri üssü. Bu üste [[nükleer silah]]

olduğu iddia ediliyor.<ref name=":4">{{Web kaynağı|url=https://tr.sputniknews.com/infografik/201711211031093882-turkiye-suriye-abd-nato-nukleer-silah-ussu-dsg/|başlık=Türkiye ve Suriye'deki ABD ve NATO askeri üsleri|erişimtarihi=27 Mayıs 2021|arşivtarihi=21 Kasım 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171121173820/https://tr.sputniknews.com/infografik/201711211031093882-turkiye-suriye-abd-nato-nukleer-silah-ussu-dsg/|dil=Türkçe|çalışma=tr.sputniknews.com}}</ref>
|-
|{{Ortala|[[Terörizme Karşı Mükemmeliyetçilik Merkezi]]}}
| rowspan="3" |{{Ortala|[[Ankara]]}}
| rowspan="3" |{{TUR}}
{{ABD}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|
|-
|{{Ortala|[[Barış İçin Ortaklık|Barış İçin Ortaklık Eğitim Merkezi]]}}
|NATO'nun 6 eğitim merkezinden ilkidir.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[ABD Savunma İşbirliği Ofisi]]}}
|ABD'nin Türkiye'deki karargâhlarından
birisidir. ABD askeri koordinasyonlarını

buradan yönetmektedir.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Batman Hava Üssü]]}}
|{{Ortala|[[Batman]]}}
|{{TUR}}
{{ABD}}
|ABD'nin acil durumlarda inmek için kullandığı
karargâhlardan birisidir. Yedek karargâh

konumundadır.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Diyarbakır Füze Savunma Radarı Komuta Merkezi]]}}
| rowspan="2" |{{Ortala|[[Diyarbakır]]}}
| rowspan="2" |{{TUR}}
{{ABD}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|Füzelerin komutasını sağlayan merkezdir.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Diyarbakır Hava Üssü]]}}
|Birçok askerin ve uçağın bulunduğu bir hava
üssüdür.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[NATO Yüksek Hazırlıklı Kara Kuvvetleri Karargâhı]]}}
| rowspan="2" |{{Ortala|[[İstanbul]]}}
| rowspan="2" |{{TUR}}
{{ABD}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|2001 yılında NATO'ya tahsis edilen bir
karargâhtır.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Deniz Güvenliği Mükemmeliyet Merkezi]]}}
|Ege Denizinin korunması amacıyla oluşturulan
bir merkezdir.
|-
|{{Ortala|[[NATO Kara Komutanlığı]]}}
|{{Ortala|[[İzmir]]}}
|{{TUR}}
{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|NATO'nun Kara Komutanlığı merkezidir.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[SAMP/T Bataryası]]}}
|{{Ortala|[[Kahramanmaraş]]}}
|{{TUR}}
{{ITA}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|[[İtalya]]'ya ait hava savunma sistemi SAMP/T'nin
bataryasının bulunduğu yerdir.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Konya Hava Üssü]]}}
|{{Ortala|[[Konya]]}}
|{{TUR}}
{{DEU}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|[[Irak Savaşı]] sırasında kullanılan hava üssüdür.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Erhaç Hava Üssü]]}}
| rowspan="2" |{{Ortala|[[Malatya]]}}
| rowspan="2" |{{TUR}}
{{ABD}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|ABD'nin acil durumlarda inmek için kullandığı
karargâhlardan birisidir. Yedek karargâh

konumundadır.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Kürecik Radar Üssü]]}}
|NATO'ya ait hava üssüdür.<ref name=":4" />
|-
|{{Ortala|[[Taşucu Limanı]]}}
|{{Ortala|[[Mersin]]}}
|{{TUR}}
{{ABD}}

{{Bayrakülke|nation=NATO}}
|İncirlik'in korunması ve denizden taşınabilecek
unsurlar için kullanılan üstür.<ref name=":4" />
|}

== Ayrıca bakınız ==

* [[Türkiye'nin üye olduğu uluslararası kuruluşlar listesi]]
* [[Türkiye'nin diplomatik temsilcilikleri listesi]]
* [[Türkiye'deki diplomatik temsilcilikler listesi]]
* [[Ülkelerin diplomatik temsilcilik sayısına göre listesi]]

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|3}}

== Notlar ==
<references group="lower-alpha"></references>{{Türkiye'nin uluslararası politikaları ve ilişkileri}}
{{Türkiye konuları}}
{{Asya konusu|nın=|dış ilişkileri|Asya ülkelerinin dış ilişkileri}}
{{Avrupa konusu|nın=|dış ilişkileri|Avrupa ülkelerinin dış ilişkileri}}

[[Kategori:Türkiye'nin dış ilişkileri| ]]