İçeriğe atla

Tümen Hanlığı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Төмəн, Tümen
TatarcaТөмəн ханлыгы, Tümen xanlığı, MokşancaМурунза[1]
Tümen Behani Hanlığı
1388-1526
Tümen Hanlığı bayrağı
Dulcert'in 1339 haritasında Özbek Han'ın saltanatı sırasındaki bayrak (diğer kaynaklar Altın Orda'nın adını hanın sarı bayrağından aldığını etmektedir.[2]).
Төмəн, Tümen haritadaki konumu
TürHanlık
BaşkentTümen (TatarcaТөмəн каласы, Tümen kalası)[3]
Yaygın dil(ler)Türkçe (resmi), Tatarca, Mokşanca
Resmî din
Paganizm, Sünnilik
HükûmetHanlık
Han 
• 1388
Teniş Kuguşev
Tarihî dönemGeç Orta Çağ
• Hanlıktan bahseden ilk belge
1388
• Moskova Knezliği'nde özerklik
1526
Para birimiPul, Som, Dirhem[4]
Öncüller
Ardıllar
Mukşa Orda
Moskova Knezliği
Rus İmparatorluğu
Günümüzdeki durumuRusya Federasyonu

Temnikov Hanlığı veya Tümen Hanlığı (TatarcaТөмəн ханлыгы, Tümen xanlığı, MokşancaМурунза,[5] İtalyancaTartari di Mordua), Murunza (RusçaТемниковская Мещёра) veya Tümen'in Behani Hanlığı olarak da bilinir, Doğu Mişer Yurt'ta (Temnikovsky ve Kadomsky uyezdlikleri) bir Mişer ve Mokşa[6] hanlığı idi.[7] Hanlık, Moskova Knezliği ile yakın müttefikti.

Төмəн ханлыгы, Tümen xanlığı ve темник, tümen komutanı anlamına gelmektedir ve şehrin kurucusu han Teniş Kuguşev'i ya da yakın akrabalarını ifade etmektedir.[8] Hanlığın etimolojisi Altın Orda tümen komutanının karargahını işaret ettiğinden dolayı M. Safargaliev, P. Chermensky gibi bazı bilim insanları Temnikov'u Mukşa'dan sonra ordanın merkezinde ikinci sıraya yerleştirirler.[9]

Hanlık 1388 yılında Behan Han tarafından kurulmuştur.[10][11] Hanlık daha sonra genişledi ve Oka - Tsna - Sura arasındaki bölgeleri (Kuzey, Batı ve Doğu Mokşa Toprakları) içine aldı. Temnikov, Kadom, Sacony ve Andreev yerleşimleri 15. yüzyılın ilk on yıllarında Moskova ve Ryazan Knezliği akınları sırasında yıkılmış ve daha sonra aynı şehirlerin yerleşimlerinin üzerine yeni şehirler inşa edilmiştir. Bu bilgiler 1960'larda gerçekleştirilen arkeolojik bulgularla doğrulanmıştır.[12]

Tümen Prensleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kuguşev - Mişer hanedanı[8]
  • Rastlar - Mokşa hanedanı (Tümen ve Tyumen karıştırıldığı için bazen yanlışlıkla "Sibirya" olarak anılır.[13] Djagfar Tarikhy, Rastlardan " Mokşa veya Macar kökenli" anlamına gelen Seber Hanları olarak bahsetti.[14]

Rus kaynaklarında Mordvin Hanları olarak bahsedilmiştir.[8][13]

Hanlık beyliklere bölünmüştü.

Arazide ağırlıklı olarak Mokşalar, Mişerler ve Erzyanlar yaşamaktadır. Bazı Burtaşlar Kuzey Mokşa Topraklarına yerleştiler ve daha sonraki Rus belgelerinde hanın ordusunda ekmek tedarikçisi olarak hizmet ettikleri ve ekmek vergisi ödedikleri için Posop Tatarları olarak anıldılar.[15]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Karamzin, Nikolai Mikhailovich. History of the Russian State. St. Petersburg: printed in the Military Printing Office of the General Staff of His Imperial Majesty, Vol. 8, 1816
  2. ^ Zahler, Diane (2013). The Black Death (Revised bas.). Twenty-First Century Books. s. 70. ISBN 978-1-4677-0375-8. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022. 
  3. ^ Utverzhdennaya gramota ob izbranii na Moskovskoe gosudarstvo Mikhaila Fedorovicha Romanova [The Approved Charter on the Election to the Moscow State’s Reign of Mikhail Fedorovich Romanov. Explanations by S.A. Belokurov]. Moscow, 1904 (In Russian)
  4. ^ German A. Fedorov-Davydov The Monetary System of The Golden Horde*. 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Translated by L. I. Smirnova (Holden). Retrieved: 14 July 2017.
  5. ^ Karamzin, Nikolai Mikhailovich.
  6. ^ Filjushkin 2008 p.94
  7. ^ Belyakov&Yengalycheva 2014
  8. ^ a b c Akchurin&Isheev 2017
  9. ^ Safargaliev M.G. Raspad Zolotoy Ordy [Dissolution of the Golden Horde].
  10. ^ Bikkinin
  11. ^ Pervushkin&Shishlov
  12. ^ Fedorov-Davydov&Tsirkin 1966 pp. 235–249
  13. ^ a b Belyakov 2013
  14. ^ Text of the Cäğfär Taríxı.
  15. ^ Akchurin 2012 pp. 43–48.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]