Tsinubani
Tsinubani (Gürcüce: წინუბანი; okunuşu: "ts'inubani"), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi sınırları içinde bir köydür. Tsinubani Deresi'nin sol kıyısında, deniz seviyesinden 1.000 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 19 km uzaklıktadır. Kükürtlü kaplıca sularıyla ünlüdür.
Tsinubani, Agara, Gurkeli, Zikilia ve Sakuneti köyleriyle birlikte Agara temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tsinubani, Gürcüce "tsin" (წინ: ön) ve "ubani" (უბანი: mahalle, köy) kelimelerinden meydana gelen bir yer adıdır ve ön mahalle anlamına gelir. Tsinubani'nin Tsinubani vadisinde daha yukarıda bulunan Gurkeli köyünün ön tarafında eski bir mahallesi olduğu, daha sonra ayrı bir köye dönüştüğü ve adının da buradan geldiği tahmin edilmektedir.
Tsinubani ve Gurgekli köyü yakınında 14. yüzyıldan kalma kilise buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Osmanlılar köyü 16. yüzyılın son çeyreğinde Gürcü atabeg sülalesi Cakelilerin yönettiği Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. Osmanlı idaresinin 1595 tarihli mufassal defterde Zinuban (زنوبان) olarak kaydettiği köy, Ahısha livasının Azğur nahiyesine bağlıydı. Köyde ispenç vergisi vermekle yükümlü 23 hane yaşıyordu. Hane reisleri Manvel, Demetre, Giorgi, Ğvinia, Pavela, Badura, Ağdgomel, Grigol gibi adlar taşıyordu. Bu kişilerin ve babalarının adlarına bakarak Tsinubani'nin Hristiyan Gürcü köyü olduğu söylenebilir. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, mercimek, keten tohumu tarımı ve arıcılık yapıldığı, sebze yetiştirildiği, koyun ve domuz beslendiği vergi kayıtlarından anlaşılmaktadır. Tsinubani'de Gürcülere ait özel bağ ve bahçeler Osmanlı devlet görevlilerine verilmişti.[2]
Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Tsinubani, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Edirne Antlaşması’yla Çarlık Rusyası’na bırakıldı. Böylece bu imparatorluğun bir parçası olan Gürcistan’a yeniden katılmış oldu.
Tsinubani'nin yaklaşık 3 km uzağındaki Bieti Kilisesi yarım haç planlı ve kubbeli bir yapıdır. 14. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilmiş olan kilise, zaman içinde büyük ölçüde yıkılmıştır. Bieti Kilisesi 2006 yılında Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[3]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
2014 yılı verilerine göre köyde 241 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Gürcülerden oluşuyordu.[4]
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 348 | 173 | 175 |
| 2014 | 241 | 122 | 119 |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 19 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 98, II. cilt (1941), s. 101". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2021.
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 268 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7