Bieti Kilisesi
.jpg) Bieti Kilisesinin kalıntıları | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ahıska Belediyesi, Samtshe-Cavaheti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 41°44′36″K 43°06′22″D / 41.74333°K 43.10611°D |
| Mimari | |
| Mimari tür | Yunan haçı planlı kilise (harabe) |
Bieti Meryem Ana Kilisesi (Gürcüce: ბიეთის ღვთისმშობლის ეკლესია), Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahaltsihe Belediyesinde, Gurkeli ve Tsinubani köyleri yakınında yer alan harabe bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. 14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen Bieti kilisesi, kubbeli Yunan haçı planı tasarımıyla inşa edilmiştir. Kubbenin 1930'da yıkılmasından sonra, sadece sığınağın kubbesi ve pastoforium ayakta kalmıştır. Bazı ön temizlik ve koruma çalışmalarından sonra, kilise 2019 yılında yeniden yapılanmaya başlamıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1] Günümüzde tartışmalı Güney Osetya bölgesinde bulunan "Bieti" adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.[2]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
Bieti Kilisesi, Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahıska Belediyesine bağlı modern Gurkeli köyünün yaklaşık 2 km kuzeyinde, Tsinaubani geçidindeki terk edilmiş Bieti köyünün topraklarında bulunmaktadır. Tarzından anlaşıldığı kadarıyla, kilise 14. yüzyılın sonlarında inşa edilmiş olabilir. Kilisenin kuzeyine, 1493'te Zaal Tohasdze tarafından bir şapel eklenmiştir. Bölge, 1578 ve 1829 yılları arasındaki Osmanlı yönetimi sırasında büyük ölçüde Müslüman olan Orta Çağ Mesheti bölgesinin bir parçasıydı. Unutulmuş olan kiliseye, 19. yüzyılın sonlarında Dimitri Bakradze ve Ekvtime Takaişvili dikkat çekmiştir. Ağır hasar görmüş olan bina, kubbesi 1930'da yıkıldıktan sonra harabeye dönmüştür.[3] Kilisede yapılan ön temizlik ve koruma çalışmalarından sonra, 2019 yılında başlatılan yeniden yapılandırma programının üç yıl içinde tamamlanması planlanmaktadır.[4]
Planı[değiştir | kaynağı değiştir]
11.8 × 17.7 metre ölçülerindeki Bieti kilisesi, yontulmuş taşlardan Yunan haçı planına göre inşa edilmiştir; merkezi yerleştirilmiş büyük kubbeyle, derin bemalı yarım dairesel bir apsise sahiptir. Kubbe, tüm kemerler, tonozlar ve apsisin üst kısmı çökmüştür, kalıntıları ise kilisenin içini doldurmuştur. Sadece sığınağın kubbesi ve pastoforya günümüze ulaşmıştır. Doğu duvarı, halen daha Bizans Paleologan sanatından etkilenmiş Orta Çağ fresklerinin parçalarını korumaktadır. Dış duvarlar taş oymalar ve Orta Çağ'dan kalma Gürcü alfabesi asomtavruli ile yazılmış yazıtlarla süslenmiştir. Günümüzde kayıp olan bir yazıt, 1493 yılında yapılmış şapelden bahsetmektedir.[3] Sanat tarihçisi Vahtang Beridze, kiliseyi, Sapara, Zarzma ve Çulevinin de dahil olduğu "kubbeli Orta Çağ Samtshe kiliseleri" grubunda değerlendirmektedir.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "Bieti [ბიეთი]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. s. 111. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2019.
- ^ a b c Marsagishvili, G. (2013). "ბიეთის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ეკლესია [Bieti church of the Holy Mother of God]". Asatiani, Valeri (Ed.). ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქია [Eparchy of Akhaltsikhe and Tao-Klarjeti] (Gürcüce). Tiflis. ss. 648-651. ISBN 978-9941-0-6774-7.
- ^ "ახალციხის ბიეთის ღვითსმშობლის სახელობის ეკლესია რესტავრაციისთვის მოამზადეს" [The Bieti church of the Mother of God in Akhaltsikhe prepared for reconstruction]. region.ge (Gürcüce). SK News. 1 Ağustos 2019. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2019.