Tophane Ormanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tophane Ormanı
Taşaltı Boğazı
KonumŞuşa, Dağlık Karabağ, Azerbaycan
Koordinatlar39°45′0″K 46°45′0″D / 39.75000°K 46.75000°D / 39.75000; 46.75000
OluşturulmaDoğal
DurumHalka açık
Wikimedia Commons
Harita

Tophane Ormanı (Azerice: Topxana meşəsi), Azerbaycan'ın Şuşa şehrinde (de facto Artsakh Cumhuriyeti) bulunan bir orman [1] ve bir devlet koruma alanıdır.[2][3] 1988'deki yıkım iddiaları, Dağlık Karabağ'ın siyasi geleceği konusunda gerginliğe neden oldu ve sonunda Dağlık Karabağ Savaşı'nı tetikleyecek olan sivil ve etnik gruplar arası karışıklığı başlattı.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tophane, Şuşa şehrinin karşısında (ve şehirden görülebilen), ancak Karkar (Taşaltı olarak da bilinir) Nehri'ni içeren derin bir geçitle kasabadan ayrılmış, hafif eğimli bir yamacın adıdır. Adı, 1795'te Şuşa kuşatması sırasında Muhammed Han Kaçar'ın toplarının bulunduğu yerden kaynaklanmaktadır.[4] Ormandan, Anar Rzayev'in ilk olarak 1970 yılında yayımlanan Vade Dolu Yılın Son Gecesi romanında bahsedilmiştir.[5] SSCB Spor Bakanı ve atletik turizm uzmanı Yevgeni Kotlyarov, 1978 yılında Karabağ'da dağ turizmi üzerine yazdığı yayında "Şuşa'daki Tophane platosunun ormanlık yamaçlarından" bahsetti.[6] Gençlik yıllarını Şuşa'da geçiren yazar Elçin Afandiyev, 1985'te yayınlanan Sovyet edebiyatı eleştirel incelemelerini içeren kitabında, "güçlü Tophane Ormanı'nın koyu mavi derinliklerine" bir genç olarak baktığından ve "ilk romanını yayınlamayı hayal etmekten" bahsetti".[7] 1988 yılının Kasım ayının başlarında, bu alan Galina Starovoitova tarafından "oldukça ince bir ağaç türüne ve bazı çalılıklara" ev sahipliği yapmaktadır şeklinde tanımlandı.[8]

Yıkım iddiaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekim 1988'de Azerbaycan Komünist Partisi Birinci Sekreteri Abdurrahman Vazirov, Şuşa kasabasını karşı kıyıda genişletmek ve çevredeki kırsal bölgeye bağlamak için Hunot Boğazı boyunca bir köprü yapılması gerektiğini duyurdu. Şuşa ağırlıklı olarak Azeri nüfusluydu, ancak karşı kıyıda sadece Ermeniler yaşıyordu ve Ermeniler bu girişimin Dağlık Karabağ'daki Azeri yerleşim bölgesini genişletme girişimi olduğunu düşünüyordu. Karabağ Komitesi, bu karşı yakada sembolik bir Ermeni yapısının kurulması gerektiğine karar verdi ve 5 Kasım'da, Erivan'da Ekim Devrimi yürüyüşünün yapılacağına dair güvence karşılığında Ermenistan Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne danıştı, inşaat için inşaat malzemeleri yüklü kamyonların gönderilmesi konusunda anlaştı. Kamyonlar ve malzemeler 7 Kasım'da Şuşa'ya ulaştı. Bu (Gregoryen takviminde) Ekim 1917 devriminin yıldönümüne denk gelmişiti - ancak Şuşa'da sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti ve olağan Komünist geçit törenleri ve kutlamalar iptal edilmişti.[9]

Bazı kaynaklarda[hangileri?] önerilen yapı bir atölye olarak tanımlanmakta iken, çoğu zaman Erivan'ın Kanaker alüminyum fabrikasındaki işçiler için bir dinlenme tesisi olarak tanımlanmaktadır.[hangileri?] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (July 2020)">alıntı gerekli</span> ] 9 Kasım 1988'de Tophane'de Erivan'ın Kanaker alüminyum fabrikasındaki işçiler için bir tatil beldesi inşaat çalışmaları başladı. Çalışma izni, proje için 15 dönümlük arazi tahsis eden yakınlardaki Askeran'ın sivil yetkilileri tarafından verildi.[kaynak belirtilmeli] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (July 2020)">alıntı gerekli</span> ] İnşaatın başlamasına Bakü'de patlak veren bir "histeri atmosferi" eşlik etti, bu, yerel Bakü gazetelerinde basılan bilgilerle desteklendi. Aslında gazetelerden hiçbiri Şuşa'ya bir muhabir göndermedi. Milliyetçiler, bir alüminyum fabrikası yapacak olan Ermeniler tarafından "kutsal bir korunun" yıkıldığına dair hikâyeler yayınlayarak Azerbaycan basınını kontrol altına almışlardı. Amaç, popüler Azerbaycan yanlısı ve Ermeni karşıtı duyguları harekete geçirmekti. Bakinskiy Rabochiy'de (Bakü İşçisi) bir başyazı, inşaatı "Kanakerskiy Alüminyum Fabrikası'nın bir şubesi", alanı "Tophane Tabiat Tarihi Canlı Doğa Müzesi" olarak nitelendirmekteydi ve Azerbaycanlılar için Tophane'nin yıkımı "bir bardak sabır taşması" idi.[10][11] Azerbaycan radyosu, Tophane'nin "tarihi bir doğal anıt" ve bir Azerbaycan kalesinin yeri olduğunu iddia etti. Sonuç, büyüyen Dağlık-Karabağ krizinde ilk kez ortaya çıkan organize bir Azerbaycan halk hareketiydi[12] ve 17 Kasım'dan itibaren Bakü'nün Lenin Meydanı'nda Tophane'deki yıkım iddialarını protesto etmek için büyük çaplı gösteriler başladı. 17 Kasım etkinliği günümüzde Azerbaycan'da "Milli Uyanış Günü" olarak bilinen bir ulusal bayram olarak anılmaktadır.[13]

Azerbaycan kaynakları, ormanı "doğanın gerçek bir mucizesi" olarak şöyle nitelendirmektedir: "içinde bitkiler, ayılar, kurtlar, yaban domuzları, tilkiler, tavşan, geyikler, bıldırcınlar, güvercinler, çeşitli diğer hayvanlar ve kuşlar yaşar. Orman boyunca uzanan alt alpin ve alpin çayırları, derin boğazlar ve kaynaklar ziyaretçileri büyüler. Tophane'de 2000'den fazla meşe ağacının ve diğer nadir ağaç türlerinin kesilerek Ermenistan'a nakledildiği tahmin edilmektedir. Zengin flora ve faunası tahrip olmaya devam etmektedir."[14]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Territory, natural resources, historical and cultural landmarks of the Shusha District 17 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  2. ^ Facts Discovered with Regard to the Destruction of Forests in the Occupied Parts of Azerbaijan 21 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Karabakh Research Centre. Azeri Community of Nagorno-Karabakh.
  3. ^ "Topxana Meşəsi Dövlət Qoruğu". 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  4. ^ Bakour Karapetyan, "The Roots of the Karabagh Problem", page 163.
  5. ^ Anar Rzayev. Последняя ночь уходящего года. In: Suleyman Valiyev. Горжусь тобой, мой Азербайджан (anthology of novels by Azerbaijani writers). Azarnashr: Baku, 1970.
  6. ^ Yevgeny Kotlyarov. География отдыха и туризма: формирование и развитие территориальных рекреациаонных комплексов. Mysl': Moscow, 1978.
  7. ^ Elchin Afandiyev. Поле притяжения 17 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sovetsky Pisatel': Moscow, 1987 (translated edition).
  8. ^ Yuri Rost, Armenian Tragedy. London, Weidenfeld & Nicolson, 1990. Page 78.
  9. ^ Yuri Rost, Armenian Tragedy. London, Weidenfeld & Nicolson, 1990, pages 74-77.
  10. ^ JPRS Report: "Soviet Union Political Affairs", 13 February 1989, page 60.
  11. ^ Stuart J. Kaufman, "Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War". p67.
  12. ^ Stuart J. Kaufman, "Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War", p66.
  13. ^ 1992 Azerbaijani law defining official holidays: AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU. 1992-ci il, 27 oktyabr "Archived copy". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2014. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tophane_Ormanı&oldid=32636360" sayfasından alınmıştır