Tarık Zafer Tunaya

Tarık Zafer Tunaya
Tunaya'nın İzmir'deki büstü.
Doğum	1916 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	29 Ocak 1991 (75 yaşında) İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Aşiyan Mezarlığı, İstanbul
Meslek	Hukukçu, akademisyen, yazar
Alma mater	İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Önemli eser	Türkiye'de Siyasal Partiler
Evlilik	Melahat Tunaya

Tarık Zafer Tunaya, (1916, İstanbul - 29 Ocak 1991, İstanbul), Türk anayasa hukukçusu.

Hayatı ve kariyeri

1916'da İstanbul'da doğdu. Orta mektebi Galatasaray Lisesi'nde, liseyi Saint Benoît Fransız Lisesi'nde tamamladı. 1940'ta İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olarak Esas Teşkilat (Anayasa) Hukuku kürsüsünde asistanlığa başladı. Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve bazı Hususiyetleri başlıklı teziyle hukuk doktoru, Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyet'in Fikir Cereyanları başlıklı çalışmasıyla doçent oldu. 1959'da profesör unvanı alarak Anayasa Kürsüsü'ndeki görevine devam etti. İktisat Fakültesi ile Gazetecilik Enstitüsü'nde de dersler verdi.

1952 yılında yayınlanan Türkiye'de Siyasî Partiler başlıklı incelemesiyle birlikte kamuoyunun da dikkatini çekti. Bu kitap zaman içinde alanının temel başvuru kaynağı haline geldi.

Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezinden bir görünüm (Aralık 2013)

1953-54'te Avrupa ve Amerika'da mesleki incelemeler yaptı. 27 Mayıs Darbesi'nde askerlerin meşruiyetini kaybetmiş bir iktidara karşı haklılığını belirten 28 Mayıs 1960 tarihli raporu imzalayan 7 kişilik bilim heyetinde yer aldı. Kurucu meclis İstanbul ili temsilciliği ile 1961 Anayasası'nın hazırlanmasında komisyon üyeliği yaptı. Komisyon başkanı Sıddık Sami Onar'la anlaşamadı ve komisyondan çıkartıldı. Ekim 1960'ta Milli Birlik Komitesi, tarihe 147'ler olarak geçecek olan, aralarında Tarih Zafer Tunaya ile birlikte Ali Fuat Başgil, Haldun Taner, Mîna Urgan ve Sabahattin Eyüboğlu gibi Türkiye tarihinde önemli yere sahip birçok entelektüel ve aydının bulunduğu 147 öğretim üyesini üniversitelerden ihraç etme kararı aldı. MBK tarafından Paris'te NATO emrinde görevlendirdi.

1965'te Melahat Hanım'la evlendi, yeniden üniversiteye döndü. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin dekanı, ardından kurucusu olduğu İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin dekanı oldu. 12 Eylül Darbe rejimi tarafından görevden alındı. 1402'likler listesinde yer aldı. 1982 yılında yine aynı fakülteye dekan olarak atandı ve 1983 yılında yaş haddinden emekli oldu.

1980 yılında Légion d'honneur nişanını aldı. 1983 yılında Balıkesir Barosu tarafından "Anıtlaşmış On Hukukçudan Biri" seçildi. 1989 yılında da Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü'nü kazandı.

Tarık Zafer Tunaya'nın Aşiyan'daki mezarı

29 Ocak 1991 tarihinde İstanbul'da yaşamını yitirdi.

1993 yılında Beyoğlu'nda anısına, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi açıldı.

Laiklik hassasiyeti

Din sömürüsünden yakınan Tunaya, Atatürk İlkelerinden ödün veren hükûmetleri sıkça eleştirmiştir. 1950'lerde "İslam dininin devletin resmî dini" olması gereğinden söz eden milletvekillerine karşı çıkarak yanıtlar vermiştir. Türkiye'de laikliğin bütün saldırılara karşı yıkılmayan bir devrim ilkesi olduğunu ve devrim ilkelerinin Türkiye'nin kuruluş ve kurtuluş yolu olduğunu savunmuştur. Din propagandasına hemen hemen bütün siyasal iktidarların iltifat ettiklerinden yakınan Tunaya, oy toplamak için dini sömürme politikasının revaçta olduğu bir ülkede, laikliğin devrimci bir anlam kazanacağını yazmıştır.

Eserleri

• Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyetin Fikir Cereyanları, 1948.
• Türkiye'de Siyasi Partiler 1859-1952, 1952.
• Hürriyetin İlanı, 1959.
• Türkiye'nin Siyasi hayatında Batılılaşma Hareketleri, 1960.
• İslamcılık Cereyanı, 1962.
• Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, 1964.
• Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 1964.
• Türkiye'nin Siyasi Gelişmeleri, 1970.
• Türkiye'de Siyasal Partiler, 3 cilt, 1984, 1986, 1989.
• İnsan Derisiyle Kaplı Anayasa, 1979.
• Medeniyetin Bekleme Odasında, 1989.