Tartışma:Kuzey Kafkasya halkları

Geliştirilmeye müsait

Geniş anlamda Çerkesler (Kuzey Kafkasyalılar) maddesi geliştirilmeye müsait bir maddedir, tıpkı dar anlamda Çerkesler (Adığeler) maddesi gibi geniş tutulabilir. Fakat önce, bu geniş anlamdaki Çerkeslerin maddelerinin detaylıca işlenmesi gerekir. Çerkes müziği, Çerkes mutfağı, Çerkes tarihi ... gibi yan maddeler de açılıp işlenmeli. Murat Papşu hocayı vikipediye çekmek gerek; bilgisi ve kaynaklara ulaşabilirliği mükemmel bir kişi. --Kmoksy (mesaj) 14:42, 28 Nisan 2013 (UTC)

Çerkes değil Çeçen

Cahit Aslan'ın çalışmasında (2005, Doğu Akdeniz’deki Çerkesler) geçen "Özellikle Çeçenlerin % 85’i kendilerini Çerkes kimliğinde hiç görmemektedir" yargısını maddede değil (özgün araştırmaya girebilir kaygısıyla) burada açıklayalım: Cahit Aslan "Çerkes" terimini bütün Kuzey Kafkasyalıları kapsayan geniş anlamda kullanmaktadır. Fakat Türkiye'de "Çerkes" terimi yalnızca Adığe (+Ubıh+Abaza) ile sınırlanan dar anlamda da yaygın biçimde kullanılır. Kuzey Kafkasyalı (=Çerkes) olan Çeçenlerin kendilerini Çerkes (=Adığe/Abaza) kimliğinde görmemeleri normaldir. Yani Çeçen denekler kendilerine yöneltilen "Çerkes" misin? anket sorusuna Çerkes teriminden Kuzey Kafkasyalıları değil Adığeleri anladıklarından olumsuz cevap vermişlerdir. Başka türlü açıklanamaz zira. --Kmoksy (mesaj) 22:14, 2 Mayıs 2013 (UTC)

Çerkeslerin anavatan kasfkasya özlemi(Suriye çerkesleri)

Suriye'deki iç savaş ve çerkes diasporası [1] — Bu imzasız yazı 78.178.32.116 (mesaj • katkılar) tarafından eklenmiştir.

Yanlı(ş) bilgiler, Hatalı adlandırma

Çerkesler hiçbir zaman tüm Kuzey Kafkasya toplumunun ortak adı olmamıştır. Bu maddenin baş(lık)tan aşağı hatalı olduğunu başka dillerde karşılığı olmamasından da görebiliyoruz (interwiki karşılığı yok)

Daha açık bir anlatımla (örneklersek) İrani bir halk olan Osetler ya da Türki Karaçay-Balkarlar, Çerkes değildir. Bu halklar kendilerini Türki, İrani vs. olarak tanımlarken hadi bunu dikkate almıyor olabiliriz. Fakat kimlikleri, ilim çevresince de bu şekilde kanıtlanmıştır (Osetler İrani, Karaçay-Balkarlar Türki halklardır, Çerkes değil).

Bununla birlikte Kuzeydoğu Kafkasyalılar da (Çeçenler vs.), Çerkes (Circassian) olarak "tanımlanmıyor". Tüm bunları geçelim Kuzeybatı Kafkas dil grubu içerisindeki Abhazlar da Çerkes tanımlamasına girmezler. Kısacası tüm Kuzey Kafkasyalılara Çerkes denilemez. Madde silinebilir veya başlığı Kuzey Kafkasyalılar olarak değiştirilebilir. İsim değiştirmeye gidilecekse madde içi düzeltmeler de zaruri olacaktır.

Gerektiğinden fazla anlaşılır olmaya çalıştım fakat ilk duyan için karışık olabilir. Bir de terminolojiyi dil bağlamında ingilizce verelim:

Nort Caucasians ("Kuzey Kafkasyalılar") Northwest (Kuzeybatı) ve Northeast (Kuzeydoğu) olarak ikiye ayrılıyor fakat bu iki grubun birbiriyle akraba olup olmadığı "tartışmalıdır", kesinlik yok. (bkz. en. wiki. North Caucasian languages)

*1. Northwest Caucasian languages (Kuzeybatı Kafkas dilleri):

• A. Abazgi (Abhazca ve Abazacayı içeren üst grup)

I. Abkhaz (Abhazca)

II. Abaza (Abazaca)

• B. Circassian (yani "Çerkes" işte yalnızca bu kısım içerisindeki Adigece ve Kabardeyce. "Bu kısım Çerkes, tüm Kuzey Kafkas değil")

I. Adyghe or West Circassian (Adigece veya diğer adıyla Batı Çerkesçe)

II. Kabardian or East Circassian (Kabardeyce veya diğer adıyla Doğu Çerkesçe)

III. Ubykh (Ubıhça, soyu tükenmiş bir dil)

*2. Northeast Caucasian languages (Kuzeydoğu Kafkas dilleri):

Bu gruptaki diller üç farklı biçimde sınıflandırılıyor, açmıyorum. Pek çok dil var fakat en çok bildiklerimizden Çeçence ve Lezgice bu dil grubunda.

Osetçe, Karaçay-Balkarca vs. tüm bunlardan ayrı dil ailelerine mensup, onlar bu şemanın dışında. Öte yandan maddenin bu şekilde açılması mantıklı olarak görülebilir; fakat tüm Kuzey Kafkasyalıları genelleyen anlamdaki "Çerkes" kelimesi yalnızca "galat-ı meşhur"dur unutmayalım. Örneğin Birleşik Krallık veya Büyük Britanya'ya da galat-ı meşhur olarak İngiltere diyoruz fakat biz ne dersek diyelim gerçek olan başka.. --Rime (mesaj) 18:36, 18 Şubat 2015 (UTC)

"Adığe" değil "Adıge" olarak ifade edilmelidir. Fonetik olarak yaklaşıldığında Адыгэ = Adıge yazılımı daha doğrudur.

Adığe değil Adıge olarak ifade edilmelidir. Fonetik olarak yaklaşıldığında Адыгэ = Adıge yazılımı daha doğrudur.

Adıge ismi bu halkın kendi dilinde kendisine verdiği isimdir. Çerkes ismi de diğer halkların bu millete verdiği isimlerden türetilmiştir. Örneğin: Türkçe de "Çerkez", Rusçada "Çerkeskiy [Черкесский]", İngilizcede "Circassian", Arapçada "Çerakes" gibi adlandırılırlar. Ancak bugün diğer dillerde de "Adıge" adı (Örn: [en]Adyghe {ISO 639-2}) kullanılmaya başlamıştır. Adıgeler ya da diğer adıyla Çerkesler aynı halk olup her ne kadar Adıge Bayrağında sadece 12 yıldız olsa da daha fazla kabileden oluşur. Ubıhlar 19. yüzyıldan beri Adıgeler ile halk olarak birleşmiştir. Bu nedenle de artık bir Adıge boyu olarak kabul edilmektedirler. Her ne kadar bir kısmı Çerkes-Rus Savaşları (Tarih kitaplarında Kafkas-Rus savaşları diye adlandırılmakta olup Kafkasya da yaşayan tüm halkların dahil olmadığı bu savaşlar diğer adıyla 101 yıl savaşları 1763-1864 olarak da bilinmektedir) sonucu Abhazlara karışıp bugün Abazalaşmış olasalar da sülale isimleri Abhaz dilinde ifade edilirken farklı kodlandığı söylenmektedir.

SSCB Politikaları gereği Adıgey Cumhuriyeti, Karaçay-Çerkesk Cumhuriyeti ve Kabartay-Balkar Cumhuriyeti olarak üç ayrı bölgeye ve yönetim birimine ayrılmış olan Adıgeler (Çerkesler) 6 Aralık 1990 tarihinde Nalçık kentinde açılan Adıge Xase'sinde yaptıkları toplantıda alınan kararda da bir kez daha Çerkesk ve Kabartay olarak adlandırılan boylarında da Adıge (Çerkes) boyları olduğu vurgulanmış ve bu milletin kendisini Adıge ismi ile adlandırdığı, başka dillerde de Adıge halkına Çerkes denildiği, her iki ismin de aynı halk için kullanılabileceği açıkça bildirilmiştir [Kaynak: Tızeğus Bülteni, Yıl 1992, Sayı 1].

Osmanlı döneminin ve devamında Türkiye Cumhuriyeti'nin Kafkasya politikaları gereği her ne kadar "Kafkasya Coğrafi bölgesinde yaşayan tüm halklara 'Çerkez' adı verilir" ifadesi yoğunlukla kullanılmaya çalışılsa da bu halklar kendilerini böyle ifade etmez. İçlerinde küçük bir kesimi bunu bu şekilde kabul etse de başta Abazalar/Abhazlar ve Çeçenler olmak üzere diğer Asetinler (Osetler), Lak ve Lezgiler (Dağıstanlılar), Karaçaylar ve Balkarlar bunu kesin olarak red etmektedirler. Türk Dil Kurumunun Büyük Sözlüğünde ise "Çerkes" kelimesi sonuç vermezkez "Çerkez" kelimesinin tanımı için ise "Kafkasyada yaşayan bir boy" ifadesi kullanılanılıyor olması, yani dil ve kültürlerinin farklılıklarına rağmen tüm bu halkları tek bir boy olarak tanımlaması, bilimsel değil siyasi bir yaklaşım olmaktan kaynaklanmaktadır diyebiliriz. Mesela Karaçaylar ve Balkarların konuştukları Ural-Altay Dil Ailesine mensup olan Türkçenin lehçeleri iken Adıgece (Çerkesçe), Abhazca, Osetçe ve Çeçence birbirinden tarihin çok erken dönemlerinde ayrılmış Kafkas Dilleri Ailesi'ne mensup dillerdir. Zaman içinde kıyafet ve folklorik bazı özellikler birbirine komşu olarak yaşayan bu halklar aralarında ciddi benzerlik gösterse de etnik ve etnografik olarak değerlendirildiğinde oldukça ciddi farklılaşmalar görmek te mümkündür.

Kısaca bu başlıkta hali hazırda yayınlanmakta olan birçok bilgi hatalı olup tamamen yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.