Tanrısal olasılık yelpazesi
Richard Dawkins tarafından Tanrı Yanılgısı kitabında popülerleştirilen bu tanrısal olasılık yelpazesi, bir kişinin kendi inançlarını, herhangi bir tanrının var olmasına yönelik olasılığa göre kategorize etmesini mümkün kılan bir ölçektir.
Ateizm, teizm, agnostisizm[değiştir | kaynağı değiştir]
J. J. C. Smart, ateizm ile agnostisizm arasındaki farkın belirgin olmadığını ve kendini hevesli bir şekilde agnostik olarak tanımlayan birçoklarının aslında ateist olduklarını savunmaktadır. Ona göre bu hatalı isimlendirme, mantıksız bir felsefi şüphecilikten kaynaklanmaktadır. Bu tip bir şüphecilik, bizlerin dünya hakkında hiçbir iddiada bulunamamıza neden olmaktadır. Bunun yerine, şu analizi önermektedir:
Kendini teist, ateist veya agnostik olarak tanımlayan birinin argümanının uygunluğunu ve uygunsuzluğunu düşünelim (bu kişiye 'Philo' adını verelim). Philo'nun, birçok olasılığı incelediğini düşünelim. Eğer ki elindeki kanıtların, tanrının var olma olasılığını bire yakın çıkarıyorsa, Philo kendini teist olarak tanımlayacaktır. Eğer ki olasılık sıfıra yakın olursa, kendisini ateist olarak tanımlayacaktır. Eğer ki olasılık ortada bir yerlerde çıkacak olursa, kendini agnostik olarak tanımlayacaktır. Sınıflandırma konusunda katı kurallar yoktur, çünkü sınırlar muğlaktır. Eğer gerekirse, tıpkı orta yaşlı birinin kendisine kel deyip dememek konusunda kararsız kalması gibi, kendini daha açık bir şekilde izah etmelidir..[1]
Dawkins'in formülü[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanrı Yanılgısı kitabında Richard Dawkins, "Tanrı'nın varlığına yönelik iddianın herhangi bir diğer hipotezden farksız olduğu" konumunu savunmaktadır. Dolayısıyla kesinlik bildiren iki uç arasında süreğen bir "olasılıklar skalası" geliştirmektedir. Bu skala üzerinde yedi adet "kilometre taşı" bulunmaktadır. Dawkins, bir kişinin tanrısal (teistik) olasılıklar yelpazesindeki yerini tanımlamak için özet halinde de olsa net tanımlar önermektedir. Bu "kilometre taşları" şu şekildedir:[2]
- Güçlü teist. Tanrı'nın var olma olasılığı %100'dür. C. G. Jung'un deyimiyle: "Ben inanmıyorum, biliyorum."
- Fiili teist. Tanrı'nın var olma ihtimali çok yüksek; ama %100 değil. "Kesin olarak bilmiyorum; ancak büyük olasılıkla bir Tanrı'nın var olduğunu düşünüyorum, bu yüzden hayatımı onun var olduğu varsayımıyla yaşıyorum."
- Teizm eğilimli. %50'den daha yüksek; ancak çok da yüksek değil. "Hiç emin değilim; ancak Tanrı'nın var olduğuna inanmaya meyilliyim."
- Tamamen tarafsız. Tam olarak %50. "Tanrı'nın varlığı ve yokluğu tam olarak eşit olasılığa sahiptir."
- Ateizm eğilimli. %50'den daha düşük; ancak çok da düşük değil. "Tanrı var mı bilmiyorum; ancak şüpheci olmayı tercih ediyorum."
- Fiili ateist. Tanrı'nın var olma olasılığı çok düşük; ancak %0 değil. "Kesin olarak bilmiyorum; ancak bana göre Tanrı'nın var olma olasılığı fazlasıyla düşüktür. Bu yüzden yaşantımı onun var olmadığı varsayımıyla yaşıyorum."
- Güçlü ateist. "Tıpkı Jung'un bir Tanrı olduğundan emin olması gibi, ben de orada bir Tanrı olmadığını biliyorum ve bundan eminim."
Dawkins'in iddiasına göre dünyada kendisini "1" numaralı kilometre taşıyla tanımlayacak çok fazla sayıda insan vardır. Bunun nedeni, dinî doktrinin şüpheye karşı katı tavrıdır. Buna karşılık, birçok ateist kendisini "7" numaraya yerleştirmez; çünkü ateizm kanıt yetersizliğinden doğar ve kanıtlar, ateist bir insanın fikrini her an değiştirebilir. Dawkins, kendini resmî olarak "6" numaraya yerleştirmektedir. Buna karşılık, öncesinde Bill Maher[3] ile, sonrasında ise Anthony Kenny[4] tarafından yapılan röportajlarda kendisi için "6.9"un daha uygun olabileceğini belirtmiştir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Smart, Jack (2004). "Atheism and Agnosticism". Stanford Encyclopedia of Philosophy. 23 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2007.
- ^ Dawkins, Richard (2006). The God Delusion. Bantam Books. s. 50. ISBN 0-618-68000-4.
- ^ "Richard Dawkins on Bill Maher". YouTube. 11 Nisan 2008. 17 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2012.
- ^ Bingham, John (24 Şubat 2012). "Richard Dawkins: I can't be sure God does not exist". The Telegraph. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2012.