Sultan Şah

Celaleddin Sultan Şah (ö. 1193), 1172'den ölümüne kadar Harezmşahlar Devleti'ni ele geçirmek için uğraşan Harezm prensidir. İl Arslan'ın oğluydu.

1172'de İl Arslan öldü ve oğulları taht kavgasına başladı. Sultan Şah en küçük oğuldu ancak resmi varisti ve annesi Terken Hatun onu tahta oturttu. Büyük oğul Alaeddin Tekiş, Karahıtaylar'a kaçarak kardeşi yerine kendisinin tahta çıkması için yardım istedi. Bunun karşılığında her yıl haraç vermeyi vaat etti. Kendisine büyük bir ordu verildi ve kısa süre sonra Harezm'e doğru yola çıktı.

Sultan Şah ve annesi, Tekiş'in yaklaştığını duyunca kaçmaya karar verdiler. Tekiş, Aralık 1172'de direnişle karşılaşmadan Harezm'e yerleşti. Sultan Şah ve Terken Hatun, Selçuklu'nun çöküşünün ardından Nişabur'a yerleşen eski Selçuklu emiri Müeyyed Ay-aba'nın desteğini aldılar. Müeyyed Ay-aba, 1174'te Harezm'e yürüdü ancak Tekiş tarafından yenildi, yakalandı ve idam edildi. Sultan Şah, Ay-aba'nın ölümünün ardından Gurlulara sığındı, ancak Terken Hatun, Tekiş'in güçleri tarafından yakalanıp öldürüldü.

1170'lerin sonlarında Karahıtaylar, halen Gurlu topraklarında sığınmacı olarak yaşayan Sultan Şah'ı çağırdı. Zira Tekiş baş kaldırmış, haraç ödemeyi reddetmiş ve Karahıtay görevlilerini öldürmüştü. Sultan Şah'a bir Karahıtay ordusu verildi. Ancak Tekiş, Amu Darya setlerini açtı ve düşmanın yolunu sular altında bırakarak bu saldırıyı durdurmayı başardı.

Karahıtay ordusunun büyük bir kısmı geri dönmeye karar verdi. Sultan Şah'ın yanında ise bir birlik kaldı. Bu kuvvetle Horasan'a doğru yola çıktı. Burada birkaç yerel hükümdarı devirmeyi başardı ve bunun sonucunda 1181'de Serahs, Tus ve Merv'i ele geçirdi. Ayrıca Badgis çevresindeki Gurlu bölgelerine de saldırdı.

Sonraki birkaç yıl boyunca Sultan Şah, Tekiş için bir tehdit olmaya devam etti ancak önemli bir kazanım elde edemedi. Ayrıca Gurlularla ara sıra sorunlar yaşadı. 1189/1190 yılında Gurlular topraklarını istila ettiler.

1192'de Sultan Şah, Tekiş'in Batı İran'da Hemedan Selçukluları ile girdiği mücadeleden yararlanarak Harezm'e sefer düzenlemeye karar verdi. Ancak sefer sırasında öldü (1193) ve Tekiş Harezm topraklarını yeniden birleştirdi.

Kaynaklar

• Biran, Michael. Avrasya Tarihinde Kara Khitai İmparatorluğu: Çin ile İslam Dünyası Arasında. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press, 2005.
• Boyle, JA. Cambridge İran Tarihi Cilt 5: Selçuklu ve Moğol Dönemleri. Cambridge, Birleşik Krallık: Cambridge University Press, 1968.