Sudan tarihi
Sudan tarihi, 2011'de bağımsız Güney Sudan devleti haline gelen devlet de dahil olmak üzere Sudan Cumhuriyeti topraklarını ifade eder. Sudan toprakları coğrafi olarak daha geniş bir Afrika bölgesinin parçasıdır ve "Sudan bölgesi" terimiyle bilinir. Terim Arapçadan türetilmiştir "bilād as-sūdān veya "siyahların ülkesi" anlamına gelir.[1] Bazen Batı ve Orta Afrika'nın Sahel kuşağına atıfta bulunularak kullanılmıştır.
Modern Sudan Cumhuriyeti 1956'da kuruldu ve sınırlarını 1899'da kurulan İngiliz-Mısır Sudan'ından devraldı. 1899'dan önceki zamanlarda "Sudan" teriminin kullanımı esas olarak Türk Sudan'ı ve Mehdist Devleti ve Kuzey'de Mısır ile güneyde modern Uganda, Kenya ve Etiyopya'ya bitişik bölgeler arasında yer alan geniş ve değişen bir bölge için geçerliydi.
Kuzey Sudan'daki Nil bölgesi boyunca yer alan Kuş Krallığı'nın erken tarihi birkaç krallık döneminde siyasi olarak müttefik olduğu eski Mısır'ın tarihi ile iç içe geçmiş durumdadır. Mısır'a yakınlığı sayesinde, Mısır'ın önemli 25. hanedanı ve altıncı yüzyılda üç Nübya krallığı Nobatia, Makuria ve Alodia Hıristiyanlaştırılmasıyla Yakın Doğu'nun daha geniş tarihine katılmıştır. Hristiyanlaşmanın bir sonucu olarak, Eski Nübye dili, kaydedilen en eski Nil-Sahra dilidir (en eski kayıtlar Kıpti alfabesinin bir uyarlamasında sekizinci yüzyıla dayanır).
İslam, Sudan Kızıldeniz kıyılarında ve bitişik bölgelerde 7. yüzyıldan itibaren zaten mevcuttu. Nil Vadisi, Hristiyan krallıklarının düşüşünün ardından 14.-15. yüzyıla kadar İslamlaşmaya uğramadı. Bu krallıkların yerini 16. yüzyılın başlarında Nil Vadisi'nin ve Doğu Çölü'nün büyük bölümlerini kontrol eden Sennar Sultanlığı alırken, Darfur krallıkları Sudan'ın batı kısmını kontrol ediyordu. Güney bölgelerde iki küçük krallık ortaya çıktı; 1490 yılında Shilluk Krallığı ve 1750 yılında Taqali. Ancak hem kuzey hem de güney bölgeler 1820'lerde Mısırlı Muhammed Ali tarafından ele geçirildi. Muhammed Ali ve haleflerinin baskıcı yönetimi, Türk-Mısır ve İngiliz yöneticilere karşı kin uyandırdı ve 1881'de Muhammed Ahmed tarafından kurulan Mehdist Devlet'in kurulmasına yol açtı.
1956'daki bağımsızlığından bu yana Sudan'da, Birinci Sudan İç Savaşı (1955–1972), İkinci Sudan İç Savaşı (1983–2005), Darfur Savaşı (2003–2010), 9 Temmuz 2011'de Güney Sudan'ın ayrılması yaşandı ve ardından başka bir iç savaş yaşandı (2013-2020).
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Collins, R. O. (2023, August 14). history of Sudan. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/history-of-Sudan 28 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Sudan tarihi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Sudan'dan fotoğraflar 8 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- LIFE, 1947'de Sudan'ı Ziyaret 16 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Etti Archived – Life dergisinden slayt gösterisi
- Güney Sudan: Bir Siyasi Hakimiyet Tarihi - Bir Kendi Kaderini Tayin Vakası, (Riek Machar) 2 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sudan'da İç Savaş: Ekolojik Bozulmanın Etkisi 2 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Darfur Üzerine Multimedya Sunumu
- Bağımsız Sudan'ın tarihi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archived