Sinyora Giveret Sinagogu
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | İzmir, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°25′12″K 27°08′08″D / 38.42000°K 27.13556°D |
| İnanç | Yahudilik |
| Açılış | 16. yüzyıl |
| Durum | Açık |
| Mimari | |
| Mimari tür | Sinagog |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Ahşap, taş |
Sinyora Giveret Sinagogu, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan bir sinagogdur. Kemeraltı'ndaki tarihî sinagoglardan biridir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]16. yüzyılda Portekizli bir tüccar olan Donna Gracia Mendes tarafından yapılmıştır. Anafartalar caddesi 927 sokağa bakan birçok sinagogu içinde bulunduran havralar sokağında parsellenmiştir. 1841 büyük yangınından sonra ciddi derecede hasar alan sinagog Yeruşalmi ailesi tarafından tekrar restore edilmiştir. İlk yapıldığı özgün haliyle havra merkezi planlı inşa edilmiştir. 20. Yüzyılda İtalyan etkisiyle uygulanmaya başlanan yeni plan şeması bu havrada da denenmiştir. Günümüzde azınlık musevi dinine bağlı vatandaşlar tarafından kullanılmaktadır.
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyük bir avlusu olan Fuad sinyora Giveret Havrasının avlu duvarları havranın sokaktan görülmemesi için masifi ve yüksek olarak inşa edilmiştir. Havranın bahçesinde tek katlı müştemilat yapıları bulunmaktadır. Bu yapıların Bahis Midaş yapıları oldukları düşünülmektedir. Havra sokağı içinde bulunmakta olup Şalom sinagoglarına ve Algaze komşudur. İzmir'in önemli eski çarşısı Kemeraltı'nda bulunmaktadır. Dar sokaklı ve küçük dükkânlardan oluşan bu çarşının içindeki Fuad sinyora sinagogunun sokağı da bir o kadar dar ve dükkân ve depolarla çevrelenmiştir.
Mimarisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Havraya 5 basamakla yükseltilmiş bir terasla ana mekana ulaşılmaktadır. Portatif olan tevyası hekal duvarına kaldırılıp tora dolabı ile bütünleştirilmiştir. Oturma sıraları, kiliselerin iç mekân düzenlemelerinde olduğu gibi lineer biçime dönüştürülmüştür. Günümüzde havra lineer plan şemalıdır. Ana mekâna açılan giriş holünün üzerinde konumlanan mehizaha avludan çıkılmaktadır. Yapı iki kat yüksekliğinde olup, tek bir hacimdir. Duvarları yığma taş olarak inşa edilmiştir. Ahşap kırma çatıyla örtülüdür. Tavanları ve zemin kaplamaları ahşaptır.
Sokak üzerinde sade demir bir kapıdan mekana girilir. Kapıdan girildiğinde yapının kuzey cehpesi görülmekte olup sade gösterişsiz bir duvar görülür. Kısa bir koridordan geçildiğinde avluya çıkılır ve yapının giriş Kapısı'nın üzerinde buradadır. İç mekana girildiğinde gösterişsiz mobilyalarla döşenilmiş bir salon gün ışığını maksimum derecede kullanmak için pek çok pencereler görülür. Sandalyeler belirli bir düzene göre yerleştirilmiş olup musevi nüfusunun yoğun olduğu dönemlerde sandalyelerin arkasına ibranice ve kime ait olduğu isimler mevcuttur. Ahşap sandalyelere ilaveten mekanın sağ ve sol cephesi oturma alanları ile çevrelenmiştir. Kadınlar için üst kat ibadeti için ayrılmıştır.
Bina yığma taş ve tuğladan yapılmış ve dikdörtgen planladır. Yapı iki kat yüksekliğinde olup tek bir hacimdedir. Ana mekâna açılan giriş holünün üzerinde konumlanan mehizaha avludan çıkılmaktadır. Bu mekân yarım ahşap kafeslerle ayrılarak hekal duvarının karşısına bir asma kat olarak konumlandırılmıştır. Zemin ve çatı döşemelerinde ahşap malzemeler ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. İç mekan; tavanda bulunan yeşil geometrik formlarla çevrelenmiş bronz çiçekler, tevyaları ve tora dolabını süsleyen bordo örtüler ve oturma sıralarının bordo renkli minderleriyle süslenmiştir. Bina yığma yapı olduğu için kemerli pencere tipi kullanılmıştır. Güney ve kuzey cephesinde geniş pencereleriyle gün ışığı verimli bir şekilde kullanılmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sinyora sinagogu 17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinyora sinagogu
- Sinyora sinagogu 24 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikimedia Commons'ta Signora Giveret Synagogue ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur