Sierra Leone Şirketi

1803 yılında Freetown

Sierra Leone Şirketi Afrika'da bugün Sierra Leone olarak bilinen bölgede Freetown'dan sonra ikinci yerleşim yerini kurmakla görevlendirilen Britanyalı tüzel kuruluştur. Şirket, 11 Mart 1792 itibarıyla Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda Britanya tarafında savaşan siyahilerin Kanada'daki Nova Scotia bölgesinden Afrika'ya götürülmesi görevini istlenmiştir. Şirketin kurulmasında öne çıkan kişiler arasında Granville Sharp, Thomas Clarkson, Henry Thornton ve Thomas'ın kardeşi John Clarkson gibi kölelik karşıtı isimler vardı. Bu kişiler ayrıca Sierra Leone'nin kurucuları arasında sayılırlar. Şirket 1791 yılında daha önceden Yoksul siyahilere yardım komitesi tarafından İngiltere'den bölgeye gönderilen siyahilerin başarısız yerleşim yeri deneyimi olan Granville Town kentini de ayağa kaldırmıştır.

Tarihçe

Sierra Leone Şirketi, 1790 yılında kurulmuş olan St.George's Bay Şirketi'nin devamcısı konumundadır. St.George's Bay Şirketi Yoksul siyahilere yardım komitesi tarafından Londra'daki siyahi yoksulların özgür olabilecekleri bir çözüm arayışının ardından kurulmuştur. Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda Britanya'nın aldığı yenilginin ardından özgür Britanya yanlısı siyahiler ABD'de kalmaları durumunda köle olacakları için Britanya topraklarına göçmüştür. Komite tarafından düzenlenen 1787 yılındaki seferin ardından yüzlerce siyahi Sierra Leone bölgesine götürülmüş ve burada Granville Town adlı yerleşimi kurmuşlardır. Koloni, açlık, hastalık, bakımsızlık ve bölge yerlilerinin saldırıları karşısından başarısız olmuştur.

1790 yılıyla beraber kölelik karşıtı Granville Sharp önderliğinde Afrika'da köleliğin bulunmadığı özgür İngiliz topraklarının oluşturulması yolunda hareket ivme kazandı. Clapham çevresi olarak adlandırılan, ağırlıklı olarak devlet ve din adamlarından olauşan çevrenin etkisiyle konu İngiltere Parlamentosunda gündem oldu. Atlantik köle ticaretiyle ilgilenen tüccarların muhalefetine rağmen 30 Mayıs 1791 günü Sierra Leone'de böyle bir oluşuma gidilmesi yönünde karar alındı.

1792 yılında Rahip Thomas Clarkson Halifax, Nova Scotia'daki 1100 siyahiyle beraber yola çıkarak Sierra Leone'ye ulaştı ve burada Freetown'u kurdu. Mart 1792'de kurulan kent Fransız Devrim Savaşları sırasında çok sayıda gemisini ve erzağını kaybetse de Amerikalı tacirler sayesinde ayakta kalmayı başardı. Kentin valisi Zachary Macaulay bölgeye gelmek isteyen siyahilerin bazı koşulları yerine getirmeleri halinde kendilerine ücretsiz toprak verilmesini sağlamıştır. Bu koşullar kişilerin kendi kiliselerinden olumlu referans getirmeleri, Britanya vatandaşı olmayı ve Britanya yasaları altında yaşamayı kabul etmeleri, bölgeye geliş masraflarını kendileri karşılamaları ve kendilerine verilen arazinin üçte birini iki yıl içinde ekilebilir hale getirmeleriydi. 1807 yılında alınan kararla Britanya topraklarında kölelik tamamen kaldırıldıktan sonra Sierra Leone 1808 yılında kraliyet toprağı haline gelmiş, şirketin varlığı da sona ermiştir.