Sazakan
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mart 2018) |
Sazakan – Türk ve Altay halk inancında ve mitolojisinde Kasırga Cini. Yaz mevsiminde bulutların arasında dolaşır. Baharda yağmurdan önce ortaya çıkar. Ejderhaya benzeyen kocaman bir varlıktır. Budaklı boynuzları vardır. Hiç beklenmedik bir kar fırtınası ve tipi bastırırsa veya aniden sağanak yağmur başlarsa “Sazakan Oynuyor” denilir. Yağmuru güçlendirir, şimşeğin daha şiddetli çakmasına neden olur. Çok fazla oynarsa ağaçlar kökünden sökülür, evler yıkılır. Sonra yerin altına girip kaybolur. Girdiği yerde derin bir çukur oluşur.
Göklerde dolaştığına inanılan kötücül bir varlık. Onun ortaya çıkması, gür yağmur ve bol ürün olacağının göstergesidir. Bazı anlatıcılar ise onun başının ceylana benzediğini ve kollu, budaklı boynuzları olduğunu anlatırlar.
O, büyük oynadığı zaman yüzyıllık ağaçları kökünden söküp, evleri yıkabilirdi. Yağmurlar bittikten sonra o, gerektiğinde tekrar ortaya çıkacağı güne kadar yerin altına girerdi. Onun saklandığı yerde derin bir çukur oluşur. Aynı anda sadece bir kişinin gözüne gözüken cinlerden farklı olarak 'Sazakan'ı birden fazla insan aynı anda görebilir.
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
(Say/Saz/Yaz/Yay) kökünden türemiştir. Yılana benzeyen yaratık demektir. Sazgan/Sazğan kelimesi Eski Türkçede yılan veyâ ejderha mânâsı taşır. Sarı Yılan demek olduğu da öne sürülür ve sarı renk ejderhaları simgeler. Bir balık türü olan Sazan kelimesi ise kıvranan mânâsı taşır ve aynı kökten gelir.[1] Yılanbalığı manasındaki "Sarıg" sözcüğü de yine aynı kökten türemiştir. “Sazar” balığı da yine aynı manaya gelir.[2] Moğolca Sirüge kelimesi yine büyük tatlısu balıklarını anlatır. Ayrıca “R” – “Z” ses dönüşümü dikkate alınırsa “Sarkan” adlı ejderha ile de alâkalı olması muhtemeldir. Bataklık yer anlamındaki Saz/Sazlık kelimesi ile de bağlantılı görünmektedir, çünkü bu varlığın toprakta çamurlu bir çukur açarak kaybolduğu söylenir. Çakmak ve Yaymak fiilleri ile de uzaktan bağlantılıdır. Farsça kökenli Saz kelimesi çalgı mânâsı taşır ve ses çıkarmakla da ilgilidir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Etimoloji Türkçe - "Sazan"". 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2014.
- ^ Pavet de Courteille, Dictionnaire Turc Oriental, Paris, Imprimerie Impériale, 1870 (562 sayfa)
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |