Sahneye Koyma Sanatı
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2024) |
| Kitaptaki yazılar Toby Cole ve Helen Krich'in "Directors on Directing" (1953) kitabı ile Stanislavski'nin "Sistem ve Yaratıcı Sanatın Yöntemleri" eserinden derlenmiştir. | |
 Kitabın 1967 tarihli ilk baskısının ön kapağı | |
| Yazar | Kolektif |
|---|---|
| Çevirmen | Suat Taşer |
Kapak sanatçısı | Ozan Sağdıç |
| Ülke | Türkiye  |
| Dil | Türkçe |
| Konu | Tiyatro |
| Türler | Başvuru, inceleme |
| Yayım | Şubat 1967 (1. Baskı) |
| Yayımcı | Bilgi Yayınevi (1. baskı, 1967) Papirüs (2003) |
| Sayfa | 182 |
| Tiyatro dizisinin 11. kitabı serisi | |
Sahneye Koyma Sanatı, Tiyatro sanatçısı ve şair Suat Taşer'in çevirisini yaptığı, 1967 yılında Bilgi Yayınevi'nden çıkan derleme tiyatro kitabıdır.
Kitaptaki makaleler ağırlıklı olarak Toby Cole ve Helen Krich'in 1953 tarihli "Directors on Directing" adlı eserinden seçilmiştir (kitapta, belki de dizgi hatasından olmalı, bu eserden "Director the Play" olarak bahsedilmiş). Kitapta önemli bir yer tutan "Sahneye Koyma İlkeleri" (Sahneye koyucu karşısında aktör) başlıklı yazı ise, Rus tiyatro oyuncusu ve yönetmen Konstantin Stanislavski'nin "Sistem ve Yaratıcı Sanatın Yöntemleri" adlı eserinden alınmıştır. Yazıların seçki ve çevirilerini Suat Taşer yapmıştır. Kitabın kapak tasarımı ise fotoğraf sanatçısı Ozan Sağdıç'a aittir.[1] Toby Cole&Helen Krich'in söz konusu kitabı da yıllar sonra Türkçeye çevrilmiştir. Yine bu kitapla aynı adı taşıyan 1995 tarihli çeviri Fidan Kitapları'ndan 1995 tarihinde çıkmıştı.
Kitabın arka kapağında "sahneye koyma sanatı"nın yeni bir sanat dalı olduğu, bu işin Eski Yunan tiyatrosunda bizzat oyunun yazarları tarafından üstlenildiği, Orta Çağ, Rönesans ve takip eden dönemlerde de yine yazarların yanı sıra suflörler ve başrol oyuncuları tarafından yürütüldüğü vurgulandıktan sonra, bu uğraşın ancak XIX. yüzyılın ikinci yarısında bağımsız bir meslek haline geldiği belirtilmiştir. Büyük sahneye koyucuların ancak bu tarihten sonra yetişmeye başladığı belirtildikten sonra, bu işle uğraşanlara İngilizcede «director»,«productor», Fransızcada «régisseur», «metteur en scène», Türkçede ise «sahne vâzıı», «sahneye koyan» veya «oyun yöneticisi» dendiği vurgulanmıştır.[1]
Kitapta, dünyanın belli başlı büyük rejisörlerinin «Sahneye koyma sanatı» üzerindeki görüşleri bir araya getirilmiştir. Tiyatronun hem pratiğine hizmet etmiş, hem de bu pratiğe temel oluşturan teorileri üretmiş bu tiyatro insanları: André Antoine, David Belasco, Konstantin Stanislavski, Gordon Craig, Vsevolod Meyerhold, Jacques Copeau, Eugene Vaktangov, Arthur Hopkins, Louis Jouvet, Boris E. Zakava, Tyrone Guthrie ve Joshua Logan'dır.
Kitabın içeriği[değiştir | kaynağı değiştir]
"Sahneye Koyma Sanatı" kitabında yer alan, Suat Taşer'in ağırlıklı olarak iki ayrı kitaptan derlediği ve Türkçe çevirilerini yaptığı makaleler ve alıntılar şunlardır:
- Shakespeare: Hamlet'ten bir bölüm
- André Antoine (1858—1943): Dördüncü duvarın gerisinde
- David Belasco (1859—1931) : Atmosfer yaratma
- Konstantin Stanislavski (1865—1938): Sahneye koyucu karşısında aktör
- Gordon Craig (1872—1945): Tiyatro sanatçısı
- Vsevolod Meyerhold (1873—) : Tiyatro gösterisi
- Jacques Copeau (1878—1949): Dramatik ekonomi
- Eugene Vaktangov (1883-1922): Fantastik gerçekçilik (Özgün yazının tarihi: 10 Nisan 1922)
- Arthur Hopkins (1878—1950): Seyirciyi zaptetmek
- Louis Jouvet (1891—1951) :Sahneye koyucunun görevi
- Boris E. Zakava (1893—) : Aktörle çalışmak
- Tyrone Guthrie (1900—): Seyirci
- Joshua Logan (1908—):Kendinizde sanat
- Theaterarbeit'den: Brecht rejisör (Eserin tarihi: 1952)
Kitabın son sayfalarında Anadolu'da oynanan "köy oyunları"nda oyun yöneticilerine (sahneye koyuculara) verilen adlar da listelenmiştir. Bu adların akademisyen Şükrü Elçin'in 1964 tarihli "Anadolu Köy Orta Oyunları" adlı kitabından aktarıldığı belirtilmiştir. Bu adların yanında hangi ilin hangi köyüne ait oldukları da belirtilmiştir. Anadolu köy oyunlarını sahneleyenlere verilen adlar şöyle sıralanmıştır:
- "Delil"
- "Delikanlıbaşı
- "Elebaşı"
- "Kâhya"
- "Kızlarağası"
- "Meydancı"
- "Oyunağası"
- "Oyunbabası"
- "Oyun Kâhyası"
- "Oyuncubaşı"
- "Öncü"
- "Yârenbaşı"
- "Yiğitbaşı"
Kaynak kitap[değiştir | kaynağı değiştir]
Suat Taşer'in derlediği "Sahneye Koyma Sanatı"nın ağırlıklı olarak alıntılandığı eser 1953 tarihinde ABD'de yayımlanmış olan "Directors on Directing" (Yönetmenlerin yönetmenlik üzerine yazdıkları) adlı kitaptır.[2] Bu kitabı Amerikalı tiyatro tarihçisi Helen Krich Chinoy (1922-2010) meslektaşı Toby Cole'la birlikte yazmıştı. Bundan dört yıl kadar önce de bu kitabın tamamlayıcısı olan "Actors on Acting" (Oyuncuların oyunculuk üzerine yazdıkları, 1949) adlı bir kitabı yine birlikte yazmışlardı. Her iki kitap da yıllarca üniversitelerde ders kitabı olarak okutulmuştur. Helen Krich Yüksek lisansını New York Üniversitesi'den almış, doktorasını ise Columbia Üniversitesi'nde yapmıştı.
"Sahneye Koyma Sanatı"nda Helen Krich'in "Directors on Directing" kitabından, "Director the Play" olarak bahsedilmiştir. Bunun bir dizgi hatasından kaynaklanmış olması muhtemeldir. Çıktığı günden beri sürekli yeni baskılar yapan kitap 1964 yılında bu kez "Directing the Play. Directors on Directing" uzun adıyla çıkmıştı. Suat Taşer'in derleme yaparken kitabın bu genişletilmiş ve resimlendirilmiş baskısını temel aldığı anlaşılmaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Taşer, Suat (1967). Sahneye Koyma Sanatı (derleme). Bilgi Yayınevi. ss. sayfa.
- ^ "Directors on Directing: A Source Book of the Modern Theatre" (İngilizce). books.google.com. 17 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2013.