Rina Zaripova
Rina Bayan qızı Zaripova | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 12 Mart 1941 Minnyar, Aktanış, Tataristan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 10 Ocak 2008 (66 yaşında) Kazan, Tataristan Cumhuriyeti, Rusya |
| Vatandaşlık | Sovyetler Birliği→ Rusya Tataristan Cumhuriyeti |
| Meslek |
|
| Çocuk(lar) | 4 |
Rina Zaripova (Tatarca: Rena Bayan qızı Zarifova; 12 (19) Mart 1941 – 10 Ocak 2008[1]) Tataristan Cumhuriyeti'nin üstün kültür işçisi unvanına sahip Tatar gazeteci, çevirmen ve öğretmendir. 2001 yılında "Bällür qäläm" ("Kristal kalem") ödülüne layık görüldü.
1973-2002'de "Tatarstan yäşläre" ("Tataristan Gençliği") gazetesinde mektup departmanı müdürü olarak çalıştı. Makaleleri genel olarak ahlak, yetiştirme, aile sorunları vb. konulara değinmekteydi
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
12 Mart 1941'de Minnyar köyünde doğdu. Öğretmenlik yapan Mesrüre Zarifullina ve Fethelbayan Ağumov ailesinin kızıydı.[2] Doğum belgesine yanlışlıkla 19 Mart tarihi kaydedilmiştir. Molla ailesinden gelen babası, ailesiyle birlikte komünistlerin politikası gereği birçok kez çalışma yerini değiştirecekti.[3] 1930, 1936 ve 1937'de babasının iki erkek kardeşi ve büyükannesi baskı altına alındı ve vurularak öldürüldü.[4] Her zaman farklı yerler arasında taşınmak zorunda kalan ailesi, kısa bir süre Minnyar ve Käzkäy'de kaldı.[3] Ailesinde sekiz çocuk vardı. Babası Büyük Vatanseverlik Savaşı'na katılmıştır. Bundan sonra ailesi, Zaripova'nın iki yıllık ilk eğitimini aldığı Yaña Älem'e taşındı. Daha sonra ailesi bir süreliğine İske Soltanğol, Şärip ve Yuğarı Gäräy köylerine taşındı.[3] On yıllık eğitim hayatı Yuğarı Gäräy'da tamamlandı.
1960 yılında Elabuga Pedagoji Enstitüsü[5] Rus-Tatar filolojisi fakültesine kabul edildi ve eğitimini 1965 yılında tamamladı. Enstitü tarafından çeşitli yerlere gönderilen Zaripova, Tatar Saralanı (1964-1967) ve Keçe Yılğa (1967-1968) köy okullarında Rus dili ve edebiyatı dersleri verdi.[6][7]
1967'de fizik öğretmenliği yapan Zahit Zarifov ile evlendi.
Kazan'daki hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
1968'de ailesiyle birlikte Kazan'a taşındı. 20 Şubat 1969'da ise Zaripov, "Tataristan yäşläre" gazetesinde çalışmaya başladı.[6] 1973 yılında mektup departmanı müdürü oldu ve 2002 yılına kadar bu görevini sürdürdü.[6] Tataristan Radyosu'nda Tatar düzyazı, şiir ve dram klasikleri okumaları yaptı.
13 Şubat 1995'te "Tataristan Cumhuriyeti'nin Değerli Kültür İşçisi" unvanını aldı.[6][2] 17 Mayıs 2001'de "Bällür qäläm" gazeteciler yarışmasının "Onur ve Saygı" dalında ödül sahibi oldu.[2][6]
Son yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Emekli olduktan sonra "Tatarstan yäşläre", "Tatar ile", "Watanım Tatarstan", "Şähri Qazan", "Tataristan Gençliği", "Mäğrifät" ve "İdel" gibi dergi ve gazeteler için yazmaya devam etti.
2003 yılında "Yaña Ğasır" ("Yeni Yüzyıl") kanalı, Zaripov ailesine adanmış "Adäm belän Xäwa" ("Adem ve Havva") programının bir bölümünü yayınladı.
Yaşamının son yıllarında kendisine tümör teşhisi konulduktan sonra iki ameliyat geçirdi. 10 Ocak 2008'de kanserden öldü. Mamadışski'deki Kazan Müslüman mezarlığına gömüldü.
"Tatarstan yäşläre" gazetesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Rina Zaripova, "Tataristan Yäşläre" gazetesinin sadece bir mektup departmanı müdürü değildi, aynı zamanda bu departmanla ilgili bölümleri de yönetti.
"Serdäş" bölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Rina Zaripova, "Tataristan yäşläre" gazetesinin "Serdäş" ("Sırdaş") bölümünü Tatar Saralanı köyünden öğrencileri aracılığıyla ilk kez keşfetti.[6] Gazeteci ve mektup departmanı yöneticisi Sufiya Ahmetova'nın açtığı bu bölümde gazetenin okurları; ahlak, yetiştirme, aile sorunları vb. konularda gazete ve okuyucuların desteğini alma umuduyla sorularını paylaştı.
20 Şubat 1969'da Rina Zaripova "Tatarstan Yäşläre" gazetesinde çalışmaya başladı.[6] İlk olarak, mektup departmanı müdürü gazeteci Sufiya Ahmetova'ya çevirmen ve asistan olarak hizmet etti. Sufiya Ahmetova emekli olduktan sonra, 1970 yılından itibaren mektup departmanı birkaç yıl boyunca Farit Hakimzyanov, Galiya Raimova, Farit Galiyev gibi kişiler tarafından yönetildi.[6] Ardından mektup departmanı ve "Serdäş" bölümü Rina Zaripova tarafından devralındı.
"Şimbä" bölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
"Şimbä" ("Cumartesi") bölümü, TÖSSC'nin çeşitli seçkin şahsiyetlerine adanmıştı, ünlü besteciler tarafından okuyucuların isteği üzerine notalarla birlikte sık sık şarkılar yayınlandı.[8] Okurların sık sık Sara Sadıkova'nın şarkılarını talep etmesi nedeniyle Rina Zaripova onunla düzenli olarak görüşmek zorunda kaldı. Bu da onları yakınlaştırdı ve arkadaş oldular.[8]
"Ğailä cılısı" kitabı[değiştir | kaynağı değiştir]
1982 yılında Tataristan Kitap Yayınevi, Rina Zaripova'nın okurlarından gelen, farklı yıllarda ait mektuplara dayanan makalelerinden oluşan "Ğailä cılısı" ("Aile sıcaklığı") adlı kitabını yayımladı.[9] Kitap, aile konularıyla yakından ilgili farklı sosyal sorunları ortaya çıkarırken kitabın her bölümü de yazarın çıkarımıyla sona eriyor.[9]
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Kocası Zahit Sadrislam ulı Zarifov, uzun süre Kazan Ulusal Araştırma Teknoloji Üniversitesi'nde kıdemli öğretmenlik yapmış bir mühendisti. 4 çocuk sahibidirler.[2]
Yayımladıkları[değiştir | kaynağı değiştir]
Makaleler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Zaripova, Rina (Ocak 2003). "İ, ğomer ağışları..." Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova, Rina (Mart 2005). "Meñnärneñ seren sıydırğan «Serdäş»". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova, Rina (Aralık 2004). "Onıtılmas xatirälär". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova, Rina (Kasım 2004). "Şıfalı "qan'eçkeçlär"". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova Rina, Rina (Şubat 2003). "Tirän mäğnäle berqatlılıq". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova, Rina (Aralık 2006). "Yaña yıl – moğciza, ä bez romantiqlar idek". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Zaripova, Rina (1982). Ğailä cılısı. Tatar Book Publishers. s. 56. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Abdulqadıyrova, Yäzilä; Zaripova, Rina, (Ed.) (1991). Täwbä. Kazan: Tatar Books Publishers. s. 136. ISBN 5-298-00662-0.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
- ^ "Кладбище Мусульманское - Кладбища Казани". cemetery.kzn.ru. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- ^ a b c d Muratov 2003, s. 174.
- ^ a b c Samat 2007, s. 237.
- ^ "Списки жертв". lists.memo.ru. 31 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- ^ Ğimadieva 2014, s. 95.
- ^ a b c d e f g h Zaripova, Rina (29 Mart 2005). "The Confidante" is holding thousand's secrets". "Youth of Tatarstan" (official site). 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020.
- ^ Samat 2007, s. 229.
- ^ a b Zaripova Rina (Aralık 2004). "Onıtılmas xatirälär". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- ^ a b Zaripova 1982, s. 3, 4.
Genel
- Ğimadieva, Naciä (2014). Mäktäbem - yaqtı yulım. Kazan: İdel-press.
- Muratov, F.; Xucin, Y. (2003). Aqtanış - tuğan cirem. Kazan: İdel-press. ss. 174-175.
- Samat, Älfiä (2007). "Jurnalist". Min yaratam sezne... (Tatarca). Kazan: Полигран-Т. ss. 229-237. ISBN 5-902724-02-3.
- Zaripova, Rina (Mart 2005). "Meñnärneñ seren sıydırğan «Serdäş»". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova, Rina (December 2004). "Onıtılmas xatirälär". Youth of Tatarstan (Tatarca). İdel-Press. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
- Zaripova, Rina (1982). Ğailä cılısı. Tatar Book Publishers. s. 56. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Film[değiştir | kaynağı değiştir]
- Adäm belän Xäwa. Rina belän Zahit Zaripovlar ğailäse 23 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Tatarstan — Yaña Ğasır", 2003.