Rafael Manas

Rafael Manas
Doğum	1710/1720 Osmanlı imparatorluğu
Ölüm	27 Ocak 1780 İstanbul, Osmanlı imparatorluğu
Meslek	Saray ressamı
Milliyet	Osmanlı Ermenisi
Önemli eser	Sultan I. Mahmud, Sultan III. Osman, Sultan III. Mustafa ve Sultan I. Abdülhamid portreleri
Akrabalar	Rupen Manas, Gaspar Manas, Josef Manas, Sebuh Manas, Zenop Manas

Rafael Manas (d. 1710/1720 - ö. 27 Ocak 1780), Osmanlı Ermenisi ressam.

Hayatı

1710-1720 yılları arasında doğduğu düşünülen Rafael Manas kayıtlara göre 27 Ocak 1780 tarihinde ölmüştür. Gençken İtalya’da sanat eğitimi almış ve Sultan I. Mahmud (1754- 1757), Sultan III. Osman (1754-1757) ve Sultan III. Mustafa dönemlerinde (1757-1774) saray ressamı olarak çalışmıştır. Ayrıca mimar olduğundan bahsedilse de bu konuda kesin bir veri yoktur.

Eserleri

Bugün Topkapı Sarayı Müzesi’nde ve çeşitli özel koleksiyonlarda Rafael imzalı çeşitli kadın ve erkek portreleri bulunmaktadır. Yine onun yaptığı düşünülen 1758 tarihli dini içerikli -bugün yerinde bulunmayan- yağlıboya bir resmin Balat Ermeni Kilisesi duvarında yer aldığından söz edilir. Ayrıca, Levni’nin yaptığı Kebir Musavver Silsilename’ye eklenen Sultan I. Mahmud, Sultan III. Osman, Sultan III. Mustafa ve Sultan I. Abdülhamid portrelerinin de Rafael ya da öğrencileri tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Rafael Manas 1780 tarihinde öldüğüne göre ona atfedilen bazı portreler muhtemelen oğlu Manas Manas tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu konuda Giambatista Toderini bilgiler vermiştir. 1785 yılında, Manas’ın atölyesini ziyaret eden Toderini, Kantemiroğlu’nun Osmanlı tarihiyle ilgili kitabında kullanılan padişah portreleri konusunda bilgi edinmek amacıyla Manas Manas’a başvurmuştur. Bu ziyareti sırasında Türk bir ressam tarafından yapılmış manzara tablosu gördüğünden de bahsetmiş ve onların insan resmi yapmasını iyi bilmediklerini belirtmiştir. Ayrıca Manas’ın Sultan I. Abdülhamid’in (1774-1789) tam boy portresini yaptığını belirtmiştir. Bu aktarıma göre Sultan Abdülhamid dönemi, Rafael Manas’ın yaşlılık yıllarıdır ve oğlu Manas Manas onun etkinliklerini sürdürmektedir. Rafael ve oğlu Manas, resimli el yazma üretiminin azaldığı yıllarda, gerek tempera, gerekse tuval üzerine yağlıboya ya da suluboya ile yaptığı portrelerde, malzeme, boyut ve kompozisyon açısından Avrupa resminin özelliklerini yansıtan eserleriyle Osmanlı resim sanatında tuval resimlerini başlatan öncü ressamlar arasında yer almışlardır. D’Ohsson’nın Rafael’i dönemin Rafaello'su olarak tanımlaması yaşadığı çağda -hem üretken hem de saray çevresinde etkin bir ressam olarak- İstanbul’da ününün yayıldığını göstermektedir.

Kaynakça

• Nurten, Küçükhasköylü (Haziran 2011). "Osmanlı Sarayında Ermeni Ressamlar: Manas Ailesi". Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 28 (1). ss. 165-182.  Metin genel olarak kaynaktan alınmış olup, kaynak CC-BY 4.0 lisansıyla lisanslanmıştır9 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..