Prometheus (film, 1936)

Prometheus (Ukraynaca: Прометей, Latin harfleriyle: Prometey), Ivan Kavaleridze'nin yönettiği 1936 tarihli bir Ukrayna Sovyet tarihi filmidir. Film, 1845 tarihli The Caucasus (poem) [uk] şiirinden uyarlanmıştır. Yazarı Taras Shevchenko'dur . 1930'larda Ukrayna sinemasının gelişiminin merkezinde yer alan film, "burjuva milliyetçisi" temalar nedeniyle gösterime girdikten kısa bir süre sonra Sovyet sansürcüleri tarafından yasaklandı. O zamandan beri, şimdiye kadar yapılmış en büyük Ukrayna filmlerinden biri olarak kabul edildi ve Dovzhenko Center'ın en iyi 100 Ukrayna filmi listesinde 30. sırada yer aldı.^[1]

Komplo[değiştir | kaynağı değiştir]

Ivan adında genç bir adam, karısını geride bırakarak ev sahibi tarafından zorla seferber edilir ve Kafkas Savaşı'nda Rus İmparatorluğu'nun bir askeri olarak savaşmaya gönderilir. Kafkasya'da Ivas, Rus ordusuna karşı şiddetli yerel direnişi deneyimler ve Rus hükûmetine karşı bir ayaklanma başlatmak için eve döner.

Kadro[değiştir | kaynağı değiştir]

Ivan Tverdokhlib [uk] - Ivan
Polina Tabachnykova-Niatko [uk] - Kateryna
Oleksandr Serdiuk [uk] - Svichka Pomishchyk, yüzbaşı
Ivan Straukh - Zhukov, tüccar
Hnat Yura - Sydorenko, Svichka's müdürü
Natalia Uzhviy - Nastasia Markivna
Ivan Marianenko [uk] - General Ladanskyi
I. Nekrutenko - Rus jandarması
V. Yershov - Nicholas I of Russia
Chuta Eristova-Zhgenti - Dadiani prensesi
Danylo Antonovych [uk] - Gavrilov, devrimci
Shota Nodzadze - Gürcü mahkum
Mykola Nademskyi [uk] - Taras Shevchenko

Üretim ekibi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yönetmen - Ivan Kavaleridze
Senarist - Ivan Kavaleridze^[1]
Görüntü Yönetmeni - Mykola Topchiy [uk]
Yapım tasarımcısı - Vasyl Krychevskyi
Besteciler - Pavel Tolstyakov, Andriy Balanchyvadze

Yayınlanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Prometheus yapımını 1935'in sonlarında tamamladı ve Devlet Sinematografi Komitesi tarafından Ukrainfilm'e (şimdi Dovzhenko Film Stüdyoları olarak biliniyor) filmi yayınlama izni verildi.^[2] 13 Ocak 1936'da film ilk gösterimini Leningrad'da yaptı. Yayınlandıktan sonra, başlangıçta onu destekleyen film yapımcıları ve Sovyet devlet basını^[1] ve şiddetle kınayan Rus film eleştirmenleri ile karışık eleştiriler aldı.

Yasaklanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Basında çıkan ilk olumlu eleştirilere rağmen, 13 Şubat 1936'da Pravda'da filmi sert bir şekilde eleştiren " Tarihsel Gerçek Yerine Kaba Bir Plan " makalesi yayınlandı. Bildirildiğine göre, makale Sovyet lideri Joseph Stalin'in kişisel emriyle yapıldı. Makale, Kavaleridze'yi biçimcilik, natüralizm ve burjuva milliyetçiliği dahil olmak üzere çeşitli suçlarla itham etti. Makalenin yazarı M. Koltsov'a göre Prometheus'un "açık başarısızlığı", "Sanat aracılığıyla gösterilen tarihsel gerçek yerine, tarihi çarpıtan kaba bir şema vermesi" idi.^[3]

Yazının yayınlanmasının ardından film yasaklandı.^[1] Ancak Kavaleridze'nin vaatleri gazete tarafından pek iyi karşılanmadı ve "hatalara yönelik ayrıntılı bir eleştiri yapmadığını" kaydetti.^[4]

Filmin yasaklanmasının ardından Kavaleridze'nin reşit olmayanlarla birlikte çalışması yasaklandı ve Ekrandaki Ukrayna Şarkıları serisine (gençler tarafından söylenen halk şarkıları dahil) son verdi. Ayrıca tarihi filmleri yönetmesi yasaklandı ve bunun yerine yalnızca operalar yaratmasına izin verildi.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d "Prometheus / Prometei". Dovzhenko Centre. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.
^ "Fund of Ivan Kavaleridze at the Central Academy of Ukraine (to the 125th anniversary of the birth of the outstanding sculptor, director and playwright)" (PDF). State Archival Service of Ukraine (Ukraynaca). 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.
^ Koltsov (March 1936). "Груба схема замість історичної правди" [A Crude Scheme Instead of Historical Truth]. Radianske kino: 3-5. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023 – Ukrainian Culture Electronic Library vasıtasıyla.
^ "Іван Кавалерідзе: митець і влада" [Ivan Kavaleridze: the Artist and the Government] (PDF). Kyiv National I. K. Karpenko-Kary Theatre, Cinema and Television University (Ukraynaca). ss. 256-262. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.
^ Іван Кавалерідзе: життя і творчість [Ivan Kavaleridze: Life and Creativity] (Ukraynaca). Kyiv. 2007. s. 24. ISBN 9789668825361.

[:0-1] "Prometheus / Prometei". Dovzhenko Centre. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.

[2] "Fund of Ivan Kavaleridze at the Central Academy of Ukraine (to the 125th anniversary of the birth of the outstanding sculptor, director and playwright)" (PDF). State Archival Service of Ukraine (Ukraynaca). 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.

[3] Koltsov (March 1936). "Груба схема замість історичної правди" [A Crude Scheme Instead of Historical Truth]. Radianske kino: 3-5. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2023 – Ukrainian Culture Electronic Library vasıtasıyla.

[4] "Іван Кавалерідзе: митець і влада" [Ivan Kavaleridze: the Artist and the Government] (PDF). Kyiv National I. K. Karpenko-Kary Theatre, Cinema and Television University (Ukraynaca). ss. 256-262. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2023.

[5] Іван Кавалерідзе: життя і творчість [Ivan Kavaleridze: Life and Creativity] (Ukraynaca). Kyiv. 2007. s. 24. ISBN 9789668825361.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]