Prangalanmak (uluslararası ilişkiler)

Prangalanmak (chain-ganging), uluslararası ilişkiler alanında, birkaç devletin ittifak veya koalisyonlarla katılması nedeniyle devletlerarası çatışma olasılığının yükselmesini tanımlayan bir terimdir.

Bu tür ittifakların üzerinde mutabık kalınan ilkeleri tipik olarak bir üye devletin başka bir gücün askeri saldırısına maruz kalması durumunda tüm üyelerin saldırgan güce karşı düşmanlık ilan etmesini gerektiren karşılıklı savunma maddelerini içerir. Böyle bir düzenlemenin sonucunda, bir aktörün başka bir güce saldırması durumunda, kasıtlı olsun ya da olmasın, potansiyel olarak sırasıyla saldıran ve saldırıya uğrayan iki devletten çok daha fazla aktörün dahil olduğu çok uluslu bir çatışmayı tetikleyip uluslararası bir çatışma olasılığı artar.

Yeminli anlaşmalara veya antlaşmalara göre hiçbir üye devletin bu katılımı reddetme seçeneği yoktur. Devletler bir kez ittifakı kabul ettikten sonra, çatışma başlar başlamaz çatışmaya katılma yükümlülüğü altındadırlar (ancak bu yükümlülük her zaman yerine getirilmez).

Prangalanmanın, müttefik devletlerin potansiyel düşmanlara karşı askeri avantaja sahip olduğu çok kutuplu bir güç dengesi senaryosunda en etkili olduğuna inanılmaktadır. Prangalanma, aynı zamanda muadili sorumluluk yükleme ile karşılaştırılarak tartışılmaktadır. Her ikisi de neorealist teoriden türetilmiştir ve çok kutuplu bir sistemde mevcuttur ancak prangalanmanın gerçekleşmesi için saldırgan devlet davranışı gerekir.

Örnekleri

İtalya, Üçlü İttifak’tan ayrılmaya karar verdiğinde hem Avusturya-Macaristan hem de Almanya Avrupa’da büyük ölçüde yalnızdı ve İtilaf ülkeleri tarafından kuşatılmışlardı. İkisinden birinin yenilgiye uğraması, kalan üyeyi ciddi bir şekilde zayıflatacaktı. Kenneth Waltz’a göre, “Büyük bir müttefikin yenilgisi ya da ayrılması dengeyi sarsacak, her devlet stratejisini ve güçlerinin kullanımını ortaklarının amaç ve korkularına göre ayarlamak zorunda kalacaktı.”

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle her iki taraf da kendilerini uzak doğru devletlerine prangalama girişiminde bulunmakta ve bu da bazılarının bölgede çatışmanın tırmanması halinde bölgenin pranga ikilemine ev sahipliği yapabileceğini ilan etmesine neden olmaktadır. Filipinler, ABD’ye yönelik bir saldırının Filipinler’e yönelik bir saldırı olduğunu ve Spratly Adaları anlaşmazlığında da bunun tersinin geçerli olduğunu iddia etmektedir.

Etimoloji

Bu terim, genellikle mahkumlar ya da kölelerden oluşan ve çalışırken ya da yürürken zincirlerle ya da başka araçlarla birbirine bağlanmış insan grupları olan zincir ekibinden türetilmiş bir metafordur. Gerçek hayattaki bir pranga gibi, zincire katılan devletlerin, bağlılık yükümlülüğüne göre, diğerlerinin niyetine uymayı reddetme seçeneği yoktur. Bununla birlikte, gerçekte, bir prangayı koalisyonun üyeleri kabul etmeyi reddedebilir ve bazen de reddederler; bu durumda uluslararası dışlanmayla (en azından eski ittifaklarının diğer üyeleri tarafından) ve muhtemelen rakip koalisyonların kur yapmasıyla karşı karşıya kalabilirler. Bunun nedeni, tipik olarak uluslararası hukuk alanında bir gücü her ne pahasına olursa olsun yükümlülüklerini yerine getirmeye yeterince zorlayabilecek çok az cezalandırıcı eylemin bulunması ve bu nedenle de özellikle devlet koalisyonunun diğer üyeleri tarafından atılan adımları kabul etmediğin safları bozmaya yönelik teşviklerin bazen oldukça yüksek olabilmesidir.

Ayrıca bakınız

• Eklemlenme (uluslararası ilişkiler)
• Sorumluluk yükleme (uluslararası ilişkiler)