Parma ve Piacenza Dükalığı
| 1545-1802 (1808) 1814-1859 | |||||||||||||||||||
 .svg) Bayrak
 Arma
| |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Tür | Dükalık | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Başkent | Parma Piacenza | ||||||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | İtalyanca Latince | ||||||||||||||||||
| Resmî din | Hristiyanlık (Katolik) | ||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Para birimi | Parma lirası | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Parma ve Piacenza Dükalığı, 1545 yılında kurulan ve Kuzey İtalya'da, şu anki Emilia-Romagna bölgesinde bulunan bir İtalyan devletiydi.[1]
Papa III. Paulus'un oğlu Pier Luigi Farnese için bir dükalık oluşturdu ve sonraları dükalık Farnese hanedanı tarafından yönetilmeye başlandı. Son dük Antonio Farnese'nin varisi olmadan öldüğü 1731 yılına kadar hanedan tarafından yönetildi.[1][2] On yıllık Habsburg yönetiminin ardından, dükalık Bourbon-Parma Hanedanı'na geçti.
Napolyon tarafından işgal edildi ve Napolyon'un yenilgisinden sonra, 1814'te yeniden kuruldu. Napolyon'un karısı Marie Louise ( Maria Luigia ), ölümüne kadar düşes olarak hüküm sürdü. Parma, 1847'de Bourbon'lara yeniden verildi ve 1859'da, Yeni İtalyan devletine entegre olduğu için dükalık kaldırıldı.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Parma Dükalığı, 1512'de Papalık Devleti tarafından fethedilen Milano Dükalığı'nın, Po Nehri'nin güneyindeki kısımlarında 1545 yılında kuruldu. Merkezi Parma şehri olan bu bölge, Papa III. Paulus'un gayri meşru oğlu Pier Luigi Farnese'ye yurtluk olarak verildi.[2]
1556'da ikinci Dük Ottavio Farnese'ye Piacenza şehri de verildi ve Piacenza Dükü oldu. Dükalık daha sonra Parma ve Piacenza Dükalığı olarak anıldı. Farnese hanedanı, 1731 yılında erkek soyunun tükenmesine kadar hüküm sürmeye devam etti [1]
Bazı derebeyliklerin ilhak edilmesiyle bölgesel genişlemeye başladı. 1573 yılında yeni başkentin sakinlerinin sayısı 26.000'e ulaştı.
Alessandro, 3 Aralık 1592'de Parma'dan uzakta, Can de Bec Kuşatması sırasında bir arkebüz topunun neden olduğu kangrenden öldü. Ölümünden bir yıl önce, ailenin gücünü pekiştirmek amacıyla dükalık sarayının inşasını emretti. Sanat ve müzik konusunda tutkulu olan I. Ranuccio, dükalık sarayını müzik ve sanat anlamında İtalya'da bir ilk haline getirdi. Bu dönemde şehir, Palazzo della Pilotta ve Teatro Farnese gibi eşsiz anıtlarla zenginleştirildi. 1628'de I. Ranuccio'nun ölümü üzerine, dükalık onun henüz on altı yaşındaki oğlu Odoardo'ya geçti ve o da aynı yılın 11 Ekim'inde Floransa'da II. Cosime de' Medici'nin on beş yaşındaki kızı Margherita de' Medici ile evlendi.[3][4]
11 Eylül 1646'da Piacenza'da 34 yaşındayken meydana gelen ölümü üzerine, düklük oğlu II. Ranuccio'ya geçti ve naiplik iki yıl boyunca Ranuccio'nun annesi Margherita de' Medici ve amcası Kardinal Francesco Maria tarafından sağlandı. 1691'de Parma Dükalığı, İmparatorluk ordusu tarafından işgal edildi. Saltanatı sırasında II. Ranuccio değerli tablolar ve ciltler satın aldı, Roma'da saklanan aile koleksiyonlarına ait eserlerin çoğunu Parma'ya taşıdı ve 1688'de Ducal Tiyatrosu'nun açılışı yapıldı. II. Ranuccio'nun, babasından önce ölen ve bu nedenle asla dük olmayan Odoardo adında bir oğlu vardı.[5][6]
Ölümünden üç yıl önce, büyükelçi Kont Fabio Perletti'nin arabuluculuğu sayesinde Odoardo, Dorothea Sophie ile evlendi ve ondan iki çocuğu oldu: sekiz aylıkken ölen Alessandro ve Elisabeth.11 Aralık 1694'te, II. Ranuccio'nun ani ölümü üzerine, düklük, kardeşi Dorothea'nın dul eşiyle evlenen, henüz on altı yaşındaki ikinci oğlu Francesco'nun eline geçti.[7]
Bourbon-Parma Hanedanı'nın doğuşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Erkek varislerinin bulunmaması nedeniyle Dük Antonio Farnese'nin yeğeni Elisabeth Farnese, Farnese'nin varisi ilan edildi. Pek çok evlilik teklifi aldı ve sonunda 1714'te V. Felipe ile evlendi. Çocuksuz Dük Antonio'nun 1731'de ölümü üzerine V. Felipe, 1725 Viyana Antlaşması ve 1729 Sevilla Antlaşması'na göre karısının dükalık üzerinde hakkı olduğunu ileri sürdü ve her ikisini de Bourbon Hanedanı adına talep etti. Böylece Dükalık, Parma ve Piacenza Dükü I. Carlo olarak hüküm süren Elisabeth'ten ilk oğlu Carlos'a miras kalacaktı. Polonya Veraset Savaşı'nın sonuna kadar dört yıl boyunca topraklarını yönetti; Viyana Antlaşması'nda (1738) belirlenenlere göre, her iki dükalığı da Habsburg Hanedanı'na devretti
Habsburglar 1748'deki Avusturya Veraset Savaşı'nın sona ermesine kadar hüküm sürdüler; bu savaşın son barış antlaşması olan Aix-la-Chapelle Antlaşmasıyla, DükalıkFilippo'ya verildi. Bu sayede Bourbonlar dükalığı yeniden almış oldu. Filippo, Bourbon-Parma Hanedanı'nın kurucusu oldu ve Parma, Piacenza ve Guastalla Dükü olarak hüküm sürdü.
1796'da dükalık, Napolyon komutasındaki Fransız birlikleri tarafından işgal edildi.
Napolyon dönemi (1796-1814)[değiştir | kaynağı değiştir]
Fransız yasaları ve yönetimi yavaş yavaş uygulamaya konulsa da, Fransız İmparatorluğu'na resmi ilhak ancak 1808'de Yarımada Savaşı'nın patlak vermesinden sonra ilan edildi. Düklük, Taro ili olarak yeniden düzenlendi.
Dükalığın son on yılları (1814 - 1860)[değiştir | kaynağı değiştir]
1814'te dükalıklar, Napolyon'un eşi Marie-Louise'e verildi ve hayatının geri kalanında onları yönetti. Onun 1847'deki ölümünden sonra Dükalık, Lucca Dükalığı'nı yöneten Bourbon-Parma hanedanına geri verildi. Bourbonlar, Fransa ve Sardunya'nın Avusturya'ya karşı savaşta kazandığı zaferin ardından sürüldükleri 1859 yılına kadar hüküm sürdüler.
Aralık 1859'da Parma ve Piacenza Dükalığı, Toskana Büyük Dükalığı ve Modena Dükalığı ile birleşerek Orta İtalya'nın Birleşik Eyaletlerini oluşturdu. Mart 1860'ta yapılan referandumun ardından Sardunya Krallığı ile birleşti ve 1861'de adı İtalya Krallığı olarak değiştirildi.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- İtalya'nın tarihi devletleri
- Bourbon-Parma Evi
- Parma Dükleri Listesi
- Pauline Bonapart
- Parma tahtına talip olanlar
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "Duchy of Parma and Piacenza | historical duchy, Italy". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2020.
- ^ a b "Parma e Piacenza, ducato di nell'Enciclopedia Treccani". www.treccani.it (İtalyanca). 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ "Alessandro Farnese principe e poi duca di Parma e Piacenza nell'Enciclopedia Treccani". www.treccani.it (İtalyanca). 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ "ODOARDO Farnese, duca di Parma e di Piacenza in "Dizionario Biografico"". www.treccani.it (İtalyanca). 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ "RANUCCIO II Farnese, duca di Parma e Piacenza in "Dizionario Biografico"". www.treccani.it (İtalyanca). 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ "FARNESE, Odoardo in "Dizionario Biografico"". www.treccani.it (İtalyanca). 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
- ^ "FARNESE, Odoardo, detto Odoardo II in "Enciclopedia Italiana"". www.treccani.it (İtalyanca). 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2022.
