İçeriğe atla

Orkun

Bağlantı ekle
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Orkun
SıklıkHaftalık
İlk sayı6 Ekim 1950
Son sayı18 Ocak 1952
ÜlkeTürkiye
DilTürkçe

Orkun, 1950-1952 tarihleri arasında yayınlanan ve 68 sayı olarak çıkan dergi.[1] Dergi 1950 tarihinde yayın hayatına başlamış olsa da kökeni olarak 1933'te neşredilen Orhun dergisi gösterilmiştir. 1950'de Orhun ismi yerine, yayın ekibinin doğru adlandırma olarak kabul ettikleri Orkun ismi ile yayınlanmış ve ilk derginin devamı olarak lanse edilerek on yedinci sayı ile başlatılmamıştır. Eski sayılarına ithafta bulunmayarak birinci sayı olarak devam etti. Türkçüler Yardımlaşma Derneği'nin bir yayın organı olarak çıkmış ve künyesinde sahibi olarak İsmet Tümtürk'e yer verilmiştir. Derginin başyazarlığını Hüseyin Nihal Atsız yaptı. Derginin çıkarılmasında, yayın hayatına başlamadan iki gün önce kurulan derneğin ve Türkçü çevrelerin kendi matbaalarını kurmaları etkili olmuştu.[2]

Derginin logosu olarak Türkçülerin önemli hassasiyet gösterdiği bozkurt ile ayın yer aldığı bir biçim kullanıldı. Logunun hemen altında yer alan mottosu ise "Bütün Türkler Bir Ordu" oldu.[3] Derginin iç sayfalarında ise "Haftalık Türkçü dergi" ibaresi yer aldı.[2] İlk sayısında "Tanrı Türkü Korusun!" yazısı altında derginin çıkarılma süreci hakkında bilgi verilmişti. Orkun isminin, günümüzde Moğolistan sınırları içerisinde yer alan ve kadim Türk topluluklarının anavatanlarındaki topraklardaki ırmaktan geldiği söylenmişti. 1933'teki Orhun dergisinin isminin Köktürk yazısına, Orhun yazısı denmesinden ileri geldiğini ama bilinenin aksine bu kelimenin doğrusunun "Orkun" olmasından dolayı mevcut çıkardıkları derginin bu ismi aldığı anlatılmıştır.[3]

Türkçülük, Turancılık, Antikomünizm ve 1944 yılındaki Irkçılık-Turancılık Davası başlıca konuları olan dergide, edebiyat ve tarih içeriklerine de yer verildi. Ana yazar kadrosunun dışında amatör katkıda bulunmak isteyen her kişiden içerikler kabul etti.[4] Ana yazar kadrosu içerisinde Ali Rıza Akdemir, Namık Zafer Alpsü, Turan Atasever, Hüseyin Nihal Atsız, Fazıl Bayraktar, Fehmi Cumalıoğlu, Nejdet Sançar, Hikmet Dizdaroğlu, Fethi Gemuhluoğlu, Faik Gözübüyük, Ertürk Hocaoğlu, Süleyman Kadıoğlu, Refet Körüklü, Lütfi Önsoy, Ali Püsküllüoğlu, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Zeki Sofuoğlu, Hikmet Tanyol, İsmet Tümtürk ve Zeki Akdağ gibi isimler yer aldı.[2] Dergi içerisinde öykü, deneme, şiir, piyes, anı, sohbet, haberler ve duyurular da yer aldı. Edebi içerikler bakımından 424 şiiri yer alan 170 şaire yayın hayatı boyunca yer verdi. Toplamda 99 yazara yer veren dergide 394 makale yayımlandı.[1] Derginin temel yazım maksadı ise "tek parti döneminde Türk milliyetçilerinin yaşadığı sıkıntıları" dile getirmek olarak lanse edildi. Irkçılık-Turancılık Davası hakkında detaylara sıklıkla yer verildi.[5] Türk milliyetçilerini tek çatı altında toplamak ve gençliğe yayılmak istenen "zehirli düşüncelerle" mücadele etmek diğer amaçları arasında yer aldı.[6]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Cin, Halil (31 Ekim 2018). "Hüseyin Nihal Atsız'ın Çıkardığı Orkun Dergisi'nde (6 Ekim 1950-18 Ocak 1952) Dil, Kültür ve Milliyetçilik Hakkındaki Yazılar". Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi. 4 (8). ss. 385-397. ISSN 2149-5645. 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  2. ^ a b c Şahin, Murat (2022). Türkiye'de Milliyetçi Yayınlarda Kıbrıs Meselesi (1947-1960) (Yüksek Lisans). İstanbul: Marmara Üniversitesi. s. 82. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  3. ^ a b Eyüp, Kaan (2020). Orkun Dergisinde Milliyetçilik Düşüncesinin İnşası (Yüksek Lisans). Erzurum: Atatürk Üniversitesi. s. 35. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  4. ^ Kızılırmak, Halil İbrahim (2022). Türkçü Neşriyatta Faşizm Esintisi: Orkun Örneği (1950 -1952) (Yüksek Lisans). Ankara: Ankara Üniversitesi. ss. 20-21. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  5. ^ Zelyut, Rıza (7 Mayıs 2020). "Atatürk düşmanı Türkçü olabilir mi?". Yurt. 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  6. ^ Elçi, Mehmet Nuri (30 Aralık 2021). "Köy Enstitüleri ve Orkun Dergisinin Köy Enstitülerine Yaklaşımı". Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 8 (4). ss. 2039-2060. ISSN 2148-2292. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Orkun&oldid=30308905" sayfasından alınmıştır