İçeriğe atla

Natsilik İnuitçesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Natsilik İnuitçesi
Inuktitun, Natsilingmiutut
Ana dili olanlarKanada (Nunavut)
Dil ailesi
Varsayılan
  • Natsilik İnuitçesi
Yazı sistemiİnuit hece yazısı
Dil kodları
ISO 639-3

Natsilik İnuitçesi ya da Netsilik İnuitçesi (kendilerince Inuktitun, Doğu Kanada İnuitçesi ᓇᑦᓯᓕᖕᒥᐅᑎᑐᑦ Natsilingmiutut; İngilizce Natsilik, Netsilik,[3] Nattilik, Netsilingmiut, Natsilingmiutut ,[4] Nattilingmiutut ,[5] Nattiliŋmiutut[6]), Kanada'da Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden Natsilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılsa da yazı dili değil konuşma dilidir. Nunavut'taki resmi diller arasında yer almaz.

Diyalekt ve kabileler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Nattilik İnuitçesi (kendilerince Nattilingmiutut (dil); İng. Natsilik subdialect, Natsilik proper). ᑕᓗᕐᔪᐊᑦ (Talurjuat/Spence Bay) ile ᓇᐅᔭᑦ (Naujat/Repulse Bay) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: Arvertormiut, Netsilingmiut, Kuungmiut
  • Arviligjuaq İnuitçesi (İng. Arviligjuaq subdialect). ᐊᕐᕕᓕᒡᔪᐊᖅ (Arviligjuaq/Pelly Bay) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Arviligjuarmiut, Sinimiut
  • Utkuhiksalik İnuitçesi (kendilerince Utkuhiksalingmiutitut (dil); İng. Utkuhiksalik subdialect, Utkuhikhalik, Gjoa Haven dialect). ᐅᖅᓱᖅᑑᖅ (Uqsuqtuuq/Gjoa Haven) ile ᖃᒪᓂ‛ᑐᐊᖅ Qamani'tuaq (Baker Lake) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: (?) Ahagmiut, (?) Hanningařuqmiut, (?) Ilivilermiut, Ugyulingmiut, Qeqertarmiut, Utkuhiksalingmiut (İng. Utkuhiksalik proper)

Natsilik alfabesine ayrıca üç harf (š ř ŋ) eklenmiş olup bunlar daha çok transkripsiyon olarak yazıda gösterilir:[7]

š "şr" sesini andırır.

Uqšuqtuuq — Gjoa Haven
hikšik — gelengi, marmot
mikšaanut — hakkında

ř [ɉ] (ᖬ řa ᖨ ři ᖪ řu ᖭ řaa ᖩ řii ᖫ řuu)

ᐃᖨ iři — göz ( Inuktitut ᐃᔨ iji)
ᐅᒡᖪᒃ ugřuk — sakallı fok ( Inuktitut ᐅᒡᔪᒃ ugjuq)
ᑭᐅᖪᖅ kiuřuq — o cevap veriyor ( Inuktitut ᑭᐅᔪᖅ kiujuq)
ᐊᐱᕆᖪᖅ apiriřuq — o soruyor ( Inuktitut ᐊᐱᕆᔪᖅ apirijuq)

ŋ – hece yazısında ᖕ (ng) olarak gösterilir.

avinŋuaq — lemming
kiŋŋaq — dağ

Karşılaştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]
Inuinnaqtun Nattiliŋmiut Kivallirmiut Aggurmiut
(Kuzey Baffin)
Uqqurmiut
(Güney Baffin)
anlamı
niriyuq niriřuq nirijuq o yemek yiyor
ihumayuq ihumařuq ihumajuq isumajuq isumajuq o düşünüyor
pingahut piŋahut pingahut pingasut pingasut bıçak
akhunaaq akłunaaq akłunaaq akłunaaq atsunaaq halat, ip
quana qujanaqqutit ma’na qujannamiik nakurmiik teşekkür ederim
imannaq iiq nauk aakka aagga hayır
hiqiniq hiqiniq hiqiniq siqiniq siqiniq güneş
ublaaq ublaaq ublaaq ullaaq ullaaq sabah
qablu qablu qablu qallu qallu kaş

2001 Kanada İstatistiklerine göre Natsilik İnuitçesi (Natsilingmiutut) konuşanların sayısı:[8]

Diyalekt(ler) Yerleşim Yetişkin İnuit nüfus (15 yaş ve üzeri) Çok iyi ya da nispeten iyi konuşanların yüzdesi Evde tamamen ya da çoğunlukla konuşanların yüzdesi
Inuinnaqtun/Natsilingmiutut Taloyoak
(ᑕᓗᕐᔪᐊᕐᒃ Talurjuaq)
390 (I) + 390 (N) 89 (I) + 89 (N) 34 (I) + 34 (N)
Natsilingmiutut Gjoa Haven
(ᐅᖅᓱᖅᑑᖅ Uqsuqtuuq)
540 83 38
Natsilingmiutut Kugaaruk
(ᑰᒑᕐᔪᒃ Kugaaruk)
300 87 43
Natsilingmiutut/Aivilik Repulse Bay
(ᓇᐅᔮᑦ Naujaat)
320 100 97
Kivalliq/Natsilingmiutut Whale Cove
(ᑎᑭᕋᕐᔭᖅ Tikirarjuaq)
170 94 81
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  4. ^ "Preserving Inuit Dialects in Nunavut, January 2005" (PDF). 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  5. ^ "Teacher devises special syllabics for Nattilingmiutut". 3 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  7. ^ "Why does Nattiliŋmiut have special letters?". 21 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  8. ^ Shelley Tulloch (2005), Aulapkainahuarniq Inuit Uqauhiinnik Nunavunmi ᐃᓄᐃᑦ ᐅᖃᐅᓯᖕᒋᑦ ᐊᔾᔨᐅᓇᖏᑦᑐᑦ ᓄᓇᕗᒻᒥ Preserving Inuit Dialects in Nunavut[ölü/kırık bağlantı], research report. Prepared for the Office of the Languages Commissioner of Nunavut Iqaluit, Nunavut, January 2005