Namaz sayfasının kaynağını görüntüle

{{Giriş çok kısa}}{{İslam}}
[[Dosya:salat times tr.svg|küçükresim|upright=1.36]]
'''Namaz''' ({{dil|dil_adı=e|ar|صلاة}} ''Salah''), [[İslam'ın beş şartı|İslâm'ın şartlarından]] biri olarak kabul edilen bir [[ibadet]]tir. [[Kur'an]]'da günün belli vakitlerinde<ref>{{Web kaynağı | url = http://kuran.diyanet.gov.tr/ | başlık = Kur'an-ı Kerim Prtalı | erişimtarihi = 27 Şubat 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160304213252/http://kuran.diyanet.gov.tr/ | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl = evet }}</ref><ref name=4.102>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=4&I3.x=16&I3.y=15&Ayet_No=102 Nisa Suresi ,Diyanet Meali,4.102]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref> [[abdest]]le birlikte<ref name=5.6>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=5&I3.x=16&I3.y=15&Ayet_No=6 Enbiya Suresi ,Diyanet Meali,5.6]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref> [[dua]]ya kalkılması ifadesi bulunur. Kur'an'a göre namaz Allah'ı anarak teslimiyetin gösterildiği bir arınma biçimi ve [[İbrahim|İbrâhim]] peygambere öğretilen bir ibadet şeklidir.<ref name=5.6/><ref>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=21&I3.x=16&I3.y=15&Ayet_No=73 Enbiya Suresi, Diyanet Meali,21.73]{{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref>

Namaz için ön şartlardan birisi [[kıble]] istikametine doğru yönelişi içerir.

== Etimoloji ==
Yaygın bilinenin aksine ''namaz'' kelimesi [[Kur'an|Kur'an'ın]] orijinal [[Arapça]] metninde hiç geçmemektedir. Çünkü [[Arapça]] değil [[Farsça]] bir kelimedir. [[Türkçe]]de yer alan ''namaz'' kelimesi [[Osmanlıca]]da نماز‎ (namâz) hâliyle tespit edilmiştir. [[Türk dilleri|Türk dilinde]] geçtiği ilk yazılı kaynak [[Yusuf Has Hacib|Yûsuf Has Hâcib]]'in 11. yüzyılda kaleme aldığı, [[Orta Türkçe]] döneminde yazılmış ''[[Kutadgu Bilig]]'' eseridir. Sözcük, Türkçeye [[Farsça]] "saygı veya ibadet amacıyla yere kapanma, temenna" ile "İslami ibadet biçimi" anlamlarına gelen نماز‎ (namâz) kelimesinden [[Ödünçleme|ödünçlenmiştir]].<ref>{{Web kaynağı|url=https://nisanyansozluk.com/?k=namaz|başlık=namaz|erişimtarihi=15 Mayıs 2021|arşivtarihi=15 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210515142339/https://nisanyansozluk.com/?k=namaz|ölüurl=hayır|çalışma=Nişanyan Sözlük}}</ref>

Farsça sözcük, [[Orta Farsça]] "saygı gösterme, yere kapanma, dua" anlamındaki 𐭥𐭮𐭢𐭣𐭤‎ (namāz) kelimesinden evrilmiştir.<ref>[[David Neil MacKenzie|MacKenzie, D. N.]] (1971) , “namāz”, ''A concise Pahlavi dictionary'', London, New York, Toronto: Oxford University Press</ref> Bu sözcüğün aynı anlamdaki [[Proto İran dili]]nde *''námah'' ile [[Proto Hint-İranca|Proto Hint-İran dilinde]] ''*námas'' sözcüklerinden evrildiği ve nihai olarak [[Proto Hint-Avrupa dili]]nde "kurban (yeri), tapınma" anlamındaki ''*némos'' kökünden türediği varsayılır.<ref>Lubotsky, Alexander (2011) , “[https://web.archive.org/web/20110709042518/http://www.indo-european.nl/cgi-bin/startq.cgi?flags=endnnnl&root=leiden&basename=%5Cdata%5Cie%5Cewa námas-]”, in ''The Indo-Aryan Inherited Lexicon (in progress) (Indo-European Etymological Dictionary Project''), Leiden University</ref> Bu bağlamda [[Sanskrit]]çede selamlama sözcüğü olarak kullanılan नमस् (namas) ile namaz kelimesi [[Eş asıllı|aynı kökene]] dayanmaktadır. Hint-İran dilleriyle akraba [[Helenik diller|Helenik]], [[İtalik diller|İtalik]] ve [[Kelt dilleri]]nde kurban yeri anlamındaki kök, [[Grekçe]] νέμος (némos) ve [[Latince]] ''nemus'' kelimelerinde olduğu gibi "ormanlık alan" anlamı kazanmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://ia801802.us.archive.org/23/items/m-de-vaan-2008-etymological-dictionary-of-latin-and-the-other-italic-languages/M_de_Vaan_2008_Etymological_Dictionary_of_Latin_and_the_Other_Italic_Languages.pdf|başlık=Etymological dictionary of Latin and the other Italic languages|tarih=2008|ad=Michiel Arnoud Cor|soyadı=de Vaan|isbn=978-90-04-32189-2|oclc=962020667}}</ref>

Salâ veya salât, modern Türkçede ''namaz'' için eskimiş bir kullanım olarak kabul edilmekte olup, Türkçede  geçtiği ilk kaynaklar 14. yüzyılda yazılmış [[Yunus Emre|Yûnus Emre]] şiirleri ile [[Darîr|Darîr'in]] [[Kıssa-i Yusuf]] tercümesidir. Salâ, [[Arapça]] ''ṣlw'' kökünden gelen ve "secde, secde ederek yapılan ibadet, namaz" anlamındaki ''ṣalā(t)'' صلاة &nbsp;sözcüğünden alıntıdır. İslami terimin, İslam öncesi dönemde Hristiyan ve Yahudi Aramcasında yerleşik olan ''ṣəlūthā'' veya ''ṣəlawthā'' (צְלוֹתָא) sözcüğünden alıntı olduğu düşünülür.<ref>{{Web kaynağı|url=https://nisanyansozluk.com/?k=sala|başlık=salât|erişimtarihi=15 Mayıs 2021|arşivtarihi=15 Mayıs 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210515142338/https://nisanyansozluk.com/?k=sala|ölüurl=hayır|çalışma=Nişanyan Sözlük}}</ref> [[Arent Jan Wensinck]], salât kelimesinin kökeninde bir Aramî tesirinin yer aldığını, “Selūtã” kelimesinin bir mastar ismi olduğunu ve ‘katlamak’ manasına geldiğinin açık olduğunu ifade etmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ilafdergi.hitit.edu.tr/Makaleler/706693312_6.1.pdf|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=27 Şubat 2017|arşivtarihi=28 Şubat 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170228083547/http://www.ilafdergi.hitit.edu.tr/Makaleler/706693312_6.1.pdf|ölüurl=evet}}</ref>

Namaz kılmak deyimi, Türkçede Kur'an'da "ikametü's-salat" şeklinde terkip olarak kullanılan ifadenin yerine konmuştur. Salât [[dua]] etmek, ikametü's-salât ise "duanın yerine getirilmesi" anlamlarına gelir.{{Kaynak belirt}}

==Tarihçe==
[[Dosya:Bruner-Dvorak, Rudolf - Bosna, modlitba (ca 1906).jpg|upright=1.19|küçükresim|[[Bosnalılar|Bosnalı]] Müslümanların namaz kılmaları, 1906]]
Namazın İslam'a özgü ve İslam ile başlayan bir ibadet şekli olduğu kanısı Müslümanlar arasında yaygındır. Ancak başta [[Kur'an]] ayetleri olmak üzere namazın Müslümanlara özgü bir tapınma tarzı olmadığını gösteren kayıtlar günümüze kadar ulaşmıştır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.belgeler.com/blg/p9a/islamiyet-oncesi-arap-folklorunun-kurandaki-yeri-the-position-of-arabic-folklore-in-the-koran-before-islam|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=28 Ağustos 2013|arşivtarihi=21 Eylül 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130921054433/http://www.belgeler.com/blg/p9a/islamiyet-oncesi-arap-folklorunun-kurandaki-yeri-the-position-of-arabic-folklore-in-the-koran-before-islam|ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.belgeler.com/blg/qau/islam-fikhinda-namaz-ibadeti-anlami-onemi-tarihcesi-fert-ve-toplum-uzerindeki-etkileri-the-prayer-in-islamic-fiqh-its-meaning-history-and-the-effects-on-individual-and-social-life|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=19 Haziran 2013|arşivtarihi=19 Eylül 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140919012228/http://www.belgeler.com/blg/qau/islam-fikhinda-namaz-ibadeti-anlami-onemi-tarihcesi-fert-ve-toplum-uzerindeki-etkileri-the-prayer-in-islamic-fiqh-its-meaning-history-and-the-effects-on-individual-and-social-life|ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.diniyazilar.com/2011/05/namazin-tarihcesi/|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=18 Haziran 2013|arşivtarihi=20 Eylül 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130920064502/http://www.diniyazilar.com/2011/05/namazin-tarihcesi/|ölüurl=hayır}}</ref> Mekke döneminde ilk yazılan sureler olduğu rivayet edilen [[Alak]] ve [[Müddessir]] surelerinde namazdan bahsedilmesi bu görüşü desteklemektedir.

[[Cahiliye Dönemi|Câhiliye]] döneminde [[Zeyd bin Amr bin Nüfeyl]] ve [[Kus bin Saide]]<ref>İbn Kuteybe, el-Mearif, çev. Hasan Ege, İstanbul, s: 49</ref> gibi [[hanif|hanîf]]lerin namaz kıldığı bilinmektedir.<ref>TDV, İslam Ansiklopedisi, &nbsp;cilt:&nbsp;32, sayfa:&nbsp;350</ref> [[Ebu Zer el-Gıfârî|Ebû Zer]]'in Müslüman olmadan önce üç yıl boyunca yatsı ve sabah namazlarını kıldığı rivayet edilir.<ref>İbn Sad, et-Tabakatu'l-Kübra, IV, s: 166.</ref> Buna karşın haniflerin namaz kıldığına ilişkin metin kayıtları, bu metinleri hazırlamış geç dönem Müslüman yazarların Cahiliye döneminde yaşamış tektanrıcı bireyleri Muhammed'in peygamberliğini desteklemek amacıyla yorumlamaya meyilli olmalarından ötürü güvenilmez olarak nitelendirilmiştir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.almuslih.org/Library/Hienz,%20J%20-%20The%20Origins.pdf|başlık=The Origins of Muslim Prayer|erişimtarihi=15 Mayıs 2021|arşivtarihi=28 Şubat 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210228233112/https://www.almuslih.org/Library/Hienz,%20J%20-%20The%20Origins.pdf|tarih=Ağustos 2008|ölüurl=hayır|çalışma=Justin Paul Hienz|yayıncı=University of Missouri-Columbia|alıntı=Textual evidence also supports the practice of prostration by hunafa. This information must be viewed with some skepticism as there was a propensity of later Muslim writers to support Muhammad’s prophetic status through interpretation of preIslamic Arabian monotheists. Though there are instances of ritual prostration in other traditions in the region, they are infrequent, and the indigenous practice appears to be the most likely source for prostration in salāt}}</ref>

Hint toplumu ve İslam öncesi Ortadoğu toplumlarında, bu tapınmaların bir arınma ritüelini takip eden, günün belirli saatlerinde belirli bir yöne veya nesneye yönelerek yapılan dua merasimleri olduğu, bu merasimlere değişik vücut hareketlerinin eşlik ettiği bilinmektedir.

İslam namazının, bu tapınmalardan farklılaşması ve bugünkü yaygın kabul gören şekli alması üzerinde değişik görüşler bulunmaktadır. [[Sünnilik|Ehl-i Sünnet]] kesim bu ibadetin hicrete yakın Mekke döneminde, miraçta emredilmiş olduğuna inanır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.diyanet.gov.tr/turkish/DIYANET/ilmi_dergi/47_1/main_3.htm|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=18 Haziran 2013|arşivtarihi=7 Eylül 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110907021523/http://www.diyanet.gov.tr/turkish/DIYANET/ilmi_dergi/47_1/main_3.htm|ölüurl=evet}}</ref> [[Alevilik|Alevî]]ler ise bu ve benzer [[hadis]]lerin Emeviler döneminde yazıldığına ve çoğunluğunun uydurma olduğuna vurgu yaparlar.<ref name="alevikonseyi.com">{{Web kaynağı|url=http://www.alevikonseyi.com/alevi/18/28/38/48/108.html|başlık=Alevi inanç gerçekliği ve namaz|erişimtarihi=27 Şubat 2013|arşivtarihi=2 Eylül 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150902021650/http://www.alevikonseyi.com/alevi/18/28/38/48/108.html|ölüurl=hayır|yayımcı=alevikonseyi.com}}</ref>

== Dini önemi ve müeyyidesi ==
Geleneksel İslam'da ergenlik çağına girmiş kadın erkek her Müslümanın namaz kılması zorunludur. Muhammed'e atfedilen bir söze göre O şöyle demiştir; “Çocuğunuz yedi yaşına geldiği zaman ona namazı emrediniz, on yaşına (bazı rivayetlerde on üç) geldiğinde namaz kılmaz ise dövünüz.<ref>{{Web kaynağı |url=https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/827004#:~:text=%E2%80%9C%C3%87ocu%C4%9Funuz%20(sab%C3%AE%2C%20evl%C3%A2d%2C,ya%C5%9Ftan%20itibaren%20de%20yataklar%C4%B1n%C4%B1%20ay%C4%B1r%C4%B1n%C4%B1z.%20%E2%80%9D |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=30 Aralık 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210210185342/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/827004#:~:text=%E2%80%9C%C3%87ocu%C4%9Funuz%20(sab%C3%AE%2C%20evl%C3%A2d%2C,ya%C5%9Ftan%20itibaren%20de%20yataklar%C4%B1n%C4%B1%20ay%C4%B1r%C4%B1n%C4%B1z.%20%E2%80%9D |arşivtarihi=10 Şubat 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>

[[Hanbelilik|Hanbelî mezhebine]] göre namazı terk etmek [[mürted|küfür]], diğer üç mezhebe göre ise [[fasık|fâsıklık]]tır.<ref>http://www.diyanet.gov.tr/turkish/basiliyayin/weboku.asp?sayfa=21&yid=4 {{Ölü bağlantı|tarih=Nisan 2020 }}</ref><ref>http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir-islamda-zorlama-yok-mudur/ {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120409021427/http://www.ismailaga.info/yazi/2012/03/30/dinde-zorlama-yoktur-ne-demektir-islamda-zorlama-yok-mudur/ |tarih=9 Nisan 2012 }} ismailaga.info</ref><ref>Necati Yeni el, Hüseyin Kayapınar, Sünen-i Ebû Davud Terceme ve şerhi c. 2, s. 112</ref> Ayrıca İslam fıkıhçıları namaz, oruç veya zekat gibi dini emirlerin terki durumunda uygulanacak şer’i ceza işlemlerini ve kişinin cezaen öldürülmesi sonrasında bu kişilerin cenazelerine yapılacak işlemleri de tartışmışlardır. Şöyle ki bu kişiler [[mürted]] kabul edildiklerinde [[cenaze namazı|cenaze namazları]] kılınmaz, [[Müslüman]] mezarlığına gömülemez, miras bıraktıkları devlet hazinesine kalır.<ref>{{Web kaynağı |url=https://www.cia.gov/library/abbottabad-compound/70/7072CAAD0C2839433010FD2F737F829C_Hadtur-1.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200207115644/https://www.cia.gov/library/abbottabad-compound/70/7072CAAD0C2839433010FD2F737F829C_Hadtur-1.pdf |arşivtarihi=7 Şubat 2020 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://d1.islamhouse.com/data/tr/ih_books/single/tk_Who_does_not_pray.pdf |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200515131836/https://d1.islamhouse.com/data/tr/ih_books/single/tk_Who_does_not_pray.pdf |arşivtarihi=15 Mayıs 2020 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/471923 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200207121149/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/471923 |arşivtarihi=7 Şubat 2020 |ölüurl=evet }}</ref>

::[[Hanefilik|Hanefîlere]] göre İslam'ın uygulanmasına dair ihmal veya ret içeren eylemlerde kişinin kanatılıncaya kadar dövülmesi veya ölünceye kadar hapsedilmesini de içeren tazir cezaları ile cezalandırılması gerekir, öldüklerinde [[cenaze]]lerine [[Müslüman]] cenazesi muamelesi yapılır.<ref name="ismailaga">{{Web kaynağı |url=http://www.ismailaga.org.tr/buyuk-felaket-namazi-terk-etmek |başlık="Büyük felaket: Namazı terk etmek" (ismailaga.org.tr) |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200207115650/https://www.ismailaga.org.tr/buyuk-felaket-namazi-terk-etmek |arşivtarihi=7 Şubat 2020 |ölüurl=evet }}</ref><ref name="namazzamani">{{Web kaynağı |url=http://www.namazzamani.net/turkce/namazi-terketmenin-hukmu.htm |başlık="Namazı terk etmenin hükmü" (namazzamani.net) |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200207115646/http://www.namazzamani.net/turkce/namazi-terketmenin-hukmu.htm |arşivtarihi=7 Şubat 2020 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://d1.islamhouse.com/data/tr/ih_books/single/tk_Who_does_not_pray.pdf |başlık="Who does not pray?" (islamhouse.com) |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200515131836/https://d1.islamhouse.com/data/tr/ih_books/single/tk_Who_does_not_pray.pdf |arşivtarihi=15 Mayıs 2020 |ölüurl=evet }}</ref>

::[[Şafii|Şâfîi]], [[Mâlikîlik|Mâlikî]] mezheplerine göre namazı terk etmek ceza miktarı ve şekli Kur'an ve sünnetle belirlenen suçlardandır ve terk eden “had” uygulanarak öldürülür. Ancak cenazelerine Müslüman cenazesi muamelesi yapılır, miras bıraktıysa mirasçılarına paylaştırılır.<ref name="ismailaga"/><ref name="namazzamani"/>

::[[Hanbelilik|Hanbelî]] mezhebinde ise namazı terk eden ve bunda ısrarcı olan kişiler mürted kabul edilerek mürtedlere kılıçla öldürme şeklinde uygulanan “had cezası” tatbik edilir, cenaze namazı kılınmaz ve ceset Müslüman mezarlığına gömülmez.<ref name="namazzamani"/><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.halisece.com/namaz/3259-namazi-terk-etmenin-cezasi.html |başlık="Namazı terk etmenin cezası" (halisece.com) |erişimtarihi=10 Şubat 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200207115649/https://www.halisece.com/namaz/3259-namazi-terk-etmenin-cezasi.html |arşivtarihi=7 Şubat 2020 |ölüurl=hayır }}</ref>

==Kur'an ve hadislerde==
Kur’an'da salât ({{dil|ar|صَلَاة}}) kelimesinin geçtiği günlük namaz vakitlerine ilişkin âyetler şunlardır:
[[Dosya:Salah.jpg|upright=1.19|küçükresim|Erkekler [[Amman]], [[Ürdün]]'de sokakta namaz kılmaları.]]
* "Namazlara, hele orta namaza<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Kuran-ı Kerim|sayfalar=238. Ayet|seri=2. Sure|cilt=Bakara Suresi}}</ref> {{Ref|Dipnot 1|Not A}}, dikkat edin ve Allah için boyun eğerek kalkıp namaza durun." ([[Bakara Suresi|Bakara Sûresi]]: 238)
* "Gündüzün her iki tarafında ve {{Ref|Dipnot 2|Not B}} geceye yakın olan saatlerinde namaz kıl!" ([[Hud Suresi|Hûd Sûresi]]: 114)
* "Güneş'in batıya kaymasından {{Ref|Dipnot 3|Not C}} gecenin kararmasına kadar namaz kıl, bir de sabah namazını kıl. Çünkü sabah namazında gece ve gündüz melekleri hazır bulunur." ([[İsra Suresi|İsrâ Sûresi]]: 78)

İsra 78. âyetinde iki farklı anlama gelen iki ayrı okuma şekli bulunur. Sabah namazını ifade eden şekil "sabah'ın karnı" ifadesidir. "Sabah Kur'ân'ı" ifadesi ise Sünnîlerce okuyuşta tercih edilen, mânâda tercih edilmeyen ifade olmuştur.

[[Kur'an]]’da "işâ" (akşam)'ın yatsı anlamında kullanıldığı bir âyet bulunur; "Ey iman edenler! Sağ ellerinizin malik olduğu ile sizden olup da henüz erginlik çağına ermemiş olanlar, üç vakitte izin istesinler: Sabah namazından önce, öğleyin üstünüzü çıkardığınız vakit ve akşam namazından sonra. Üçü sizin için [[mahrem]]dir. Bunların dışında size de, onlara da bir sakınca yoktur; onlar yanınızda dolaşabilirler, birbirinizin yanında olabilirsiniz......" ([[Nur Suresi|Nûr Sûresi]]: 58)

Kur'an'da namazın kılınış şeklini anlatan bir âyet bulunmaz, namaz ile alakalı olduğu düşünülen ifadelerde Allah'ın [[secde]] hâlinde (4:102), eğilerek (22:77) ve ''ayaktayken'' (3:113) anılması veya dua edilmesi anlatılır.

[[Hadis]]lere göre ''Namaz, dinin direğidir.''<ref name="namaz_2">Keşfu'l-Hafa, c. 2, s. 31; Tirmizi, İmân: 8; İbni Mâce, Fiten: 12; Müsned, 5:231, 237; el-Hâkim, el-Müstedrek, 2:76.</ref> Bâzı [[Sünnilik|Ehl-i Sünnet]] fıkıh ekolleri ve hadisçiler tarafından [[Kur'an]]'dan sonra İslâm'ın en önemli yazılı kaynağı kabul edilen [[Sahih-i Buhârî|el-Camîu's-Sahîh]]'de geçen bir [[hadis]]e göre Allah, günde beş vakit namazla günahları siler.<ref name="namaz_3">Sahîh-i Buhârî, c. 2, s. 475</ref>

==Mezhepler arası farklılıklar==
[[Dosya:Tehran Friday prayer - 16 March 2018 (13961225000386636568071894544919 84859).jpg|sağ|küçükresim|Sünni (solda) ve [[Şii]] (sağ) Müslümanlar cuma namazında, [[İran]], 16 Mart 2018. Şiiler namazda ellerini yana salar iken çoğu Sünni Müslüman ellerini önde bağlar.]]
{{Akide}}
[[İslam fıkıh mezhepleri|İslâm mezhepleri]] arasında namazla ilgili ön şartları, hazırlığı ''([[abdest]]),'' vakitleri, miktarları, [[farz]], [[vacip|vâcip]], [[Sünnet (din)|sünnet]] gibi kavramlar ve bu kavramlara verilen anlamlarda farklılıklar görülür. [[Sünnilik|Sünni]] müslümanlar ve [[Fâtımîler]]'in devamı niteliğinde olan [[İsmaililik|İsmâiliyye]]'nin [[Müsta'lîlik|Müsta'liyye]] kolu günlük 5 vakit ibadeti benimsemişlerdir.

Günlük beş vaktin farz olduğu inancı [[Kur'an]]'ın açık emirlerine değil, bâzı âyetlerin kapsamını genişleten [[tefsir]]ler ve [[hadis]]lere dayanan ve [[Sünnî İslâm]] toplumlarınca benimsenen bir uygulamadır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = HUD SURESİ | url = http://www.multimediaquran.com/quran/turkce/011/11-kurtubi.htm | eser = KURTUBİ TEFSİRİ | yayıncı = multimediaquran.com | yazar = KURTUBİ | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130308104155/http://www.multimediaquran.com/quran/turkce/011/11-kurtubi.htm | arşivtarihi = 8 Mart 2013 | erişimtarihi = 15 Şubat 2013 | ölüurl = evet }}</ref> Namaz vakitleriyle ilgili âyetler birçok farklı anlayışın ve rivayetin etkisiyle yorumlanmış, bu âyetlerin hangi namazlarla ilgili olduğu konuları açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Kuranda namaz | url = http://www.teblig.net/index.php?topic=2654.0;wap2 | eser = TEBYİN | yayıncı = teblig.net | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150106030515/http://www.teblig.net/index.php?topic=2654.0;wap2 | arşivtarihi = 6 Ocak 2015 | erişimtarihi = 15 Mayıs 2012 | ölüurl = evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı | başlık = Kuran’da anılan namaz vakitleri 3’tür | url = http://haber.gazetevatan.com/0/94404/4/Haber | yayıncı = gazetevatan.com | erişimtarihi = 27 Şubat 2013 | yazar = Süleyman Ateş | tarih = 23 Kasım 2006 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120407052357/http://haber.gazetevatan.com/0/94404/4/Haber | arşivtarihi = 7 Nisan 2012 | ölüurl = evet }}</ref>

Namaz, şeklen kılınışı ve içerisinde okunan âyet ve duaları itibarıyla günümüzün [[Sünnilik|Ehl-i Sünnet]], [[Şiî|Şîa]] ve [[Hâricîler]]den arta kalan [[İbadilik|İbâzıyye]] [[İslam mezhepleri|mezhepleri]]nin %98'den fazlasında aynı şekilde icra edilmektedir. Dünya [[Müslüman]] nüfusunun %1'ini teşkil eden [[Bâtınîlik|Bâtıniyye]]-[[İsmaililik|İsmâiliyye]]'den olan [[Nizârîler]]de ise kılınış şekli ve yapılan dualar itibarıyla bâzı değişiklikler oluşmuşsa da [[Fatiha Suresi|Fâtiha Sûresi]] ile ardından [[Kur'an-ı Kerîm]]'in diğer âyetlerinin okunması hususunda temelde bir farklılık bulunmamaktadır. Bâzı küçük [[tarikat]] ve [[cemaat]]lerin ana grubunun dışında kalması muhtemeldir. Tarih boyunca ''[[Galiyye|Gāliyye]]'' olarak adlandırılan ''[[Keysanilik|Keysâniyye]]'' ile ondan ortaya çıkmış olan [[Ravendiyye|Râvendiyye]], [[Rizamiyye|Rizâmiyye]], [[Muhammira]] gibi kolların ve [[Bahreyn]] Ahsâ'da bulunan ''Ebû Saîdîler'' olarak adlandırılan [[Karmatîler]]in namaz ve oruç gibi ibadetlerle ilgileri yoktu.<ref>[[Nâsır-ı Hüsrev]], ''Sefer-Nâme,'' M. Debîr-i Siyâkî Yayınları, s. 147-148, Tahran, 1396.</ref>

Bâzı âlimler, [[Şiilik|Şîa]] Müslümanlar ve Kur'ancı ([[hadis]]lerin dini referans olmasını reddeden, yalnızca kuranı referans edinen) İslamcılar, günlük üç vakit namazı esas alırlar.<ref>{{Web kaynağı|url=http://tr.scribd.com/doc/9897423/Hujjat-Allah-AlBaligha-Arabic-Urdu-by-Shah-Waliullah-Shah-Wali-Ullah|başlık=Hujjat Allah Al-Baligha|erişimtarihi=27 Şubat 2013|arşivtarihi=21 Temmuz 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130721113839/http://tr.scribd.com/doc/9897423/Hujjat-Allah-AlBaligha-Arabic-Urdu-by-Shah-Waliullah-Shah-Wali-Ullah|ölüurl=evet|dil=Arapça|yayıncı=scribd.com|yazar=Shah Waliullah}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.haberturk.com/polemik/haber/657409-namazda-5-vakit-sart-mi|başlık=Namazda 5 vakit şart mı?|erişimtarihi=27 Şubat 2013|arşivtarihi=21 Temmuz 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150721075329/http://www.haberturk.com/polemik/haber/657409-namazda-5-vakit-sart-mi|yazarlar=İSMAİL NACAR|ölüurl=hayır|yayımcı=GAZETE HABERTÜRK}}</ref><ref name="Dini Yazılar">{{Web kaynağı|url=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:q1XfsIdhKoMJ:http://www.diniyazilar.com/2011/06/yasar-nuri-ozturkun-yorumuyla-namaz/%2Bfarz+nedir+f%C4%B1k%C4%B1h+kaynak&hl=tr&gbv=2&ct=clnk|başlık=diniyazilar.com|erişimtarihi=27 Şubat 2013|arşivengelli=evet|yazarlar=YAŞAR NURİ ÖZTÜRK|yayımcı=Dini Yazılar}}</ref>

=== Sünnilikteki uygulamalar ===
Geleneksel [[Sünnilik|Ehl-i Sünnet]] [[fıkıh]]çılara göre [[Müslümanlar]]a günlük olarak beş vakit namaz [[farz]]dır. Ancak bu namazların ikişer rekâtının farz, diğerlerinin sünnet veya farzla bitişik sünnet olduğu kabul edilir. Sünnî İslâm'da yolculuk, korku gibi durumlarda öğle ve ikindi, akşam ve yatsı birleştirilerek günlük üç vakit namaz kılınır. Ayrıca [[cuma namazı|cuma]] ve [[cenaze namazı|cenaze namaz]]larının farz oluşundan bahsedilir. [[Cuma namazı]], yetişkin ve hür erkekler için gerekli görülürken cenaze namazında birkaç kişinin bu görevi yapması diğer inananlardan yükümlülüğü kaldırır.

==== Selefîlik ====
[[Ehl-i Sünnet]]in [[Âsârî|Eseriyye]]-[[Hanbelilik|Hanbelî]] [[İtikadî mezhep|itikadından]] olan ve temelleri ''[[Muhammed bin Abdülvehhâb|Muhammed b. Abdülvehhâb]]'' ile onun yirminci yüzyıldaki en önemli takipçisi ''Muhammad Nâsır ud-[[Dîn]] el-[[Arnavut|Alban]]î''<ref name="king">[http://kfip.org/sheikh-mohammad-nasir-ad-din-al-albani/ Sheikh Mohammad Nasir Ad-Din Al-Albani] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170603031311/http://kfip.org/sheikh-mohammad-nasir-ad-din-al-albani/|tarih=3 Haziran 2017}}.</ref> tarafından atılan [[Vehhâbî]]-[[Selefilik]]te namazın sünnetlerinin bid'at sayılabileceği ihtimâli göz önünde bulundurulmak suretiyle bir günde sadece 17 rekât farz<ref>[http://www.albalagh.net/kids/understanding_deen/Salat.shtml "Understanding Salat"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090828004222/http://www.albalagh.net/kids/understanding_deen/Salat.shtml|tarih=28 Ağustos 2009}} from Albalagh</ref> olan kısmı kılınır. Namaz vakitlerine karşı aşırı hassâsiyet gösteren [[Selefilik|Selefiler]], namazlarını vaktin girmesiyle birlikte hiç zaman kaybetmeden icrâ ederler.

=== Şiîllikteki uygulamalar ===
{{ayrıca bakınız|İsmâilîler|Nizâr’îyye|Nizârîler|Namaz (Nizarî)|Tâyyîb’îyye|Davudî İsmailîlik|Alavî Buhra|Emevîler devrinde Aleviler|Alevî inancı}}[[Şiilik]]te namaz üç vakitte toplanmış beş namaz olarak icra edilir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.abna.ir/data.asp?lang=10&Id=220606 | başlık = Neden Şiiler Beş Vakit Namazı Üç Vakitte Kılmaktadırlar? | son = Ehl-i Beyt Haber Ajansı | ilk = ABNA | tarih = 10 Ocak 2011 | yayımcı = abna.ir | erişimtarihi = 27 Şubat 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131111164809/http://www.abna.ir/data.asp?lang=10&Id=220606 | arşivtarihi = 11 Kasım 2013 | ölüurl = hayır }}</ref> Sabah iki, öğle ve ikindi dörder, akşam üç, yatsı dört rekâttan oluşur.<ref>{{Web kaynağı |url=http://tr.wikishia.net/view/G%C3%BCnl%C3%BCk_Namazlar |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=20 Şubat 2017 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170220171958/http://tr.wikishia.net/view/G%C3%BCnl%C3%BCk_Namazlar |arşivtarihi=20 Şubat 2017 |ölüurl=hayır }}</ref>

==== İsmâîlik ====
{{şiilik|collapsed=1}}
[[İsmaililik|İsmâililiğin]] [[Tâyyîb’îyye]] kolundan olan [[Alavî Buhra]]da namaz vakitleri [[Ca'fer es-Sâdık]]'ın uygulamaları esas alınmak suretiyle tespit edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.alavibohra.org/ |başlık=Ad-Da'wat ul-Haadiyat ul-'Alaviyah |erişimtarihi=19 Ekim 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150623084316/http://www.alavibohra.org/ |arşivtarihi=23 Haziran 2015 |ölüurl=evet }}</ref> Bunların görüşüne göre [[öğle namazı]]nın hemen ardından ikindi namazı vakti henüz girmemiş olsa dahî zaruret hasıl olması durumlarında kılınabilmektedir. Esasta ise ikindi namazının asıl vakti Pakistan ve Hindistan Hanefîlerinin de uygulamakta oldukları gibi Türkiye'deki ikindi namazı vaktinden 40-55 dakika daha sonra girmektedir. Öğle namazının vakti süresi ise ikindiye kadar uzamamakta olup ikindinin vaktinden 60-90 dakika daha evvel sona ermektedir. İkindi namazının müddeti ise zaruret hâsıl olduğu hâllerde öğleden hemen sonra başlayıp akşam vaktine kadar devam etmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.alavibohra.org/Salaat%20Namaz.htm |başlık=Salaat - Alavi Bohras |erişimtarihi=19 Ekim 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150811044648/http://alavibohra.org/Salaat%20Namaz.htm |arşivtarihi=11 Ağustos 2015 |ölüurl=hayır }}</ref>
{{Batıniyye|collapsed=1}}
[[İsmaililik|İsmâililerin]] diğer bir kolu olan [[Nizari fıkhı|Nizâriyye]] fırkasının görüşüne göre ise [[Namaz (Nizarî)|nizarî namazı]] günde ''Üç'' kez altışar rekât olarak ve oturarak ''Cemâ’at-Hane'' adı verilen yerlerde kılınmaktadır. [[Nizârîler]]de namazın ne zaman ve nasıl kılınacağı ''[[İmâmlar|İmâm-ı Zaman]]'' tarafından tespit edilmekte ve değiştirilebilmektedir. Şu andaki uygulamaları devrin imâm-ı zamanı olan [[IV. Ağa Han]]'ın dedesi [[III. Ağa Han]] tarafından tespit edilmiş olan şeklidir. [[Namaz (Nizarî)|Namaz]]ı oturarak icra etmelerinin gerekçesi olarak yaşlıların ayakta kılmalarında karşılaşılan güçlüklerden dolayı olduğu; Üç defa altışar rekât olarak icra etmelerinin gerekçesi olarak da günümüzün yoğun çalışma hayatına uyum sağlayabilmek maksatlı olduğu ''İmâm-ı Zaman'' [[IV. Ağa Han]] tarafından dile getirilmektedir.

==== Alevîlik ====
{{isnâaşeriyye|collapsed=1}}
[[Alevî inancı|Alevî İslâm anlayışı]]nda ise namazın şeklî yapısının [[dîn]]in değil, Arap kültür ve geleneğinin bir uzantısı kabul edilmesi sebebiyle günlük kişinin istek ve iradesine göre dua anlamında bir ibadet dışında şeklî olarak namaza karşı çıkılır. [[Alevîlik]]te namaz ibadetinin günlük beş vakte çıkartılmasının [[Emevîler]] zamanında yazılan ve ([[miraç]] hadisi gibi) birçoğunun [[Alevîler]] tarafından hurafe<ref name="alevikonseyi.com"/> ya da uydurma olduğuna inanılan hadislerle gerçekleştiği ifade edilmektedir.<ref>[[Yaşar Nuri Öztürk]], ''İslâm Nasıl Yozlaştırıldı: Vahyin Dininden Sapmalar, Hurafeler, Bid'atlar''.</ref>

Buna karşın günde beş vakit namaz olduğuna inanan ve bunu üç vakitte cem ederek uygulayan Aleviler de vardır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.alevisesi.com/namaz.html | başlık = Namaz {{!}} AleviSesi | erişimtarihi = 6 Aralık 2020 | dil = Türkçe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110110121736/http://www.alevisesi.com/namaz.html | arşivtarihi = 10 Ocak 2011}}</ref>

=== Kur'ancılık ===
[[Kur'ancılık|Kur'ancı Müslümanlar]]a göre namaz üç veya iki vakit olarak kılınır. Üç vakit olduğunu söyleyenlere göre bu üç vakit namazın hangileri olduğu konusu da çok açık değildir. Mesalâ bu üç vakte bir anlayışa göre öğle-ikindi, akşam-yatsı ve sabah olarak, bir başka uygulamada akşam, yatsı ve sabah olarak rastlamak muhtemeldir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tebyinulkuran.com/index.php?page=isra#s50a78|başlık=İSRÂ SÛRESİ|erişimtarihi=27 Şubat 2013|arşivtarihi=12 Mart 2010|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100312115204/http://www.tebyinulkuran.com/index.php?page=isra#s50a78|ölüurl=evet|yayımcı=tebyinulkuran.com}}</ref>

Prof. Dr. [[Süleyman Ateş]]'e göre öğle ve ikindi namazları [[Kur'an]]'a değil, peygamberin uygulamalarına dayalı ibadetlerdir. Ona göre Kur'an'da geçen namazlar sabah, akşam ve gece ''([[teheccüd]])'' namazından ibarettir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://gundem.milliyet.com.tr/namaz-uc-vakit-midir-/gundem/gundemyazardetay/03.08.2012/1575549/default.htm|başlık=Namaz üç vakit midir?|erişimtarihi=27 Şubat 2013|arşivtarihi=6 Ağustos 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120806034421/http://gundem.milliyet.com.tr/namaz-uc-vakit-midir-/gundem/gundemyazardetay/03.08.2012/1575549/default.htm|tarih=3 Ağustos 2012|ölüurl=hayır|yayıncı=milliyet|yazar=Süleyman Ateş|yazarbağı=}}</ref>

== Ön şartlar ve hazırlık ==
"Namazın şartları" olarak ifade edilen maddeler İslam bilginlerince yapılan yorumlar çerçevesinde oluşturulmuştur.
Bir kişinin namazla sorumlu tutulması için yetişkin, akıllı ve Müslüman olması gerekir. Ayrıca namaz için birtakım hazırlıklar yapılır;
* Hadesten (abdestsizlikten, cünüplükten, hayız ve nifastan) taharet (temiz olmak).
* Kıbleye dönmek [Kâ'be'yi gören Mekkelinin gözünün gördüğü Kâ'be istikâmetine yönelmesi, Mekke'de – dahi bulunsa Kâ'be'yi göremeyenlerin Kâ'be istikametine yönelmeleri; farz olup doğrusu da budur].
* Ayakların, ellerin ve alnın temas edeceği yerlere varıncaya kadar (namaz kılanın) vücûdunun, elbisesinin ve (namaz kılacağı) yerin göz yumulmayacak pislikten arınmış olmasıdır - ki, en doğrusu budur.
* Avret yerlerinin kapatılması. Yaka ve etekten (baktığında avret mahallinin) görünmesinde beis yoktur.
* Vakit ve vaktin girdiğine inanmak.
* Niyet etmek.
{{İslâm'da ibâdetler}}

== Çeşitler ve vakitler ==

'''[[Farz]]''': [[Fıkıh]]ta bir dini emrin [[farz]] olarak tanımlanabilmesi için onun Kuranda açıkça ve hiçbir yoruma ihtimal vermeksizin emredilmiş olması gerektiği ifade edilir. Hadislere dayanan veya Kur'anda açık emir ifade etmeyen işari manalar ve yorumlar farz tanımı için yeterli olmamaktadır. [[Kur'ancılık|Kur'ancı]]ların aksine Sünni anlayış hadislerin de etkisi ile 5 vakit namazı farz saymıştır.

=== Farz namazlar ===
* [[Sabah namazı]]: İkinci şafak sökünce başlar, güneşin doğmasının az öncesine kadar sürer.
* [[Öğle namazı]]: Güneşin (gökyüzünün tam ortasından) batıya doğru yönelmesinden itibaren başlar, herhangi birşeyin gölgesi kendisinin iki veya bir misli oluncaya kadar devam eder. Güneşin tepe noktasında bulunduğu sıradaki gölgeler bu hükmün dışındadır. Tahâvî ikincisini tercih etmiştir ki, bu Sahibeyn ([[Ebû Yûsuf]] ile [[Muhammed bin Hasan eş-Şeybânî|Muhammed b. Hasan Şeybânî]])'in görüşüdür.
* [[İkindi namazı]]: Herhangi birşeyin gölgesi, kendisinin bir veya iki mislim geçtiği andan itibaren başlar, gün batışına kadar devam eder.
* [[Akşam namazı]]: Gün batışıyla başlar ve ufuktaki kızıllığın kayboluşuna kadar devam eder. Fetva bu yönde verilmiştir.
* [[Yatsı namazı]]: Kızıllığın kaybolmasından itibaren başlayıp sabaha kadar devam eder.
* [[Cuma namazı]]: İnananlar, [[Cum'a Suresi]]’nde cuma ibadetine çağrılırlar: "Ey inananlar! Cuma günü, dua için çağrı yapıldığında, Allah'ın Zikri'ne koşun! Alış-verişi bırakın! Eğer bilirseniz bu sizin için daha hayırlıdır." (62:9) Yoruma göre; Cuma günü haftalık toplantı günüdür, cuma namazını 2 rekat olarak mülki ya da siyasi otorite kıldırır, namazdan önce veya sonra konuşma yapar (Hutbe, hitabe). Daha sonraları bu namaza öncesinde ve sonrasında bazı namazlar eklenmiş ve o şekilde toplum içine yerleşmiştir. Ayrıca ilgili ayetin anlamı da yapılan yorumlarla daraltılarak cuma namazının sadece yetişkin, hür, yolcu olmayan (mukim) [[Müslüman]] erkeklere farz olduğu ifade edilmiştir. Öğle vakti topluca 2 rekât olarak kılınır ve öğle namazının yerine geçer. [[Alevilik|Alevi]]-[[Bektaşi]] inancında perşembe akşamı eski takvime göre Cuma gününden kabul edilerek yapılan cem'in [[Cum'a Suresi]]nde işaret edilen ibadet olduğu belirtilir.<ref name="alevikonseyi.com" />
* [[Cenaze namazı]]: Kuran'da geçmeyen fakat vefat eden kişiler için geleneksel olarak icra edilen bir namaz çeşididir. Bazı Müslümanlar tarafından yapılması diğer [[Müslüman]]ların üzerinden dini sorumluluğu kaldırdığı için ''farz-ı kifaye'' olarak nitelenir.

=== Vacip namazlar ===
[[Hanefilik|Hanefî mezhebine]] özgü bir kavram olarak vitir ve bayram namazları [[vacip|vâcip]] namazlar olarak nitelenir. Hanefi fıkhında bir ibadetin farz olarak nitelendirilebilmesi için o ibadetin farklı anlamlara gelebilen işaret veya yorumlama tarzıyla çıkarılan anlamlar üzerinden değil, açıkça Kur'anda emredilmiş olması gerekmektedir. Kur'anda yer bulmuş olsa bile bu şartları taşımayan ibadetlere daha alt düzeyde bir gereklilik ifadesi olarak vacip (gerekli) denmiştir. Hanefilerde bayram ve vitr namazları vacip olarak nitelenir.

* [[Bayram namazı]]: Bayram namazı, güneşin bir veya iki mızrak boyu yükselmesinden itibaren zeval (güneşin tepe noktasına gelmesi) vaktine adar kılınabilir.
* [[Vitir namazı]]: Kızıllığın kaybolmasından itibaren başlayıp sabaha kadar devam eder. Vitir namazı, yatsı namazından önce kılınmaz. Çünkü sırayı gözetmek gerekir. (Batıdaki kızıllık henüz kaybolmadan tan yerinin ağarmağa başladığı kutup bölgesi gibi bazı ülkelerde meselâ) yatsı ve vitir vaktini göremeyenlere bu namazlar vacip olmaz.

=== Sünnet veya nafile namazlar ===
Kur'an'da geçmeyen fakat İslam tarihinde uygulama alanı bulan, değişik vakit veya durumlara özgü sünnet veya nafile namazlardır. Farz namazlardan önce veya sonra kılınan namazlar, ramazan geceleri kılınan teravih, kuşluk, gece, mescit ziyaretleri, hacet namazları vs. bu kapsamdadır. Ayrıca geleneksel olarak 4 rekat olarak kılınan Farz namazların iki rekat'ının farz, geri kalanının ise sünnet olduğu ifade edilir.<ref name="Dini Yazılar" />

[[Dosya:Salattimes.jpg|sağ|upright=1.14|küçükresim|Sünni islamda namaz vakitleri<br />I. Sabah, II. Öğle, III. İkindi, IV. Akşam, V. Yatsı]]

* [[Teheccüd namazı]]: Yatsı namazının ardından fecre kadar geçen süre içinde uykudan kalkıp namaz kılma ve bu süre zarfında kılınan nâfile namaz, gece namazı.
* [[Teravih|Teravih namazı]]: Ramazan ayına mahsus olmak üzere yatsıdan sonra kılınan namaz.
* [[Nafile namazlar|Evvâbîn namazı]]: Akşam namazından sonra veya kuşluk vaktinde kılınan nâfile namaz.

=== Namaz kılınması sakıncalı bulunan vakitler ===
Sünni fıkıhçılara göre Güneş'e tapanların ibadet vakitlerinde namaz kılmak mekruhtur. Bu vakitlere ''[[kerahat vakti]]'' denir. Bu vakitler şunlardır:
* Güneşin doğup (bir-iki mızrak boyu) yükselmesine kadarki vakit.
* Güneşin tepe noktasından (batıya doğru) meyletmeye başlaması,
* Güneşin sararmaya başlamasından batıncaya kadarki zaman.

== Hanefî fıkhında rekât sayıları ve kılınışı ==
Türkiye'de yaygın olan [[Hanefi mezhebi|Hanefîlikte]] günlük namazlar:
[[Dosya:Salat positions.jpg|upright=1.14|küçükresim|Namazın rükünleri.]]
Erkekler namaz kılmak istediklerinde ellerini (elbiselerinin) kollarından (dışarı) çıkarırlar ve kulaklarının hizasına kaldırırlar. Sonra niyet ederek "Allah" lafizınm (elif harfini) uzatmaksızm tekbir alırlar. "Sübhânallah'gibi sırf Allah'ın zikriyle ilgili her türlü cümleyle ve Arapçasını söylemekten âciz olanların Farsça (veya bir başka dil) ile (namaza) başlamaları uygundur. (Arapçasıyla başlamak) mümkün iken Farsça (veya diğer diller) ile başlamak ve bu dil(ler) ile (namazda) okumak uygun değildir. En doğrusu da budur. Sonra iftitah tekbirinin hemen ardından, ara vermeksizin sağ el sol elin üzerinde göbek altına koyarlar ve, "Sübhanekallâhümme ve bihamdik ve tebârekesmük ve teâlâ ceddük ve la ilahe ğayruk (duasını) okurlar. Namaz kılan herkes bunu okumalıdır. Sonra okuma(ya başlama)k için gizlice "eûzü" çekerler. (İmama) sonradan uyanlar da "eûzü"yü okurlar, imama zamanında yetişenler değil. Bayram namazlarında "eûzü", tekbirlerden sonraya bırakılır. Sonra gizlice "besmele" çekerler. Besmele her rek'atta, sadece "Fâtiha"dan önce çekilir. Sonra Fatiha okurlar, imam ve cemaat (Fâtiha'nın ardından) gizlice "âmîn" derler. Sonra bir sûre veya üç âyet okurlar ve tekbir alıp rükûya giderler. Rükûda uzuvlar sükûnet ve istikrar bulmalı, (vücudun) baş kısmı arka tarafla aynı hizada olmalı, parmak araları açık ellerle dizleri kavramalıdır, rükûda en az üç kere teşbih (yani "sübhane rabbiye'l-azîm") okurlar. Sonra gerek imam ve gerekse tek başına kılanlar, "semiallahü limen hamiden, Rabbena leke'l-hamd diyerek başlarını (rükûdan) kaldırırlar ve uzuvların sükûnet ve istikrarını temin ederler. (İmama) uyanlar, (sadece) "Allahümme Rabbena ve leke'l-hamd" demekle yetinirler. Sonra secdeye gitmek üzere tekbir alırlar, (önce) dizlerini, sonra ellerini yere koyarlar. Yüzlerini de iki ellerinin arasına koyarak, uzuvları yerli yerine oturmuş bir halde burun ve alımlarıyla birlikte secde ederler ve en az üç kere teşbih (yani Sübhâne rabbiye'l-a'lâ okurlar. Karınlarını uyluklarından ve sıkışıklık yoksa dirseklerini yanlarından ayırırlar.1 El ve ayak parmaklarını kıbleye yöneltirler. [Kadınlar kollarım yanlarına indirir, uyluklarını karınlarına yapıştırırlar.] (Sonra) iki secde arasında uzuvları istikrar ve sükûnet bulacak şekilde otururlar ve ellerini uyluklarının üstüne koyarlar. Tekrar "Allahü ekber" deyip secdeye kapanırlar, (yine) uzuvların istikrar ve sükûnetini temin ederler; uyluklarım karınlarından, kollarını yanlarından ayırırlar ve (secdede) üç kere teşbih okurlar. Sonra tekbir alıp oturmadan ve elleriyle yere dayanmadan kalkarlar.

İkinci rek'at da (tıpkı) birinci rek'at gibi         kılınır. Ancak (bu rek'atta) "Sübhâneke" okunmaz, "Eûzü" çekilmez ve tekbir alınırken eller kaldırılmaz.

(Farzların) ilk iki rek'atından sonrakilerde Fâtiha'yı okurlar. Sonra oturup et-tahiyyatü'yü ve ardından [[Muhammed]]'e salevât'ı okurlar. Sonra da Kur'an'dakilere ve Muhammed'in dualarına benzeyen duaları okuyup önce sağa, sonra da sola "es-selâmü aleyküm ve rahmetullâh" diye, daha önce de belirtildiği gibi, yanındakileri kasdederek selâm verirler.

=== [[Farz]] namazlar ===
{| class="wikitable"
!Namaz
!Sünnet
!Farz
!Son Sünnet
!Rekat Sayısı
|-
| [[Sabah namazı|Sabah]]
| <blockquote>2</blockquote>
| <blockquote>2</blockquote>
!-
| <blockquote>'''4'''</blockquote>
|-
| [[Öğle namazı|Öğle]]
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>2</blockquote>
| <blockquote>'''10'''</blockquote>
|-
| [[İkindi namazı|İkindi]]
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>4</blockquote>
!-
| <blockquote>'''8'''</blockquote>
|-
| [[Akşam namazı|Akşam]]
!-
| <blockquote>3</blockquote>
| <blockquote>2</blockquote>
| <blockquote>'''5'''</blockquote>
|-
| [[Yatsı namazı|Yatsı]]
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>2</blockquote>
| <blockquote>'''10'''</blockquote>
|-
| [[Cuma namazı|Cuma]]
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>2</blockquote>
| <blockquote>4</blockquote>
| <blockquote>'''10'''</blockquote>
|-
| [[Cenaze namazı|Cenaze]]
| colspan="3" | <blockquote>Farz-ı Kifaye</blockquote>
| <blockquote>'''4'''</blockquote><blockquote>[[Tekbir]]</blockquote>
|}

=== [[Vacip]] namazlar ===
{| class="wikitable"
!Namaz
!Rekat sayısı
|-
| [[Bayram namazı|Bayram]] (Hanefîlerde vacip)
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Vitir namazı|Vitir]]
| <blockquote>'''3'''</blockquote>
|}

=== [[Nafile namazlar|Nafile]] namazlar ===
{| class="wikitable"
!Namaz
!Rekat sayısı
|-
| [[Abdest şükür namazı|Abdest şükür]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Duha namazı|Duhâ]]
| <blockquote>'''2-12'''</blockquote>
|-
| [[Evvâbîn namazı|Evvâbîn]]
| <blockquote>'''2-6'''</blockquote>
|-
| [[Hacet namazı|Hâcet]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Husuf namazı|Husuf]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[İstihare namazı|İstihâre]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[İşrak namazı|İşrak]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Küsuf namazı|Küsuf]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Seferî namaz|Seferî]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Şükür namazı|Şükür]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Tahiyyetü'l mescid]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Teheccüd]]
| <blockquote>'''2-8'''</blockquote>
|-
| [[Teravih|Terâvih]]
| <blockquote>'''8, 20, 36'''</blockquote>
|-
| [[Tesbih namazı|Tesbih]]
| <blockquote>'''4'''</blockquote>
|-
| [[Tevbe namazı|Tevbe]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Yağmur namazı|Yağmur (istiska)]]
| <blockquote>'''2'''</blockquote>
|-
| [[Zelzele namazı|Zelzele]]
| <blockquote>'''6 Rukü'''</blockquote><blockquote>'''4 Secde'''</blockquote>
|}
[[Dosya:Takbir of prayer.jpg|upright=1.14|küçükresim|Bir müslüman namaza başlarken, ellerini başının iki yanına kaldırarak ''Allahu ekber'' diye [[tekbir]] getirir. Buna iftitah tekbiri denilmektedir. Namazın rükünlerinde tekbir tekrarlanır.]]

==Eleştiriler==
{{Başlık genişlet}}
[[Farz]] olduğuna inanılan ibadetler [[fıkıh]]ta kaynağını [[Kur'an]]'ın açık [[nass]]larından alan ibadetlerdir. Namazın günde beş vakit kılınması ise [[miraç]] veya [[Cibril hadisi]] gibi fıkıhta ikincil derecede delil kabul edilen ve dinî hüküm koymaya temel teşkil edemeyecek zayıf kaynaklar olarak değerlendirilen [[hadis]]lerle meşru kılınması eleştiri konusudur.<ref>{{Web kaynağı |url=http://19.org/tr/category/makaleler/salat-veya-namaz/ |başlık=Salât veya namaz |erişimtarihi=11 Nisan 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130409131914/http://19.org/tr/category/makaleler/salat-veya-namaz/ |arşivtarihi=9 Nisan 2013 |ölüurl=hayır }}</ref>

[[Şeriat|Şeri'at]] uygulamalarında şekli ve miktarı konusunda görüş birliği bulunmayan bir ibadet veya dua olan namazın terk edilmesinin ceza veya hak mahrumiyeti davalarına konu olması, [[insan hakları]] ihlâli gibi diğer birçok sakıncası yanında "cezaların kanunîliği" ilkesine de aykırıdır.

== Diğer dinlerde namaz benzeri uygulamalar ==
[[Dosya:SacerdoteSumerio.jpg|küçükresim|upright=0.68|Sümer'lerde namaz tapınmasına benzetilen  heykelciklerden birisi]]

[[Sümerler]]'de namaz ibadeti beş vakit olarak tatbik ediliyordu.<ref>Kürşat Demirci, Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş, İstanbul, 2013, s. 57</ref> [[Hinduizm]]'de tekrarlanan matra (dua, selamlama) sözcükleri eşliğinde günün belirli saatlerinde Güneş'e dönük hareketler ([[yoga]]) yapılır. ([[Surya Namaskara]])

[[Zerdüştlük]]'de [[abdest]]e benzeyen bir temizlik işleminden sonra günde beş vakit çeşitli dualar (gah) yapılarak ibadet ediliyordu.<ref>TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt:&nbsp;28, sayfa:&nbsp;283</ref><ref>Cevad Ali, Cahiliye'den İslam'a İbadet Tarihi, Ankara, 2015, s: 30</ref>

İslam öncesi tapınmalardan [[Sâbiîlik|Sâbiîliğin]] bir yıldız tapınımı olduğu kaydedilir. Güneş, Ay ve diğer gezegenlerin de yıldızlardan farkı yoktur ve Sabiilikte bu gezegenlere de kendi günlerinde ibadet yapılır. Musa İbni Meymun'a göre Sabiilerde Yıldızlar birer tanrı idi ve en büyük tanrı Güneş idi. Sonra Ay ve diğer gezegenler veya yıldızlar geliyordu. Sabiiler günlük tapınmalarını (Namaz) güneşin gökyüzündeki yerine göre planlarlardı ve öncesinde su ile temizlenme ritüelleri bulunmaktaydı.<ref name="issuu.com">{{Web kaynağı|url=https://issuu.com/sacittademir/docs/turan_dursun_-_d__n_bu_2_tabu_can__|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=7 Nisan 2017|arşivtarihi=1 Mart 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170301092729/https://issuu.com/sacittademir/docs/turan_dursun_-_d__n_bu_2_tabu_can__|ölüurl=hayır}}</ref> Bu tapınma Cedi burcuna yönelinerek yapılırdı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/1697/18123.pdf|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=28 Şubat 2017|arşivtarihi=2 Haziran 2018|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180602145852/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/1697/18123.pdf|ölüurl=hayır}}</ref>

=== Dürzîlik ===
[[Dürzîler]]de dinî ibâdetler genellikle [[perşembe]] geceleri ''([[perşembe]]nin akşamını [[cuma]]nın sabahına bağlayan gece)'' "[[Halvet]]u’l-Bayada" ya da "Meclis" adı verilen, [[Muhammed bin İsmâ‘il ed-Derezî|Derezî]]'nin ''[[Tevhîd Dâvâsı]]'' esnasında ilk defa inzivâya çekildiği varsayılan ve "[[Halvet]]-Hâne" olarak da adlandırılan Beyaz Evler'de icra edilir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://books.google.com/books?id=1Nq9lD5wnBMC&printsec=frontcover&dq=isbn:9780810868366&hl=&cd=1&source=gbs_api|başlık=The A to Z of the Druzes|erişimtarihi=5 Ocak 2015|tarih=2009|dil=İngilizce|sayfa=xxxix|yayıncı=[[Rowman & Littlefield]]|isbn=978-0-8108-6836-6|yazar1=Samy S. Swayd}}</ref> İbadetleri aşırı bir gizlilik içerisinde icra edildiğinden ve başka [[İtikadî mezhepler|mezheple]]rin mensuplarını içlerine kabul etmemelerinden dolayı da [[Muhammed Ebu Zehra|Muhammed Ebû Zehra]]'nın tâbiriyle "Artık onların durumlarını en iyi [[Allah]] bilmektedir".''<ref>[[Muhammed Ebu Zehra|Muhammed Ebû Zehra]], ''[[İslâm]]’da [[İslam'da siyasi mezhepler|Siyâsî]] ve [[İtikadî mezhepler|İ’tikadî Mezhepler]] Tarihi,'' Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, sahife 80, Yağmur, İstanbul, 1970.</ref>

===Yahudi-Hristiyan geleneği ===
{{Ana|Yahudi ayin sistemi|Hristiyanlıkta namaz}}
[[Yahudilik]]te de ''şaharit'' (sabah namazı), ''musaf'' (öğle namazı), ''minha'' (ikindi namazı), ''neilat şerarim'' (akşam üstü) ve ''maarib'' (gece namazı) olmak üzere namaz ibadeti beş vakittir.<ref>Ali Osman Ateş, İslam'a Göre Cahiliyye ve Ehl-i Kitab Örf ve Adetleri, İstanbul, 2014, s. 49</ref>

[[Süryani Ortodoks Kilisesi|Süryânî Ortodoks Kilisesi]]’nde namaz, Hristiyan dininin ilkelerine inanmış bir kimsenin Tanrı’ya taparken; Tanrı'ya niyaz ve şükranlarını sunması, nimet ve rahmetlerini dilemesidir. İnanan kişinin Tanrı’ya bir niyazı, yalvarması ve duasıdır.<ref name="library.cu.edu.tr">{{Web kaynağı|url=http://library.cu.edu.tr/tezler/6966.pdf|başlık=Arşivlenmiş kopya|erişimtarihi=21 Şubat 2017|arşivtarihi=31 Ekim 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171031095231/http://library.cu.edu.tr/tezler/6966.pdf|ölüurl=evet}}</ref>

Süryanilerde namaz günlük yedi vakittir. Sabah, öğle, akşam, gece yarısı namazları mecburi; kuşluk, yatsı, ikindi mecburi değildir. Sabah, öğle, ikindi kilisede topluca kılınır. Diğer namazlar kişisel olup, evde veya iş yerinde kılınabilir. Kıble doğudur, namazlar Pazar ve bayram günleri dışında secdelidir. Namaz esnasında erkeklerin başı açık, kadınların ise örtülü olması gerekmektedir.<ref name="library.cu.edu.tr" />

== Dipnotlar ==
* 1. {{not|Not A}} "Orta namaz" ifadesi için mütercimlerin herhangi bir referans belirtmedikleri değişik tercüme şekilleri verilmişlerdir. Kimisi onu ikindi, kimisi cuma, kimisi ise öğle namazı olarak tercüme etmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kuranmealleri.net/bakara/238#mealler |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=13 Şubat 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130603054634/http://www.kuranmealleri.net/bakara/238#mealler |arşivtarihi=3 Haziran 2013 |ölüurl=hayır }}</ref> Bazılarına göre ise o korku namazıdır.
* 2. {{not|Not B}} Ayetteki ve ifadesi bazı dilbilimci yaklaşımlarda ve değil, Arapçada yani anlamına gelen ev olarak, önceki ifadelere ekleme yapan değil, onları açıklayan bir ifade olarak anlaşılır.
* 3. {{not|Not C}} Ayette geçen ifadenin nasıl anlaşılacağı tartışması bulunmaktadır. Ayetteki delk kelimesi bazı anlayışlara göre Güneşin sarkması olarak tercüme edilir ve bu durumda öğle veya ikindi namazına işaret eden bir anlam kazanır. Diğer anlayışa göre Güneşin batması olarak olarak tercüme edilir ki akşam namazının vaktinin başlangıcı olarak anlaşılır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.teblig.net/index.php?topic=2654.0;wap2 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=15 Mayıs 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150106030515/http://www.teblig.net/index.php?topic=2654.0;wap2 |arşivtarihi=6 Ocak 2015 |ölüurl=evet }}</ref>

== Kaynakça==
{{kaynak-düz}}
* [https://web.archive.org/web/20081019183158/http://www.diyanet.gov.tr/kuran/default.asp Kur'an ve Türkçe meali]
* YAZICI, Seyfettin, [http://www.diyanet.gov.tr/turkish/dy/default.aspx ''Müslüman Gençlere Din Bilgisi''. Diyanet Yayınları. s. 161]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121030062539/http://diyanet.gov.tr/turkish/dy/default.aspx |tarih=30 Ekim 2012 }}
* BİLMEN, Ömer Nasuhi, ''Büyük İslam İlmihali,'' Semerkand Yayınları. s. 624 
{{kaynakça|2}}

== Ayrıca bakınız ==
* [[İslam'ın beş şartı]]
* [[Kâbe]]
* [[Namaz (Nizarî)]]
* [[Şeriat]]
* [[Sâmirîler]]

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Salat}}
*  [http://www.diyanet.gov.tr/tr/namazvakitleri T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı, Namaz Vakitleri Sayfası.]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20140208113344/http://www.diyanet.gov.tr/tr/namazvakitleri |tarih=8 Şubat 2014 }} {{tr}}
*  [http://www.kurandakidin.com/2012/03/kuranda-namaz-ibadeti-nasil-anlatilmaktadir/ Kur’anda Namaz]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130312073238/http://www.kurandakidin.com/2012/03/kuranda-namaz-ibadeti-nasil-anlatilmaktadir/ |tarih=12 Mart 2013 }}
*  [http://www.teblig.net/index.php?topic=2654.0;wap2 Kur’anda Namaz Vakitleri Tartışması]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150106030515/http://www.teblig.net/index.php?topic=2654.0;wap2 |tarih=6 Ocak 2015 }}
*  [http://www.alevikonseyi.com/alevi/18/28/38/48/108.html Alevi inanç gerçekliği ve namaz]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150902021650/http://www.alevikonseyi.com/alevi/18/28/38/48/108.html |tarih=2 Eylül 2015 }}

{{İslam konuları}}
{{Namaz}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Namaz| ]]
[[Kategori:Farsçadan Türkçeye geçen sözcükler]]