Má vlast

Má vlast (Çekçe okunuşu: [maː vlast], "Vatanım"), Çek besteci Bedřich Smetana'nın 1874-1874 arasında bestelediği altı senfonik şiirdir. Genelde 6 bölümlük tek bir eser olarak icra edildiği ve – Vltava hariç – tek bir eser olarak kaydedildiği hâlde 6 parça farkı eserler sayılırar. 1875-1880 arasında ayrı ayrı galaları yapılmış; tüm eserin premiyeri 5 Kasım 1882'de Prag'daki Žofín Sarayı'nda, önceki galaların ikisini de yönetmiş Adolf Čech'in şefliğinde icra edilmiştir.

Bu eserlerinde Smetana, Franz Liszt'in öncülüğünü yaptığı senfonik şiirle 19. yy. sonlarının modası olan milliyetçi müzik ideallerini birleştirmiştir. Her şiir, Bohemya kırsalı, tarihi veya efsanelerinin bir özelliğini anlatmaktadır.

1952'den beri eserler 12 Mayıs'ta, Smetana'nın ölüm yıldönümünde Prag Uluslararası Bahar Müzik Festivali'ni açmak için icra edilmektedir.^[1]

Vyšehrad[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk şiir olan Vyšehrad (Yüksek Kale), 1874'ün Ekim sonuyla 18 Kasım'ı arasında bestelenmiş olup 14 Mart 1875'te gala görmüştür. Şiir, ilk Çek krallarının tahtı olan Prag'daki Vyšehrad Kalesi'ni tasvir eder. Semtana, 1874 Yazı boyunca işitmesini kaybetmeye başlamış ve yakın zamanda tamamen sağır kalmıştır ve işitme kaybını Çek Bölgesel Kraliyet Tiyatrosu'nun müdürü Antonín Čížek'e yazdığı mektupta anlatmıştır. Temmuz 1874'te önce anormal bir ses, sonra da sürekli bir vızıltı duymaya başlamıştı. Çok zaman geçmeden ayrı ayrı sesleri ayırt edememeye başladı. Ekim başında sağ kulağındaki, 20 Ekim'de de sol kulağındaki tüm işitme yetisini yitirdi. Tedavisi tüm seslerden izole edilmesi şeklindeydi ve işe yaramamıştı.

Şiir, efsanevi şarkıcı Lumír'in arpının sesleriyle başlar,kale cephaneliğinin seslerine geçer. Müziğin bu kısmı, dinleyiciyi eserin başka kısımlarında da ana motiflerle tanıştırır. 4 notalık bir motif (Si♭-Mi♭-Re-Si♭) Vyšehrad Kalesi'ni temsil etmektedir ki bu motif, Vltava'nın ve "Blaník'in finallerinde tekrar karşımıza çıkar.

${ \new PianoStaff << \new Staff \relative c'' { \clef treble \key ees \major \time 3/4 \tempo "Lento" 4=50 <bes g ees>4\f <ees c g ees>-> r8 <d bes f> | <bes g ees>4 } \new Staff { \clef bass \key ees \major \time 3/4 <bes g ees> <c' g ees c>-> r8 <bes f d> | <bes g ees>4 } >> }$

Notasyonda iki arpın açılış arpejlerini çalması istenmektedir. Bir tane yedili majör akorundan sonra önce nefesliler, sonra yaylılar temayı devralır ve en nihayetine bütün orkestra müziği zirveye ulaştırır. Sonraki kısımda Smetana, daha hızlı ritimli bir marş kullanarak kalenin hikayesini anımsatır. Muzaffer bir zirve kalennin çöküşünü temsil eden, alçalan bir bölümle sekteye uğratılıp kısa kesilir ve müzik susar. Sonra açılıştaki arp kısmı geri gelrek şimdi harabe hâlindeki kalenin güzelliğini anımsatır. Müzik, kalenin altında durgun akan Vltava'yı temsilen sessizce biter.

1872-74'te bestelenen şiir, Smetana 1874 yazında sağırlaşmadan önce çoğunlukla tamamlanan tek kısımdır. İcralarının çoğu yaklaşık 15 dakika sürer.

Vltava[değiştir | kaynağı değiştir]

Vltava (Die Moldau) (12:51)

Musopen katkılarıyla

Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın.

Vltava, (İngilizce: The Moldau, Almanca: Die Moldau) 20 Kasım-8 Aralık 1874'te bestelenmiş ve 4 Nisan 1875'te Adolf Čech şefliğinde gala edilmiştir. 13 dakikalı beste Mi minor anahtarındadır. Bu parçada Smetana nota resmi kullanarak Bohemya'nın büyük nehirlerini çağrıştırır.^[2] Kendi sözleriyle:

Bestenin tarif ettiği, Vltava'nın iki kaynaktan, Soğuk ve Sıcak Vltava'dan başlayıp tek bir akıntı olarak birleşip ormanların ve çayırların içinden, bir çiftçinin düğününün kutlandığı araziler boyunca ilerlemesi, deniz kızlarının gecenin ayışığındaki çember dansları: yakındaki kayalardan yükslen mağrur kaleler, saraylar ve harabelerdir. Vltava, St John şelalelerine döne döne gider; ardından genişleyip Vyšehrad'ın yanından Prag'a doğru akar ve tüm azametiyle uzaklarda kaybolur, Labe'de (ya da Almanca adıyla Elbe'de) biter.^[3]

$\relative c'' { \clef treble \key e \minor \time 6/8 \tempo "Allegro commodo non agitato" \partial 8*1 b8-.\p_"dolce" | e4(\< fis8) g4( a8)\! | b4 b8-. b4.--\< | c4.\sf\! c->\> | b->\!\p~ b4 b8\<( | a4.)\!\dim a4 a8 | g4( a8 g4) g8(\< | fis4.)\!\> fis4(\!\> fis8-.)\! | e4\> r8\! }$

Vltava, Smetana'nın en meşhur melodisini içerir. Rönesans tenörü Giuseppe Cenci'ye atfedilen La Mantovana'daki melodinin bir adaptasyonu olan melodi, Rumen müziğinden alınmış bir biçimde olup aynı zamanda İsrail milli marşı Hatikvah için de temel olmuştur. Melodi, Kočka leze dírou ("Kedi Deliğin İçinde Sürünür") adlı eski bir Çek halk şarkısında da bulunur; Hanns Eisler bunu kendi "Song of the Moldau” şarkısında; Stan Getz de “Dear Old Stockholm” adıyla (muhtemelen orijinal melodinin “Ack Värmeland du sköna” adlı bir başka türevinden alarak) icra etmiştir.

Parça, Amerikan filmi Hayat Ağacı'nda yer almıştır.^[4]

Šárka[değiştir | kaynağı değiştir]

Šárka

Musopen katkılarıyla

Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın.

Üçüncü şiir 20 Şubat 1875'te bestlenmiştir ve adı, Bakirelerin Savaşı adlı eski bir Çek efsanesinin ana kahramanlarından Šárka'dan gelmektedir. Šárka kendisini yem olarak bir ağaca bağlamış ve şövalye-prens Ctirad tarafından kurtarılmayı beklemiş, böylece onu kendisinin isyancı kadınların gönülsüz bir esiri olduğuna ikna etmiştir. Kendisine çabucak aşık olan Ctirad tarafından serbest bırakıldığındaysa, Šárka ona ve yoldaşlarına ilaçlı bal şarabı sunar ve onlar uykuya dalar dalmaz bir av boynuzu, diğer kadınlarla anlaştıkları sinyali çalar. Şiir, savaşçı bakirelerin uyuyan adamların üzerine çöküp oları katletmesiyle biter. İlk icrası Adolf Čech şefliğinde yapılmıştır (kaynaklar 10 Aralık 1876^[5] ve 17 Mart 1877 tarihleri arasında anlaşamamaktadır).

Z českých luhů a hájů[değiştir | kaynağı değiştir]

Smetana, adı "Bohemya'nın orman ve tarlalarından" anlamına gelen bu parçayı bestelemeyi 18 Ekim 1875'te bitirmiş ve parçanın ilk halka açık performansı yaklaşık 8 hafta sonra, 10 Aralık'ta gerçekleşmiştir. Çek halkı ve kırsalının güzelliğini anlatan şiirin belli bir hikâyesi yoktur. İlk kısmı ormanın azametine adanmıştır. Şaşırtıcı bir yaylı fügü kornoların hafif orman melodisiyle kesilir, ardından tüm orkestra fügü devralır. İkinci kısımda bir köy festivali tüm eğlencesiyle tabir edilmiştir. Bu senfonik şiir, esasında Má vlast'ın finali olması amacıyla yazılmıştır.

Tábor[değiştir | kaynağı değiştir]

13 Aralık 1878'de tamamlanan ve 4 Ocak 1880'de gala gören bu parça, adını Bohemya'nın güneyinde bulunan ve Hussitlerce kurulup da Hussit Savaşları'nda onların merkezi olan Tábor şehrinden alır. Bu parçanın teması "Ktož jsú boží bojovníci" ("Siz, Tanrı'nın Savaşçısı Olanlar") adlı Hussit ilahisinin ilk iki mısrasından alınmıştır.

$\relative c' { \clef treble \time 3/2 \key d \minor d\ff-. d-. d2-> d-> | r r d\ff | e4-.-> c-. c1-> }$

Blaník[değiştir | kaynağı değiştir]

Aziz Václav önderliğindeki şövalye ordusu

Blaník, 9 Mart 1879'de tamamlandı ve 4 Ocak 1880'de gala gördü. Adı, efsaneye göre Aziz Václav önderliğindeki devasa bir şövalye ordusunun içinde uyuduğu Blaník Dağı'ndan gelir. Şövalyeler, ülkenin en zor zamanlarında (farklı anlatımlarda dört düşman ordusunun tüm ana yönlerden saldırması durumunda) uyanıp ülkeye yardım edecekler.

Blaník, Tábor'un bittiği gibi başlar, böylece tamamlanamayan sloganın sonunu getirerek bitmiş bir savaşın sonrasını anımsatır. Böylece bu son iki nota şiiri, ilk ikisi gibi birbirlerine bağlanarak anlamlı bir bütün oluştururlar; Vyšehrad teması Vltava'nın yolculuğu muzaffer bir şekilde aynı hedefe ulaşır ve Blaník'in sonunda yine muzaffer bir şekilde geri döner. Tábor'da kullanılan Hussit ilahisi yine alıntılanır, ancak bu defa parçanın sonundaki marşta çalan üçüncü mısradır. İlahinin orijinal sözleri "sonunda O'nunla hep muzaffer olacaksınız" şeklindedir, bölyece Çek devletinin er geç zafer kazanıp yükseleceği vurgulanmıştır.

$\relative c' { \clef bass \time 3/2 \key d \major d->\fff d-> d2-> d-> | e4-> c-> c2-> r | e4->-. c->~ c b->-. b2-> | a1->\fz r2 | a4->\sfz c-> c2-> a-> | a4-> f-> f2-> }$

Enstrümantasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Eser, bir pikolo, iki flüt, iki obua, iki klarnet, iki fagot, dört Fransız kornosu, iki trompet, üç trombon, bir tuba, bir timpani, bir bas davul, bir üçgen, bir çift halile, iki arp ve yaylılar için bestelenmiştir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Bedřich Smetana: My Country". Pražské jaro. 2012. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2017.
^ The classical music experience: discover the music of the world's greatest composers. New York: Sourcebooks. 2002. s. 122. ISBN 978-1-57071-950-9.
^ "Vltava (The Moldau), symphonic… | Details". AllMusic. 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2020.
^ David Ng (5 Temmuz 2011). "Terrence Malick's 'Tree of Life': The classical music factor". Los Angeles Times. 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2020.
^ "Archived copy" (PDF). 10 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2013.

[1] "Bedřich Smetana: My Country". Pražské jaro. 2012. 8 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2017.

[2] The classical music experience: discover the music of the world's greatest composers. New York: Sourcebooks. 2002. s. 122. ISBN 978-1-57071-950-9.

[3] "Vltava (The Moldau), symphonic… | Details". AllMusic. 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2020.

[4] David Ng (5 Temmuz 2011). "Terrence Malick's 'Tree of Life': The classical music factor". Los Angeles Times. 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2020.

[5] "Archived copy" (PDF). 10 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]