| Sıra
|
Yıl
|
Kazanan
|
Veriliş Tarihi
|
Ödülün verilme gerekçesi
|
| 1 |
2007 |
Nezihe Meriç[1]
|
18 Aralık 2007 |
- Cumhuriyet dönemi hikáyeciliğimizin öncü kurucuları arasında yer aldığı; kadın yazarlarımızın önünü açan, ufkunu genişleten bir klasik olduğu; hikáyelerinde gündelik hayatın mucizesini yüksek bir dil bilinciyle aktardığı; tarihsel zamana ’ev’in biçimini verdiği; 1950 sonrası insanının zihinsel ve ruhsal topoğrafyasını çıkardığı; yarattığı kişileri bir eleştirel merhametle sevdiği için çağdaş hikáyeciliğimizin büyük ustası Nezihe Meriç oybirliği ile ödüle değer bulunmuştur.
|
| 2 |
2008 |
Tahsin Yücel[2][3]
|
18 Aralık 2008 |
- Dilbilim, göstergebilim, deneme, çeviri, eleştiri, roman ve öykü alanındaki verimleriyle çağdaş Türk edebiyatının dünya edebiyatı içindeki saygın temsilcilerinden biri olduğu, edebiyata ihanet etmeden edebiyatla düzen eleştirisinin özgün örneklerini yarattığı, insanı ve hayatı seküler değerler içinden ironiyle zenginleştirilmiş yazınsal bir dille onarmaya çalıştığı için çağdaş yazınımızın büyük ustası, bilim insanı Tahsin Yücel’i oybirliğiyle ödüle değer bulmuştur.
|
| 3 |
2009 |
Osman Şahin[4]
|
18 Aralık 2009 |
- Toplumsal sorumluluk duygusunu tutkuyla yüklendiği öykü yazarlığında otantik bir Türkiye gerçekliği içinden evrensel gerçekliğe ulaştığı, acı çekerek sevdiği güneydoğu insanımızı kendine özgü anlatım dehası, gerçekçi ve etkin bir edebiyat diliyle dramatize ettiği, Toroslar’ın bilinmeyen antik kentlerinin gizemli dünyasını epik, yalın ve masalsı bir söyleyişle çağdaş Türk edebiyatına taşıması nedeniyle...
|
| 4 |
2010 |
Latife Tekin[5]
|
18 Aralık 2010 |
- Dil, imgelem ve kurgu düzeyinde Büyülü Gerçekçi Roman’ı çağdaş Türk edebiyatında en yetkin biçimde temsil ettiği;
- Türk romanında “gecekondu” olgusunu özneleştirerek, yoksulluğu felsefi ve politik bir sorun halinde doğrudan Dil’e taşıdığı, böylece yoksulluğun sesindeki derin bilinci Kadın’laştırarak dirimsel bir içeriğe kavuşturduğu;
- Sözlü kültürün anlatı dilinin müziğini, modern yazı dilinin dolayımında dönüştürerek yepyeni bir müzikal dil oluşturduğu;
- Eserlerinde muğlak ve ikircikli bir anlatı içine yerleştirdiği ince mizahla, insanın çözümsüz, çok yönlü, kaygan ve kaypak varoluşunun altını çizdiği;
- Yalanın hakikatine vararak uydurduğu sıkı masallarla dünyayı dişileştirip onardığı; buradan da feminist eleştiriye yeni ufuklar vadettiği;
- Gerçeğin hizmetine girmeden, ama gerçeği ve gerçekliği hizmetine alarak, edebiyatın özgürleştirici gücünü, yazarın tabulara dokunma hakkını, pırıltısını daima eleştiriden ve muhalefetten alan acı lezzetini mırıltıya dönüşen bir dille bize hep hatırlattığı;
- Yinelenmesi olanaksız deneyimleri yüklenen bir Sürgün-dil içinden bize fantastik, masalsı ama kekre bir dünya armağan ettiği için; çağdaş Türk romanının usta yazarı Latife Tekin’i, oybirliğiyle ödüle değer bulmuştur.
|
| 5 |
2011 |
Leyla Erbil[6]
|
16 Aralık 2011 |
- Aklımızı ve kalbimizi yalansız bir edebiyatta buluşturmak üzere Türkçeyi benzersiz bir hayal gücüyle zenginleştirdiği; varoluşsal başkaldırıyı yaratıcı sanat düzeyine taşıyarak yeni insan için yeni bir etik ve estetik önerdiği; okurun kendi hakikatine temas edebileceği karakterler yaratarak, içindeki deli şeytanın iyiden ve kötüden eşit uzaklıkta bir kendilik olduğuna ve olanca sessizliği içinde zulme, bağışlamaya, suça, delirmeye, aşka, yenilgiye ve şiddete bireyin iç dünyasında tanıklık ettiği;
- Okurun okuma alışkanlıklarını bozarak, yepyeni bir benlik arayışı için Türkçeye yeni bir dilsel hacim kazandırdığı; dil yapılarına, yerleşik değerlere, gizemlileştirilmiş kavramlara ve kurumlara karşı sorgulayıcı bir zihin kurmada edebiyatı bir olanağa dönüştürdüğü;
- İnsana ve doğaya ilişkin her şeyi çatışmalı birlikteliğinde ve en uçta irdeleyip, verili akıl düzenini bozduğu; okuru gürültüden, yılgıdan, tüketim çılgınlığından, estetize edilerek gizlenmiş tüm iktidar süreçlerinden ve gündelik hayata sinmiş faşizan yönelimlerden esirgemek üzere çağın tüm uyarıcı akımlarıyla bakışımlı bir büyük edebiyatı Türkçeye armağan ettiği; insana olan merakıyla onun zihinsel konformizmini yapı-söküme alarak, modern edebiyatın retorik gereçlerini yepyeni aşamalara taşıdığı;
- Ataerkil kapitalizmin kodladığı sakatlanmış varoluşu özellikle kadın karakterler üzerinden dilsel bir saldırıyla aşmak üzere, yeni bir bilinci ve kendilik arayışını işaretlediği; kadınlığa, kadın varoluşuna ve kadının dilsizleştirilmiş deneyimlerine dönük bir yüksek edebiyat içinden yaralı erkek uygarlığıyla hesaplaştığı; kadınlığa ait yeni ve çağdaş bir bilinç oluşturarak, daha on yıllar öncesinden yerli feminist literatüre öncülük ettiği için...
|
| 6 |
2012 |
Ahmet Oktay[7][8]
|
15 Aralık 2012 |
- Yaşadığı zamanın tüm insani gerilimlerini, acılarını ve direncini bir büyük toplumsal dönüşüm içinden anlamaya çalıştığı...
- Karşıtların birliğini gözeterek zaman, tarih, bellek ve aşk üzerindeki her türlü iktidar tasallutuna direnen bir dil inşa ettiği...
- Şiirleriyle, kıstırılmış ve tahrip edilmiş bireyin kararsız haline ve umarsız yazgısına, olumsuzdaki enerjiye, yenilgide ışıyan imkâna, sabra ve emeğe dikkat çektiği...
- İnsanlık tarihinin hiçbir anında olmadığı ölçüde öne çıkan etik sorunsalını, insanın en mahrem sesi olan şiirde poetik bir bileşen haline getirdiği... Unutuşa karşı belleği, aklı ve kalbi kışkırtan bir imge örgüsüyle bizi farklı hakikatlere taşıdığı...
- Her anlamda bir devrim şairi ve yazarı olduğu, “zamanın ruhu”nun baştan çıkarıcı oyunlarına karşın ve ona karşı devrimci şair ve yazar olarak kaldığı için, Ahmet Oktay’ı, oybirliğiyle ödüle değer bulmuştur.
|
| 7 |
2013 |
Demir Özlü[9]
|
18 Aralık 2013 |
- Öykülerinde kentlerin ruhunu ve bu ruhu oluşturan insanları varoluşçu ve üstgerçekçi öğelerle örülü, entelektüel ve gizemli bir atmosferde sorunlaştırdığı;
- Zaman, yer, tip ve olay örgüsünü en aza indiren durum öykülerinde anlamsızlığı, kuşkuyu, hiçleşmeyi ve sessizliği ağır ve hüzünlü bir dille araştırdığı;
- Yaşama sevincini ve humoru eleştirel bir ahlâkî sorumlulukla üstlenen bireyin acı çeken bilincini kentli bir duyarlıkla anlattığı; 4.Türkçenin ve çağdaş edebiyat dilinin gelişmesine katkıda bulunduğu için; Türk Edebiyatına bir altın çağ yaşatan 1950 kuşağının en özgün, en dramatik ve usta yazarı Demir Özlü'yü, oy birliğiyle ödüle değer bulmuştur.
|
| 8 |
2014 |
Metin Cengiz[10]
|
19 Aralık 2014 |
- Modern lirik şiirin imgeye dayalı dönüştürücü gücünü çağdaş bir epope yaratmada kullandığı,
- Hayatı kutsallık boyutunda sevmenin, onu bütün olumsuzluklara rağmen yeniden üretmenin şiirini yazdığı,
- İnsana ve varoluşa dair aşkın söylemiyle ve bilgece tutumuyla geçmişin, şimdinin ve geleceğin hakikatine ışık düşürdüğü,
- Bu coğrafyanın kültürünü, acılarını ve umutlarını derinden yansılayan çok katmanlı bir şiire vardığı,
- Alışıldık biçim ve teknikleri sürekli aşmaya çalıştığı şiirlerinde insanı, aşkı, umudu ve ölümü bütün insanî imkânlarıyla kavradığı,
- Şiir çevirmenliğiyle, yayıncılığa katkısıyla ve poetik yazılarıyla da çağdaş şiirimizi zenginleştirdiği için...
|
| 9 |
2015 |
Cevat Çapan[11]
|
17 Aralık 2015 |
- Modern Türk şiirine anlatı-şiir geleneğinin içinden katkıda bulunduğu; şiirin insanla, doğayla, insanın tarihiyle ilişkisini sade, yalın bir söyleyişle kurarak yansıttığı;
- Şiirlerinde insani acıların ve sıkıntıların, yaşama sevinci, umut ve güvenle aşılabileceğine ilişkin iyimser bir tutumu işaretleyerek lirizmi ve ironiyi yalın bir üslupla buluşturduğu;
- Çin’den Peru’ya, dünya şiirinin Türkçeye kazandırılması; dolayısıyla birçok dilden şiiri ve oyunu dilimize çevirmesi, büyük bir tutkuyla çevirdiği şiirlerin çağdaş Türk şiirinin ufkunu değiştirmesinde etkisinin görülmesi;
- “İrlanda Tiyatrosunda Gerçekçilik” (1966) ve “Değişen Tiyatro” (1972) adlı yapıtlarıyla tiyatronun poetik bir düzlemde incelenmesini sağladığı için, usta şair ve çevirmen Cevat Çapan değer bulunmuştur.
|
| 10 |
2016 |
Doğan Hızlan[12]
|
16 Aralık 2016 |
- Eserlerin güncel, kültürel değerini kavramayı öne alan bütünlüklü eleştiri yazılarında her kesimden okurun ilgisine açık şefkatli bir dil kullandığı;
- Eserle okur arasında anlamlı bir sevgi bağı kurmayı da gözeten tanıtıcı, kuşatıcı yazılarıyla çok özel bir okur çevresi yarattığı;
- Şiir başta olmak üzere edebiyatın her alanında, sinema sanatında ve müziğin her türünde yetkin çözümleyici, tanıtıcı yazılarıyla onlarca eser ortaya koyduğu;
- Günlük gazete ve dergi yazılarıyla en son eserlere dikkat çekerek yeniliğe açık tavrıyla bir ekol haline geldiği;
- Edebiyata güncel sanatsal, sosyal ve kültürel olaylar üzerinden not düşerek, sanatı hayatın canlı ritmine kattığı;
- Yeni olanın değerini eski, unutulmuş olanla bağlantı kurarak işaretlediği ve edebi hafızamızı güncellediği;
- Edebiyatın çeşitli dallarındaki değerlendirme kurullarında etkin görevler alarak 60 yıldan fazla süredir sanat dünyasının içinde bir yönlendirici, bir âkil insan olarak özveriyle çalıştığı için...
|
| 11 |
2017 |
Haydar Ergülen[13]
|
|
- Türk şiirinde okur profilini genişleten bir duru kavrayışla, en karmaşık ontolojik meseleyi gündelik hayatın akışı içinden şiire çağırdığı, düzyazılarıyla da sürdürdüğü dil özenini, sahici duyarlığını, insanı esirgeyen ahlak değerlerini poetik bir örgüde maddîleştirdiği; çeşitli şiir etkinliklerinde görev alarak şairlerin buluşmasına, tanışmasına, uluslararası ilişkiler kurmasına ortam hazırladığı için, çağdaş şiirimizin usta şairi Haydar Ergülen’i ödüle değer bulmuştur.”
|
| 12 |
2018 |
İpek Ongun [14]
|
14 Aralık 2018 |
- Ülkemizde “İlk gençlik Edebiyatı”nı özgün ölçütler ve değerler ışığında kurumsallaştıran öncü eserler yarattığı;
- Bu eserlerdeki yetkin dil kullanımı üzerinden genç okurların toplumsal ve kültürel değerlerle temasını sağladığı; onlara yalıtık koşulların ötesinde bir düşünme ve duyumsama imkânı sunduğu;
- Genç okurların özdeşleşebileceği kendi varlık koşullarına özgü sorunlar ve çözüm seçenekleri üzerinden, onları derinliğine tartışabilen etkin okurluğa hazırladığı;
- Vicdan, sorumluluk, vefa, sabır, metanet, şefkat ve aile bağı gibi temel insanî düzeyleri, bir yaşama kültürü olarak üç kuşak okura aktardığı;
- Dış dünyayı genç okurun iç dünyasıyla buluşturan kurgularıyla, edebiyatın bir ahlâkî iyileştirme imkânı olduğunu yeniden hatırlattığı;
- Eril dilin rekabeti ve kazanmayı kollayan, güce dayalı hoyrat dünyasını onarıcı karakterler yaratarak; kadın sesini, koruyucu duyuşunu, inceliğini ve bakım etiğini öne çıkardığı;
- Genç okurlarla didaktik olmayan, sahici ve şefkatli bir edebiyat dünyasında buluşarak, kuşaktan kuşağa gürleşerek süren bir bağ kurduğu için...
|
| 13 |
2019 |
Nursel Duruel[15]
|
13 Aralık 2019 |
- Göç, ayrılık, bireyin sıkışması, kadının kıstırılmış hayatı ve yitirilen duyarlıklar ve değerler dolayında, insanı tüm boyutlarıyla kavrayan hünerli anlatısı,
- Kentleşme sürecindeki sosyal savrulmaları ve taşrada olma hâlini dişil bir duyarlılıkla edebiyatımıza taşıdığı,
- Minimalist söyleyişle, kıvrımlı ve dönüşlü zaman anlayışı içinden ve üstgerçekçi dokunuşlarla hayatın hakikatine iz düşürdüğü,
- İçselle dışsalı bir bütün halinde işleyen öykülerinde soyut insanı özele, kişisel olana doğru açımladığı ve karakterlerin ruhsal karşılığını toplumsalda işaretleyerek okura emanet ettiği,
- Esnek, çoğul anlamlandırmalara ve sezgilere açık bir dil duygusu içinden, rüyalar başta olmak üzere tüm bilinçdışı aranışları ve yönelimleri, yaşantı içeriğine dayalı bir şefkatle öyküleştirdiği için değerli yazar Nursel Duruel’i değer bulmuştur.
|
| 14 |
2020 |
|
|
Ödül verilmesi düşünülen kişi hakkındaki iddialar[16] nedeniyle iptal edildi.[17]
|
| 15 |
2021 |
Nurdan Gürbilek[18]
|
12 Kasım 2021 |
- Ülkemiz edebiyat eleştirisine, analitik okuma ve disiplinler arası örüntü dolayında, didaktik olmayan bir anlamlandırma düzeyi kazandırdığı;
- Metne dilsel bir tahakküm uygulamadan ve metinsel ağlar üzerinden karşılaştırmalı okurluk konumunu sürdürerek, yüzey yapıdaki gerçekliği krize sokan bir metinseli öne çıkardığı;
- Edebiyat eleştirisinde, metne ait bütün seslerin zaman, mekân ve imkân sınırlarını yoklayarak işitilmesini sağlayan bir ‘etkilenme yeteneği’ ve okuma ahlakı geliştirdiği;
- Edebî okumalar üzerinden politik, kültürel, tarihsel olgulara ve olaylara getirdiği özgün anlamlandırma tarzıyla entelektüel hayatımıza kıymetli katkılar yaptığı;
- Edebiyat eleştirisine her türlü saf sadakatten, akademik donukluktan, otoriterleşmeden uzak bir poetik iklim armağan ettiği;
- Denemeyle incelemeyi ayıran sınırı ihlal ederek, metin analizine bir edebiyat hazzı, edebiyata da kavramsal ve düşünsel bir tahkimat yaptığı;
- Kavramların elediği poetik içerikleri dile çağırarak hayatın dinamik, geniş zamanlı, çok yönlü, çok katmanlı vaatlerinin farkında karşılaştırmalı bir okuma biçimini işaretlediği, dolayısıyla okuru seven ama ona yakalanmayan bir eleştiri etiği inşa ettiği için değerli yazar Nurdan Gürbilek’i, ödüle değer bulunmuştur.
|
| 16 |
2022 |
Hilmi Yavuz [19]
|
6 Ocak 2023 |
- Poetikasıyla, yerleşik kabullerin tartışılmasını sağlayarak çağdaş şiirimizin düşünsel/kültürel deltasını genişlettiği;
- Devam ederek değişen, değişerek devam eden bir bütünsel/ilişkisel zaman içinde, şiirsel anlamı öne çıkaran duyarlıklı bir söz inşa ettiği;
- Toplumsalla öznel, bütünselle tikel, bilgiyle inanç, tarihle tasavvur arasındaki yapılandırıcı etkileşimi içeren bir duygu ve ses diyalektiğini şiirimize kazandırdığı;
- Merkezleşmiş her türlü değerler düzeninden, anlamlandıran rejimlerden, tümleyici programlardan uzak bir çoğulluğu öne alan şiirseliyle düşünme/duyumsama hacmimizi genişlettiği;
- Kelimelerin, yaşadığı coğrafyada kazandığı kişiliği ve anlam genişliğini poetik bir imkâna dönüştürerek, kelimeler üzerinden çok katmanlı, çok yönlü metinsel göndermelerle şiirimizde özgün bir çizgi inşâ ettiği;
- Kültürel boyutta, geleneksel hayatın iç dünyamıza ait rumuzlarını (duygu serinliği, sabır ve sükûnet tavsiye eden tevekkül, hayata ve ölüme saygılı bir inanç, hüznü hep yedeğinde yaşayan yavaşlık vb.) kucaklayan bir şiirseli hayatımıza kattığı için, değerli şair ve yazar Hilmi Yavuz’u ödüle değer bulmuştur.
|
| 17
|
2023
|
Orhan Pamuk
|
3 Kasım 2023
|
- a) Doğu / Batı arasındaki tarihsel kültürel çelişkileri, öz/öteki arasındaki kimlik gerilimini, şimdi/geçmiş arasındaki kopuşu, modernleşme sürecinin sancılarını, modern öznenin yönsüzlüğünü yeniden yapılandırmacı bir anlayışla kurguladığı; bu perspektifle çoksesli, çok katmanlı ve çoklu okumalara olanak tanıyan romanını yaratıcı düşünsel bir oyun olarak biçimlendirebildiği, roman sanatına hareketli, diyalojik bir kimlik kazandırdığı;
- b) Doğu/Batı sanat rejimlerini, resim sanatı üzerinden tarihsel zeminde yeniden kurgulayarak ve yapısökümüne alarak roman sanatına plastik sanatları, mimariyi, tarihi, sosyolojiyi, mitolojiyi dâhil edebildiği, romanını sanatlar arası ve disiplinler arası bir bağlama oturtabildiği;
- c) Modern ve geleneksel hayat arasında kopuşu telafi etme arayışıyla kültürel sürekliliği öne alarak geçmiş ve şimdi arasında düşünsel tezatlıkların arketip bağlamlarını yakalayabildiği, bunu öz kültürel kimliğin katılaşmasına karşı güçlü bir tavır olarak uygulayabildiği;
- d) Gündelik hayatın nesnelerini, maddi kültürel hafızamızı müze- roman formunda kurgulayıp, kurguyu da roman-müzesine dönüştürerek romandan bir müze kurabildiği, romanı bir kültür koleksiyonu olarak mekânsallaştırabildiği, edebiyatımıza ve dünya edebiyatına düşünsel arayışlarla öncü, kalıcı ve değerli katkılar yapabildiği;
- e) 60’tan fazla dile çevrilen, 100’den fazla ülkede yayımlanan eserleriyle ve 2006 yılında Nobel Edebiyat Ödülünü kazanarak Türk edebiyatının ve Türkçenin dünya edebiyat okuru çevresinde özel bir dikkatle izlenmesine çok kıymetli katkıları için, çağdaş romanımızın usta ismi Orhan Pamuk’u ödüle değer bulmuştur.
|
