Mediha Esenel
Mediha Esenel | |
|---|---|
| Doğum | 1914 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Ağustos 2005 (90-91 yaşlarında) İstanbul, Türkiye |
| Eğitim | |
| Evlilikler | Niyazi Berkes |
| Çocuk(lar) | Fikret Berkes |
| Kariyeri | |
| Dalı | Sosyoloji |
| Çalıştığı kurumlar | Ankara Üniversitesi |
Mediha Esenel (1914 – 2005), Türk sosyolog, yazar ve gazeteci. Solcu akademisyenlere yönelik tasfiyeler sırasında öğretmenlik görevinden istifa ettiği 1947'ye kadar Ankara Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı.
İlk yılları ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]
1914 yılında İstanbul'da doğdu.[1][2] Erenköy Kız Lisesi'nde eğitim gördü.[2][3] 1935'te İstanbul Üniversitesi'nden felsefe diploması aldı.[3] Daha sonra eşi Niyazi Berkes ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne giderek Chicago Üniversitesi'nde sosyoloji, halkbilim ve arkeoloji dersleri aldı.[3] Doktorasını Ankara Üniversitesi'nden aldı ve tezi batıl inançlar üzerineydi.[3]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye'ye döndükten sonra eşiyle birlikte 1939 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne girdi.[4] İlk olarak Halk Edebiyatı ve Halkbilimi Bölümü'nde araştırma görevlisi olarak çalıştı.[5] Daha sonra felsefe enstitüsünde sosyoloji hocası oldu.[5] Kırsal sosyoloji alanında araştırmalar yaptı.[3] Eşinin ve diğer akademisyenlerin fakülteden ihraç edilmesinden kısa bir süre sonra 7 Ocak 1947'de öğretmenlik görevinden istifa etti.[4][6] İlk sayısı 22 Şubat 1947'de çıkan 24 Saat adlı günlük gazeteyi kurdu.[4] Genel yayın yönetmeni Adnan Cemgil'di ve gazete 6 Mart 1947'ye kadar yalnızca 13 gün basıldı.[4]
Daha sonra tercüman olarak çalışmaya başladı.[6] 1953 yılında eşinin yaşadığı Kanada'ya gitti.[2] Orada bir kütüphanede çalıştı ve 1954'te Türkiye'ye döndü.[6] Esenel, 1955-1960 yılları arasında Denizcilik Bankası'nda (Türkçe: Denizcilik Bankası) tercüman olarak çalıştı.[6] İşten ayrıldı ve 1960 yılında Robert Kolej'e katıldı ve burada felsefe ve sosyoloji öğretmeni olarak çalıştı.[6] 1972 yılında emekli oldu ve Anadolu'daki köy ziyaretlerine devam etti.[2]
1937-1946 yılları arasında İsmail Hakkı Baltacıoğlu'nun Yeni Adam dergisinin düzenli yazarlarından biriydi [7] Ankara Üniversitesi'ndeki öğrenimi sırasında Vatan ve Tan gazetelerinde yazılar yazdı.[3] Bu dönemde Yurt ve Dünya'da 22 makale yayınladı.[2][4] 1948 yılında Ankara Üniversitesi'nden istifasının ardından ilkokul öğrencilerine yönelik bir ders kitabı yazdı.[6] Anıları 1999'da Geç Kalmış Bir Kitap olarak yayımlandı.[3][8]
Kişisel yaşamı ve ölüm[değiştir | kaynağı değiştir]
Niyazi Berkes ile evlendi ve Fikret adında bir oğlu oldu.[3][9] 1954'te boşandılar.[3] Esenel, 26 Ağustos 2005'te İstanbul'da öldü.[6][9]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Geç kalmış kitap: 1940'lı yıllarda Anadolu köylerinde araştırmalar ve yaşadığım çevreden izlenimler (1999)[10]
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gökhan Ak (2015). "Türk Düşünce Hayatında Mediha Esenel (Berkes) ve 1948 DTCF Tasfiyeleri İlişkisi Üzerine Bir İnceleme". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 15 (30): 253. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ a b c d e Ayfer Coşkun (10 Haziran 2001). "Yıllar sonra yazılan kitap" (PDF). Cumhuriyet Dergi (794). ss. 14-15. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ a b c d e f g h i Feryal Saygılıgil (2014). "Erken Cumhuriyet Dönemi Aydınlarından: Mediha Esenel (Berkes)". Sosyoloji Dergisi. 28 (1).
- ^ a b c d e Kaynar, Mete Kaan; Ak, Gökhan (4 Mayıs 2017). "A Forgotten Moment in Turkish Intellectual History: 24 Hours and Mediha Berkes". Journal of Balkan and Near Eastern Studies (İngilizce). 19 (3): 259-275. doi:10.1080/19448953.2017.1267417. ISSN 1944-8953.
- ^ a b Mete Çetik (October 1997). "Unutulan Yıllar". Birikim, 102. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ a b c d e f g "DTCF'den 70 Yıl Önce İhraç Edildiler, Tarihe İtibarsız Olarak Geçen Onları Atanlar Oldu". Bianet. 9 Şubat 2017. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ Gökhan Ak (2014). "Niyazi Berkes Yazını Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 54 (2): 426.
- ^ Murat Metinsoy (2020). "Negotiating the price of the new state and republican modernization: resistance to the agricultural taxes in modern Turkey". New Perspectives on Turkey. 20: 83. doi:10.1017/npt.2020.24.
- ^ a b "Ölüm İlanları". Cumhuriyet. 28 Ağustos 2005. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023.
- ^ Esenel, Mediha (1999). Geç kalmış kitap: 1940'lı yıllarda Anadolu köylerinde araştırmalar ve yaşadığım çevreden izlenimler. Sistem Yayıncılık. ISBN 978-975-322-128-3.