Mavi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Kaynaksız|tarih=Şubat 2012}}
{{Diğer anlamı2|Mavi}}
{{Renk bilgi kutusu|
 renk=Mavi|
 hex=0000FF|
 r=0|g=0|b=255|
 c=100|m=100|y=  0|k=  0|
 h=240|s=100|v=100
|resim=Color icon blue.svg}}
'''Mavi''', '''çakır''' veya '''gök''', resim boyamada ve geleneksel [[renk teorisi]] ve [[RGB renk modeli]]ndeki üç [[ana renk]]ler pigmentlerinden biridir. [[Görünür ışık|Görünür ışığ]]ın [[optik spektrum|tayfı]] üzerinde [[Mor (renkli)|menekşe]] ve [[yeşil]] arasında uzanır. Göz yaklaşık 450 ile 495 [[nanometre]] arasında [[baskın dalga boyu]] olan ışığı gözlemlerken maviyi algılar. Çoğu mavi, diğer renklerin hafif bir karışımını içerir; [[Gök mavisi (renk)|gök mavisi]] biraz yeşil içerirken [[lacivert]] biraz menekşe içerir. Açık gündüz gökyüzü ve derin deniz [[Rayleigh saçılması#Gökyüzünün mavi renginin nedeni|Rayleigh saçılması]] olarak bilinen optik bir etki nedeniyle mavi görünür. [[Tyndall etkisi]] adı verilen bir optik etki, [[Göz rengi#Mavi|mavi gözler]] 'i açıklar. [[Havadan perspektif]] adı verilen başka bir optik etki nedeniyle uzaktaki nesneler daha mavi görünür. Karşıt rengi [[turuncu]]'dur.

Genellikle 400-490&nbsp;nm arasındaki [[Dalga boyu|dalga boyları]] '''mavi''' kabul edilir. RGB renk düzeninin üç [[Renk|ana renginden]] en kısa [[dalgaboyu|dalga boylu]] olanıdır. [[HSV]] renklendirmesine göre karşıt rengi [[sarı]]dır. [[RYB renk uzayı|RYB]] renklendirmesine göre ise karşıt rengi [[turuncu]]dur. Kökeni [[Arapça]]daki ''mai'' kelimesidir.

== Sözcüğün kökeni ==
[[Arapça]] "ma" su anlamına gelmektedir. Mavi sözcüğü [[Arapça]] "su gibi" anlamına gelen Ma'i sözcüğünden [[Türkçe]]ye geçmiştir. [[Kâşgarlı Mahmud]]'un 1073 yılında  Araplara Türkçe öğretmek için yazdığı sözlük olan [[Divân-ı Lügati't-Türk]] adlı yapıtında çaqır (çakır) ve gök (kök) sözcükleri mavi anlamında kullanılır. Bu sözcükler günümüzde de zaman zaman mavi anlamında kullanılır.

== Doğada ==
Göğün ve denizin rengi mavidir. Gökyüzü, [[Güneş]] ışığının [[Rayleigh dağılımı]]na uğraması sonucu mavi gözükür. Suyun mavi gözükmesi ise suyun [[kırmızı]] civarındaki dalga boylarını soğurması sebebi iledir.

=== Psikolojide ===
* [[Psikoloji]]de mavi mutluluğu temsil eder.

=== Müzikte ===
* [[Blues]] (maviler) bir tür [[müzik]] türüdür. Siyahi Amerikalıların çıkardığı bu müzik türüne ''maviler'' isminin verilmesinin sebebi, şarkıların üzüntüyü ifade etmesindendir.

=== Çeşitli kültürlerde mavi ===
* [[Azurro]], [[İtalya]]'nın ulusal rengidir. Açık mavi bir rengi vardır.
* Mavi, [[Hindistan]]'ın ulusal spor rengidir. [[Laiklik|Laikliği]] temsil eder
* Mavi rengi, çevresi [[okyanus]]la veya [[deniz]]le çevrili ülkelerin bayraklarında kullanılır (''örn.'' [[Avustralya]]).
* Mavi, [[beyaz]] ile birlikte [[Somali]], [[İskoçya]], [[Finlandiya]], [[Guatemala]], [[Honduras]], [[Yunanistan]], [[İsrail]], [[Nikaragua]] gibi ülkelerin ve [[Birleşmiş Milletler]]'in bayraklarında barışı temsil etmek amacıyla kullanılır.
* Mavi, sarı ile birlikte [[İsveç]], [[Kazakistan]], [[Ukrayna]] ve [[Barbados]] ülkelerinin, yeşil ile birlikte [[Brezilya]]'nın, kırmızı ile birlikte [[Kolombiya]], [[Venezuela]], [[Ekvador]], [[Çad]], [[Romanya]] ve [[Moldova]] ülkelerinin bayraklarında kullanılır.
* [[Türkler]] genellikle bayraklarında mavi ve mavinin tonlarını kullanmışlardır. [[Göktürk]] bayrağı, [[Gagavuz]] bayrağı, [[Azerbaycan]] bayrağı, [[Kazakistan]] bayrağı, [[Doğu Türkistan]] bayrağı, [[Irak Türkmenleri]] ([[Türkmeneli]]) bayrağı, [[Hazar Devleti]] bayrağı, [[Büyük Selçuklu İmparatorluğu|Büyük Selçuklu Devleti]] bayrağı, Karamanoğulları bayrağı, Akkoyunlular bayrağı, Kazak Hanlığı bayrağı, [[Türkistan Millî Devleti]] bayrağı [[İdil Ural Devleti]], [[Altaylar|Altay]], [[Balkar]], [[Başkurdistan]], [[Karaçay]], [[Kalpakistan]], [[Taymir]], [[Tuva]], [[Yakutistan]] gibi tarihi ve çağdaş [[Türkler|Türk]] devletlerinin bayraklarında mavi ve mavinin değişik tonlarının olduğu görülmektedir.
* [[Yahudilik'te mavi]]; mavi gök ve denizin rengi olduğundan tanrısallık vasfını simgeler.

==Tonlar ve değişimler==
{{Ana|Mavinin Tonları}}
[[Dosya:Linear visible spectrum.svg|center|400px|Mavi, görünür ışık spektrumunda mor ve yeşil arasındadır]]
Mavi, [[görünür spektrum]] üzerindeki menekşe ile yeşil arasındaki ışığın rengidir. Mavinin tonları arasında çivit mavisi ve menekşe yakın [[ultramarin]]; diğer renklerin karışımı olmadan saf mavi; [[Camgöbeği]], mavi ve yeşil arasındaki spektrumun ortasında yer alır ve diğer mavi-yeşiller [[Turkuaz (renkli)|turkuaz]], [[teal|tatlısu ördeği]] ve [[akuamarin (renkli)|akuamarin]] dir.

Mavi ayrıca gölge veya renk tonu bakımından da değişir; daha koyu mavi tonları siyah veya gri içerirken, daha açık tonlar beyaz içerir. Mavinin daha koyu tonları arasında ultramarin, [[kobalt mavisi]], [[lacivert]] ve [[Prusya mavisi]] bulunur; daha açık tonlar arasında [[gök mavisi]], [[azur (renk)|azur mavisi]] ve [[Mısır mavisi]] bulunur. (Daha eksiksiz bir liste için [[Renk Listesi]] 'ne bakın).

== Türler ==
Mavi pigmentler başlangıçta [[lapis lazuli]], [[kobalt]] ve [[azurit]] gibi minerallerden yapılmıştır ve bitkilerden mavi boyalar yapılmıştır; Avrupa'da genellikle [[woad]] ve Asya ve Afrika'da ''[[Indigofera tinctoria]]'' veya gerçek çivittir. Günümüzde çoğu mavi pigment ve boyalar kimyasal bir işlemle yapılmaktadır. 
<gallery mode="packed" heights="150px">
Dosya:Solid blue.svg|Yüksek mavi olarak da bilinen saf mavi, başka hiçbir renkle karıştırılmaz.
Dosya:HoratioNelson1.jpg|[[Donanma mavisi]] ya da [[lacivert]] Amiral [[Horatio Nelson]] tarafından giyilen, saf mavinin en koyu tonudur
Dosya:Gabbiano cielo.jpg|[[Gök mavisi]] ya da soluk [[azur (renk)|azur]], RBG renk tekerinde mavi ile cyan arasındaki orta-yoldur
Dosya:Tripodic goblet Louvre AO4079.jpg|Mezopotamya'dan [[Mısır mavisi]] kadehi, MÖ 1500-1300. Bu, ilk olarak MÖ 2500'de yapılan ilk sentetik maviydi.
Dosya:Indigo plant extract sample.jpg|Sentetik çivit mavisinin icadından önceki en popüler mavi boya olan doğal [[çivit]] özüdür
Dosya:Lapis lazuli block.jpg|Başlangıçta ultramarin yapmak için kullanılan bir [[lapis lazuli]] bloğu
Dosya:Giovanni Bellini - Virgin and Child - WGA01699.jpg|[[Ultramarine]], açık mor-mavi, [[Giovanni Bellini]] 'nin bir tablosunda. [[Rönesans]] döneminin en pahalı pigmentiydi.
Dosya:Baptism Sainte-Chapelle MNMA Cl23717.jpg|[[Kobalt]] Paris'teki [[Sainte-Şapeli]] 'nin [[vitray]] pencerelerini renklendirdi (1250)
Dosya:Inf. Regiment Nr.3.jpg|[[Prusya]] ordusunun üniformalarının rengi olan [[Prusya mavisi]], yaklaşık 1706'da icat edildi.
</gallery>

== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20080329082124/http://www.turkdilidergisi.com/renkler/gok.htm Gök]([http://turkdilidergisi.com/ Türk Dili Dergisi]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080329082124/http://www.turkdilidergisi.com/renkler/gok.htm |tarih=29 Mart 2008 }}'nde). Maviyle ilgili sözcüklerinin etimolojisi hakkında.

{{Web renkleri}}
{{EMtayf}}
{{Shades of blue}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Mavinin tonları| ]]
[[Kategori:Gökkuşağı]]
[[Kategori:Renkler]]
[[Kategori:Web renkleri]]