Maria Grollmuß
Maria Karoline Elisabeth Grollmuß (Sorpça: Marja Grólmusec) (24 Nisan 1896, Leipzig - 6 Ağustos 1944, Ravensbrück ) Katolik bir Sorb gazetecisi ve Nazi hükûmetine karşı olan sosyalist direniş üyesiydi.
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Maria Grollmuß, 24 Nisan 1896'da müdür ve dilbilimci Dr. Johannes Grollmuß'un (Sorpça: Jan Grólmus) çocuğu olarak Leipzig'de doğdu. Formasyonunu 1917 yılında Leipzig'deki Gaudigsches Lehrerinnenseminar'da tamamladı. Berlin ve Leipzig'de dil bilimi ve tarih eğitimi almadan önce kısa bir süre Bürgerschule Leipzig-Reudnitz'de ilkokul öğretmeni olarak çalıştı.[1] 1928'de mezun oldu ve tezi olan Joseph Görres und die Demokratie ('Joesph Görres ve Demokrasi') ile doktora derecesini aldıı. Okurken başlarda Windhorstbund'un üyesiydi, daha sonra Sosyalist Öğrenci Birliği'nin (Almanca: Sozialistischer Studentenbund ) da üyesi oldu.[2][3]
Maria Grollmuß özellikle siyasi gazetecilikle ilgileniyordu. Bu doğrultuda Zentrumspartei'nin sol kanadına yakın bir gazete olan Rhein-Mainische Volkszeitung için ve Romano Guardini tarafından başlatılan Die Schildgenossen adlı Katolik gençlik hareketi "Quickborn" dergisi için çeşitli yazılar yazdı.[3]
Çeşitli zamanlarda parti değiştirse de siyasi odağı her zaman toplumsal ve sol siyasetti. 1927'de SPD'ye üye olarak başladı ve 1929'da partiden ayrılarak KPD'ye katıldı. Ayrı komünist sendikalar kurulmasına karşı çıkması nedeniyle KPD'den çıkarıldı ve Paul Frölich ve Jacob Walcher ile birlikte azınlık kanadına ait olduğu Kommunistischen Partei-Muhalefet'ine katıldı. 1932'de Sozialistischen Arbeiterpartei Deutschlands'e (SAPD) katılmak için partiden ayrıldılar.[4]
NSDAP yönetimi devraldıktan sonra siyasi faaliyetlerine yasadışı olarak devam etti. Arbeitskreis Revolutionärer Sozialisten ile yakın işbirliği içinde siyasi mahkûmları destekledi, yasadışı yayınları taşıdı ve nesli tükenmekte olan yoldaşların Çekoslovakya'ya kaçmasına yardım etti. Babasının doğduğu yer olan Yukarı Lusatia'daki Radibor köyünde faaliyet gösteriyordu. SPD, KPD, SAPD ve Avusturyalı sosyalist Otto Bauer'in direniş gruplarıyla temas halindeydi.[3]
Alman yetkililere ihbar edilmesi sonrası 7 Kasım 1934'te Hermann Reinmuth ile birlikte tutuklandı.[5] İlk başta Dresden'de hapsedildi. 23 Kasım 1935'te Volksgerichtshof tarafından altı yıl hapis cezasına çarptırıldı (Reinmuth yedi yıl hapis cezasına çarptırıldı) ve Waldheim hapishanesine gönderildi.[6] Hapsedildiği süre boyunca Katolik maneviyatına yöneldi. Nazi hükûmeti, cezasını çektikten sonra Sorb direniş hareketinde onlar adına casusluk yapmayı kabul etmesi halinde özgürlük ve kanser tedavisi teklif etti. Reddetti. Bu nedenle Ravensbrück toplama kampına gönderildi. Ravensbrück'te Polonyalı ve Çekoslovak mahkûmlara dil becerilerini kullanarak destek olmaya çalıştı.[5] Uygunsuz koşullar altında yapılan tümör ameliyatı nedeniyle 6 Ağustos 1944'te öldü. Külleri Radibor Mezarlığı'na gömüldü.
Onurlandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Kendisi, Sorbyalı bir antifaşist ve direniş savaşçısı olduğu için Doğu Almanya tarafından onurlandırıldı. Bautzen, Hoyerswerda, Leipzig ve bazı Lusatian kasabalarındaki sokaklar onun adını taşıyor. Schleife ve Radibor'daki okullarda adı yer alıyor. Radibor'da da bir heykeli var.[7][8]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Die Frau und die junge Demokratie. Ein Bericht über Frau, Politik und Demokratie. Frankfurt am Main. 1925.
- "Über die weibliche Form der Politik". Die Schildgenossen (1). 1926.
- "Was ist die linke Sozialdemokratie?". Gegen den Strom (4). 1931.
- Josef Görres und die Demokratie: Aufstieg und Höhepunkt - von den Anfängen bis zum Jahre 1819 (PhD tez) (Almanca). Leipzig: Universität Leipzig. 1927.
Daha fazla okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- Maria Kubasch : Maria Grollmuss. Für eine Zukunft echter Gemeinschaft (= Christ in der Welt, Heft 26). Union-Verlag, Berlin 1970.
- Gerd Schäfer: Dr. Maria Grollmuß (1896–1944) – Eine fast vergessene Grenzgängerin . İçinde: JahrBuch für Forschungen zur Geschichte der Arbeiterbewegung, Jg. 2012, Ağır III.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Alman Millî Kütüphanesi kataloğunda Literature by and about Maria Grollmuß
- Swen Steinberg: Grólmusec (Grollmuß), Marja (Maria Karoline Elisabeth). In: Institut für Sächsische Geschichte und Volkskunde (Hrsg.): Sächsische Biografie (in German).
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gedan, Paul, (Ed.) (1924). Das städtische Lehrerinnenseminar zu Leipzig. Gedenkschrift zur Feier des 25jährigen Bestehens (Almanca). Leipzig. s. 62.
- ^ Grólmusec, Marja (2000). Prégardier, Elisabeth (Ed.). Briefe nach Radibor : Maria Grollmuß, 1896-1944 : aus dem Zuchthaus Waldheim und dem Konzentrationslager Ravensbrück von 1938-1944 (Almanca). Annweiler: Plöger. s. 172. ISBN 3-924574-69-3. OCLC 45539984.
- ^ a b c "Grollmuß, Maria Karoline Elisabeth, Dr. phil. (sorbisch Marja Grólmusec)". 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
- ^ Grólmusec, Marja (2000). Prégardier, Elisabeth (Ed.). Briefe nach Radibor : Maria Grollmuß, 1896-1944 : aus dem Zuchthaus Waldheim und dem Konzentrationslager Ravensbrück von 1938-1944 (Almanca). Annweiler: Plöger. s. 173. ISBN 3-924574-69-3. OCLC 45539984.
- ^ a b Steinbach, Peter, (Ed.) (1998). Lexikon des Widerstandes : 1933-1945. 2nd (Almanca). München: C. H. Beck. ss. 74 et seq. ISBN 3-406-43861-X. OCLC 40603221.
- ^ Grólmusec, Marja (2000). Prégardier, Elisabeth (Ed.). Briefe nach Radibor : Maria Grollmuß, 1896-1944 : aus dem Zuchthaus Waldheim und dem Konzentrationslager Ravensbrück von 1938-1944 (Almanca). Annweiler: Plöger. s. 174. ISBN 3-924574-69-3. OCLC 45539984.
- ^ "Stele für sorbische Widerstandskämpferin in Radibor". Zeit (Almanca). Radibor. dpa Sachsen. 22 Nisan 2021. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
- ^ "Infotafel erinnert an eine Unbequeme". Sächsiche Zeitung (Almanca). Radibor: DDV-Mediengruppe. 23 Nisan 2021. 11 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2023.
