Marfa Boretskaya
| Marfa Boretskaya | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Marfa Boretskaya ve Zosima Solovetsky. Novgorod el yazması minyatür, 17. yüzyıl erken dönem. | |||||
 | |||||
| Novgorod hükümdarı | |||||
| Hüküm süresi | 1471 - 1478 | ||||
| Önce gelen | Isaak Boretski | ||||
| Doğum | 15. yüzyıl Novgorod | ||||
| Ölüm | 1503 Nijniy Novgorod | ||||
| Eş(ler)i | Dmitry Boretsky (1471 - 1471) | ||||
| Çocuk(lar)ı | Dmitry, Fedor, Ksenia | ||||
| |||||
| Hanedan | Loshinsky | ||||
| Dini | Doğu Ortodoks | ||||
Marfa Boretskaya, Belediye Başkanı Martha olarak da bilinir (Rusça; Марфа Посадница - Marfa Posadnitsa), 1438 – 1439 yıllarında ve sonrasında 1453'te Novgorod'un posadnik'i Isaac Boretsky'nin karısıydı. Efsaneye ve tarihi bilgilere göre, kocasının ölümü ile kentin 1478'de Rusya'nın III. Ivan tarafından ilhak edilmesi arasındaki süreçte Moskova Knezliği'ne karşı cumhuriyetçi ayaklanmalara izin verdi. .
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Belediye Başkanı olarak anılsa da, bu hiçbir şekilde resmi bir görev değildi. Ruslar ve diğer Slavlar geleneksel olarak belirli memurların karısına dişil eşdeğeri ile atıfta bulunurlar. Bu nedenle rahibin (pop) karısına "rahibe" olarak veya bir generalin karısına "general-ess" olarak atıfta bulunulabilir. Marfa, Muskovit yani Moskova Knezliği karşıtı fraksiyonun odak noktası olabilirdi. Ayrıca toplumun reisi olarak kayda değer bir karizmaya veya etkiye sahip olduğu düşünülebilir. Ancak erkek toprak sahipleri egemenliği baskın olduğu için Novgorod'da hiçbir zaman fiili görevde bulunmadı.
Marfa'nın kişisel hayatı hakkında çok az bilgi vardır. 1460'lı yıllarda bir süre dul kaldı ve 1470'li ve 80'li yıllarda III. Ivan'In topraklarına el koymasına kadar en zengin Novgorod toprak sahiplerinden biri olarak yaşadı (1490'lı yıllardan itibaren Moskova knezliği yetkilileri tarafından derlenen Pistsovye Knigi veya kara kadastroları bilgilerine göre). Muhtemelen servetini savunmak için, 14. yüzyılın sonlarına doğru Novgorod'daki mülklerini ele geçirmeye çalışan Moskova knezliği prenslerine karşı çıktı.[1]
1471'de Marfa ve oğulları Dmitrii ve Fedor, Moskova karşıtı Boretsky ailesinin son temsilcileri olarak, Casimir IV Jagiellon ile kentin eski ayrıcalıklarının ve haklarının korunması şartıyla Litvanya Büyük Dükalığı'na devredilme şartlarını müzakere etmeye çalıştılar. Ayrıca Mikhailo Olelkovich'i şehrin hükümdarı olmaya davet ettiler. Marfa'nın, daha önceki Yazhelbitsi Antlaşması'nı[2] ihlal eden manevralarını duyduğunda, III. İvan Novgorod'a doğru ilerledi ve Novgorod gönüllü ordusunu Shelon Savaşı'nda yendi . Bu felaketin ardından, Marfa'nın oğlu Dmitrii, büyük şehzadenin emriyle 24 Temmuz 1471'de idam edildi.
Litvanya'nın Moskova'ya karşı desteğine ve entrikalarına güvenmeye devam etmesine rağmen, III. İvan, yedi yıl sonra nihayet Novgorod'a boyun eğdirdi. Marfa ve torunları daha sonra gözaltına alındı ve Moskova'ya götürüldü (7 Şubat 1478); topraklarına el konuldu. Geleneğe göre, Marfa, Nizhny Novgorod'da haklarından vaz geçmeye zorlandı. Ancak Gail Lenhoff, tutuklandıktan sonraki kaderinin, ölümünün tarihi ve koşulları gibi belirsiz olduğunu savunuyor.
Değerlendirme ve anısına
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha yakın tarihli araştırmalar, Marfa'nın Novgorod Başpiskoposu Feofil (1470-1480) tarafından Novgorod'un anlaşma yükümlülüklerini yerine getirememesindeki rolünü gizlemek için günah keçisi yapıldığını savunuyor. Marfa'nın büyük prense karşı ikiyüzlü davranışının öyküsü, görünüşe göre ilk olarak 1470'lerin ortalarında ve sonlarında Novgorod'daki başpiskoposun huzurunda yazılmıştır.[3]
Marfa'nın trajik kariyeri ve cumhuriyet hükûmeti için verdiği mücadele, ona Rus yazarlar ve tarihçilerden, özellikle de romantik bir çizgiye sahip olanlardan oldukça fazla sempati ve ilgi gördü. Nikolai Karamzin'in kısa romanı Martha the Mayoress or the Fall of Novgorod'da ve Fedotov'un Marfa Posadnitsa adlı kitabında bu durum kurgulanmıştır. Kariyeri, 1830 tarihli makalesini ona adayan Puşkin'i etkiledi. Sergey Esenin, 1914'te Belediye Başkanı Marfa hakkında tarihi bir şiir yazdı.
Marfa'nın heykeli, Novgorod'daki Binyıl Rusya Anıtı'nın bir parçasıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ See Michael C. Paul, "Secular Power and the Archbishops of Novgorod Before the Muscovite Conquest," Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History 8, No. 2 (Spr. 2007): 231-270.
- ^ This treaty of 1456 forbade Novgorod from conducting its foreign affairs without the grand prince's approval. See S. N. Valk, ed., Gramoty Velikogo Novgoroda i Pskova (Moscow and Leningrad: AN SSSR, 1949), Document Nos. 22-23, pp. 39-43.
- ^ Gail Lenhoff and Janet Martin. “Marfa Boretskaia, Posadnitsa of Novgorod: A Reconsideration of Her Legend and Her Life.” Slavic Review 59, no. 2 (2000): 343-68.