Mancs
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
| Türü | Köpek |
|---|---|
| Irkı | Alman çoban köpeği |
| Cinsiyeti | Erkek |
| Doğum | 1994 Miskolc, Macaristan |
| Ölüm | 2006 (12 yaşında) Miskolc, Macaristan |
| Milliyeti | Macar |
| Mesleği | Enkaz arama ve kurtarma |
| İşveren | Spider Ulusal Kurtarma Takımı |
| Tanınması | Dünya çapında deprem alanlarındaki kurtarma çalışmaları |
| Sahibi | László Lehóczki |
| Adının kökeni | Hungarian word for "pençe" |
| Anısına şehir merkezinde dikilen heykeli. | |
Mancs ( Hungarian: [mɒnt͡ʃ]; 1994–2006), erkek Alman çoban köpeğidir. Macaristan'ın, Miskolc kentinde Örümcek Özel Kurtarma Ekibinin en ünlü kurtarma köpeğiydi. Adı "pençe" anlamına geliyordu. Mancs'ın özel yeteneği, enkazın derinliklerinde sıkışmış depremzedeleri bulabilmek ve kurtarıcıları uyarmaktı. Deprem enkazı altında kalmış insanları bulabilmekte ve kişinin ölü mü diri mi olduğunu ayırt edebilmekteydi. Aynı zamanda kurtarma ekibinin diğer üyelerine de bunu anlatabilmekteydi. Ölü bir kişi sezerse yere yatmakta, enkaz altında canlı bir insan olduğunu hissettiğinde ayağa kalkıp, kuyruğunu sallayıp havlamaktaydı.[1]
Mancs ve sahibi László Lehóczki, El Salvador ve Hindistan'daki 2001 depremleri de dahil olmak üzere birçok deprem kurtarma görevinde yer aldı. Mancs, Türkiye'de 1999 Gölcük depreminde 82 saatini harabelerin altında geçiren 3 yaşındaki bir kızı (Hatıra Kaplan) kurtarmasında yaptığı görevle ünlendi.
Aralık 2004'te, Miskolc şehir merkezinde , Szinva deresi ve Yeni Halk Meydanı yakınında bir heykeli dikilmiştir. Heykel, heykeltıraş Borbála Szanyi tarafından yapılmıştır.
Mancs 22 Ekim 2006'da zatürreden ölmüştür.[2] Kurtarma ekibi, hayat kurtarmak için 20 yıllık çalışmaları nedeniyle 2015 yılında Avrupa Vatandaşı Ödülü'ne layık görmüştür.[3] 1999 yılında Türkiye'deki Gölcük depreminde kurtardığı Hatıra Kaplan törene onur konuğu olarak katılmış ve Miskolc'taki Mancs heykelini ziyaret etmiştir.[4][5]
Medyada Mancs[değiştir | kaynağı değiştir]
Dialectical Anthropology dergisinde yayınlanan bir makalede Melinda Kovács, başta Türkiye olmak üzere diğer ülkelere yaptığı uluslararası yardımın dikkate değer bir örneği olarak Mancs'ın kurtarma çabalarının basında yer alan haberlerini değerlendirmiştir.[6] Kovács şöyle yazmaktadır:
"Kısa bir süre önce Türkiye, yardımın nedeni olan depremle harap oldu. Medyada, TV talk show'larında defalarca görülen, yardım ve kurtarma çabalarıyla ilgili en göze çarpan kişilik, bir Alman çoban kurtarma köpeği olan Mancs'tı. En büyük başarısı enkaz altında bir bebek bulmaktı."
Türkiye'den Serdar Değirmencioğlu da bir yazısında onu şöyle anlattı;[7]
"Mancs, Marmara Depremi ardından arama kurtarma çalışmalarına katılan nice köpek gibi müthişti. Kendisi ve diğer köpeklere “pis”, “mundar”, “haram” diyenlerin gayet bol olduğu bir bölgede, hiçbir önyargı beslemeden çalıştı. Henüz dört yaşında olan Hatıra’nın enkazdan çıkarılmasını sağlaması, onun bu önyargısız ve koşulsuz çabasının sonucuydu. Onun “kahramanlığı” görevini her yerde, her zaman ve önyargısız olarak yapabilmesiydi."
Film[değiştir | kaynağı değiştir]
Mancs (uluslararası olarak Paw adıyla piyasaya sürüldü) adlı uzun metrajlı film, birkaç yıllık bir gecikmenin ardından 2014 yılının sonlarında gösterime girmiştir. Aksiyon ağırlıklı animasyon olan film Mancs'ın hayat hikayesine zayıf bir şekilde dokunuyordu. Film, Róbert Adrián Pejó tarafından yönetilmişti ve Macaristan'da olumlu karşılanmamıştır. Eleştirmenler özellikle aile dostu olmayı amaçlayan bir köpek hikayesinin deprem gibi trajik olayları küçümsemesini dile getirdiler. Ayrıca zaman periyodu olarak 1980'ler, 1990'lar ve 2000'lerin olaylarının birbirine karıştırılmasını hoş karşılamamışlardır.[8][9] Film, 2015 yılında Schlingel Uluslararası Film Festivali'nde ana ödülü kazanmıştır.[10] Jüri, animasyonlara ve aile dostu yaklaşıma övgüde bulunmuştur. Film Almanya'da Mika - Dein Bester Freund ein grosser Held! adıyla gösterime girmiştir ("Mika - En İyi Arkadaşın Harika Bir Kahraman").
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ (Macarca) Under the rubble – An interview with László Lehóczki 29 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (Macarca) News about his death 22 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Communication of the European Parliament concerning the European Citizen's Prize — CIVI EUROPAEO PRAEMIUM (2015/C 217/03) 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. listed as Miskolci Speciális Felderítő és Mentőcsoport, Miskolc Special Search and Rescue Team
- ^ A SPIDER Miskolci Mentőcsoport átvette az Európai Polgári Díjat 9 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. europarl.hu, September 18, 2015.
- ^ Egy szál virág. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Szabolcs Online, September 19, 2015.
- ^ Melinda Kovács, Gazing 'There and Back Again': Bilateral Relations as Constructions of Hungarian Identity in the Press, Dialectical Anthropology 27: 297–312, 2003, pages 306 & fn.29
- ^ "Mancs, Hatıra ve deprem dersleri". 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
- ^ (Macarca) Mancs-film: legalább a kutya aranyos 19 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ (Macarca) A gyerekeket akarja elbűvölni a Mancs-film előzetese 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "INTERNATIONALES FILMFESTIVAL". 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2021.
Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]
- Örümcek Özel Kurtarma Ekibi 29 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Türkiye'de Mancs
- Budapeşte Güneşindeki Mancs'tan bahseden makale 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yeni heykelindeki mancs (fotoğraflı Macarca kısa bir makale)