Madduwatta
Madduwatta (ya da Madduwattas) Güneybatı Anadolu'nun bir bölümünü fethetmiş bir Geç Tunç Çağı kumandanıydı. Madduwatta'nın İddianamesi olarak bilinen Hitit metninden bilinmektedir.
Metin arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]
Madduwatta sadece, onun başarılarını Hitit bakış açısıyla anlatan parça halindeki bir Hitit metni olan Madduwatta'nın İddianamesi'nden (CTH 147) bilinmektedir. İddianame Hitit kralı I. Arnuwanda döneminde yazılmıştır, ancak metnin büyük bir kısmı selefi Tudhaliya I/II dönemindeki olaylara değinmekte ve sık sık günümüze ulaşmayan daha önceki belgelere atıfta bulunmakta ya da onlardan alıntılar yapmaktadır. Bunun hukuki bir belge mi, diplomatik bir uyarı mı, yoksa başka bir şey mi olduğu belirsizdir ve günümüze ulaşan nüsha, bunun yalnızca bir taslak olduğunu düşündüren hatalar ve düzeltmeler içermektedir.[1]
İddianame, "Ahhiya" olarak çevirdiği Ahhiyawa'dan en erken bahseden metin olmasının yanı sıra, günümüze ulaşan külliyatta Ahhiyawa'ya ait sadece iki özel isimden biri olan Attarsiya ismini içermesiyle de dikkat çekicidir.[2] Anadolu'da Miken Yunan gücünün büyümesi ve Hititlerin Ege kıyılarındaki zayıf etkilerini sürdürme stratejisi hakkında tarihsel bağlam sağlar.[3]
Yaşam[değiştir | kaynağı değiştir]
Madduwatta kariyerine, Hitit etki alanı içinde ancak doğrudan kontrolü dışında, bilinmeyen bir Batı Anadolu yönetiminde "önemli bir adam" olarak başladı. Hitit kralı Tudhaliya I/II döneminde, Attarsiya adlı Ahhiyawalı bir savaş ağasının saldırısına uğramış ve kaçmak zorunda kalmıştır. Bağlılık yemini ettiği Tudhaliya tarafından kendisine sığınma hakkı verildi. Madduwata, Zippasla ve Siyanda Nehri Ülkesi'nin hükümdarı olarak atanırken, Hititler aracılığıyla diplomatik ilişkiler kurmayı veya askeri girişimlerde bulunmayı engelleyen antlaşma yükümlülüklerini kabul etti.[4]
Madduwatta bu anlaşmayı defalarca ihlal etti. Tudhaliya'nın açık yasağına rağmen, o sırada Hitit karşıtı Kral Kupanta-Kurunta tarafından yönetilen komşu Arzawa'ya feci bir saldırı düzenledi. Madduwatta sadece Arzawa'yı fethetmekte başarısız olmakla kalmadı, aynı zamanda onu kurtarmak için Hitit takviyelerine ihtiyaç duydu. Kısa bir süre sonra, bölgedeki Hitit karşıtı faaliyetlere karşı koyma konusundaki antlaşma yükümlülüğünü ihmal ederek Attarsiya'nın ikinci bir akınını görmezden geldi ve bir kez daha Hitit askeri yardımına ihtiyaç duydu.[5]
Sonraki dönemde Maduwatta bir dizi başarılı askerî harekâta girişmiş ve güneybatı Anadolu'nun büyük bir bölümünde kontrol sağlamış görünmektedir.[6] Hapalla ve Lukka'nın bir parçası olabilecek Iiyalanti, Zumarri ve Wallarimma adlı tanımlanamayan bölgeler de dâhil olmak üzere Hitit tebaası topraklara saldırmış ve işgal etmiştir.[7] Hitit kralının iade taleplerini reddetmiş ve diğer vasal devletler arasında Hitit karşıtı isyanları kışkırtmıştır:
- Madduwatta savaş için Dalauwa'ya gitmediğinden, aslında Dalauwa halkına şöyle yazmıştı "Hatti'nin askerleri savaş için Hinduwa'ya gittiler. Önlerindeki yolu kapatın ve onlara saldırın!"... Askerlerimizin yolunu kesmeye devam ettiler ve onları bozguna uğrattılar. Kisnapili ve Partahulla'yı öldürdüler. Ama [Madduwatta] onlara yüksek sesle güldü."[8]
Madduwatta eski düşmanlarıyla da ittifaklar kurdu. Arzawa kralı Kupanta-Kurunta ile bir evlilik ittifakı arayışına girdi, ancak bu hamlesini Hititlere bunun sadece gizli bir suikast girişimi olduğunu iddia ederek haklı gösterdi. Daha sonra Hititlerin kendilerine ait olduğunu iddia ettikleri Alasiya adasını yağmalamak için Attarsiya ile ortaklık kurdu. Hitit protestolarına yanıt olarak cehalet iddiasında bulundu:[9]
- Madduwatta şöyle dedi: "...Majestelerinin babası bana [hiçbir zaman] bilgi vermedi, [ne de] Majesteleri [bana] (böyle) bilgi vermedi: 'Alasiya toprakları benimdir, onu öyle kabul edin!"[10]
İddianamenin günümüze ulaşan metni Madduwatta ile I. Arnuwanda tarafından gönderilen bir elçi arasında geçen sözlü bir çatışma ile sona ermektedir.[11]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 69. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 97. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 99-100. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 98. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 69, 98. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 99. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 98. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 81. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 69, 99. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. s. 95. ISBN 978-1589832688.
- ^ Beckman, Gary; Bryce, Trevor; Cline, Eric (2012). The Ahhiyawa Texts. Brill. ss. 69-70. ISBN 978-1589832688.
Diğer okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Beckman, Gary, 1999, Hittite Diplomatic Texts, 2nd ed. Scholars Press, Atlanta.
- Bryce, T., 1998, The Kingdom of the Hittites
- Drews, R., 1993, The End of the Bronze Age
- James, Peter, 1995, The Sunken Kingdom. Jonathan Cape, London. Introduction.
- Gurney, O. R., 1991, The Hittites
- Macqueen, J.G., 1996, The Hittites
- Singer, Itamar, 2002, Hittite Prayers. Scholars Press, Atlanta.